Search results

1

Racjonalizm religijny w ujęciu Wiszowatego i Leibniza

100%

Kosiński P.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2015

|

vol. 29

|

issue 2

32-55

EN

The purpose of this article is to show that religious rationalism presented by Polish Socinian Andrzej Wiszowaty is different from Leibniz’s religious rationalism. At the beginning of the article the author analyzed the dispute between Wiszowaty and Leibniz about Trinity. While comparing religious and philosophical concept of Wiszowaty and Leibniz the author has proved that both philosophers presented different views related to the nature of God, perception of the truths of faith, predestination and miracles. Wiszowaty in a dispute about the Trinity represented Socinian ideas and believed the dogma of the Trinity is contrary to the reason and inconsistent with the Bible, while Leibniz defended the Christian dogma against the alleged contradictions.

2

Antitrinitarianism in Poland Before Socinus. A Historical Outline

100%

Ogonowski Z.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 4

87-141

PL

Przedruk rozdziału "Prelude: Antitrinitarianism in Poland before Socinus" Zbigniewa Ogonowskiego z jego książki "Socinianism: History, Views, Legacy" (Rzym: Edizioni di Storia e Letteratura, 2021), 3–56. Przedruk za zgodą Edizioni di Storia e Letteratura. Jesteśmy wdzięczni Valentinie Saraceni za zgodę na przedruk tego materiału w niniejszym tomie. Artykuł prezentuje dogłębnie wczesną, przedsocyniańską, fazę polskiego antytrynitaryzmu. Po pierwsze, próbuje wyjaśnić historyczne powodowy, dla których w Polsce pojawił się antytrynitaryzm. Po drugie, wskazuje na racje, dla których ta wczesna faza polskiego antytrynitaryzmu, stała się na tyle mocna doktrynalnie, że mógł się w niej zakotwiczyć socynianizm, ruch filozoficzno-religijny o ogólnoeuropejskim zasięgu. Po trzecie, omawia podobieństwa i różnice w poglądach filozoficzno-religijnych głoszonych w obu fazach polskiego „arianizmu”: przedsocyniańskiej i socyniańskiej.

EN

This is a reprint of the chapter “Prelude: Antitrinitarianism in Poland before Socinus” by Zbigniew Ogonowski in his "Socinianism: History, Views, Legacy" (Rome: Edizioni di Storia e Letteratura, 2021), 3–56. Reprinted with the permission of Edizioni di Storia e Letteratura. We are grateful to Valentina Saraceni for her permission to reprint this material in the present volume. The paper takes an in-depth look at an early, pre-Socinian stage of Polish antitrinitarianism. First, it outlines the historical reasons for the emergence of antitrinitarianism in Poland. Second, it explains how the early Polish antitrinitarians were able to develop a view substantial enough to provide a basis for Socinianism, a philosophical and religious movement with a pan-European reach. Third, it discusses similarities and differences between the two stages of Polish "Arianism", pre-Socinian and Socinian.

3

The Hermeneutics of the Socinian Atheology of the Polish Brethren. Introduction of a Democratic Political Philosophy

84%

Paradowski R., Paradowska W.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2022

|

vol. 59

|

issue 4

1-21

PL

W artykule twierdzi się, że ateizm polega nie tylko i nie głównie na przekonaniu, że „Boga nie ma” (w znaczeniu, jakie pojęciu Boga nadaje teologia), ale również (i przede wszystkim) na przekonaniach, które same przez się kłócą się z deklarowaną skądinąd wiarą w Boga, w szczególności takich, które odrzucają metafizyczny prymat porządku hierarchicznego, głoszą równą wartość (równość) wszystkich religii (a więc nie wyróżniają w sposób szczególny żadnego boga i jego kompetencji do decydowania o dobru i złu). Stąd też w tekście twierdzi się również, że ideologia braci polskich jest co do istoty ateistyczna, mimo iż ich tradycyjne „wyznanie wiary” pozwala, a nawet nakazuje zaliczyć ją do rzędu ideologii religijnych (gdy tymczasem „wyznanie wiary” w odpowiednie wartości metafizyczne i społeczne pozwala taką kwalifikację zrelatywizować, a nawet wręcz wykluczyć).

EN

The paper discusses the arguments in favor of the proposition that an atheistic concept is not just one where “God does not exist” (in a sense bequeathed on it by theologies) but also one where, despite a declarative belief in the idea of God understood in religious terms, it formulates its creed in a socio-cultural and axiological order in ways that diametrically contradict a view of God seen as the supreme level of an absolute hierarchy, embodiment of an absolute power and an exclusive competence to defining good and evil. In this understanding, atheism is an outlook, holding that the world is built non-hierarchically and there is no one absolute authority. Thus seen, the ideology of the Polish Brethren is atheistic (despite a theistic declaration).

