Search results

1

Sokrates w myśli Wojciecha Dzieduszyckiego

100%

Droś A.

Galicja. Studia i materiały

|

2019

|

issue 5: "Filozofia w Galicji II"

118-129

PL

Wojciech Dzieduszycki był nie tylko politykiem, lecz także historykiem filozofii, o czym świadczą jego liczne prace z tego zakresu. W latach 80. i 90. XIX w. Dzieduszycki wygłosił cykl wykładów z historii filozofii, w których pojawia się specyficzny obraz Sokratesa.

EN

Wojciech Dzieduszycki was a politician and a historian of philosophy. In the eighties and nineties of the nineteenth century Dzieduszycki gave a series of lectures on the history of philosophy, which present a specific picture of Socrates.

2

The ethical views of Wojciech Dzieduszycki

88%

Zawojska T.

Galicja. Studia i materiały

|

2019

|

issue 5: "Filozofia w Galicji II"

99-117

EN

As the professor of the Lviv University, Wojciech Dzieduszycki carried out lectures on ethics, aesthetics and history of philosophy. He perceives ethics as the philosophy of human will i.e. free and rational actions. He considers the purpose of ethics to be the reflection upon human moral duties. He claims that the key human duty is to do good and the indicator of moral good is conscience. In its conscience the human being reads the voice of God. In order to protect morality from relativism, he searched for the foundations of moral universality and objectivism, hence the intertwining of the rational arguments and revealed truths, which may place his ethics in the framework of deontological theonomy, where God is the ultimate criterion of morality.

PL

Jako profesor Uniwersytetu Lwowskiego Wojciech Dzieduszycki prowadził wykłady z etyki, estetyki i historii filozofii. Etykę pojmował jako filozoficzną naukę dotyczącą ludzkiej woli, czyli wolnego i rozumnego działania. Za cel etyki uważał namysł nad obowiązkami moralnymi człowieka. Twierdził, że zasadniczym obowiązkiem człowieka jest czynienie dobra, a wyznacznikiem dobra jest sumienie. W swoim sumieniu człowiek odczytuje głos Boga. Aby zabezpieczyć moralność przed relatywizmem, szukał podstaw jej uniwersalności i obiektywizmu. Stąd łączenie w uzasadnieniach etycznych argumentów rozumowych z twierdzeniami objawionymi, przez co jego etyka została usytuowana w ramach deontologizmu teonomicznego, gdzie to Bóg jest ostatecznym kryterium moralności.

3

Wojciech Dzieduszycki wobec oceny powstania styczniowego i polskich dziejów porozbiorowych. Wokół debaty nad dziełem Stanisława Koźmiana Rzecz o roku 1863

75%

Michalska-Bracha L.

Galicja. Studia i materiały

|

2019

|

issue 5: "Filozofia w Galicji II"

130-150

PL

Przedmiotem badań podjętych w artykule jest analiza poglądów historiozoficznych Wojciecha Dzieduszyckiego (1848–1909), uczonego, polityka i publicysty, na temat polskich dziejów porozbiorowych i powstania styczniowego. Dzieduszycki, przedstawiciel konserwatystów wschodniogalicyjskich, autor licznych tekstów publicystycznych, historycznych, archeologicznych, esejów oraz prac z zakresu historii filozofii, estetyki, wychowania i literatury, wypowiedział się na ten temat w 1894 r. w lwowskim Kole Literacko-Artystycznym, przy okazji głośnej debaty nad dziełem Stanisława Koźmiana, Rzecz o roku 1863 (t. 1–3, Kraków 1894–1895). W dyskusji, obok Dzieduszyckiego, udział wzięło kilku przedstawicieli środowiska lwowskiej inteligencji, którzy w latach 1863–1864 zaangażowani byli w powstaniu styczniowym: Tadeusz Romanowicz, Antoni Skotnicki, Leon Syroczyński, Juliusz Starkel, Jan Stella-Sawicki. Dzieduszycki, poddając ocenie dzieło Koźmiana, dał wyraz swoim krytycznym poglądom na kwestie dotyczące samozawinionej teorii upadku Rzeczypospolitej, wyrażanej przez krakowskich konserwatystów. W swoich zapatrywaniach na polskie dzieje porozbiorowe skoncentrował się na kilku zasadniczych sprawach, a mianowicie na przyczynach upadku państwa, definiowaniu pojęcia narodu, patriotyzmu, Ojczyzny oraz społecznej funkcji historii i koncepcji rozrachunkowej z przeszłością. Pisał o wadach narodowych, wskazując na konieczność moralnej i obywatelskiej poprawy społeczeństwa w imię obowiązku wobec Ojczyzny. Wszystko to posłużyło Dzieduszyckiemu do sformułowania programu pracy organicznej. Jego poglądy na dzieje porozbiorowe i powstanie styczniowe podbudowane były głęboką historiozoficzną refleksją nad dziejami.

