Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Wulgata
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Jak powstała Wulgata i któremu tekstowi Pisma Świętego przysługuje to miano?

100%
Królikowski J.
Tarnowskie Studia Teologiczne
|
2017
|
vol. 36
|
issue 1
EN
The Vulgate is a Latin translation of the Bible, which has been considered to be of great importance for the Church and which is continuingly regarded as the superior text, especially in the liturgy. However, there are many misunderstandings relating to the Vulgate and as a consequence it happens that certain Latin translations of the Bible are refer to as the Vulgate while they are completely different texts. This article is an attempt to explain what were the origins of the Vulgate as an authentic text of the Bible after the Council of Trent and how it was preserved in the life and tradition of the Catholic Church.
PL
Wulgata jest łacińskim tłumaczeniem Biblii, któremu przypisywano wielkie znaczenie w Kościele i który nadal jest uznawany za wzniosły tekst, zwłaszcza w liturgii. Istnieje jednak wiele nieporozumień dotyczących Wulgaty i w konsekwencji zdarza się, że niektóre łacińskie tłumaczenia Biblii odnoszą się do Wulgaty, podczas gdy są zupełnie odmiennymi tekstami. Ten artykuł jest próbą wyjaśnienia, jakie były początki Wulgaty jako autentycznego tekstu Biblii po soborze trydenckim i jak to przekonanie zostało zachowane w życiu i tradycji Kościoła katolickiego.
2
Publication available in full text mode
Content available

Świętego Hieronima przedmowy do ksiąg biblijnych w Wulgacie - zagadnienia wstępne

84%
Sołomieniuk M. P.
Vox Patrum
|
2020
|
vol. 76
67-86
EN
In 2017 a special volume containing the critical edition of the prologues of saint Jerome to the biblical books has been published in the Sources Chrétiennes series (No. 592). Based on this edition and on older studies this paper presents a list of the prologues written by st. Jerome and a list of the addressees of the translation into Latin of the individual biblical books. Furthermore the article raises a question of the content of the prologues and their links to the ancient, pagan literature. Consequently the paper highlights the texts composed by Jerome directly as prologues, permits to know the milieu of his spiritual friends and also to get inside the efforts of the oeuvre of translation undertaken by Jerome.
PL
W roku 2017 opublikowano w serii Sources Chrétiennes (nr 592) tom, zawierający edycję krytyczną przedmów do ksiąg biblijnych autorstwa św. Hieronima. W oparciu o to wydanie a także starsze opracowania w niniejszym artykule została przedłożona lista przedmów autorstwa Hieronima i lista odbiorców łacińskich tłumaczeń poszczególnych ksiąg. Ponadto w artykule zostaje podjęta kwestia merytorycznej treści przedmów i odniesień do literatury antycznej. Dzięki tym analizom można wyróżnić teksty, które Strydonita faktycznie pisał jako przedmowy, poznać krąg jego duchowych przyjaciół, a ponadto dowiedzieć się o trudach pracy translatorskiej i zarzutach przeciwników dzieła Hieronimowych tłumaczeń.
3
Publication available in full text mode
Content available

Biblia Arabica. Inkulturacyjna działalność Kościoła w XVII wieku

84%
Rostkowski M. A.
Nurt SVD
|
2017
|
issue 1
216-223
PL
Od dwóch tysięcy lat Kościół nieprzerwanie głosi Ewangelię w setkach języków i dialektów, docierając „aż po krańce ziemi”. Przepowiadanie musi być przekazywane w języku zrozumiałym dla tego, do kogo zostaje skierowane. Skuteczne głoszenie Ewangelii i przesłania chrześcijańskiego zawsze jest „inkulturowane”. Biblia Sacra Arabica stanowi przykład tej działalności Kościoła. Przygotowana i wydana przez Kongregację de Propaganda Fide była przeznaczona dla chrześcijan żyjących na terenach należących do imperium otomańskiego. W trzech tomach zawarty został kompletny tekst Pisma Świętego według kanonu Soboru Trydenckiego. Wydanie to zawiera tekst łacińskiej Wulgaty i arabskie tłumaczenie.
EN
The Church has been spreading the Good News in hundreds of languages and dialects ”throughout the whole world.” The Gospel must be delivered in the language that is comprehensible to the recipient. Efficient proclamation of the Christian message implies its ”inculturation”. Biblia Sacra Arabica, published by the Congregation for the Evangelisation of Peoples (Propaganda Fide), intended for the Christians in the Ottoman Empire, is a good example of this dictum. Its three volumes, compiled in accordance with the canons of the Council of Trent, contains the Latin (Vulgate) and Arabic translations of the entire Scripture.
4
Publication available in full text mode
Content available

