Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: Sphragistik

Sort By:

Limit search:

Stan badań nad pieczęciami cysterskimi na ziemiach polskich. Główne nurty badawcze

100%

Kałuski T. M.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

2022

vol. 14

83-101

In his article, Tomasz Kałuski presents the development of research on seals used by Cistercians in Poland. He has identified three periods, the first two of which lasted from the nineteenth century to the 1980s. At that time, Cistercian seals were first of all subjected to editing, and then the first interpretations appeared, most often concerning the seals of abbots. However, they were carried out as part of larger projects. The proper development of research on Cistercian seals began in the late 1990s and continues to this day. Currently, scholars study not only the iconography or, less frequently, the legal functions of seals, but also the transfer of seal images and the authorship of seal matrices (Pl. typariusz).

Im Artikel wird ein Überblick über die Entwicklung der Forschung zu den in Polen von Zisterziensern verwendeten Siegeln dargestellt. Dabei werden drei Perioden unterschieden, von denen die ersten beiden vom 19. Jahrhundert bis in die 1980er Jahre dauerten. In dieser Zeit waren die Siegel der Zisterzienser zunächst Gegenstand der Edition und später erschienen auch die ersten Interpretationen, vor allem zu den Siegeln der Äbte. Diese wurden jedoch im Rahmen größerer Arbeiten vorgenommen. Die eigentliche Entwicklung der Forschung begann Ende der 1990er Jahre und dauert bis heute an. Zum gegenwärtigen Zeitpunkt werden nicht nur Analysen zur Ikonographie bzw. - seltener - zur rechtlichen Funktion von Siegeln durchgeführt, sondern auch zum Transfer von Siegelbildern und zur Herstellung von Siegelstempeln.

W prezentowanym artykule przedstawiono rozwój badań dotyczących pieczęci stosowanych przez cystersów na ziemiach polskich. Wydzielono trzy okresy, z których dwa pierwsze trwały od XIX wieku do lat 80. XX wieku. W tym czasie pieczęci cysterskie stanowiły najpierw przede wszystkim przedmiot edycji, a następnie pojawiły się pierwsze interpretacje dotyczące najczęściej pieczęci opatów. Były one jednak prowadzone w ramach większych prac. Właściwy rozwój badań nad pieczęciami cysterskimi rozpoczął się u schyłku lat 90. XX wieku i trwa do dziś. Obecnie podejmuje się nie tylko analizy dotyczące ikonografii oraz rzadziej funkcji prawnych pieczęci, ale również transferu wyobrażeń napieczętnych oraz autorstwa typariuszy.

Zmienność pieczęci proboszczów śląskich kościołów parafialnych w średniowieczu (do 1419 roku)

100%

Sobel J. R.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

2022

vol. 14

56-82

Der Artikel befasst sich mit dem Problem der Ersetzung von Siegelstempeln durch schlesische Pfarrer im Mittelalter bis 1419. Die Autorin unternimmt einen Versuch, die Frage nach den Gründen, welche die Pfarrer dazu veranlasst haben könnten, sich einen neuen Siegelstempel erstellen zu lassen, zu beantworten. Zu diesem Zweck werden die Siegel von fünf Geistlichen analysiert (Stefan - Pfarrer in Neisse, Konrad - Pfarrer in Thauer bei Breslau, Jakub Engilgeri - Pfarrer in Schweidnitz, Rychwin - Pfarrer der St.-Elisabeth-Kirche in Breslau, und Tomasz - Pfarrer in Strehlen), bei denen die durchgeführte Recherche ergab, dass sie während ihrer seelsorgerischen Arbeit in der Pfarrgemeinde zwei Arten von Stempeln verwendeten. Die Recherche bestand darin, die beiden Sigilla des jeweiligen Pfarrers im Hinblick auf deren unterschiedliche Inhalte, die durch Siegellegenden bzw. -bilder vermittelt waren, miteinander zu vergleichen. Dabei wurde im Bedarfsfall auch der persönliche Werdegang der Pfarrer und die Ikonosphäre, in der sie tätig waren, in die Analyse miteinbezogen. Die vorgenommenen Untersuchungen führen zu dem Schluss, dass die Gründe für die Ersetzung des Siegelstempels entweder praktischer Natur waren (z. B. Abnutzung bzw. Verlust des Siegelstempels) oder sich aus dem Wunsch ergaben, den Siegelinhalt lesbarer zu machen, um ihn noch stärker mit der Person des Inhabers in Verbindung zu bringen, oder auch auf die Tatsache zurückzuführen sind, dass der Pfarrer ein neues Amt antrat, was eine Anpassung des Siegelinhalts an seine neue Titulatur erforderlich machte. Die geringe Anzahl der nachgewiesenen Fälle deutet jedoch darauf hin, dass die Praxis unter damaligen Pfarrern nicht weit verbreitet war, was höchstwahrscheinlich mit hohen Kosten der Stempelherstellung durch einen Handwerker zusammenhing.

