Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Wilhelm Dilthey
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Dwa przełomy. Wilhelm Dilthey i historycznokulturowe przesłanki science wars

100%
Seweryn D.
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
|
2021
|
issue 11 (14)
59-80
EN
The contemporary discrepancy between the humanityes and the mathematical and natural sciences prompts a retrospective rethinking of the set of historical circumstances that have led to the breakdown of scientific life into isolated domains (‘the two cultures’, as C. Snow called it). As a result of this break-up, natural science mystifies the humanities, humanities mystify mathematical and natural sciences. The dispute dispute takes on an ideological colour, turning into a competition for a monopoly on the power to define reality. In this context, Dilthey’s concept of establishing the humanities as a kind of inversion of the natural sciences becomes perversely topical, all the more so, the influence of this concept on the self-definition of humanities. According to the approach presented in the article, Dilthey’s postulate of the scientific sovereignty of humanistic research, completely independent from empirical and mathematical natural science, is in this approach an intermediate link between the two phenomena. The first is the escapist reaction of the artistic community to the seventeenth-century scientific revolution; the second − a conglomerate of such contemporary trends as sociological biophobia and anti-naturalism (aspects of cultural constructivism) or attempts to semiologize contemporary physical theories. Out of necessity, these tendencies are only roughly outlined here with the awareness that they themselves constitute a multifaceted research issue. Thus, in the article, Dilthey’s philosophy of the humanities comes to the fore, especially those aspects that show a sufficiently clear analogy to the crisis of the 17th century and at the same time submit to a sufficiently justified interpretation as one of the premises of the contemporary conflict of sciences.
PL
Współczesny rozdźwięk między humanistyką a naukami matematyczno-przyrodniczymi skłania do powtórnego przemyślenia zespołu historycznych okoliczności, które doprowadziły do rozpadu życia naukowego na odizolowane od siebie domeny („dwie kultury” Charlesa Snowa). W efekcie tego rozpadu przyrodoznawstwo mistyfikuje humanistykę, humanistyka mistyfikuje nauki matematyczno-przyrodnicze; konflikt nabiera ideologicznego zabarwienia, przeradzając się w rywalizację o monopol na prawo do definiowania rzeczywistości.  W tym kontekście Diltheyowska koncepcja ugruntowania humanistyki jako poniekąd inwersji nauk przyrodniczych, w szczególności zaś wpływ tej koncepcji na autodefinicje dyscyplin humanistycznych − nabierają dosyć przewrotnej aktualności. Według przedstawionego w artykule ujęcia Diltheyowski postulat naukowej suwerenności badań humanistycznych, pozostających w całkowitej niezależności od empirycznego i matematycznego przyrodoznawstwa, stanowi ogniwo pośrednie między dwoma zjawiskami. Pierwszym jest eskapistyczna reakcja środowisk artystycznych na siedemnastowieczną rewolucję naukową; drugim − konglomerat takich współczesnych tendencji, jak socjologiczna biofobia i antynaturalizm (aspekty konstruktywizmu kulturowego) czy próby semiologizacji współczesnych teorii fizycznych. Tendencje te z konieczności zarysowane tu zostały jedynie szkicowo, ze świadomością, że same w sobie stanowią wielopłaszczyznowe zagadnienie badawcze. Tym samym na pan pierwszy wysuwa się w artykule Diltheyowska filozofia nauk humanistycznych, a zwłaszcza te jej aspekty, które wykazują dostatecznie wyraźną analogię z kryzysem XVII w. i zarazem poddają się dostatecznie uzasadnionej wykładni jako jedna z przesłanek współczesnego konfliktu nauk.
2
Publication available in full text mode
Content available

U progu przemian w organizacji nauki. Pytanie o zasadność istnienia opozycji humanistyki i nauk matematyczno-przyrodniczych

100%
Laddach A.
Edukacja Humanistyczna
|
2019
|
issue 1
77-96
PL
W artykule poruszono problem uprawiania nauki i jej organizacji w kontekście różnych dyscyplin i dziedzin. Punktem wyjścia do refleksji stał się podział zasugerowany przez Wilhelma Diltheya na nauki humanistyczne i matematyczno-przyrodnicze. Następnie przedstawiono dwa wybrane interdyscyplinarne przykłady problemów badawczych, które są aktualne na świecie, w tym w Polsce. Wymieniono sylwetki wybranych naukowców, ze szczególnym uwzględnieniem Mariana Grabowskiego jako osoby potwierdzającej kompatybilność naukowych dociekań z różnych dyscyplin. We wnioskach wskazano na pozytywne i negatywne aspekty łamania opozycyjnego podziału nauki.
EN
The article shows problem of doing science in the context of its various fields. The starting point for reflection is a division by Wilhelm Dilthey on the humanities and mathematics-natural sciences. Then the article presents two selected examples of current research questions the world, including Poland. Text also presents selected researchers, with particular emphasis Marian Grabowski as a person confirming the compatibility of scientific inquiry in various fields of science. The findings indicate the positive and negative aspects of breaking the opposition division of science create by W. Dilthey.
3
Content available remote