Geneza Wulgaty i jej aktualny status w Kościele Katolickim. Uwagi na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka "Scripturae Sacrae affectus"

67%
Chrostowski W.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2020
|
vol. 36
9-35
EN
This article discusses the genesis and nature of Vulgate, the most important work of St Jerome, and its current status in the Catholic Church at the margins of Pope Francis’ Apostolic Letter "Scripturae Sacrae affectus" (30 September 2020). First, the main guiding lines of Pope Francis’ document are shown, and then the need for Christological hermeneutics and biblical studies based on it is emphasized. The Vulgate weakened the importance of the Septuagint in the Western Church due to its purpose and the circumstances of its creation. The next comments concern the reception of the Vulgate – from the initial objections to the decree of the Council of Trent (1546), which sanctioned its status in the Catholic Church. This situation lasted until the Second Vatican Council (1962–1965), which made a fundamental change in the view of the authority and authenticity of the work of St Jerome. Then, the comments on the Neo-Vulgate and the five critical editions of the Vulgate are presented. The article ends with comments on the current dilemmas of biblical translation. Catholic scholars, taking as their basis critical editions of the Hebrew Bible based on the Masoretic text, are faced with the question of whether and how to use in their translations the options adopted and recorded in the Vulgate.
PL
Na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka "Scripturae Sacrae affectus" (30 IX 2020) artykuł omawia genezę i naturę najważniejszego dzieła św. Hieronima, czyli Wulgaty, oraz jej aktualny status w Kościele katolickim. Najpierw zostały ukazane główne linie przewodnie dokumentu papieża Franciszka, a następnie została podkreślona potrzeba chrystologicznej hermeneutyki biblijnej i opartych na niej studiów biblijnych. Ze względu na cel i okoliczności powstania Wulgata osłabiła w Kościele zachodnim znaczenie Septuaginty. Kolejne uwagi dotyczą recepcji Wulgaty – od początkowych sprzeciwów i rezerwy po dekret Soboru Trydenckiego (1546), który usankcjonował jej status w Kościele katolickim. Ta sytuacja trwała do Soboru Watykańskiego II (1962–1965), który dokonał zasadniczej zmiany w spojrzeniu na autorytet i autentyczność dzieła św. Hieronima. Dalej następują uwagi na temat Neo-Wulgaty i pięciu krytycznych wydań Wulgaty. Artykuł zamykają uwagi odnośnie do aktualnych dylematów translatoryki biblijnej. Bibliści katoliccy, biorąc za podstawę krytyczne wydania Biblii Hebrajskiej oparte na tekście masoreckim, stają przed pytaniem, czy i jak wykorzystywać w swoich przekładach opcje translatorskie przyjęte i utrwalone w Wulgacie.
5
Publication available in full text mode
Content available

Jan ze Lwowa i Erazm z Rotterdamu. Grecki tekst Nowego Testamentu a pierwodruk (1561) oraz zrewidowana edycja (1575) "Biblii Leopolity"

