Search results

1

Geografia i metageografia ziem dawnej Sarmacji

100%

Wlicznyński W.

Przegląd Geopolityczny

|

2014

|

vol. 9

9-30

PL

Sarmacja to nazwa stosowana w przeszłości na oznaczenie terytoriów położonych od Polski na wschód, po Syberię i Turkiestan. W polskiej literaturze była ona powszechna w okresie Renesansu i przetrwała nawet do końca XIX wieku. W publikacjach w krajach zachodnich jest ona nadal stosowana, choć coraz rzadziej (najbardziej obecna jest w literaturze geograficznej i publikacjach kartograficznych we Włoszech). Ponieważ nazwę tę należy jednak uznać za nieaktualną, pojawia się pytanie: jak należy dzisiaj poprawnie nazywać terytoria dawnej Sarmacji? Odpowiedź na nie stanowi główny cel studium. Problem ten jest uzasadniony, gdyż, jak wykazano, nazwy obecnie stosowane na oznaczenie tych obszarów nie są z naukowego punktu widzenia poprawne. Takie wyrażenia jak Europa Wschodnia, Europa Środkowa, jak i Europa Środkowo-Wschodnia to nie nazwy geograficzne, ale formuły metageograficzne, stworzone w celu realizacji pewnych celów ideologicznych i politycznych. W sytuacji obecnej reorientacji geopolitycznej Rosji w kierunku idei eurazjatyzmu, coraz częściej stanowią one przedmiot kontestacji. Odpowiedź na pytanie o poprawną nazwę geograficzną dawnej Sarmacji nie jest możliwa bez uprzedniego rozwiązania problemu geograficznej istoty i zasięgu Europy oraz położenia geograficznego Polski. Na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych wykazano, że położenie Polski w Europie jest w społeczeństwie rozmaicie rozumiane, gdyż nie ma jednomyślności w kwestii granicy wschodniej Europy. Aby rozstrzygnąć powyższe kwestie autor zastosował sposób pojmowania regionu właściwy dla klasycznej geografii regionalnej, który wydaje się także bliski zasadom geopolityki szkoły neoklasycznej. Jest to równoznaczne z odrzuceniem najbardziej rozpowszechnionych, metageograficznych koncepcji Europy, jak i Polski, sprzecznych ze stanem wiedzy naukowej i argumentacją empiryczną.

EN

According to contemporary dictionaries Sarmatia is the ancient district between the Vistula River and the Caspian Sea. In Polish geographical literature this name was popular during the Renaissance and remained quite well-known till the end of XIXth century. Till now Sarmatia seems to be present in few English sources, however is much more utilized by authors of geographical publications and editors of cartographical materials in Italy. The areas of ancient Sarmatia are universally called Eastern Europe, Central Europe, or East Central Europe. These expressions are however not proper geographical names, and instead they constitute metageographical creations formulated for ideological and political purposes. They are more and more often contested due to the geopolitical re-orientation in Russia. For these reasons there appears question of what is the exact geographical name for these territories. An answer to this question seems to be possible only when the concepts of Europe and Poland are properly defined, since these two terms are very often used in entirely improper way. For this reason it is necessary to answer the question as to Poland's place in Europe, by pointing to the part of Europe to which Poland belongs. Although Polish society is characterized by a high level of competency in the area of geographical studies, according to the questionaires and polling conducted among the students, Poles themselves are not able to define what Europe is and what exactly defines her territory. To formulate answers to all these questions the author decided to utilize the classical concept of geographical region, which seems to be acceptable from the point of view of modern neoclassical geopolitics. It is tantamount with the ultimate rejection of the widely accepted metageographical concepts of Europe and Poland, whose continued uncritical use stands as an insult to that which is rational, and a negation of empirical argument.

2

Polska jako Wandalia. Koncepcja wandalska w dziejopisarstwie polskim wieków średnich

67%

Paszyński W.

Orbis Linguarum

|

2018

|

issue 51

357-390

EN

Poland as Vandalia. Vandalian Concept in the Polish Historiography of Medieval Times The aim of the article is to discuss the origins and circumstances of the decline of the Vandalian Concept on Polish lands, in the light of Polish medieval historiography. The idea of Poland-Vandalia was highly influential for creation of future Polish national identity. It was dominant Polish theory of ethnogenesis until the end of 16th c. when was replaced by the Sarmatian theory. The most important issues of analysis of Vandalian concept include: accurate time of origins, reasons of popularity, final falls of the Vandalian and rises of the Sarmatian theory. Finally, the ways of understanding of ethnicity of alleged ancestors by Polish scholars.