Elementy estetyki w Wilhelma Diltheya ujęciu człowieka i kultury

85%
Musioł A.
Kultura i Wartości
|
2012
|
issue 4
89-96
EN
The cultural crisis at the turn of the 19th and 20th centuries expressed the impossibility of qualifying the truth in its absolute conditions, perception and understanding from the committed cognitive attitude of the subject: the human beings whose every action is subject to the influence of history and the way it forms their outlook on life. The remedy for cultural collapse expresses itself through the hegemony of naturalism and the reproach of the lack of full objectivity; methodological self-knowledge in the humanities is a form of authenticity which most distinctly reflects the spontaneous individual’s work, perceived in compliance through the foundations of humanistic descript_ive psychology. The individual, though conditioned by social determinants – and recognizing this – reaches far inside her own spirit to confirm the creative activity, which itself does not recur across a continuous extension of axiological perspectives – as well as of experience and understanding the perception of reality. Skillful, well-versed aesthetically, engaging with the argument from the borderland of the theory of literature, poetry and art also determined with the three categories: Ausdruck – Erleben – Bedeutung, the analysis of the product of the culture additionally qualifies not only the definition of all materially and spiritually acquired possessions of humankind produced by the historical process, but institutes also a manner for perceiving the human being. The conscious subject historically realizes herself in the continuity of life, which determines – as Dilthey suggests – the basis of all human occurrences and experiences. Life in its multidimensionality reveals the creative power of the human being as it appears in the realization of aims which is placed before her. There is an expression of psychical contents which express the human relation to the world; with the intensification sign which – as Zbigniew Kuderowicz suggests – grants the sense to circumjacent objects that change it by converting and acting intelligible in order to form a cultural environment. Taking into account the foundations of anthropology in Dilthey’s Lebensphilosophie, the author represents the attempt to define the human being and her form in reality of the epochal crisis as proposed by the German philosopher of culture.
PL
Kryzys kultury przełomu XIX i XX wieku, wyrażający się w niemożności określenia prawdy absolutnej, uzależnia jej postrzeganie i rozumienie od postawy zaangażowanego poznawczo podmiotu: człowieka, którego wszelkie działanie podlega wpływowi historii i kształtującym się w niej światopoglądom. Zgodnie z założeniami humanistycznej psychologii deskryptywnej, człowiek w poznaniu sięga w głąb własnego ducha i w sposób twórczy wyraża swoją niepowtarzalność poprzez ciągłą rozbudowę perspektyw aksjologicznych oraz przeżyciowo - rozumiejące postrzeganie rzeczywistości. Jak twierdzi Dilthey, życie w jego wielowymiarowości objawia kreatywną moc człowieka uzewnętrzniającą się w realizacji stawianych celów. Jest ekspresją treści psychicznych, wyrażających ludzki stosunek do świata; wyrazem intensji, które nadają sens otaczającym przedmiotom, przekształcając je i umożliwiając ich rozumienie. W analizie wytworów kultury (materialnego i duchowego dorobku ludzkości) Dilthey akcentował trzy kategorie: ekspresja (Ausdruck ), przeżycie (Erleben) i znaczenie (Bedeutung). Uwzględniając założenia filozofii życia Diltheya, w artykule przedstawi am zaproponowaną przez niego próbę zdefiniowania człowieka i jego kondycji w kulturowej rzeczywistości epokowego przesilenia.
4
Publication available in full text mode
Content available

Možný vliv Wilhelma Diltheye na tvorbu a myšlení Josého Maríi Arguedase

71%
Tereza Kalkusová T.
Svět literatury – Časopis pro novodobé literatury (World of Literature – Journal for Modern Literatures)
|
2022
|
vol. 32
|
issue 65
9-24
EN
The paper examines the potential influence of Wilhelm Dilthey on the works and thought of the Peruvian writer and ethnologist José María Arguedas. In 1953 Arguedas opened his ethnological article “Mountains in the Process of Peruvian Culture” with a quote from Dilthey’s book of essays Experience and Poetry (1910). Despite the fact that the two authors are distant in space and time, their hermeneutic approach and, above all, their faith in art as the highest possible form of knowledge, brings their reflections together. Dilthey’s triad experience — expression — understanding, which forms the core of the chosen quote, expresses the essence of art and its value: beauty, honest judgment, an authentic descent into the depth of linguistic expression and cultural identity. The three concepts also summarize Arguedas’s lifelong efforts to use art to make the underestimated Quechua and mestizo cultures a legitimate part of modern Peru and art in general.
5

Indistinctness and Disunion

71%
Hogrebe W.
Dialogue and Universalism
|
2016
|
issue 3
183-192
EN
In the paper the concept of indistinctness is examined. In the author’s view, indis-tinctness is present in all the aspects of the world. The problem of indistinctness is ap-prehended in four steps, namely, by 1. claiming and proving that the world of indis-tinctness and vagueness enhances our creative intelligence; 2. examining who and when discovered the advantages of indistinctness; 3. maintaining that precision is usually of advantage, but not always; 4. proving the misery of reductionistic programmes.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.