Search results

1

The 1416 Indulgence for the Franciscan Friary in Ashmiany: Context and Text

100%

Baronas D.

Folia Historica Cracoviensia

|

2020

|

vol. 26

|

issue 1

25-40

PL

Niniejszy artykuł zawiera edycję niedawno odnalezionego listu odpustowego wydanego przez trzech rzymskich kardynałów: Francesco Landę, Antonio Pancerę i Francesco Zabarellę dla nieistniejącego już klasztoru franciszkanów w Oszmianie na terenie dzisiejszej Białorusi. Odpustu udzielono 16 stycznia 1416 r. podczas soboru w Konstancji, sede vacante. Tekst listu odpustowego zachował się jako odpis w zbiorze dokumentów ww. klasztoru, zebranym na początku XIX w. (obecnie przechowywanym w Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego, Dział Rękopisów, F. 114–13). W chwili obecnej tekst ten jest najstarszym znanym odpustem, jakiego udzielono klasztorowi w Wielkim Księstwie Litewskim, tym samym zaliczając się do skromnych zasobów źródeł pierwotnych naświetlających pierwsze etapy chrystianizacji Litwy w okresie po jej chrzcie. Odpust może także stanowić wskazówkę umożliwiającą poszerzenie kręgu znanych nam przedstawicieli Litwy na soborze w Konstancji o braci mniejszych, których zasługi dla wielkich książąt litewskich nadal oczekują bardziej skrupulatnych badań.

EN

This article contains the edition of the newly found letter of indulgence that was granted by three Roman Cardinals: Francesco Lando, Antonio Pancera, and Francesco Zabarella, for the no-longer extant Franciscan friary in Ashmiany in present-day Belarus. It was issued on 16 January 1416 during the Council of Constance, sede vacante. The text of this indulgence has been preserved as a copy in the collection of documents of the above-mentioned friary that was compiled in the early seventeenth century (now kept at Vilnius University Library, Manuscript Department, F. 114–13). For the time being, this text represents one of the earliest known indulgences related to a specific religious house in the Grand Duchy of Lithuania and thus makes part and parcel of the meagre fund of primary sources illuminating the first steps in the process of Christianization of post-conversion Lithuania. This indulgence may also serve as a clue allowing us to expand the circle of the known participants from Lithuania at the Council of Constance by including Friars Minor, whose scope of service for the Grand Dukes of Lithuania still awaits a more thorough investigation.

2

Z problematyki badawczej dotyczącej dziejów prymasostwa polskiego

100%

Śmigiel K.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2018

|

vol. 110

415-420

EN

The study of the history of primacy is hindered by the fact that primates’ archive created in the 15th-18th centuries (held in Łowicz) has not survived. It encompassed 163 volumes of records. In the mid-19th century, the Archbishop of Warsaw, Zygmunt Szczęsny Feliński, became interested in this archive and ordered to transfer it to the archbishops’ residence in Miodowa Street. The archival materials were burnt by the Germans during the Warsaw Uprising. These invaluable sources included not only primates’ records but also the rich correspondence with emperors, kings, popes and other eminent figures of Europe from the 15th century onwards. These materials were not used by the 19th-century researcher from Gniezno, Rev. Jan Korytkowski, who wrote two voluminous works: the five-volume biography of primates and the four-volume publication about prelates and canons of the Metropolitan Chapter in Gniezno. Currently, the greatest research problem is to explain the genesis of the Polish primacy as well as determine the exact time and circumstances of emerging this institution. The beginning of the primacy in Poland is connected with the Council of Constance (1414-1418) and Archbishop Mikołaj Trąba’s participation in it. In 1417, he received, according to J. Długosz, the primate privilege for himself and his successors. The Archbishop of Gniezno, Mikołaj Trąba, used the title ‘primate’, for the first time, during his meeting with King Władysław Jagiełło on 19 June 1418 in Pobiedziska near Gniezno. From that moment onwards, his successors used the titles of primate. The surviving stamps of Trąba, however, does not have this title. The 16th-century Primate Jan Łaski was aware of the fact that source basis for the title of primate was not plausible and that was why he did his best to obtain Leo X’s bull Pro Eccelenti Praeeminentia of July 1515. This document, however, apart from confirming the office of primate and introducing a permanent legate ‘legatus natus’ did not solve serious problems. From the turn of the 16th century onwards, primates played an important role in the development of the Polish parliamentary system. Primates took part in disputes over the form of the government. For example, Jan Łaski was for the ‘nobles’ democracy and limiting the hegemony of the magnates. During the period of an interregnum, primates served as interrex, wielding considerable political power.