4

Ateizm, metafizyka i filozofia demokracji. Refleksje o teologii Braci Polskich

84%

Paradowski R., Paradowska W.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2023

|

issue 1

71-88

EN

The article is devoted to arguments for the thesis that not only the concept – according to which “God does not exist” (God in the sense given to him by theologies) – is indeed atheistic but also the theory which, initially declaring attachment to the idea of God religiously understood, simultaneously formulates its confession of faith in the socio-cultural and axiological order in a way fundamentally contradictory to the image of God as the highest level of the absolute hierarchy, the personification of absolute power, and exclusive competence to define good and evil. In this sense, atheism is the view of the fundamentally non-hierarchical structure of the world and the non-existence of one absolute authority. In this sense, atheism is (despite the theistic declaration) the worldview of the Polish Brethren.

PL

Artykuł poświęcony jest argumentom na rzecz tezy, że istotnie ateistyczna jest nie tylko koncepcja, zgodnie z którą „Bóg nie istnieje” (Bóg w znaczeniu, jakie nadają mu teologie), ale również teoria, która, wstępnie deklarując przywiązanie do idei Boga religijnie rozumianego, zarazem formułuje swoje wyznanie wiary w porządek społeczno-kulturowy i aksjologiczny w sposób zasadniczo sprzeczny z wizerunkiem Boga jako najwyższego szczebla absolutnej hierarchii, jako uosobienia absolutnej siły i wyłącznej kompetencji do definiowania dobra i zła. Ateizmem w tym rozumieniu jest pogląd o zasadniczo niehierarchicznej budowie świata i o nieistnieniu jednego absolutnego autorytetu i ateizmem w tym rozumieniu jest (pomimo teistycznej deklaracji) światopogląd Braci Polskich.

5

Zagadnienie pochodzenia idei Boga w ujęciach Kartezjusza i J. L. Wolzogena

67%

Kosiński P.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2015

|

issue 5

23-31

PL

Temat artykułu dotyczy koncepcji wrodzoności idei Boga przedstawionej przez René Descartesa i krytyki tego poglądu dokonanej przez Jana Ludwika Wolzogena. Poddałem szczegółowej analizie treść Medytacji o pierwszej filozofii Kartezjusza oraz treść Uwag do Medytacji Metafizycznych René Descartesa Wolzogena, na tej podstawie dokonałem rekonstrukcji poglądów Wolzogena i Kartezjusza. Niezbędne było również ukazanie kontekstu historycznego rozważań obu filozofów. Kartezjusz twierdził, że idea bytu doskonałego i nieskończonego została umieszczona w umyśle przez Boga. Wolzogen chciał pokazać, że Kartezjusz nie dowiódł wrodzoności tej idei. Uważał, że wszystkie idee pochodzą z doświadczenia zmysłowego i idea Boga została ukształtowana przez umysł. Moim głównym celem było wykazanie, że Wolzogen przyjmował tomistyczny pogląd, zgodnie z którym ludzki umysł dysponuje niedoskonałym pojęciem Boga.

EN

My paper concerns René Descartes’s conception of innate idea of God and Johann Ludwig von Wolzogen’s critique of Descartes’s view. I gave a detailed analysis of the content of Meditations on First Philosophy by René Descartes and the content of Obiections to Descartes' Meditations by Wolzogen, and on that basis, I reconstructed Descartes and Wolzogen’s views. It was also necessary to show the historical context of both philosophers’ ideas. Descartes argued that the idea of a perfect and infinite being was placed in mind by God. Wolzogen wanted to show that Descartes didn’t prove the idea of innate God. He believed that all ideas derive from sense experience and the mind generates idea of God. My main purpose was to show that Wolzogen accepted Thomistic’s view in which the human mind has imperfect concept of God.

6

Johann Crell on Religious Tolerance and Salvation

67%

Iwanicki M.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 4

143-165

PL

Autor omawia obronę tolerancji religijnej podjętą w dziele Jana Crella O wolności sumienia, wskazując na pewne napięcie w poglądach Crella między jego ekskluzywizmem chrześcijańskim a religijnym praktycyzmem i racjonalizmem. Istnieje kilka różnych sposobów usunięcia wskazanej trudności, między innymi poprzez przyjęcie minimalizmu teistycznego lub skrajnego praktycyzmu.

EN

The essay discusses the defense of religious tolerance presented in Johann Crell’s treatise On Freedom of Conscience, pointing to the tension between Christian exclusivism on the one hand and religious practicalism and rationalism on the other inherent in Crell’s views. This tension can be resolved by adopting theistic minimalism or extreme practicalism.

Refine search results

2 Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

2 Roczniki Filozoficzne

1 Ogrody Nauk i Sztuk

1 Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

2 Kosiński P.

2 Paradowska W.

2 Paradowski R.

1 Iwanicki M.

1 Ogonowski Z.

1 2023

3 2022

2 2015

Racjonalizm religijny w ujęciu Wiszowatego i Leibniza

Antitrinitarianism in Poland Before Socinus. A Historical Outline

The Hermeneutics of the Socinian Atheology of the Polish Brethren. Introduction of a Democratic Political Philosophy

Ateizm, metafizyka i filozofia demokracji. Refleksje o teologii Braci Polskich

Zagadnienie pochodzenia idei Boga w ujęciach Kartezjusza i J. L. Wolzogena

Johann Crell on Religious Tolerance and Salvation