Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Samogitia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Koncepcja opracowania inwentarza wizytacji i inwentarzy diecezji żmudzkiej do 1845 roku

100%
Bulak J.
Zapiski Historyczne
|
2021
|
vol. 86
|
issue 4
123-149
EN
The paper proposes to compile an inventory of visitation records and inventories of churches and parishes in the Samogitian Diocese from its creation until 1845, i.e. until the last full visitation in the diocese before it was expanded. It is necessary to gather data from source materials and organise them because primary sources are scattered in various archives, mainly in Vilnius, Kaunas and St Petersburg. It is estimated that the number of pages containing visitation protocols and inventories of the Samogitian Diocese amounts to several tens of thousands. In order to solve this problem, the article postulates the creation of an inventory of visitations and church inventories, an excerpt of which is included in the appendix to the article. Such an inventory would include basic information about the history of the churches as well as the year the document was prepared, its exact location in the particular archive with its archival reference number, and notes that characterise the primary source and provide information on its publication in a source edition if applicable. This is not a completely new idea in Polish scholarship, but the concept has been modified by the author and may prove helpful for many historians. It will certainly facilitate and expedite any research into the history of the Catholic Church in Samogitia. Appended to the article is a sample inventory for the parish church and two chantries in the town of Radziwiliszki. This is an inventory of 81 visitations and inventories, which roughly constitutes three hundredths of the total source material available for the Samogitian Diocese.
2
Publication available in full text mode
Content available

Filia katarzynek z Braniewa na Żmudzi. Klasztor katarzynek w Krokach w XVIII wieku

100%
Kamuntavičienė V.
Zapiski Historyczne
|
2019
|
vol. 84
|
issue 2
33-56
EN
The Samogitian bishop Jerzy Tyszkiewicz founded the Convent of St. Catherine in Krakės in 1645. The research on St. Catherine’s Sisters in the 18th century has received the least attention from researchers. On the basis of manuscripts and published sources, the article discusses the attitude of the Samogitian bishops towards St. Catherine’s Sisters; it provides data about the material situation of the convent and the church, the relations of St. Catherine’s sisters with the community, and directions of piety. In addition, the research on the collective biography of St. Catherine’s Sisters has been carried out. The research has revealed that the community of St. Catherine’s Sisters in Krakės was relatively small; at a certain point, it consisted of 12 nuns of noble origin from Samogitia and the neighbouring territories. Some information has been found about 48 nuns who gave eternal vows in 1680–1797. They lived and prayed in a wooden church built in 1692 and a wooden convent built in 1722. In the Church of St. Trinity and St. Catherine, Virgin and Martyr, there were six altars; the convent consisted of 15 cells, a refectory, a parlatorium, and an infirmary. The main sources of material livelihood of St. Catherine’s Sisters in Krakės were donations of the Samogitian bishops and the nobility and dowries of the novices; however, the convent was not rich. Even though St. Catherine’s Sisters in Krakės adopted the regulation of the Congregation of St. Catherine of Alexandria, Virgin and Martyr, in 1673, they developed independently and established local traditions; for instance, at some point they followed a strict clausura, which limited their possibilities to carry out apostolic activities behind the walls of the convent. St. Catherine’s Sisters focused on the education of children (especially orphans) and performed caritative functions. In addition to the prayers indicated in the regulation of St. Catherine’s Sisters, the nuns in Krakės prayed the Liturgy of the Hours of the Blessed Virgin Mary’s Immaculate Conception, the Stations of the Cross, and other prayers. They also took care of the Fraternity of St. Barbara and Holy Mary Scapular, which operated at the convent.
3
Publication available in full text mode
Content available

Filia katarzynek z Braniewa na Żmudzi. Klasztor katarzynek w Krokach w XVIII wieku