In her article, Jagna Rita Sobel deals with the problem of exchanges of seal matrices [Pl. typariusze pieczętne] made by parish priests of Silesian parish churches until 1419. Sobel enquires about reasons why parish priests needed to order the preparation of a new stamp for themselves. To this end, Sobel analyzes the cases of five priests (Stefan, parson in Nysa, Konrad, parson in Turów near Wrocław, Jakub Engilgeri, parson in Świdnica, Rychwin, parson in the church of St. Elizabeth in Wrocław, and Tomasz, parson in Strzelin). Her research has revealed that during their pastoral ministry in a given parish they used two types of seals. Theresearch was based on a comparison of the two sigils of each parish priest in terms of differences in the content communicated by the sacred legends and images, taking into account - if necessary - the personal careers of priests and the iconosphere in which they functioned. The research shows that the reasons underlying the decision to change the piston could have been practical considerations (such as wear or loss of the matrix), the desire to make the message clearer expressed by the certain image of the message so that it is even more closely connected with the person of its administrator, or the assumption by the clergyman of a new office, resulting in the need to adapt the content of the legend of the sigillum to its current title. Such a small number of cases confirmed by sources, however, shows that this was not a common practice among the parish clergy of that time, which could undoubtedly have been influenced by the high costs associated with making the stamp by the craftsman.

W artykule podjęto problem wymian typariuszy pieczętnych dokonywanych przez proboszczów śląskich kościołów parafialnych do 1419 roku. Autorka rozprawy poszukuje odpowiedzi na pytanie, jakie powody mogły stawiać proboszczów przed koniecznością zlecenia sporządzenia dla siebie nowego stempla. W tym celu dokonuje analizy przypadków pięciu duchownych (Stefana, plebana w Nysie, Konrada, plebana w Turowie koło Wrocławia, Jakuba Engilgeriego, plebana w Świdnicy, Rychwina, plebana w kościele pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, oraz Tomasza, plebana w Strzelinie), dla których przeprowadzona kwerenda pozwoliła ujawnić, iż w czasie swojej posługi duszpasterskiej w danej parafii używali dwóch typów pieczęci. Kwerenda polegała na porównaniu obu sigillów każdego proboszcza pod kątem różnic w zakresie treści komunikowanych przez napieczętne legendy i wyobrażenia, uwzględniając przy tym – jeśli było to konieczne – osobiste kariery kapłanów oraz ikonosferę, w której funkcjonowali. Badania te pozwoliły wykazać, że przyczynami leżącymi u podstaw decyzji o zmianie tłoka mogły być względy praktyczne (takie jak zużycie bądź utrata typariusza), pragnienie uczytelnienia wyrażanego przez napieczętne wyobrażenie komunikatu tak, aby jeszcze bardziej wiązało się ono z osobą jego dysponenta, lub też objęcie przez duchownego nowego urzędu, skutkujące potrzebą dostosowania treści legendy sigillum do jego aktualnej tytulatury. Tak niewielka liczba potwierdzonych źródłowo przypadków świadczy jednak, że nie była to praktyka rozpowszechniona wśród ówczesnego kleru parafialnego, na co wpływ niewątpliwie mogły mieć wysokie koszty wiążące się z wykonaniem stempla przez rzemieślnika.

Refine search results

2 Średniowiecze Polskie i Powszechne

1 Kałuski T. M.

1 Sobel J. R.

2 2022

Search results

Stan badań nad pieczęciami cysterskimi na ziemiach polskich. Główne nurty badawcze

Zmienność pieczęci proboszczów śląskich kościołów parafialnych w średniowieczu (do 1419 roku)