Search results

1

Święty Genezjusz na scenie kolegium jezuickiego w Samborze

100%

Mieszek M.

Pamiętnik Teatralny

|

2024

|

vol. 73

|

issue 1

123-146

EN

This article sheds light on the Jesuit tragedy Genesius, hitherto unknown in scholarly literature, as recorded in a manuscript codex from the Jesuit college in Sambor (present-day Ukraine). It is the story of a Roman mime who, while performing a parody of baptism for Diocletian, was granted the grace of conversion and turned from a jester mocking the Christian religion into an ardent believer. The article discusses the Sambor performance against a broader historical and literary background, including earlier manifestations of the motif of Genesius, especially in Polish Jesuit theatre. The author shows how the eighteenth-century tragedy relates to its medieval textual source and to earlier theatre productions. The analysis reveals deliberate transformations of the theme made by an anonymous Jesuit, who expanded the story of Genesius to include family motifs, removed the figure of Diocletian, and strengthened the negative image of the eponymous character, portraying him as a tyrant and persecutor. The changes introduced in the tragedy were also related to the didactic-utilitarian function of the play, which criticized filial disobedience and the misuse of art’s creative potential and visualized the power of baptism.

PL

Artykuł przybliża nieznaną do tej pory w literaturze przedmiotu jezuicką tragedię Genezjusz, zapisaną w rękopiśmiennym kodeksie z kolegium w Samborze. Jest to opowieść o mimie rzymskim, który podczas odgrywania przed Dioklecjanem parodii chrztu świętego dostąpił łaski nawrócenia i z błazna wykpiwającego religię chrześcijańską zmienił się w jej gorliwego wyznawcę. W artykule rozważania o Samborskim przedstawieniu omówione zostały na szerszym tle historyczno-literackim, w tym wcześniejszych realizacji motywu Genezjusza, zwłaszcza na gruncie polskiego teatru jezuickiego. Artykuł pokazuje stosunek osiemnastowiecznej tragedii do średniowiecznej podstawy źródłowej oraz wcześniejszych realizacji teatralnych. W toku analizy uwidoczniono celowe przekształcenia tematu, których w historii o Genezjuszu dokonał anonimowy jezuita – rozbudowanie historii o wątki rodzinne, usunięcie postaci Dioklecjana, pogłębienie negatywnego wizerunku tytułowej postaci, nadanie jej cech tyrana i prześladowcy. Wprowadzone do tragedii zmiany wiązały się również z dydaktyczno-utylitarną funkcją dramatu, który krytykował nieposłuszeństwo synowskie i niewłaściwe wykorzystywanie kreacyjnej funkcji sztuki oraz unaoczniał siłę chrztu świętego.

2

Troska o dzieci i młodzież Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Samborze realizacją charyzmatu zakonnego (zarys problematyki badawczej)

100%

Pomarańska R.

Studia Polonijne

|

2022

|

vol. 43

183-206

EN

The aim of the article is to present how the Congregation of the Franciscan Sisters of the Family of Mary in Sambor takes care of children and youth. First, a general description of the town of Sambor and the Congregation is provided, followed by a presentation of the educational and care activity of the Sisters in the years 1901–1946. The article concludes with a discussion of the contemporary importance of the Congregation for the Sambor community. The author used surviving press articles, personal documents, diaries, and letters written to the Sisters years later.

PL

Celem artykułu jest ukazanie troski o dzieci i młodzież, które są przedmiotem działalności Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Samborze. Wywód rozpoczyna ogólna charakterystyka Sambora i zgromadzenia. W dalszej kolejności zaprezentowano działalność wychowawczo-opiekuńczą Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Samborze w latach 1901-1946. Na koniec omówiono współczesne znaczenie zgromadzenia dla środowiska samborskiego. Studium opracowano na podstawie zachowanej prasy i dokumentów osobistych, wspomnień i listów pisanych po latach do sióstr.