100%
Kamuntavičienė V.
|
EN
The Samogitian bishop Jerzy Tyszkiewicz founded the Convent of St. Catherine in Krakės in 1645. The research on St. Catherine’s Sisters in the 18th century has received the least attention from researchers. On the basis of manuscripts and published sources, the article discusses the attitude of the Samogitian bishops towards St. Catherine’s Sisters; it provides data about the material situation of the convent and the church, the relations of St. Catherine’s sisters with the community, and directions of piety. In addition, the research on the collective biography of St. Catherine’s Sisters has been carried out. The research has revealed that the community of St. Catherine’s Sisters in Krakės was relatively small; at a certain point, it consisted of 12 nuns of noble origin from Samogitia and the neighbouring territories. Some information has been found about 48 nuns who gave eternal vows in 1680–1797. They lived and prayed in a wooden church built in 1692 and a wooden convent built in 1722. In the Church of St. Trinity and St. Catherine, Virgin and Martyr, there were six altars; the convent consisted of 15 cells, a refectory, a parlatorium, and an infirmary. The main sources of material livelihood of St. Catherine’s Sisters in Krakės were donations of the Samogitian bishops and the nobility and dowries of the novices; however, the convent was not rich. Even though St. Catherine’s Sisters in Krakės adopted the regulation of the Congregation of St. Catherine of Alexandria, Virgin and Martyr, in 1673, they developed independently and established local traditions; for instance, at some point they followed a strict clausura, which limited their possibilities to carry out apostolic activities behind the walls of the convent. St. Catherine’s Sisters focused on the education of children (especially orphans) and performed caritative functions. In addition to the prayers indicated in the regulation of St. Catherine’s Sisters, the nuns in Krakės prayed the Liturgy of the Hours of the Blessed Virgin Mary’s Immaculate Conception, the Stations of the Cross, and other prayers. They also took care of the Fraternity of St. Barbara and Holy Mary Scapular, which operated at the convent.
4
Publication available in full text mode
Content available

Drobna szlachta żmudzka okresu nowożytnego w świetle dokumentów z Archiwum Butkiewiczów przechowywanego w AGAD

100%
Zawadzki J.
Miscellanea Historico-Archivistica
|
2020
|
vol. 27
9-34
EN
The article analyses the archives of a medium-affluent Samogitian noble family. It comprises files concerning minor nobility. This group is usually the least represented in written documents. The author tries to answer a number of questions about the usefulness of the family archive for researching Samogitian poor nobility: how numerous they were, whether they were of local origin, or (and to what extent) incomers, what language they used on a daily basis, what was their material and cultural status (including the level of literacy), whether there were features that distinguished them from the rest of the Lithuanian nobility, and whether there were any changes within the Samogitian nobility in the modern period (and what)?
PL
W artykule poddano analizie archiwum średniozamożnej żmudzkiej rodziny szlacheckiej. W jego skład wchodzą przede wszystkim akta dotyczące drobnej, miejscowej szlachty. Środowisko to jest zazwyczaj najsłabiej reprezentowane w dokumentach pisanych. Autor próbuje odpowiedzieć na pytanie czy archiwum rodzinne jako całość może odpowiedzieć na podstawowe pytania dotyczących niezamożnej szlachty żmudzkiej. Jak była liczna, czy była pochodzenia miejscowego, czy może raczej (i w jakim stopniu) napływowego, jakim językiem posługiwała się na co dzień, jaki był jej status materialny, kulturalny, w tym poziom alfabetyzacji, czy istniały cechy wyróżniające ją spośród rzeszy szlachty litewskiej, czy w okresie nowożytnym następowały w jej obrębie zmiany (i jakie)?
5
Publication available in full text mode
Content available

Problem języka w klasztorze sióstr katarzynek w Krokach w pierwszej połowie XX wieku