67%
Rubik T.
The Biblical Annals
|
2023
|
vol. 13
|
issue 2
363-378
EN
Author argues that the translation of the New Testament from the Polish Catholic Leopolita’s Bible (1561) was, to a significant extent, based on Erasmus’ of Rotterdam Greek text, and textual-critical scholarship as in the editions of Novum Instrumentum. Furthermore author argues that this influence was being removed in the revised edition of the Leopolita’s Bible (1575) because it was considered as controversial by some of the Catholics. These theses are supported by discussing eight textual examples of Erasmus’ influence on the Polish translation (out of 18 identified dependencies).
PL
Autor dowodzi, że tłumaczenie Nowego Testamentu z katolickiej Biblii Leopolity (1561) jest w znacznej mierze oparcie na tekście greckim Erazma z Rotterdamu oraz jego pracom tekstualno-krytycznym, zawartym w Novum Instrumentum. Autor dowodzi ponadto, że wpływ ten był eliminowany w zrewidowanej edycji Biblii Leopolity z 1575 r. Tezy te wsparte są analizą ośmiu przykladów wpływów prac Erazma na polską translację.
6
Publication available in full text mode
Content available

Migracje Słowa Bożego, czyli obrona wartości Wulgaty według Franciszka Titelmansa.

67%
Mantyk T. K.
The Biblical Annals
|
2019
|
vol. 9
|
issue 3
525-546
EN
A new translation of the New Testament directly from Greek published by Erasmus of Rotterdam in 1516 was a milestone of biblical scholarship. His work, seemingly challenging the traditional Vulgate translation, provoked much opposition. Among Erasmus’s adversaries was Francis Titlemans, a young Franciscan theologian from Leuven. In his Prologus Apologeticus he criticised Erasmus’s work as a self-aggrandising  exercise in vain glory and defended the centuries old authority of the Vulgate. The kernel of his argument was that the Word of God migrated from one language to another under strict Divine supervision that ensured its incorruptibility. Thus, biblical translation was not merely a matter of philology but required divine inspiration. Some arguments of Titelmans were reflected in canons of the Council of Trent relating to the Bible. Although the exact content of his arguments appears irrelevant to contemporary Biblical scholarship, some suppositions underlying his polemic with Erasmus sound very similar to those resonating in modern debates, making this 500 years old controversy a valuable subject of study. 
PL
Nowe tłumaczenie Nowego Testamentu, dokonane bezpośrednio z greki, zostało opublikowane przez Erazma z Rotterdamu w 1516 r. stając się ważnym punktem odniesienia dla badań nad tekstem Biblii. Dzieło Erazma zdawało się podważać dotychczasowe tłumaczenie, Wulgatę, i wywołało wiele polemik. Jednym z krytyków Erazma był młody franciszkanin z Lovanium, Franciszek Titelmans. W swoim Prologus Apologeticus zarzucał on Erazmowi motywowane pychą poszukiwanie próżnej chwały i bronił autorytetu obowiązującej od stuleci Wulgaty. Sednem jego argumentacji było przeświadczenie o migracjach Słowa Bożego. Objawienie przenosiło się z języka do języka pod ścisłym nadzorem Boskiej Opatrzności, co gwarantowało wierność przekazu. Tym samym, kwestia tłumaczenia nie była li tylko sprawą filologii, lecz wymagała natchnienia Bożego. Argumentacja Titelmansa znalazła częściowe odzwierciedlenie w dekretach Soboru Trydenckiego poświęconych Biblii. Co prawda szczegóły jego wywodu zupełnie nie przystają do stanu współczesnych badań nad Biblią, to jednak pewne ogólne założenia obecne w jego polemice z Erazmem są zaskakująco bliskie bieżącym debatom, czyniąc ową kontrowersję sprzed blisko pięciuset lat ważnym zagadnieniem badawczym.
7
Publication available in full text mode
Content available

