Search results

1

O Gallowym kleryku i królu Bolesławie Szczodrym raz jeszcze

100%

Skwierczyński K.

Historia Slavorum Occidentis

|

2024

|

issue 1(40)

124-134

EN

The article concerns a compelling anecdote related by Gallus Anonymous. The story seems to show King Bolesław II the Bold in a good light. However, a detailed analysis of the work shows that, despite the seemingly positive overtones of the story, the historian pointed to the king’s extravagance as one of the reasons for his loss of power, being toppled from his throne, expulsion from the country and death in exile.

2

O mistrzu Wincentym i Kronice polskiej - między przeszłością a współczesnością [rec. A. Bielowski: O Mistrzu Wincentym Kadłubku i jego „Kronice”. Sandomierz 2015]

94%

Kluska‑ Jaśkowiak E.

Wieki Stare i Nowe

|

2016

|

vol. 11

|

issue 16

161-164

PL

Artykuł recenzyjny artykułu Augusta Bielowskiego pt. "O Mistrzu Wincentym Kadłubku i jego Kronice", który ukazał się w 20. numerze krakowskiego czasopisma „Na Dziś”, w serii Biblioteka Tradycji Słowiańskiej.

3

Twórczość Persjusza w Kronice polskiej Mistrza Wincentego

84%

Węglarz O.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2015

|

vol. 2(3)

67-78

EN

In “Chronica Polonorum” by Wincenty Kadłubek (ca. 1150 – ca. 1223) one can find many borrowings from ancient texts. The foci of this paper were the four verses from the works of Persius, a Roman satirist, which the Polish author included in his text. The paper attempts to establish the aim and context of Kadłubek’s reference to the Roman poet. Additionally, the article touches on the matter of Kadłubek’s coming to contact with Persius – whether that happened directly or indirectly. In order to try to answer these questions, the author presented a comparative analysis of the function and the context of passuses of the original poem and in Kadłubek’s work.

4

Zniszczenie Wiślicy w 1135 roku w świetle przekazów źródłowych i literatury historycznej (część I: źródła)

84%

Benyskiewicz K.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

|

2020

|

vol. 14

39-67

PL

Artykuł pt. Zniszczenie Wiślicy w 1135 roku w świetle przekazów źródłowych i literatury historycznej (cz. I. Źródła) stanowi pierwszą część dwuetapowego cyklu poświęconego prezentacji przekazów źródłowych i badań historycznych związanych najazdem na miasto w 1135 roku. Autor poddaje analizie wiadomości z kronik i roczników oraz rejestruje wyniki poszukiwań archeologicznych prowadzonych na obszarze Wiślicy na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Jeśli chodzi o źródła narracyjne, oryginalne opowiadanie o katastrofie grodu zawiera tylko Kronika polska Wincentego Kadłubka. Pozostałe kroniki (Dzierzwy, wielkopolska, Długosza) prezentują skrócone lub rozbudowane wersje pierwowzoru. Nie mają zatem walorów niezależnych przekazów. Podobnie prezentuje się sytuacja polskich annałów. Wartościowe treści, z historycznego punktu widzenia, zawierają tylko najstarsze roczniki, wywodzące się z tzw. Annales regni Polonorum deperditi – Rocznik kapituły krakowskiej i Rocznik krótki. Późne XIV-XV-wieczne roczniki dostarczają informacji będących tylko efektem domysłów autorów. Najprawdopodobniej zaginiony rocznik dawny był także podstawą opowiadania Wincentego Kadłubka. Kronikarz, znany z retorycznych popisów, rozbudował jednozdaniową wiadomość rocznika w obszerną (3 rozdziały trzeciej księgi kroniki) narrację o zniszczeniu Wiślicy przez ruskiego księcia Wołodarowica. Zdaniem autora artykułu, barwna opowieść o zemście, zdradzie, krwawej rzezi i karze za wiarołomstwo jest wytworem wyobraźni kronikarza. Fabularną kanwę relacji tworzyły motywy zaczerpnięte przede wszystkim z biografii Piotra Włostowica. W tej sytuacji relacja Kadłubka nie może być fundamentem do rekonstrukcji wydarzeń w Wiślicy w 1135 roku. Podstawą wiedzy o losach miasta pozostaną wzmianki najstarszych roczników, uzupełnione rezultatami eksploracji archeologicznych. Dotychczasowe wyniki poszukiwań, obfitujące w interesujące znaleziska, wymagają jednak gruntownego opracowania. Przekaz roczników znajdzie istotne wsparcie po uzgodnieniu m.in. chronologii reliktów odkrytych obiektów i artefaktów.

