Search results

1

Garnki, talerze i pancerfausty – rybnicka Huta „Silesia” i jej wyroby w kontekście wieloaspektowych badań regionu

100%

Paszko M.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2021

|

vol. 9

|

issue 9

93-110

PL

Wieloletnia działalność Huty „Silesia” w Rybniku wprowadziła do obiegu szeroki asortyment produktów żeliwnych: wyposażenia wojskowego, sprzętów gospodarskich, elementów dekoracyjnych oraz naczyń emaliowanych. Przedsiębiorstwo ilustruje zarówno historię miasta i regionu, uwikłaną w wojny oraz zmieniającą się przynależność narodową, jak i historię przemysłu i technologii produkcji – to także dzieje innowacji, patentów oraz modyfikacji. Niezmiennie związane z tą historią są również przemiany społeczne, które można prześledzić na przykładzie zakładu pracy silnie związanego z jednym punktem na mapie, a jednocześnie odzwierciedlającym procesy zachodzące w całym regionie. Huta „Silesia” jest interesującym polem do badań w kontekście architektury przemysłowej, daje również możliwość spojrzenia na wyroby „Silesii” jako dzieła sztuki użytkowej, wzornictwa przemysłowego czy po prostu popularnego dziś designu.

EN

During its many years of work, Rybnik’s “Silesia” Ironworks manufactured a wide variety of iron products – army equipment, household appliances, decorative elements and enamel dishes. The company illustrates the history of the city and region, entangled in wars and changing nationalities, as well as the history of industry and production technology – it’s a history of innovation, patents and modifications. As always, it is also connected with the history of social changes, which can be traced while observing the evolution of “Silesia” – a specific location on the map, that still exemplifies processes typical for the whole region. The ironworks remains an interesting field of research in terms of industrial architecture; it also presents an opportunity to look at its products as works of applied art and industrial design, which is very popular nowadays.

2

Jakość życia jako kategoria socjologiczna – od teorii do badań społecznych. Przypadek Rybnika

99%

Zygmunt A.

Political Preferences

|

2017

|

issue 17

215-236

EN

The aim of the article is to present the quality of life as a category which is used on the basis of social sciences, especially sociology, in the theoretical and empiricalaspect. It describes problems connected with quality of life defining. Complicated genesis, as well as interest in the issue of quality of life of representatives of various disciplines makes it difficult to understand it in an unequivocal way. On the basis of sociology, it has an intersubjective dimension, because the subject of the quality of life in sociological research is the community that is considered in a specific socio-cultural context. Its members express opinions about particular spheres of their own lives, assessing the level of their well-being. An example of sociological research on the quality of life are research carried out in Rybnik. While designing this research, the quality of life was operationalized by selecting indicators that were used in survey questions. The article presents selected results of research on the quality of life of Rybnik, and also draws attention to methodological problems encountered by sociologists investigating this issue.

3

Jeszcze o początkach rybnickiej fundacji norbertanek.

99%

Kopka M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2007

|

vol. 5

52-57

4

Księstwo karniowsko-rybnickie i jego losy do początku XVI wieku

80%

Sperka J.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2020

|

vol. 12

96-120

EN

The Duchy of Karniów [Krnov] and Rybnik was established in 1437 as a result of dividing the inheritance that was left by Jan II Żelazny [the Iron-born], the Duke of Racibórz. The duchy was inherited by his son Mikołaj and it retained its territorial integrity till 1465/1466. This is when Jan Starszy [the Elder] and Vaclaus III, who were Mikołaj’s sons, carried out a division that resulted in the establishment of two duchies. The first duchy was the Duchy of Karniów (including Karniów, Bruntal, and Wodzisław) and the other was the Duchy of Rybnik (including Rybnik, Żory, and Pszczyna). What had a pervasive influence on the history of those two small duchies was the war over the Czech crown, which took place in the 1470s between the Jagiellonians and Maciej Korwin. The two brothers were forced to monoeuvre between the two sides of the conflict, which led to rejection of them and treason accusations by both sides of the conflict. Vaclaus ruled unreasonably and then died without an heir in 1478, which brought an end to the Duchy of Rybnik. The Pszczyna part was confiscated by King Maciej Korwin and it was put in pledge with Hynek of Podiebrady. Rybnik and Żory (and half of Baborów) were put in pledge as well. In the case of the Duchy of Karniów King Maciej Korwin was equally intransigent, since he confiscated the Karniów part from Jan Starszy [The Elder] (1474) and took over the Wodzisław part after the duke’s death without an heir (1483). The sisters of the late dukes, Duchess Margaret of Oświęcim and Zator and Barbara of Oświęcim, made efforts to regain the inheritance, but the success was only partial. After a few years’ battle Margaret gave up her rights to Rybnik and Żory (with compensation) and handed them over to Jan IV Młodszy [the Younger] of Racibórz. She lost the competition over the Pszczyna district that she had entered with Duke Casimir of Cieszyn. In turn, Barbara used the death of King Maciej Korwin (1490) to try to regain Karniów, but she only managed to co-rule (till her death) in the Duchy of Karniów with her son-in-law Jiři of Šelmberk, who became the new heir in accordance with the decision made by King Ladislaus the Jagiellonian.