3

Księgi ogłoszeń dyrekcji jako źródło do dziejów dnia powszedniego w galicyjskiej szkole średniej na początku XX wieku

85%

Pudłocki T.

Galicja. Studia i materiały

|

2018

|

issue 4: "Codzienność w Galicji"

123-139

PL

Autor omawia przydatność ksiąg ogłoszeń dyrekcji jako źródła do dziejów dnia powszedniego w galicyjskiej szkole średniej na początku XX wieku. To typy źródeł do tej pory będące poza zainteresowaniem historyków oświaty i wychowania. Pozwalają one odtworzyć wiele ulotnych elementów szkolnej rzeczywistości, na tyle trywialnych i zwyczajnych, że nie znajdują one odzwierciedlenia w innych źródłach. Wykorzystując księgi zachowane z gimnazjów Lwowa, Sambora i Stanisławowa autor stara się udowodnić tezę o przydatności tych źródeł, równocześnie charakteryzując je pod względem zewnętrznym i wewnętrznym.

EN

The author discusses the usefulness of the headmaster’s announcement books as a source of the history of everydayness in a Galician middle school at the beginning of the 20th century. These types of sources so far have been beyond the scope of interest for historians of education. They allow the recreation of many fleeting elements of school reality, so trivial and common that they were not reflected in other sources. The author uses books preserved from middles schools in Lviv, Sambor and Stanisławów in order to prove that the thesis that such sources can be useful, at the same time offering their description.

4

Zmiany w funkcjonowaniu polskiej społeczności w obwodzie lwowskim na Ukrainie od 1991 do chwili obecnej na podstawie polskiej społeczności w mieście Sambor

80%

Lewkowicz A.

Polonia Inter Gentes

|

2021

|

issue 2

89-98

EN

After Ukraine gained independence in 1991, Polish residents of the discussed areas became citizens of the new state. As a result, their living conditions started to change, and new opportunities for their functioning emerged. Living conditions have also changed for the citizens of Sambor, a small town 70 km away southwest of Lviv. During the USSR, the cultural life in Sambor was concentrated around the Church of the Beheading of John the Baptist. All the events there were in Polish, including Saint Mass and Services. During the hard times in the 80s and 90s, the church provided people (not only of Polish origin) with all kinds of support. The city’s largest Polish organisation is the Association of Polish Culture of the Lviv Land, the branch in Sambor (Polish acronym TKPZL). It started its activity in Sambor at the church premises in 1898. Later on, their meetings moved to private apartments until finally, they gained their headquarters. The branch of TKPZL in Sambor became the foundation of cultural life for citizens of Polish origin. Until these days the organisation is very active in many areas. For example, at the initiative of TKPZL, the Polish school in Sambor was established, which later on became an independent polish organisation. Currently, the Polish school provides weekend classes for children and youth from Polish families, and it also enjoys great popularity among residents of Ukrainian origin. Children there study seven subjects: Polish language, Polish literature, geography, Polish history, knowledge of the Polish nation, the culture of the Polish nation and music. Despite the relatively high activity of the local Polish organisations, there is a noticeable increase in the emigration of Poles from Sambor to the West (mainly to Poland). Due to this, there is a noticeable decrease in the number of active Poles in the city. Additionally, the interest of the local youth in the life of the Polish community decreases as well. A considerable part of the Polish population is also becoming less and less identified with Polishness through assimilation into Ukrainian society.