EN

The article entitled ‘Destruction of Wiślica in 1135 in light of source records and historical literature (part 1. Sources)’ is the first part of a two-part cycle dedicated to the presentation of source records and historical research related to the invasion of the city in 1135. The author analyses messages from medieval chronicles and annals, and records the results of archaeological research conducted in the area of Wiślica over several decades. When it comes to narrative sources, the original story about the disaster is contained only in the Polish Chronicle by Wincenty Kadłubek. Other chronicles (Dzierzwa’s, Greater Poland’s, Długosz’s) present shortened or extended versions of the original. Therefore, they do not have the value of independent records. The situation of Polish annals looks similar. Content valuable from a historical point of view is contained only in the oldest annals, derived from the so-called Annales regni Polonorum deperditi – Annals of the Krakow Chapter – and the Short Annals. The late fourteenth-to-fifteenth-century annals provide information based on the authors’ conjectures. Most probably, the lost old annals were also the basis of the story by Wincenty Kadłubek. The chronicler, known for showing off rhetorically, extended the one-page message from the annals into an extensive (3 chapters of the third book of the chronicles) narrative about the destruction of Wiślica by the son of the Russian prince Volodar. According to the author of the article, the colourful tale of revenge, betrayal, bloody slaughter and punishment for infidelity is the product of the chronicler’s imagination. The plot of the account was based on themes drawn, above all, from the biography of Piotr Włostowic. In this situation, Kadłubek’s account cannot be the foundation for the reconstruction of events in Wiślica in 1135. The oldest annals, supplemented by the results of archaeological explorations, will remain the basis of our knowledge about the city’s fate. The results of the search so far, although abounding in interesting finds, require thorough study. A modest message from the annals can be significantly supported by a reconciliation with, among others, the chronology of relics of buildings and artefacts discovered in Wiślica and surrounding areas.

5

St. Bernard (1090-1153). The 900th Anniversary of Establishmentof Clairvaux

84%

Moskal T.

|

2016

|

vol. 63

|

issue 4: Historia Kościoła

29-41

EN

The 900th anniversary of the establishment of the Monastery in Clairvaux by St. Bernard passed on the 25th of June. In this context it is worth recalling this distinguished person who strongly imprinted in the history of the twelfth-century Europe. Moreover, 800 years ago there was one of the most important councils of the Middle Ages – the Fourth Lateran. He had to sort out relationships between the Church and the secular power, announce the next crusade and deal with the sect of the Cathars. What is more, it should be mentioned that it is the 600th anniversary of the birth of Jan Długosz. His Annales are an irreplaceable source of knowledge of the history of the Polish medieval. The recalled anniversaries lead us from Cîteaux, through Clairvaux to Kraków and Jędrzejów. They connect St. Bernard with Wincenty Kadłubek and Jan Długosz. The combination of these anniversaries with the Cistercian world is the subject of this article.

XX

25 czerwca 2015 roku minęło 900 lat od założenia przez św. Bernarda klasztoru w Clairvaux. W tym też kontekście warto przypomnieć tę wybitną postać, która bardzo silnie odcisnęła się na dziejach XII-wiecznej Europy. Ponadto 800 lat temu obradował jeden z ważniejszych soborów średniowiecza – Laterański IV. Miał on uporządkować relacje między Kościołem i władzą świecką, ogłosić kolejną krucjatę oraz rozprawić się z sektą katarów. Wspomnieć należy nadto 600-lecie urodzin Jana Długosza. Jego Annales stanowią niezastąpione źródło do poznania dziejów Polski średniowiecznej. Połączenie tych rocznic ze światem cystersów stanowi przedmiot niniejszego artykułu.