Poszukiwania „optymalnego” tekstu Biblii w XIII wieku

67%
Królikowski J.
Tarnowskie Studia Teologiczne
|
2016
|
vol. 35
|
issue 1
EN
Although Christianity is not “a religion of the book” in the common understanding of this expression, however the Bible constitutes its support, programme and verifying criterion. That is why over the centuries the text of the Bible was always scrupulously enshrined and transferred. This article focuses on the subject of how the optimal text of the Bible was searched for at the University of Paris in 13th century. The advent of universities and a new character of theology as a scientific study created a need for a proper text of the Bible, the same for everyone and easily available. Thus the academic necessity rapidly increased the popularity of the biblical text but also prompted the need of its correction. The study was a difficult task, but the problems were soon overcome. The final version of the text satisfied the scholars and met the criteria of the ecclesiastical tradition. Concurrently a lot of significant theoretical reflections emerged which affected the profound understanding of the nature of the biblical text and the ways of its interpretation. These achievements appeared to be valuable in centuries to come and the numerous conclusions drawn in 13th century remain relevant even today.
PL
Chociaż chrześcijaństwo nie jest „religią księgi” w potocznym rozumieniu tego określenia, to jednak księga Pisma Świętego stanowi jej oparcie, program i kryterium weryfikujące. Dlatego też w ciągu wieków zawsze starannie dbano o to, by tekst biblijny był odpowiednio przechowywany i przekazywany. W tym artykule zwracamy uwagę na to, w jaki sposób poszukiwano optymalnego tekstu Biblii na uniwersytecie w Paryżu w XIII wieku. Powstanie uniwersytetów i nadanie naukowego charakteru teologii sprawiło, że powstał problem przygotowania odpowiedniego tekstu biblijnego, jednakowego dla wszystkich i łatwo dostępnego. Potrzeba akademicka szybko wpłynęła więc na popularyzację tekstu biblijnego oraz na potrzebę jego skorygowania. Proces opracowania nie był łatwy, ale mimo powstających trudności dość szybko z nim się uporano. Wypracowano tekst, który w końcu zarówno zadowalał uczonych, jak i spełniał kryteria tradycji eklezjalnej. Przy okazji pojawiło się wiele ważnych refleksji teoretycznych, które wpłynęły na pogłębione rozumienie natury tekstu biblijnego oraz na sposoby jego interpretacji. Z tych doświadczeń korzystano w kolejnych wiekach, a wiele wniosków, które wyprowadzono w XIII wieku, zachowuje swoją aktualność do dnia dzisiejszego.
8
Publication available in full text mode
Content available

Novum Instrumentum omne

59%
Jańczuk L.
Rocznik Teologiczny
|
2014
|
vol. 56
|
issue 1
27-40
PL
Novum Instrumentum omne przygotowane zostało przez Erazma (1469-1536) i było pierwszym opublikowanym Nowym Testamentem w języku greckim (1516). Drukarzem był Jan Froben (1460-1527) z Bazylei. Pierwszym drukowanym wydaniem Nowego Testamentu była Poliglota kompluteńska (1514), jednak została opublikowana dopiero w 1522 roku. Erazm wykorzystał siedem późnych greckich rękopisów przechowywanych w Bazylei, lecz niektóre partie przetłumaczył z łacińskiej Wulgaty. Ukazało się w sumie pięć wydań erazmiańskiego greckiego Nowego Testamentu. Luter wykorzystał drugie wydanie na potrzeby swego przekładu. Najważniejszym jest jednak trzecie wydanie (1522), które zawiera Comma Johanneum. Wydanie to wykorzystał Tyndale w swoim przekładzie Nowego Testamentu na język angielski (1526), a później przez wydawców i tłumaczy Biblii Genewskiej oraz King James Version. Erazmiańskie wydanie było podstawą dla większości nowożytnych przekładów Nowego Testamentu w wiekach XVI-XIX.
EN
Novum Instrumentum omne prepared by Desiderius Erasmus (1469–1536) was the first published New Testament in Greek (1516). It was printed by Johann Froben (1460–1527) in Basel. Although the first printed Greek New Testament was the Complutensian Polyglot (1514), it was the second to be published (1522). Erasmus used seven late Greek manuscripts housed in Basel, but some passages he translated from the Latin Vulgate. Erasmus published five editions of his Greek New Testament. Luther used second edition for his own translation of the New Testament. The third edition (1522) is regarded by scholars as the most important. With the third edition, the Comma Johanneum was included. It was used by Tyndale for the first English New Testament (1526) and later by editors and translators of the Geneva Bible and the King James Version. The Erasmian edition was the basis for the majority of modern translations of New Testament from the 16th to the 19th centuries.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.