Search results

1

A Rediscovered Decorative Strap-end from Ciemna Cave in Ojców

100%

Madyda-Legutko R., Wojenka M.

Wiadomości Archeologiczne

|

2020

|

vol. LXXI

|

issue 71

389-399

PL

Z jaskiń i schronisk skalnych Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, zwłaszcza zlokalizowanych na terenie Płaskowyżu Ojcowskiego, pochodzą liczne ślady pobytu człowieka datowane na okres wpływów rzymskich i wczesną fazę okresu wędrówek ludów. W sposób szczególny wyróżnia się pod tym względem Jaskinia Ciemna położona w dolinie Prądnika w Ojcowie, pow. krakowski. Prace w jaskini prowadzone od przełomu XIX i XX wieku po dzień dzisiejszy, poza spektakularnymi inwentarzami paleolitycznymi przyniosły liczne znaleziska odnoszące się także do wspomnianego okresu. Materiały z okresu wpływów rzymskich i z wczesnej fazy okresu wędrówek ludów pochodzące z badań Stefana Krukowskiego z lata 1918–1919 były przedmiotem odrębnego opracowania (M. Mączyńska 1970). Kwerenda zabytków z Ojcowa przeprowadzona przez Michała Wojenkę w Dziale Wczesnego Średniowiecza i Archeologii Czasów Nowożytnych PMA przyniosła odkrycie ozdobnego okucia pasa z pierwszej połowy V wieku, omyłkowo określonego jako przedmiot nowożytny (nr VI/6441, nr kat. 4). Dokładna lokalizacja okucia w obrębie jaskini nie jest znana. Z całą pewnością pochodzi ono z jednego z sześciu wykopów założonych przez S. Krukowskiego (Ryc. 1). Okucie to wykonano ze stopu miedzi, jego górną powierzchnię pokrywa bogata ornamentyka stempelkowa w stylu Untersiebenbrunn, wykonana różnymi stemplami, dodatkowo zdobiona inkrustacją, zapewne srebrną (Ryc. 2–4). Okucie odpowiada typowi 13 metalowych zakończeń pasa z obszaru kultury przeworskiej w klasyfikacji R. Madydy-Legutko (2011). Na terenie Barbaricum okucia płytowe nie należą do częstych znalezisk. Jak dotąd koncentrują się one głównie w południowym zasięgu osadnictwa kultury przeworskiej (Ryc. 5:1–5.8). Na pozostałych terenach występują w pewnym rozproszeniu. Zbliżony stylistycznie i wielkością do okucia z Jaskini Ciemnej jest zabytek z Jerzmanowic (Ryc. 5:1), również z południowej części Płaskowyżu Ojcowskiego. Podobne cechy stylistyczne charakteryzuje także mniejsze i węższe okucie z jaskini Kaplnka (Ryc. 5:7) położonej na południowym obrzeżu Niskich Tatr i okucie odkryte ostatnio w zachodniej Ukrainie (Ryc. 5:10). Z kolei stosunkowo duże srebrne okucie płytowe znalezione na Litwie (Ryc. 5:11) i brązowe znad środkowego Dunaju (Ryc. 5:9) nie są bogato zdobione ornamentyką stempelkową, co zapewne jest związane z różnicami warsztatowymi. Dekoracja występująca na okuciu z jaskini Ciemnej zbliżona jest do ornamentu zaplatanego. Takim wzorem wykonanym techniką niello, zdobione są srebrne, pozłacane okucie płytowe i sprzączka ze skarbu z Zamościa na Lubelszczyźnie (Ryc. 6:1.2). Końcowe okucia pasa z ornamentyką stempelkową typu Untersiebenbrunn datowane są na fazę D2 wczesnego okresu wędrówek ludów w ujęciu J. Tejrala (2010). Wraz z innymi częściami stroju, jak np. zapinki, sprzączki typu Strzegocice-Tiszaladány-Kercz tworzą wyraźny horyzont chronologiczny i stylistyczny. Okucia płytowe, nie tylko wykonane ze stopów miedzi, ale także ze srebra, czasem nawet pozłacane, należały do szerokich, ozdobnych pasów o charakterze paradnym, noszonych, jak należy sądzić, głównie przez elity wojowników. Rozprzestrzenienie ozdobnych części pasów z ornamentyką stempelkową w pierwszej połowie V wieku wskazuje na istnienie dalekosiężnych kontaktów pomiędzy środkowoeuropejskim Barbaricum, Panonią, a północnymi wybrzeżami Morza Czarnego i południowymi wybrzeżami Bałtyku.

2

Cmentarzysko kultury kurhanów wschodniolitewskich z okresu wędrówek ludów w Vilkiautinis na Litwie w świetle badań z 1913 roku

80%

Rosowska J.

Wiadomości Archeologiczne

|

2019

|

vol. LXX

|

issue 70

133-172

EN

In 1913, Stefan Krukowski excavated a cemetery at Vilkiautinis (former Wysokie) in southern Lithuania. The cemetery belonged to the people of East Lithuanian Barrow Culture and was used mostly in the late phase I (2nd/3rd – half of the 5th c.) and phase II (half of 5th – 6th/7th c.) of this culture. 22 barrows were excavated containing 18 graves. Four inhumation graves belong to the oldest group, while the cremation graves found in Vilkiautinis (14 in all) are relatively younger. Currently, preserved sources (41 objects of 65 survived, kept in the State Archaeological Museum in Warsaw) allow us to recover knowledge about this cemetery. The example of the Vilkiautinis cemetery is further proof of the importance of archive studies in the archaeology of the Balts. It is an essential complement to the research conducted on this cemetery in the second half of the 20th century.

3

Stefan Krukowski (1890-1982) – kustosz państwowego muzeum archeologicznego w Warszawie

71%

Karczewski M.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2013

|

vol. 34

253-268

EN

Stephen Vincent Krukowski was one of the most well-known Polish archeologists. As a self–taught archeologist without any degree, he became the father of Polish Paleolithic archeology. From 1921-1928, he worked as a conservator of archeological sites. Later, he worked at the Polish State Archeological Museum (PMA). During his work there, he tried to create within the museum his own research institute called the Paleolithic Department, which would be fully independent even from the director of the PMA. His dreams of an independent Paleolithic Department were shattered by World War II. This article speaks extensively about his actions and achievements from the interwar period, starting from his apprenticeship under Erasmus Majewski until the downfall of Second Polish Republic.

Refine search results

2 Wiadomości Archeologiczne

1 Seminare. Poszukiwania naukowe

1 Karczewski M.

1 Madyda-Legutko R.

1 Rosowska J.

1 Wojenka M.

2 2020

1 2013

A Rediscovered Decorative Strap-end from Ciemna Cave in Ojców

Cmentarzysko kultury kurhanów wschodniolitewskich z okresu wędrówek ludów w Vilkiautinis na Litwie w świetle badań z 1913 roku

Stefan Krukowski (1890-1982) – kustosz państwowego muzeum archeologicznego w Warszawie