6

Jak opowiedzieć o zwycięstwie nad Cezarem? Próba nowego spojrzenia na przekaz Mistrza Wincentego (I, 17)

60%

Rutkowski R.

Kwartalnik Historyczny

|

2019

|

vol. 126

|

issue 3

PL

Przedmiotem artykułu jest opowieść Mistrza Wincentego Kadłubka o potrójnym zwycięstwie Lestka III nad Juliuszem Cezarem i założeniu w Polsce dwóch miast przez siostrę tego ostatniego. Posługując się materiałem porównawczym, dowodzę, że opowieść ta została zbudowana z wędrownych motywów literackich, by pokazać niezależność Polski od Cesarstwa.

EN

The article deals with the story of Master Vincentius Kadłubek about the triple victory of Prince Lestek III over Julius Caesar and the foundation of two towns in Poland by the sister of the latter. With the use of comparative material, it is proved that this story was built on the basis of travelling literary motifs to show Poland’s independence from the Empire.

7

Dwuwiersz o Mieszku III Starym. Przyczynek do erudycji Mistrza Wincentego Kadłubka (IV, 22,5)

60%

Rutkowski R.

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

|

2019

|

vol. 57

EN

In the article, I undertake an analysis of a distich by Master Vincentius Kadłubek about Prince Mieszko the Old seeking supporters against Leszek the White. First, I reflect on its literal meaning, and then attempt to answer the question from where the chronicler could have borrow it. Finally, I examine how Prince Mieszko was portrayed in the fourth book of the Chronicle.

PL

W artykule podjęto analizę dwuwiersza Wincentego Kadłubka o Mieszku Starym szukającym stronników przeciwko Leszkowi Białemu. Pierwszym zaprezentowanym zagadnieniem jest refleksja nad literalnym znaczeniem strofy, a następnie źródeł, z których kronikarz mógł ją zapożyczyć. Ostatnią poruszoną kwestią jest sposób przedstawienia Mieszka w IV księdze Kroniki.

8

Ze studiów nad rolą i miejscem łaciny prawniczej w kulturze europejskiej

60%

Sondel J.

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

|

2014

|

vol. 7

|

issue 1

69–91

EN

Latin, whose origins reach back to the Proto-Indo-European language, pervaded the European culture beginning with the Roman times and its influence continues until the modern era. It arose in its primal form in Latium on the Apennine Peninsula and it continued to develop together with the Roman Empire; it was subject to the influence of other cultures, particularly in the sphere of the spoken language. It was also during Roman times that literary Latin was created, but around that time another variety of Latin as spoken by the lower social classes was also born; this division exerted an immense impact on the evolution of Latin and the derivative European languages in the Middle Ages and in the modern era. Classical Latin was popularized in Europe chiefly by the Church; it functioned as a language of instruction at universities and it became the language of communication of both men of the world of learning and men of the law. In the Middle Ages Latin became rejuvenated, subjected to various modifications, including a process of regionalization. The Renaissance brought about a return to the classical variety of Latin and a desire to purify it from the accretions of the Middle Ages. Latin remained to be very much alive in the era of the Enlightenment, yet it also began to lose its significance in relation to national languages. The origins of legal Latin which initially was not only a technical language, reach back to the writings of Roman jurists. Initially legal language relied heavily on real-life social and economic relations. Yet already in ancient Rome, abstract concepts had been used in Latin and the nomenclature of legal institutions was evolving. This process continued throughout the mediaeval times. A good example of an outstanding expert on Latin in Poland was Wincenty Kadłubek. In Poland Latin had been a universal language, particularly in the sphere of the judicial system. This was combined at the same time with the progressing Latinization of the Polish legal language. Dictionaries were yet another important aspect of the functioning of Latin – in Poland they began to be published in the 14th century. Translations of legal texts into Polish, beginning with the translations of the Statutes of King Kazimierz Wielki, were also popular in mediaeval Poland. Such translations are also a common practice today – the directive which bids to use Latinized forms of technical terms, rather than their Polish translations which are often descriptive and resort to neologisms, seems to be quite justifiable. Though rarely used and hermetic, Latin seems to persist and is waiting to be rediscovered.

