Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Stanisław Koźmian
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Rzecz o roku 1863 – argument z historii w myśli politycznej krakowskiego stańczyka Stanisława Koźmiana

100%
Menz M.
Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej
|
2019
|
issue 11
PL
Stanisław Koźmian był jednym z autorów Teki Stańczyka i chyba najważniejszym komentatorem politycznym stańczykowskiego „Przeglądu Polskiego”. Nie był historykiem, ale jego koncepcje polityczne uzasadniające najpierw lojalizm wobec monarchii habsburskiej, a później tzw. trójlojalizm były wspierane argumentem historycznym, nierzadko pełniącym funkcję argumentum ad iudicium. Szczególnie widoczne jest to w najważniejszej książce Koźmiana, czyli w Rzeczy o roku 1863, która ukazała się z okazji trzydziestej rocznicy powstania styczniowego i w zamierzeniu autora miała być ostatecznym argumentem zamykającym dyskusję nad sensem polskiej irredenty. Celem artykułu jest przedstawienie antecedencji kształtujących myśl historyczną Koźmiana oraz wyjaśnienie sposobu wykorzystania przez niego argumentu z historii w dyskursie uzasadniającym jego koncepcję polityczną.
EN
Stanisław Koźmian was one of the authors of Teki Stańczyka and one of the leading commentators of Przegląd Polski. Although he was not a historian, his ideas, aimed at justifying the policy of loyalism adopted first the Habsburg Monarchy and then towards all the partitioning powers, were based on historical arguments which often functioned as argumentum iudicium. A particularly good example of this is provided by his most important book Rzecz o roku 1863. Published on the thirtieth anniversary of the January Uprising, the book was intended to end the debate on the meaning of the Polish insurrections. The purpose of the article is to trace the development of Koźmian’s historical thought and to explain the way in which he used historical arguments to justify his political ideas.
2
Publication available in full text mode
Content available

Religiosity of the future members of the Stańczycy group in their youth in comparison with their later religious views

100%
Gancewski M. P.
Folia Historica Cracoviensia
|
2021
|
vol. 27
|
issue 2
115-144
PL
W artykule omówione zostały poglądy religijne Stanisława Koźmiana, Ludwika Wodzickiego oraz Stanisława Tarnowskiego, a także kształt ich pobożności przed powstaniem styczniowym. Religijność ich młodzieńczych lat skonfrontowana i porównana została z ich późniejszymi zapatrywaniami religijnymi, co pozwoliło ukazać zmianę ich poglądów na przestrzeni lat. Pracę rozpoczyna omówienie formacji duchowej bohaterów tego artykułu, na którą olbrzymi wpływ miało środowisko rodzinne, w którym zostali wychowani – środowisko patriotycznej szlachty i arystokracji, szczerze oddanej katolicyzmowi (z osobistego i narodowego powodu). Mimo przywiązania do religii oraz wypełniania praktyk religijnych (zwłaszcza w przypadku Stanisława Tarnowskiego i Ludwika Wodzickiego) przyszli stańczycy nie byli jednak bezkrytycznie nastawieni do Kościoła katolickiego. Wprost przeciwnie – podobnie jak większość generacji, do której należeli –  niejednokrotnie negatywnie wypowiadali się na temat kondycji moralnej kleru, a także byli przeciwnikami świeckiej władzy papieża, co stawiało ich w opozycji do ultramontańsko nastawionych członków ich rodzin oraz niektórych członków Hotelu Lambert – organizacji z którą byli ideowo-politycznie związani. Po powstaniu styczniowym następowała stopniowa ewolucja ich poglądów w kierunku niemal całkowitego posłuszeństwa Kościołowi instytucjonalnemu. Niemniej jeszcze przez kilkanaście lat ich zapatrywania religijne naznaczone były pewnym liberalizmem, a spojrzenie na postępowanie Kościoła katolickiego było niejednokrotnie krytyczne, co skutkowało oskarżeniami o moderantyzm kierowanymi w ich stronę przez ultramontańskie środowisko „Przeglądu Lwowskiego”.   
EN
This article discusses the religious views of Stanisław Koźmian, Ludwik Wodzicki and Stanisław Tarnowski, as well as the shape of their piety before the January Uprising. The religiousness of their youth was confronted and compared with their later religious views, which allowed for a change in their views over the years. This work begins with a discussion of the spiritual formation of the heroes of this article, which was greatly influenced by the family environment in which they were brought up - an environment of patriotic nobility and aristocracy, sincerely devoted to Catholicism (for personal and national reasons). However, despite their attachment to religion and fulfilment of religious practices (especially in the case of Stanisław Tarnowski and Ludwik Wodzicki), the future Staśniks were not uncritically inclined towards the Catholic Church. On the contrary - just like the majority of the generation to which they belonged - they often expressed negative opinions about the moral condition of the clergy, and were opposed to the secular power of the Pope, which put them in opposition to ultra-Montane members of their families and some members of the Hotel Lambert - the organisation with which they were ideologically and politically associated. After the January Uprising there was a gradual evolution of their views towards almost complete obedience to the institutional Church. Nevertheless, for several more years their religious outlook was marked by a certain liberalism, and their views on the behaviour of the Catholic Church were often critical, which resulted in accusations of moderantism being levelled at them by the ultramontane milieu of the "Przeglad Lwowski".
3
Content available remote