PL

Badania dziejów prymasostwo jest utrudnione gdyż nie zachowało się archiwum prymasów wytworzone w czasach od XV-XVIII wieku, a przechowywane w Łowiczu. Obejmowało ono 163 tomów akt. W połowie XIX wieku zainteresował się nim arcybiskup warszawski Zygmunt Szczęsny Feliński i polecił je przewieźć do rezydencji arcybiskupów przy ulicy Miodowej. Archiwalia zostały spalone przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego. Bezcenne źródła zawierały nie tylko akta poszczególnych prymasów, lecz również bogatą korespondencję z cesarzami, królami, papieżami oraz innymi osobistościami Europy począwszy od XV wieku. Materiałów tych nie wykorzystał dziewiętnastowieczny badacz gnieźnieński ks. Jan Korytkowski, który pozostawił dwa monumentalne dzieła: pięciotomową biografię prymasów oraz czterotomową publikację o prałatach i kanonikach Kapituły Metropolitalnej w Gnieźnie. Nadal największym problemem badawczym pozostaje wyjaśnienie genezy prymasostwa polskiego, dokładne określenie czasu i okoliczności powstania tej instytucji. Początek prymasostwa w Polsce związany jest z obradami Soboru w Konstancji (1414-1418) i uczestnictwa na nim abpa Mikołaja Trąby. W 1417 r. uzyskał on według J. Długosza przywilej prymasowski dla siebie i następców. Po raz pierwszy tytułu prymasa użył abp gnieźnieński Mikołaj Trąba, podczas spotkania z królem Władysławem Jagiełą 19 czerwca 1418 r. w Pobiedziskach k. Gniezna. Od tego czasu i jego następcy tytułowali się prymasami. Zachowane pieczęcie Trąby nie zawierają jednak tytułu prymasowskiego. Już XVI-wieczny prymas Jan Łaski zdawał sobie dobrze sprawę, że krucha jest baza źródłowa dotycząca prymasostwa i dlatego postarał się o bullę Leona X „Pro eccelenti praeeminentia” z lipca 1515 r. Dokument ten poza potwierdzeniem urzędu prymasa i erekcją legata stałego „legatus natus” nie rozwiązał jednak istotnych problemów. Od przełomu XV/XVI w. prymasi byli ważnym czynnikiem w rozwoju parlamentaryzmu polskiego. Prymasi brali udział w sporach o ustrój państwa. Np. Jan Łaski opowiadał się za demokracją szlachecką i ograniczeniem hegemonii możnowładztwa. W czasach bezkrólewia prymasi pełnili rolę Interrexa, posiadając duża władzę polityczną.

3

Spór o nieomylność papieża - od Haec sancta do Pastor aeternus

80%

Ferdek B.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2015

|

issue 29

183-196

EN

The decree Haec Sancta approved by the Council of Constance at its 5th Session (6th April 1415) helped the Council fathers to put an end to the scandalous schism which since 1378 had divided the Latin Church between rival lines of claimants to the papal office. The Council of Constance declared for the superiority of the Council over the Pope. In Gallicanism the theory of the superiority of a General Council lived on for hundreds of years. The great body of the bishops of the nineteenth century had little sympathy with Gallican principles, which disappeared entirely after the definition of Papal Infallibility at the First Vatican Council in 1870. There are several requirements for a dogmatic, papal infallible pronouncement: (1) The pronouncement must be made by the lawful successor to Peter. (2) The subject matter must be in the area of faith and morals. (3) The pope must be speaking ex cathedra, that is from the very seat and office of Peter. In this way he must be specifically intending to proclaim a doctrine, binding the entire Church to its assent. If one or more of these elements is missing, there is no infallible pronouncement.

4

Jan Hus w perspektywie reformacji XVI wieku

80%

Jaskóła P.

|

2017

|

vol. 64

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

5-16

EN

The article presents Jan Hus, Czech reformer burnt at a stake during the Council of Constance in 1415. 600th anniversary of his death as a martyr and the context of the 500th anniversary of Reformation causes interest of this distinctive figure. In the views and postulates of Jan Hus many historians of Christianity as well as theologians are likely to see the prediction of Reformation initiated by Martin Luther in 1517. In three points first there was shown the context, which enabled Luther to state “We are the Hussites – all of us” (1), then there was shown the image of Jan Hus as depicted in various post-reformation writs (2), of such authors as Matthias Flacius Illyricus, Ludwig Rabus and John Fox. The article sums up some final evaluations and conclusions.

PL

Artykuł prezentuje postać Jana Husa, czeskiego reformatora spalonego na Soborze w Konstancji w 1415 r., która ostatnio budzi zainteresowanie w związku z 600. rocznicą jego męczeńskiej śmierci, jak i w kontekście 500. rocznicy wybuchu reformacji. W poglądach i postulatach Jana Husa wielu historyków chrześcijaństwa i teologii dostrzega zapowiedź reformacji zainicjowanej przez Marcina Lutra w 1517 r. W trzech punktach najpierw ukazano kontekst, który Lutrowi pozwolił stwierdzić „my wszyscy jesteśmy husytami” (1), następnie pokazano obraz Jana Husa w wybranych pismach poreformacyjnych, których autorami byli Matthias Flacius Illyricus, Ludwig Rabus i John Fox (2). Artykuł kończy kilka końcowych ocen i wniosków (3).

Refine search results

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Folia Historica Cracoviensia

1 Poznańskie Studia Teologiczne

1 Roczniki Teologiczne

1 Baronas D.

1 Ferdek B.

1 Jaskóła P.

1 Śmigiel K.

1 2020

1 2018

1 2017

1 2015

The 1416 Indulgence for the Franciscan Friary in Ashmiany: Context and Text

Z problematyki badawczej dotyczącej dziejów prymasostwa polskiego

Spór o nieomylność papieża - od Haec sancta do Pastor aeternus

Jan Hus w perspektywie reformacji XVI wieku