9

Stan badań nad klasztorem kanonoków regularnych z Mstowa

59%

Chat I.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2015

|

vol. 124

39-56

PL

Artykuł zajmuje się stanem badań nad klasztorem kanoników regularnych w Mstowie. Prawdopodobnie pod koniec XII wieku w Mstowie pojawili się kanonicy regularni. Klasztor mstowski był prepozyturą wrocławskiego klasztoru NMP. Przez wieki odgrywał ogromną rolę w dziejach północno-zachodniej Małopolski jako ważny ośrodek życia społecznego, kościelnego, kulturowego oraz naukowego. W 1212 roku arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz zwołał tutaj synod, na którym wraz z kilkoma innymi biskupami konsekrował ks. Pawła. Wśród obecnych na synodzie był także biskup krakowski Wincenty Kadłubek. Bogata spuścizna dziejowa klasztoru w Mstowie obejmuje czasy od fundacji w XII wieku do likwidacji placówki zakonnej w XIX wieku. Spuścizna ta była i zapewne pozostanie obiektem zainteresowań badaczy różnych specjalności. Stan badań nad klasztorem kanoników z Mstowa w historiografii polskiej wykazuje do dziś luki. Przegląd powstałych prac ujawnia dużą dysproporcję w zaawansowaniu badań nad średniowieczem w stosunku do okresów późniejszych. Zakon mstowski do dziś nie posiada pełnego i krytycznego opracowania jego dziejów w czasach nowożytnych. Najlepiej opracowano dzieje klasztoru mstowskiego od momentu jego powstania do końca XVI wieku. W literaturze naukowej brakuje opracowania konwentu mstowskiego, jego genezy i społecznego pochodzenia zakonników.

EN

The article tackles the state of research on the cloister of Canons Regular in Mstowo. It is highly likely that Canons Regular appeared in Mstowo at the close of 12th century. The Mstowa cloister reported to the local provost whose office was situated at the cloister of Our Lady in Breslau. In the course of centuries it played a major role in historical vicisitudes of Northwestern Małopolska (Lesser Poland). It was namely a focal point of social, ecclesiastical and cultural life, but also served as a research center. In 1212 the archbishop of Gniezno Henryk Kietlicz summoned a synod to Mstowo, during which, together with a few other hierarchs, he ordained and consecrated father Paweł to the office of bishop. Cracow bishop Wincenty Kadłubek was also present in the synod. The wealthy legacy of Mstowa cloister stretches from its foundation in 12th to its dismantlement in 19th century. This heritage is a powerful source of inspiration for scholars of many fields and it certainly will remain one. Notwithstanding, the state of research on this cloister in Polish historiog-raphy is fraught with blank spaces calling for scientific elucidation. A review of papers on this topic makes one conclude that there is a huge disparity of the develop-ment of research on the Middle Ages as compared to later epochs. The cloister of Mstowa is waiting for a complete and critical description of its modern period history. The most in-depth studies were namely devoted to the period between the origins of the cloister in question and its 16th century history. Moreover, scientific literature has failed to study the roots of the cloister and social background of reli-gious who made up its community.

10

Biblijne korzenie legendy o smoku wawelskim, czyli podanie o całożercy z „Kroniki polskiej” Wincentego Kadłubka i późniejszych polskich przekazów kronikarskich w relacji do „Opowiadania o wężu” z Księgi Daniela (Dn 14,23-27)

48%

Parchem M.