Stanisław Koźmian o drugim sezonie Tadeusza Pawlikowskiego

99%
Michalik J.
Pamiętnik Teatralny
|
2012
|
vol. 61
|
issue 1-2(241-242)
119-142
EN
The publication (prefaced with a necessary commentary) of three unnoticed so far and anonymous statements made by Stanisław Koźmian (born 1836) – a man who had greatly contributed to the valuable output of the Kraków theatre in 1865–1885 – about the second season (1894/95) of Tadeusz Pawlikowski’s (born 1861) management. Thanks to Pawlikowski, Kraków had the most important stage of the second half of the 1890s in Poland, a centre of artistic life and the first Polish theatre which took on a Modernist character. So far, there has been no known elaborate, direct statements made by the older theatre director about his younger successor’s activity and work. The texts are especially valuable due to the fact that two of them are concerned with the two most important premieres of these few months, for different reasons highlighted by the manager and the critics, and widely discussed; the third text assesses the strengths and weaknesses of the season. Koźmian, who knew a lot about directing and running a theatre, while distancing himself from the aesthetics and problems of the new art, was able to appreciate and respect Pawlikowski as a very talented director and theatre manager, in many respects corroborating the opinions coming from the Young Poland movement.
4
Publication available in full text mode
Content available

Podróże kulturowe krakowskich stańczyków ze szczególnym uwzględnieniem relacji Stanisława Koźmiana

99%
Menz M.
Galicja. Studia i materiały
|
2020
|
issue 6
218-237
PL
W XIX w. nastąpił gwałtowny rozwój turystyki, co przyniosło m.in. ogromny rozwój opisów podróży, czyli tzw. podróżopisarstwa. Podróże, których celem było poznanie ważnych miejsc kulturowych (np. Grecja, Włochy, Ziemia Święta), były istotnym elementem wychowania synów arystokracji i bogatej szlachty. Podróże te możemy nazwać podróżami kulturowymi. Artykuł opisuje wybrane relacje z podróży dwóch krakowskich stańczyków, Stanisława Tarnowskiego i Stanisława Koźmiana, które odbywali w młodości. W pierwszej części zostaje przedstawiona podróż dwudziestoletniego Tarnowskiego do Ziemi Świętej, którą odbył razem z innym późniejszym stańczykiem, Ludwikiem Wodzickim. Podróż trwała pięć miesięcy – od listopada 1857 r. do kwietnia roku następnego. Druga część artykułu poświęcona jest relacjom Koźmiana z jego studenckiej wyprawy do Tatr w 1853 r. (miał wówczas 17 lat) oraz trzy późniejsze podróże do Holandii, Pesztu i Pragi (w latach 1869–1871). Te ostanie relacje Koźmian podporządkował promowanej przez siebie i innych stańczyków idei austro-polskiej.
EN
The 19th century brought a rapid development of tourism, which caused an enormous development of descriptions of journeys, i.e. travel literature. Travels the aim of which was to visit important cultural places (e.g. Greece, Italy, the Holy Land) were an essential element of the upbringing of sons of aristocracy and rich nobility. Such travels could be called cultural ones. The article describes selected accounts from the travels of two members of the “Stańczycy” faction from Cracow, i.e. Stanisław Tarnowski and Stanisław Koźmian in their early lives. The first part presents the journey of twenty-year-old Tarnowski to the Holy Land, together with another subsequent “Stańczycy” member, Ludwik Wodzicki. The journey lasted five months – from November 1857 to April of the following year. The second part of the article is dedicated to the accounts of Koźmian, where he describes his student journey to the Tatra Mountains in 1853 (he was 17 at that time) and another three journeys to the Netherlands, Pest and Prague (in the years 1869–1871). Koźmian’s last accounts conform to the Austro-Polish idea promoted by himself and other “Stańczycy” members.
5
Publication available in full text mode
Content available