PL

Po uzyskaniu w 1991 roku przez Ukrainę niepodległości polscy mieszkańcy tych terenów stali się obywatelami nowego państwa. Wraz z tym zaczęły zmieniać się też ich warunki życia oraz pojawiły się nowe możliwości dla ich funkcjonowania. Zmieniły się one również i dla mieszkańców Sambora, małego miasta, znajdującego się około 70 km na południowy zachód od Lwowa. Mieszkańcy Sambora w czasach ZSRR skupiali swoje życie kulturalne wokół kościoła parafialnego pw. Ścięcia Świętego Jana Chrzciciela, gdzie wszystkie wydarzenia (w tym msze święte oraz nabożeństwa) odbywały się w języku polskim. W trudnych czasach lat 80. i 90. parafia udzielała również wszelkiego rodzaju wsparcia wszystkim osobom, nie tylko pochodzenia polskiego. Przy parafii swoje początki też ma największa organizacja polonijna w mieście – Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej Oddział w Samborze, która zaczęła się spotykać od 1989 r. na terenach kościelnych, dopóki nie przeniosła swej działalności do mieszkań prywatnych, a potem uzyskała własną siedzibę. TKPZL Oddział w Samborze stał się platformą życia kulturalnego dla mieszkańców miasta polskiego pochodzenia i do dnia dzisiejszego aktywnie działa na wielu obszarach. Z początkowej inicjatywy TKPZL Oddziału w Samborze powstała również polska szkoła, która szybko stała się niezależną organizacją polonijną. Do dziś szkoła naucza w trybie weekendowym dzieci i młodzież z polskich rodzin (ale także cieszy się dużą popularnością wśród mieszkańców ukraińskiego pochodzenia) siedmiu przedmiotów: języka polskiego, literatury polskiej, geografii, historii Polski, wiedzy o narodzie polskim, kultury narodu polskiego oraz muzyki. Mimo w miarę dużej aktywności miejscowych organizacji polonijnych jest widoczny fakt emigracji Polaków z Sambora na Zachód (najczęściej do Polski). Skutkiem tego jest naturalnie zmniejszenie się liczby aktywnych Polaków w mieście oraz spadek zainteresowania miejscowej młodzieży w życiem Polonii. Spora część polskich mieszkańców, poprzez asymilację z ukraińską społecznością, także coraz mniej się identyfikuje z polskością.

5

Z SAMBORA „DO RZECZYPOSPOLITEJ”. AKCJA PRZESIEDLEŃCZA 1944–1946 W DOKUMENTACH I PAMIĘCI SAMBORZAN

57%

Nizińska E.

Rocznik Przemyski

|

2018

|

vol. 54

|

issue 1(21): Historia

203-227

EN

The paper focuses on resettling people from the Eastern Borderlands to the Recovered Territories in the years 1944-1946 presenting the case of Polish people from Sambir. It considers the public feeling at the end of the war, the motivation to leave as part of the “repatriation” campaign, the preparation and process of the resettlement action and the first moments in the new place. The author discusses the process of adaptation to the new environment, attempting to assume the vantage point of the members of community, using not only documents from the local repatriation office, but also Sambir people’s memories. What concludes the text is an attempt to answer the question what place the resettlement action occupies in their collective memory.

Refine search results

1 Galicja. Studia i materiały

1 Pamiętnik Teatralny

1 Polonia Inter Gentes

1 Rocznik Przemyski

1 Studia Polonijne

1 Lewkowicz A.

1 Mieszek M.

1 Nizińska E.

1 Pomarańska R.

1 Pudłocki T.

1 2024

1 2022

1 2021

1 2019

1 2018

Święty Genezjusz na scenie kolegium jezuickiego w Samborze

Troska o dzieci i młodzież Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Samborze realizacją charyzmatu zakonnego (zarys problematyki badawczej)

Księgi ogłoszeń dyrekcji jako źródło do dziejów dnia powszedniego w galicyjskiej szkole średniej na początku XX wieku

Zmiany w funkcjonowaniu polskiej społeczności w obwodzie lwowskim na Ukrainie od 1991 do chwili obecnej na podstawie polskiej społeczności w mieście Sambor

Z SAMBORA „DO RZECZYPOSPOLITEJ”. AKCJA PRZESIEDLEŃCZA 1944–1946 W DOKUMENTACH I PAMIĘCI SAMBORZAN