Studia Gdańskie

|

2016

|

issue 38

17-48

PL

Tematyką niniejszego opracowania jest ukazanie biblijnych korzeni legendy o smoku wawelskim, którą do literatury polskiej wprowadził w swojej Chronica Polonorum mistrz Wincenty, zwany Kadłubkiem (przełom XII i XIII w.), a za nim powtórzyli ją niemal wszyscy późniejsi kronikarze polscy, a nawet wspomina o niej Sebastian Münster w dziele Cosmographiae universalis (wyd. łacińskie w 1550 r.; pierwsze wydanie niemieckie w 1544 r.). Analiza flologiczna i porównawcza wskazuje, że Opowiadanie o wężu z Księgi Daniela (Dn 14,23-27) może być uważane za źródło inspiracji dla literackiej wersji podania o potworze mieszkającym w jaskini pod wawelskim wzgórzem, o czym świadczy podobna terminologia i wspólne motywy, między innymi motyw węża/smoka, podstępny plan jego zgładzenia, wymyślna mieszanina przygotowana w celu jego zabicia i wreszcie śmierć, która nastąpiła na skutek żarłoczności potwora.

EN

The biblical roots of “The Legend of the Wawel Dragon”, i.e. the tale of the whole-eater (holophagus) from the “Kronika polska” (The Chronicle of Poland) of Wincenty Kadłubek and from the later Polish annalist testimonies in relation to “The Story of Bel and the Snake” from the Book of Daniel (Dan 14:23-27)

11

Pomerania and the Baltic Sea in the imaginative geography of the Polish Middle Ages from the End of the 10th Century to the Beginning of the 13th Century

48%

Krawiec A.

Studia Maritima

|

2018

|

vol. 31

109-133

EN

SummaryThe paper deals with the problem of the place of Pomerania in imaginative geography of the inhabitants of the Polish lands since the rule of Mieszko I until beginning of the 13th century. The choice of the final date is justified by the political changes taking place at that time in Poland and in Pomerania itself, as well as the changes in imaginative geography, i.e. in the system of images of particular territories functioning in a community, in the case in question among the inhabitants of the Polish lands. The possibilities of reconstructing the images of Pomerania and the Baltic are limited because of the scarcity of sources, especially with reference to the earliest period. The article contains an analysis of the circumstances of creating and introducing into the written sources the names ‘Pomerania’ and ‘Pomeranians’. The picture of Pomerania in Gallus Anonymus’ chronicle has been extensively discussed, which results from the special position of that region in the spatial concept in that text. The paper indicates the main ways of the conceptualisation of the Pomeranian territory and its inhabitants by Gallus in the context of the contemporary system of learned geographical images, crusade ideology and political conditions of the textmaking and presenting the events. There is also a characterisation of the later mentions about Pomerania as a geographical space in the Polish sources of the beginning of the 13th century, among which the predominant place occupies Master Wincenty Kadłubek’s chronicle. The article shows how Master Wincenty Kadłubek presents Pomerania in various parts of his chronicle, especially in his narrative about the beginnings of the Polish state and nation, with possible causes and sources of the description. Finally, the article signals the changes which indicate that the period from the 13th to the 15th centuries should be regarded as a separate stage in the history of the Polish imagery of the Baltic and Pomerania.

PL

W artykule podjęto problematykę form obecności Pomorza w geografii kreacyjnej mieszkańców ziem polskich w okresie od panowania Mieszka I do początku XIII wieku. Wybór daty końcowej jest uzasadniony zachodzącymi w tym okresie przemianami politycznymi w Polsce i na samym Pomorzu, jak również związanymi z tym przemianami w geografii kreacyjnej, czyli w systemie wyobrażeń o poszczególnych terytoriach, funkcjonującym w określonej zbiorowości, w tym przypadku wśród mieszkańców ziem polskich. Możliwości rekonstrukcji wyobrażeń o Pomorzu i Bałtyku są jednak ograniczone ze względu na niedobór źródeł. Dotyczy to szczególnie najwcześniejszego okresu. W artykule zanalizowano okoliczności powstania i wprowadzenia do źródeł pisanych nazw „Pomorze” i „Pomorzanie”. Szczególnie obszernie omówiono obraz Pomorza w kronice tzw. G alla A nonima, c o w ynika z wyjątkowo wyeksponowanej pozycji tej krainy w koncepcji przestrzeni w tekście. Wskazano główne kierunki konceptualizacji terytorium Pomorza i jego mieszkańców przez Galla w kontekście ówczesnego systemu uczonych wyobrażeń geograficznych, ideologii krucjatowej oraz politycznych uwarunkowań powstania tekstu i opisywanych w nim wydarzeń. Następnie scharakteryzowano późniejsze wzmianki o Pomorzu jako przestrzeni geograficznej w źródłach polskich do początku XIII wieku, wśród których na pierwszy plan wysuwa się kronika mistrza Wincentego zw. Kadłubkiem. Scharakteryzowano sposób przedstawienia Pomorza przez Wincentego w różnych częściach kroniki, zwłaszcza w narracji o początkach państwa i narodu polskiego, ze wskazaniem na możliwe przyczyny i źródła takiego opisu. Na koniec zasygnalizowano przemiany, które powodują, że okres od XIII do XV wieku powinien być uznany za kolejny, odrębny etap w dziejach polskich wyobrażeń o Bałtyku i Pomorzu.