3

Polska jako "Antemurale" i "Ojczyzna Świętych". Motyw przedmurza w "Nowych Atenach" księdza Chmielowskiego

59%

Paszyński W.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2017

|

vol. 127

185-199

PL

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie stanowiska księdza Benedykta Joachima Chmielowskiego (1700-1763) wobec dogmatu przedmurza, z perspektywy mniej lub bardziej domniemanej megalomanii i ksenofobii. Dokonano próby odpowiedzi na szereg istotnych pytań. Czy Nowe Ateny należy uznać za kolejny megalomański pean na cześć sarmackiej ojczyzny? Czy w stosunku do sąsiadów Chmielowski kieruje się serią stereotypów, a swą polskość opiera na bezkrytycznym poczuciu wyższości? Wreszcie, jak wygląda jego wizja mitu Polski jako przedmurza? Nowe Ateny uznawane są za pierwszą polską encyklopedię powszechną sensu stricto (I wydanie 1745 r.). Szczególny nacisk kładł autor na elementy kuriozalne, co było typowe dla barokowej nauki. Podczas zaborów dzieło stało się ofiarą krzywdzącej czarnej legendy. Chmielowski gloryfikuje rolę Polski jako państwa stojącego na straży cywilizacji łacińskiej. Swój kraj nazywa szumnie „ojczyzną świętych”. Aczkolwiek jego dzieło dalekie jest od megalomanii i bezkrytycznego samouwielbienia. Przepełnione jest natomiast autentyczną żarliwą wiarą oraz gorącym patriotyzmem. Pomimo narodowej dumy i braku kompleksów, autor potrafi być krytyczny wobec swoich rodaków a obiektywny wobec sąsiednich nacji. Za rozbudzanie patriotyzmu, uczuć narodowych i religijnych – poza krzewieniem wiedzy – należy się autorowi wdzięczna pamięć następnych pokoleń. Sama popularyzacja mitu przedmurza powinna być poczytywana zaś jako znaczący wkład w budowanie polskiej tożsamości narodowej.

EN

The main goal of this article is to present the views of Rev. Benedict Joachim Chmielowski (1700-1763) towards the myth of Poland as bulwark of Christianity, from the perspective of more or less implied megalomania and xenophobia. Attempts have been made to answer a number of important questions. Should ‘New Athens’ be considered as another megalomaniac affirmation in honor of the so-called “Sarmatian” homeland? Is Chmielowski guided by a stereotypes towards Polish neighbors and is his Polishness based on an uncritical sense of superiority? Finally, what is his vision of the myth of “antemurale”? Chmielowski’s famous work – ‘New Athens’ – is considered to be the first Polish encyclopedia (first edition in 1745). Particular emphasis was put on the curiosities, which was typical for pre-Enlightenment science. After the Partitions of Poland (1795), POLSKA JAKO „ANTEMURALE” I „OJCZYZNA ŚWIĘTYCH” 199 encyclopedia became a victim of a black legend. Chmielowski glorifies the role of Poland as a state guarding the Christian civilization. He also called his country “homeland of saints”. Although his work is far from megalomania and uncritical national selfsatisfaction. It is filled with authentic religious faith and fervent patriotism. Despite the national pride and lack of complexes, the author is able to be critical for his compatriots and objective towards his neighbors and other European nations as well. For the awakening of patriotism, national and religious feelings – aside from the propagation of knowledge – the author should have the grateful memory of the next generations. The popularization of the myth of Poland as the bulwark itself should be also considered as a significant contribution for the building of Polish national identity.

Refine search results

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Orbis Linguarum

1 Przegląd Geopolityczny

2 Paszyński W.

1 Wlicznyński W.

1 2018

1 2017

1 2014

Geografia i metageografia ziem dawnej Sarmacji

Polska jako Wandalia. Koncepcja wandalska w dziejopisarstwie polskim wieków średnich

Polska jako "Antemurale" i "Ojczyzna Świętych". Motyw przedmurza w "Nowych Atenach" księdza Chmielowskiego