100%
Kamuntavičienė V.
Acta Baltico-Slavica
|
2019
|
vol. 43
EN
The language question in St Catherine’s Convent in Krakės in the first half of the twentieth centuryAfter 1918, the two Catholic convents on the territory of the Republic of Lithuania faced the issue of Lithuanisation, which was solved in different ways. The Benedictine Convent in Kaunas, the provisional capital of Lithuania, had been firmly Lithuanised by 1924. However, St Catherine’s Convent in Krakės in Samogitia chose a different path. This article aims to find out how the Krakės convent dealt with the challenges of nationalism in the context of ongoing modernisation of its life at that time. The main objective is to present the shift from the Polish to the Lithuanian language in public and private life of the convent. The study is mostly based on original documents held in the archives of St Catherine’s Convent in Kaunas.The Polish language was very important for the Krakės convent (established in 1645). According to the modified Rule of St Catherine the Virgin and Martyr adopted in Krakės in 1673, the language of prayers and sermons was Polish. Only daughters of noblemen were accepted to join; they were obliged to donate a dowry, which meant that only wealthy girls could become nuns. The Krakės convent stemmed from the cultural traditions of the nobility of the Grand Duchy of Lithuania. The establishment of the independent Republic of Lithuania meant that St Catherine’s sisters of Krakės needed to re-evaluate their political (civic), national and cultural identities.The study indicates that the solution to the language question in the Krakės convent was not enforced. The sisters were able to naturally reconcile to the situation, with time left to adapt. The article provides a detailed account of the reasons behind the gradual shift from Polish to Lithuanian. Initially, the nuns used Lithuanian to communicate outside the convent. It was not until 1930 that it began to be used in their community life, including prayers. Even then nuns could use Polish to communicate among themselves, say their private prayers or write letters.The study reveals various tensions which existed during this transitional period. However, the conclusion is that the convent successfully managed to avoid hasty decisions and resist emotions, as well as to balance between the universal and local church, the congregation of St Catherine in Braniewo (Braunsberg), the aims of various Lithuanian institutions, and the needs of the convent itself. The greatest achievement can be seen in the fact that the language issue in Krakės was not given unnecessary prominence and prioritised. As the study shows, giving it time was the best solution as the issue of language became resolved naturally, although the transition period lasted for a decade. Problem języka w klasztorze sióstr katarzynek w Krokach w pierwszej połowie XX wiekuPo 1918 roku dwa żeńskie klasztory katolickie, które znalazły się na terytorium Republiki Litewskiej, zetknęły się z problemem lituanizacji, który został rozwiązany na różne sposoby. Klasztor benedyktynek, który znajdował się w tymczasowej stolicy Litwy – Kownie, do 1924 roku uległ drastycznej lituanizacji. Klasztor katarzynek w Krokach, znajdujący się na Żmudzi, wybrał inną drogę. Celem artykułu, opartego głównie na autentycznych dokumentach przechowywanych w kowieńskim archiwum zgromadzenia katarzynek i innych, jest ukazanie, w jaki sposób w klasztorze katarzynek w Krokach poradzono sobie z wyzwaniami dotyczącymi kwestii narodowości w kontekście modernizacji życia klasztoru w owych czasach. Głównym zamiarem jest pokazanie, w jaki sposób nastąpiło przejście z języka polskiego na język litewski w życiu publicznym i wewnętrznym klasztoru.Język polski był bardzo ważny dla klasztoru w Krokach, ufundowanego w 1645 roku. Reguła Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy przyjęta przez klasztor w Krokach w 1673 roku przewidywała modlitwy i słuchanie kazań księdza w języku polskim. Do klasztoru mogły wstąpić tylko córki szlacheckie. Należało wnieść posag, dlatego mogły być przyjęte tylko osoby o odpowiedniej kondycji majątkowej. Klasztor w Krokach ukształtował się jako ośrodek kultury szlacheckiej WKL. Powstanie niepodległej Republiki Litewskiej oznaczało, że katarzynki z Krok musiały zastanowić się nad swoją tożsamością polityczną (obywatelską), narodową i kulturową.Badania wykazały, że rozwiązanie kwestii języka w klasztorze sióstr katarzynek w Krokach nie było forsowane. Siostrom pozwolono w sposób naturalny zdać sobie sprawę z sytuacji, dano im czas na jej zaakceptowanie. W artykule przedstawiono szczegółowo powody, które doprowadziły do tego, że katarzynki w Krokach stopniowo przeszły od używania języka polskiego do używania języka litewskiego. Początkowo używały go do komunikowania się ze światem zewnętrznym, a dopiero od 1930 roku zaczęły używać go w życiu wewnętrznym klasztoru, podczas modlitw. Jednakże nawet wówczas nie zakazano siostrom używania języka polskiego do własnych kontaktów, do komunikacji między sobą, korespondencji lub podczas osobistej modlitwy.W artykule zostały ujawnione różne napięcia, które miały miejsce w badanym okresie przejściowym, aczkolwiek stwierdza się, że udało się bez podejmowania pochopnych decyzji, bez ulegania emocjom uwzględnić zarówno potrzeby Kościoła powszechnego i lokalnego, zgromadzenia sióstr katarzynek z Braniewa, jak i cele różnorodnych instytucji państwa litewskiego, a także potrzeby klasztoru w Krokach.Za największe osiągnięcie można uznać fakt, że kwestia języka w Krokach nie była wyolbrzymiona, nie była najważniejsza. Jak wykazują badania, czas miał najlepszy wpływ na rozwiązanie problemu. Kwestia języka w klasztorze w Krokach została rozwiązana w sposób naturalny, chociaż zajęło to całe dziesięciolecie.
6
Publication available in full text mode
Content available

Sądy starostów generalnych żmudzkich (druga połowa XV – pierwsza połowa XVI w.)