12

Boleslavus non solum aurem correctoribus non adhibuit [...] – war Gallus Anonymus dem polnischen fürsten Bolesław III. Schiefmund wirklich vorbehaltlos positiv eingeste

42%

Vercamer G.

Studia Maritima

|

2019

|

vol. 32

45-88

EN

The article presents an analysis of the first Polish chronicle by Gall Anonim, in which – as the article argues contrary to previous scientific opinions – the image of the Polish prince Bolesław III Wrymouth (1085–1138) is not unambiguously positive, but is also full of critical tones. However, according to the characteristics of this genre (medieval historiography), the chronicler who came most likely from Western Europe, did not express his criticism directly. The article analyses – according to own designed methods in order to measure a ruler’s image in historiography and methods of literature science (narratology) – single fragments of the text as well as the dedication letters and epilogues of the chronicle from the point of view of criticism ‘hidden’ in them. In addition, the article shows clearly that the chronicle is not coherently written, and its form developed gradually, because – probably due to dissatisfaction in the highest circles of the Polish prince’s court (the court of Bolesław III) – in the third book Gall significantly modified his way of presenting the ruler and abandoned critical remarks, which can be spotted often in the second book. Finally the article juxtaposes the analysed critical fragments from Gall’s work with text fragments of the second Polish chronicle written by Vincent Kadlubek, thus demonstrating that all Gall’s critical tones were later either removed or at least mitigated by Vincent. The analysis carried out allows to conclude that the first Polish chronicle by Gall could have been perceived already by the contemporary and late medieval reader as criticism of Bolesław. Otherwise, Vincent would not have had to modify and smooth the passages of Gall on which his story was based.

DE

Der Artikel stellt eine Analyse der ersten polnischen Chronik von Gallus Anonymus dar, in welcher – so das Argument in der Studie entgegen der bisherigen Forschungsmeinung – das Bild des polnischen Prinzen Boleslaw III. Schiefmund (1085–1138) nicht eindeutig positiv ausfällt, da viele kritische Töne mitschwingen. Entsprechend den Eigenheiten dieser literarischen Gattung äußerte der – aller Wahrscheinlichkeit nach – aus Westeuropa stammende Chronist jedoch seine Kritik nicht direkt. Der Artikel analysiert daher eingehend – nach eigens entworfenen Methoden zur Feststellung von Fürstenbeschreibung in historiographischen Quellen und Methoden der Narratologie – einzelne Textauszüge sowie die Widmungsbriefe und Epiloge der Chronik aus der Sicht der in ihnen ‚verborgenen‘ Kritik. Dabei zeigte sich deutlich, dass die Chronik nicht kohärent aufgebaut ist: Die noch im zweiten Buch durch den Autor geäußerte Kritik am zeitgenössischen Fürsten wird im dritten Buch vollständig ausgeklammert. Gallus ist vermutlich derart verfahren, weil (offenbar nach Lektüre des zweiten Buches) aus den höchsten Kreisen des Fürstenhofes an ihn Unzufriedenheit herangetragen wurde. Zum Schluss werden in dem Artikel kritische Textausschnitte aus Gallus’ Werk dem Text der zweiten polnischen Chronik von Vincent Kadlubek vergleichend gegenübergestellt. Es ließ sich dabei gut nachweisen, dass sämtliche kritische Töne bei Gallus später von Vincent entweder entfernt oder zumindest abgeschwächt wurden. Die durchgeführte Analyse lässt daher die Schlussfolgerung zu, dass die erste polnische Chronik von Gallus sowohl von seinen Zeitgenossen als auch von den im nächsten Jahrhundert lebenden Lesern als eine deutliche Kritik am Herrscher wahrgenommen werden konnte. Andernfalls hätte Vincent Kadlubek nicht derartige Modifikationen der Textauszüge aus der ca. 80 Jahre älteren Chronik, die er in seine Chronik integrierte, vorgenommen.