DE

Das Herzogtum Jägerndorf-Rybnik entstand 1437 durch Teilung der Erbschaft nach dem Herzog von Ratibor, Johann II. dem Eisernen. Es wurde seinem älteren Sohn Nikolaus zuteil und wahrte die territoriale Einheit bis 1465/1466, als Johann der Ältere und Wenzel III. (die Söhne von Nikolaus) die Gebiete teilten, was die Entstehung des Herzogtums Jägerndorf (mit Jägerndorf, Freudenthal und Loslau) und des Herzogtums Rybnik (mit Rybnik, Sohrau, Pleß) zur Folge hatte. Einen wesentlichen Einfluss auf die spätere Geschichte dieser kleinen Herzogtümer hatte der Krieg um die böhmische Krone, der in den 1470er Jahren zwischen denJagiellonen und Matthias Corvinus ausgetragen wurde. Der Streit zwang die Brüder, zwischen den Konfliktparteien zu lavieren, was in kurzer Zeit zu gegenseitigen Anfeindungen und Verratsbeschuldigungen führte. Durch das unüberlegte Handeln Wenzels wurde das Herzogtum Rybnik nach seinem nachkommenlosen Tod (1478) aufgelöst. Das Pleßer Gebiet wurde vom König Matthias Corvinus beschlagnahmt und an Hynek von Podiebrad verpachtet, Rybnik und Sohrau (und die Hälfte von Bauerwitz) wurden hingegen verpfändet. Mit dem Herzogtum Jägerndorf ging der König Matthias Corvinus ebenso hart um, indem er das Jägerndorfer Gebiet von Johann dem Älteren konfiszierte und, als der Herzog nachkommenlos starb (1483), auch den Loslauer Teil übernahm. Die Bemühungen der Schwerstern der verstorbenen Brüder - Herzoginnen Margarete von Auschwitz-Zator und Barbara von Auschwitz, das Familienerbe wiederzubekommen, waren nur halb erfolgreich. Nach einem mehrjährigen Streit verzichteteMargarete (gegen eine Entschädigung) auf ihre Ansprüche auf Rybnik und Sohrau zugunsten Johann IV. des Jüngeren von Ratibor, verlor jedoch den Streit mit dem Herzog Kasimir von Teschen um das Pleßer Gebiet. Barbara versuchte hingegen, nach dem Tod des Königs Matthias Corvinus (1490) Jägerndorf zurückzubekommen, aber letzten Endes durfte sie lediglich (bis zum Tod) das Herzogtum Jägerndorf zusammen mit ihrem Schwiegersohn, Georg von Schellenberg, der kraft Entscheidung des Königs Vladislav II. zum neuen Erben wurde, mitregieren.

PL

Księstwo karniowsko-rybnickie powstało w 1437 roku w wyniku podziału schedy po księciu raciborskim Janie II Żelaznym. Przypadło ono starszemu synowi Mikołajowi i zachowało integralność terytorialną do 1465/1466 roku. Wtedy to bowiem Jan Starszy i Wacław III (synowie Mikołaja) przeprowadzili podział, którego skutkiem było powstanie księstw: karniowskiego (z Karniowem, Bruntalem i Wodzisławem) i rybnickiego (z Rybnikiem, Żorami, Pszczyną). Na dalsze losy tych niewielkich księstw niewątpliwie przemożny wpływ wywarła wojna o koronę czeską, która toczyła się w latach 70. między Jagiellonami i Maciejem Korwinem. Zmusiła ona braci do lawirowania między stronami konfliktu, co wkrótce spowodowało odrzucenie i oskarżenie o zdradę przez jednych i drugich. Nierozważne rządy Wacława, a potem bezpotomna śmierć (1478), przyniosły koniec istnienia księstwa rybnickiego, którego część pszczyńską skonfiskował król Maciej Korwin i oddał w zastaw Hynkowi z Podiebradów, natomiast Rybnik i Żory (oraz połowa Baborowa) zostały zastawione. W przypadku księstwa karniowskiego król Maciej Korwin obszedł się nie mniej surowo, konfiskując Janowi Starszemu część karniowską (1474), a następnie przejmując część wodzisławską po bezpotomnej śmierci księcia (1483). Zabiegi sióstr zmarłych braci, księżnych Małgorzaty oświęcimsko-zatorskiej i Barbary oświęcimskiej, o odzyskanie schedy po nich zakończyły się tylko połowicznym sukcesem. Małgorzata po kilkuletniej bataliizrezygnowała (za odszkodowaniem) ze swych praw do Rybnika i Żor na rzecz Jana IV Młodszego raciborskiego, natomiast przegrała batalię o okręg pszczyński z księciem Kazimierzem cieszyńskim. Barbara z kolei, wykorzystując śmierć króla Macieja Korwina (1490), próbowała odzyskać Karniów, ale ostatecznie udało jej się tylko współrządzić (do śmierci) w księstwie karniowskim ze swym zięciem Jerzym z Šelmberku, który został nowym dziedzicem na mocy decyzji króla Władysława Jagiellończyka.

Refine search results

1 Political Preferences

1 Res Gestae. Czasopismo Historyczne

1 Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

1 Średniowiecze Polskie i Powszechne

1 Kopka M.

1 Paszko M.

1 Sperka J.

1 Zygmunt A.

1 2021

1 2020

1 2017

1 2007

Garnki, talerze i pancerfausty – rybnicka Huta „Silesia” i jej wyroby w kontekście wieloaspektowych badań regionu

Jakość życia jako kategoria socjologiczna – od teorii do badań społecznych. Przypadek Rybnika

Jeszcze o początkach rybnickiej fundacji norbertanek.

Księstwo karniowsko-rybnickie i jego losy do początku XVI wieku