67%
Saviščevas E.
Rocznik Lituanistyczny
|
2020
|
vol. 6
EN
The purpose of the article is to determine the place of the elders’ court within the judicial system of Samogitia in the period from 1450 (i.e. from the time when Jonas Kęsgaila, or Kęsgailaitis, took office) to the legal and administrative reform carried out in 1566. Only a few hypotheses have been presented for the earlier years. It is possible to divide the analysed time into two periods: before and after the First Lithuanian Statute (1529). Based on ca 200 documents from various manuscript collections and the Metrica of the Grand Duchy of Lithuania it is possible to reconstruct some aspects of this court’s operations, including its jurisdiction, attitude towards the courts of grand dukes and courts of tenutaries, its composition, the court of vice-elders, and the place and time of court sessions.
PL
Celem artykułu jest określenie miejsca sądów starosty generalnego w systemie sądownictwa Żmudzi, w okresie od 1450 r. (czyli od momentu, kiedy urząd ten objął Jan Kieżgajłowicz) do reformy sądowo-administracyjnej przeprowadzonej w 1566 r. Dla lat wcześniejszych przedstawiono tylko kilka hipotetycznych uwag. W badanym czasie można wydzielić dwa okresy: przed i po wydaniu I Statutu Litewskiego (1529). Na podstawie ok. 200 dokumentów sądowych, zebranych z różnych zespołów rękopisów, i aktów ksiąg spraw sądowych Metryki Litewskiej możemy rekonstruować niektóre aspekty działalności tego sądu, w tym: zakres jego kompetencji, stosunek do sądów wielkich książąt i sądów dzierżawców (mniejszych starostów), jego skład, sąd podstarościego, miejsce zebrania sądu, czas roków sądowych.
7
Publication available in full text mode
Content available

Szukając przodków. Poszukiwanie rodowodu przez podkomorzego żmudzkiego Jakuba Ignacego Nagórskiego w II połowie XVIII wieku

67%
Drungilas J.
Rocznik Lituanistyczny
|
2016
|
vol. 2
PL
W artykule poddano analizie poszukiwania wiedzy o pochodzeniu rodziny (osiadłej w końcu XVI w. na Żmudzi), prowadzone w II połowie XVIII w. przez podkomorzego żmudzkiego Jakuba Ignacego Nagórskiego (†1799). W początkowej fazie poszukiwań przebadano niedługo wcześniej wydany herbarz Kaspra Niesieckiego. Następnie udało się odnaleźć kronikę rodzinną imienników z Polski (h. Leszczyc), z powiatu łęczyckiego, spisaną w połowie XVII w. – na początku XVIII w., która zachęciła do stworzenia podobnej kroniki dla osiadłej na Żmudzi rodziny Nagórskich (h. Pobóg). Ostatecznie ustalono, że na Żmudź Nagórscy przybyli z Polski, z powiatu łęczyckiego (choć realnego powiązania genealogicznego z rodziną zamieszkałą w Polsce nie odnaleziono), a protoplastą rodziny został zamieszkały w XVI w. w Polsce Jakub, ojciec Marcina (czyli pierwszej osoby, która przybyła na Żmudź). Taka „skombinowana” wersja rodowodu była dogodna dla Jakuba Ignacego Nagórskiego – inicjatora tych poszukiwań, który dzięki swemu statusowi oraz wyborowi protoplasty „uwiecznił” imię Jakuba w świadomości genealogicznej rodziny. The article gives an analysis of the search for the genesis of a family settled at the end of the sixteenth century in Samogitia, undertaken in the second half of the eighteenth century by the chamberlain (podkomorzy) of Samogitia Jakub Ignacy Nagórski (d. 1799). First, the armorial by Kasper Niesiecki, edited not long before, has been examined. Later, a chronicle of a family of the same name has been found, a family bearing the coat of arms Leszczyc, based in Poland, in the Łęczyca district. This chronicle, written down between the mid-seventeenth and early eighteenth century, became an incentive for the Nagórski family from Samogitia, bearing the Pobóg coat of arms, to create a similar chronicle of their own. Finally, it could be established that the Nagórski family came to Samogitia from Poland, from the Łęczyca district; although a real genealogical connection with the Polish counterpart could not be made. The ancestor was to become Jakub, living in the sixteenth century in Poland, father of Marcin, the first family member who arrived in Samogitia. This ‘combined’ lineage was convenient for Jakub Ignacy Nagórski, the initiator of the search, who – thanks to his status and his choice of ancestor – ‘immortalised’ the name of Jakub in the family’s genealogical consciousness.
8
Content available remote