Wojciech Dzieduszycki wobec oceny powstania styczniowego i polskich dziejów porozbiorowych. Wokół debaty nad dziełem Stanisława Koźmiana Rzecz o roku 1863

85%
Michalska-Bracha L.
Galicja. Studia i materiały
|
2019
|
issue 5: "Filozofia w Galicji II"
130-150
PL
Przedmiotem badań podjętych w artykule jest analiza poglądów historiozoficznych Wojciecha Dzieduszyckiego (1848–1909), uczonego, polityka i publicysty, na temat polskich dziejów porozbiorowych i powstania styczniowego. Dzieduszycki, przedstawiciel konserwatystów wschodniogalicyjskich, autor licznych tekstów publicystycznych, historycznych, archeologicznych, esejów oraz prac z zakresu historii filozofii, estetyki, wychowania i literatury, wypowiedział się na ten temat w 1894 r. w lwowskim Kole Literacko-Artystycznym, przy okazji głośnej debaty nad dziełem Stanisława Koźmiana, Rzecz o roku 1863 (t. 1–3, Kraków 1894–1895). W dyskusji, obok Dzieduszyckiego, udział wzięło kilku przedstawicieli środowiska lwowskiej inteligencji, którzy w latach 1863–1864 zaangażowani byli w powstaniu styczniowym: Tadeusz Romanowicz, Antoni Skotnicki, Leon Syroczyński, Juliusz Starkel, Jan Stella-Sawicki. Dzieduszycki, poddając ocenie dzieło Koźmiana, dał wyraz swoim krytycznym poglądom na kwestie dotyczące samozawinionej teorii upadku Rzeczypospolitej, wyrażanej przez krakowskich konserwatystów. W swoich zapatrywaniach na polskie dzieje porozbiorowe skoncentrował się na kilku zasadniczych sprawach, a mianowicie na przyczynach upadku państwa, definiowaniu pojęcia narodu, patriotyzmu, Ojczyzny oraz społecznej funkcji historii i koncepcji rozrachunkowej z przeszłością. Pisał o wadach narodowych, wskazując na konieczność moralnej i obywatelskiej poprawy społeczeństwa w imię obowiązku wobec Ojczyzny. Wszystko to posłużyło Dzieduszyckiemu do sformułowania programu pracy organicznej. Jego poglądy na dzieje porozbiorowe i powstanie styczniowe podbudowane były głęboką historiozoficzną refleksją nad dziejami.
EN
The study analyses the historiosophic views of Wojciech Dzieduszycki (1848-1909), a scholar, a politician and a publicist, concerning the post-partition history of Poland and the January Uprising. Dzieduszycki, a representative of Eastern Galician conservatives, an author of many journalistic, historical and archaeological texts, essays and works in the scope of philosophy, aesthetics, education and literature, expressed his opinions about this topic in 1894 in the Lviv Literary-Artistic Circle, on the occasion of the famous debate over the work by Stanisław Koźmian, Rzecz o roku 1863 [The truth about the year 1863] (volumes 1–3, Cracow 1894–1895). Apart from Dzieduszycki, the discussion was participated by a few representatives of the Lviv intelligentsia who in 1863–1864 were involved in the January Uprising: Tadeusz Romanowicz, Antoni Skotnicki, Leon Syroczyński, Juliusz Starkel and Jan Stella-Sawicki. Dzieduszycki, evaluating the work by Koźmian, expressed his critical opinions on the reasons for the downfall of the Polish Republic given by Cracow conservatives, i.e. that it was the Polish nation’s fault. In his consideration of the post-partition history of Poland, he focused on several fundamental issues, namely, on the reason why the Republic had fallen, the definition of the concept of a nation, patriotism, fatherland and the social function of history and the concept of squaring up with the past. He wrote about the national vices, indicating the necessity of moral and civil improvement of the society in the name of duty for the fatherland. All the above consideration led Dzieduszycki to formulate his program of organic work. His views on the post-partition history of Poland and the January Uprising were supported by an in-depth historiosophic reflection.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.