PL

Artykuł prezentuje analizę pierwszej polskiej kroniki pióra Galla Anonima, w której – wbrew powszechnym opiniom – wizerunek polskiego księcia Bolesława III Krzywoustego (1085–1138) nie jest jednoznacznie pozytywny, lecz rozbrzmiewają w niej także krytyczne tony. Jednak zgodnie ze specyfiką gatunku, przybyły z zachodniej Europy kronikarz nie wyraził swej krytyki w sposób bezpośredni. W artykule przeanalizowano – według metody współczesnej teorii przedstawień władców oraz narratologii – pojedyncze fragmenty tekstu oraz listy dedykacyjne i epilogi kroniki pod kątem ‘ukrytej’ w nich krytyki. Wykazano równocześnie, że kronika nie jest spójna, a jej forma rozwijała się sukcesywnie, gdyż – zapewne wskutek niezadowolenia w najwyższych kręgach książęcego dworu – w trzeciej księdze Gall znacznie zmodyfikował swój sposób przedstawienia władcy i zrezygnował z uwag krytycznych. W podsumowaniu artykułu zestawiono krytyczne fragmenty z dzieła Galla z tekstem drugiej polskiej kroniki napisanej przez Wincentego Kadłubka, dzięki czemu wykazano, że wszystkie tony krytyczne Galla zostały później albo usunięte albo przynajmniej złagodzone. Przeprowadzona analiza pozwoliła na stwierdzenie, że pierwsza polska kronika autorstwa Galla mogła być postrzegana już przez współczesnych i przez o wiek późniejszych czytelników jako krytyka władcy. W przeciwnym razie Wincenty Kadłubek nie musiałby modyfikować wymowy passusów Gallowych, na których opierał swoją opowieść.

Refine search results

O Gallowym kleryku i królu Bolesławie Szczodrym raz jeszcze

O mistrzu Wincentym i Kronice polskiej - między przeszłością a współczesnością [rec. A. Bielowski: O Mistrzu Wincentym Kadłubku i jego „Kronice”. Sandomierz 2015]

Twórczość Persjusza w Kronice polskiej Mistrza Wincentego

Zniszczenie Wiślicy w 1135 roku w świetle przekazów źródłowych i literatury historycznej (część I: źródła)

St. Bernard (1090-1153). The 900th Anniversary of Establishmentof Clairvaux

Jak opowiedzieć o zwycięstwie nad Cezarem? Próba nowego spojrzenia na przekaz Mistrza Wincentego (I, 17)

Dwuwiersz o Mieszku III Starym. Przyczynek do erudycji Mistrza Wincentego Kadłubka (IV, 22,5)

Ze studiów nad rolą i miejscem łaciny prawniczej w kulturze europejskiej

Stan badań nad klasztorem kanonoków regularnych z Mstowa

Biblijne korzenie legendy o smoku wawelskim, czyli podanie o całożercy z „Kroniki polskiej” Wincentego Kadłubka i późniejszych polskich przekazów kronikarskich w relacji do „Opowiadania o wężu” z Księgi Daniela (Dn 14,23-27)

Pomerania and the Baltic Sea in the imaginative geography of the Polish Middle Ages from the End of the 10th Century to the Beginning of the 13th Century

Boleslavus non solum aurem correctoribus non adhibuit [...] – war Gallus Anonymus dem polnischen fürsten Bolesław III. Schiefmund wirklich vorbehaltlos positiv eingeste