Écrire l’histoire de la conquête: l’utilisation de l’histoire dans la polémique contre l’Ordre Teutonique au sujet des droits des infidèles (1386–1418)

59%
Chollet L.
Hereditas Monasteriorium
|
2014
|
vol. 4
17-47
EN
The aim of the article is to describe a research project devoted to the use of history in the debate on the rights of unbelievers, from the Christianisation of Lithuania to the Council of Constance. The geopolitical rivalry between the Order of the Teutonic Knights, King Jagiełło’s Poland and Witold’s Lithuania was accompanied by an intense “war of words” centred around the question of the rights of unbelievers and the legitimacy of the crusade against Lithuania. The use of historical topics during this “battle of idea” may have influenced the European elite with regard to the relations between Christian powers and non-Christian peoples as well as the issue of the activities of Teutonic Order. In the first part of the article, I ask how history was used by Polish and Lithuanian delegates in Constance to defend the idea of the unbelievers’ freedom. In addition to using legal arguments based mainly on medieval law, the disputants referred to historical facts, which was supposed to prove that the Teutonic Order had no legitimacy in fighting against the Baltic pagans. The second part of the article deals with the sources available for shaping a “Polish-Lithuanian” way of describing the history of the Baltic conquest by the Teutonic Knights. The third part of the article presents two prospective research projects concerning the use of history in the debates on the rights of unbelievers. The first is dedicated to the “long term” history of the Baltic conquest by the military orders; the idea is to demonstrate that similar problems regarding the rights of the pagans or converts appeared already in the 13th or 14th centuries. The second research idea focuses on pagan Samogitia. As Lithuania was trying to take over the province, local history was used by Polish and Lithuanian diplomats to prove that by their evil behaviour the Teutonic Knights failed to bring baptism to Samogitian pagans.
9
Publication available in full text mode
Content available

Dęte orkiestry i zespoły w tradycyjnej kulturze Żmudzi, Litwa

59%
Žarskienė R.
Łódzkie Studia Etnograficzne
|
2018
|
vol. 57
EN
In this article, the primary focus is the tradition of brass bands and orchestras in the lifestyles of Samogitia’s towns and villages in the 20th–21st century. This music-making fromLithuania’s western region (Lith. Žemaitija) is no doubt related to the development of Lithuania’s musical culture as a whole. Therefore, on the basis of historical sources, the author briefly covers the development of ensembles in the Grand Duchy of Lithuania. The formation of brass ensembles’ tradition was particularly impacted by the celebrations of Catholic Church holidays and solemn processions (particularly in the 17th–18th century), and later – manor orchestras and music schools (end of the 18th–19th century). It was in Samogitia that music-making with brass instruments thrived until the very beginning of the 21st century. The author, on the basis of data collected mainly during fieldworks, reveals the role of brass bands in this region’s folk piety, family and community customs, this tradition’s changes.
PL
W artykule główny nacisk położono na tradycję zespołów i orkiestr dętych w życiu miast i wiosek Żmudzi w XX i XXI wieku. Muzyka z zachodniego regionu Litwy jest niewątpliwiezwiązana z rozwojem litewskiej kultury muzycznej jako całości. Dlatego też, sięgając do źródeł historycznych, autorka w skrócie opisuje rozwój orkiestr w Wielkim Księstwie Litewskim. Na powstanie tradycji orkiestr dętych szczególnie wpłynęły obchody świąt katolickich i uroczyste procesje (zwłaszcza w XVII I XVIII wieku), później także funkcjonowanie dworskich orkiestr i szkół muzycznych (koniec XVIII I XIX wiek). Na Żmudzi muzyka instrumentów z mosiądzu rozwijała się do samego początku XXI wieku. Autorka, na podstawie danych zebranych głównie podczas prac terenowych, ujawnia rolę orkiestr dętych w religiności ludowej tego regionu, zwyczajerodzinne i wspólnotowe oraz zmiany zachodzące w tradycji.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.