EN

The study analyses the historiosophic views of Wojciech Dzieduszycki (1848-1909), a scholar, a politician and a publicist, concerning the post-partition history of Poland and the January Uprising. Dzieduszycki, a representative of Eastern Galician conservatives, an author of many journalistic, historical and archaeological texts, essays and works in the scope of philosophy, aesthetics, education and literature, expressed his opinions about this topic in 1894 in the Lviv Literary-Artistic Circle, on the occasion of the famous debate over the work by Stanisław Koźmian, Rzecz o roku 1863 [The truth about the year 1863] (volumes 1–3, Cracow 1894–1895). Apart from Dzieduszycki, the discussion was participated by a few representatives of the Lviv intelligentsia who in 1863–1864 were involved in the January Uprising: Tadeusz Romanowicz, Antoni Skotnicki, Leon Syroczyński, Juliusz Starkel and Jan Stella-Sawicki. Dzieduszycki, evaluating the work by Koźmian, expressed his critical opinions on the reasons for the downfall of the Polish Republic given by Cracow conservatives, i.e. that it was the Polish nation’s fault. In his consideration of the post-partition history of Poland, he focused on several fundamental issues, namely, on the reason why the Republic had fallen, the definition of the concept of a nation, patriotism, fatherland and the social function of history and the concept of squaring up with the past. He wrote about the national vices, indicating the necessity of moral and civil improvement of the society in the name of duty for the fatherland. All the above consideration led Dzieduszycki to formulate his program of organic work. His views on the post-partition history of Poland and the January Uprising were supported by an in-depth historiosophic reflection.

4

Comments on Wojciech Dzieduszycki’s Reflections on the State and Law

71%

Szymański Ł.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2021

|

vol. 30

|

issue 1

EN

Conservatives in Galicia during the Austro-Hungarian monarchy exerted an overwhelming influence on political and social life. Among the conservative groups and parties, there were the so-called Podolaks, to which Wojciech Dzieduszycki belonged, writer, politician and philosopher. He wrote about the genesis and concept of law, the functions of the state and the scope of state power. He spoke against the law that regulates all manifestations of human life, because social relations are also regulated by moral and religious norms. Dzieduszycki was critical of socialism and all excessive forms of state intervention because he was against excessive state power. Based on Dzieduszycki’s reflections on the state and law, it can be concluded that he was an advocate of evolutionary conservatism.

PL

Konserwatyści w Galicji doby monarchii austro-węgierskiej wywierali przemożny wpływ na życie polityczne i społeczne. Spośród ugrupowań i stronnictw zachowawczych silną pozycją odznaczali się tzw. podolacy, do których przynależał Wojciech Dzieduszycki, pisarz, polityk i filozof. Myśliciel ten zajmował się genezą i pojęciem prawa, funkcjami państwa i zakresem władzy państwowej. Wypowiadał się przeciwko prawu regulującemu wszelkie przejawy ludzkiego życia, gdyż stosunki społeczne są regulowane także przez normy moralne i religijne. Krytyczny stosunek do omnipotencji prawa implikował u Dzieduszyckiego sprzeciw wobec socjalizmu i wszelkich nadmiernych form interwencjonizmu państwa. Na podstawie jego rozważań o państwie i prawie można stwierdzić, że był zwolennikiem konserwatyzmu ewolucyjnego.

Refine search results

3 Galicja. Studia i materiały

1 Studia Iuridica Lublinensia

1 Droś A.

1 Michalska-Bracha L.

1 Szymański Ł.

1 Zawojska T.

1 2021

3 2019

Sokrates w myśli Wojciecha Dzieduszyckiego

The ethical views of Wojciech Dzieduszycki

Wojciech Dzieduszycki wobec oceny powstania styczniowego i polskich dziejów porozbiorowych. Wokół debaty nad dziełem Stanisława Koźmiana Rzecz o roku 1863

Comments on Wojciech Dzieduszycki’s Reflections on the State and Law