Search results

1

Ruch abstynencki w Wielkopolsce w latach 1840–1902

100%

Krasińska I.

Folia Historica Cracoviensia

|

2013

|

vol. 19

247–278

PL

W artykule przedstawiono powstanie i rozwój ruchu abstynenckiego w Wielkopolsce w XIX stuleciu. Cezura początkowa badań, to rok 1840, uważany przez niektórych badaczy za datę przełomową w historii zorganizowanego ruchu abstynenckiego na tych terenach. Powstało bowiem wówczas Towarzystwo ku Przytłumieniu Używania Wódki w Wielkim Księstwie Poznańskim. Zainicjował go lekarz – chirurg De La Roch (Niemiec o francuskim rodowodzie). Sprawą abstynencji zainteresowali się również wielkopolscy duchowni katoliccy na czele z kościelnymi hierarchami: arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim Leonem Przyłuskim, Mieczysławem Halka Ledóchowskim, Florianem Oksza Stablewskim oraz biskupem Janem Kantym Dąbrowskim. Zafascynowała ich m.in. działalność ks. Jana Nepomucena Ficka – proboszcza z Piekar Śląskich i kilku innych kapłanów, z inicjatywy których już w pierwszym półroczu 1844 roku powstało na Górnym Śląsku wiele kościelnych bractw wstrzemięźliwości. Za sprawą bp. Dąbrowskiego w latach 1844–1845 ok. 100 tys. osób złożyło śluby trzeźwości, wstępując do bractw wstrzemięźliwości. W 1852 roku na tereny Wielkopolski przybyli z Galicji jezuiccy misjonarze: ks. Karol Bołoz Antoniewicz, ks. Teofil Baczyński i ks. Kamil Praszałowicz, by m.in. za pomocą stosownych kazań odwodzić od pijaństwa. Wielkopolscy duchowni aktywnie działali również w świeckich towarzystwach abstynenckich. Włączyli się w prace zorganizowanego w Kórniku w 1887 roku przez Zygmunta Celichowskiego Towarzystwa Szerzenia Wstrzemięźliwości, a zwłaszcza istniejącego od 1890 roku w Poznaniu Towarzystwa Wstrzemięźliwości „Jutrzenka”. Inicjatorem i pierwszym prezesem „Jutrzenki” był Józef Chociszewski, a po jego rezygnacji ks. Józef Kłos.

EN

The article presents the origins and development of the idea of absenteeism in Greater Poland in the 19th century. The start date for the research is 1840, which is considered to be a breakthrough year in the history of an organized absenteeism movement in Greater Poland. It was due to the Association for the Suppression of the Use of Vodka (Towarzystwo ku Przytłumieniu Używania Wódki) in the Great Duchy of Posen that was then established in Kórnik. It was a secular organization that came into being on an initiative of doctor De La Roch, who was a German surgeon of a French origin. However, as early as 1844, the idea of absenteeism raised an interest of catholic clergymen of Greater Poland with high ranking clergy such as Rev. Leon Michał Przyłuski, Archbishop of Gniezno and Rev. Jan Kanty Dąbrowski, Archbishop of Posen, and later on Archbishops Rev. Mieczysław Halka Ledóchowski and Rev. Florian Oksza Stablewski. They were fascinated with activities of Rev. Jan Nepomucen Fick, Parish Priest of Piekary Śląskie and several other priests on whose initiative a lot of church brotherhoods of so called holy continence were set up in Upper Silesia as early as the first half-year of 1844. It was due to Bishop Dąbrowski that 100 000 people took vows of absenteeism in 1844–1845, becoming members of brotherhoods of absenteeism. In turn, it was an initiative of Archbishop Przyłuski that Jesuit missionaries – Rev. Karol Bołoz Antoniewicz, Rev. Teofil Baczyński and Rev. Kamil Praszałowicz, arrived in Greater Poland from Galicia in 1852 to promote the idea of absenteeism. Starting from 1848, they were helping Silesian clergymen to spread absenteeism. Clergymen of Greater Poland were also active in secular absenteeism associations. They became involved in the workings of the Association for the Promotion of Absenteeism that was set up by Zygmunt Celichowski in Kórnik in 1887, and especially in the Jutrzenka Absenteeism Association (Towarzystwo Wstrzemięźliwości „Jutrzenka”) that was established in 1890 in Posen. An initiator and the first president of Jutrzenka Association was Józef Chociszewski, who after his resignation was followed by Rev. Józef Kłos. The article discusses the origins and activities of these associations and brotherhoods in more detail and presents their initiators, leaders and active participants.

2

Polska prasa katolicka w diecezji wrocławskiej 1895-1939

100%

Giela J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1989

|

vol. 58

79-268

EN

-

3

Kancelaria konsystorska w zaborze pruskim na przełomie XIX i XX wieku

100%

Wilk S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1995

|

vol. 64

41-47

EN

-

4

Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności przy kościele św. Katarzyny w Petersburgu w latach 1884-1919

84%

Czaplicki B.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2007

|

vol. 88

21-47

5

Pluralité des points de vue, pluralité des cultures : la construction de l’identité du moi dans les espaces insulaires

84%

Bézert A., de Corse Pascal Paoli U.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

|

2014

|

vol. 009

PL

Wydaje się, że zarówno u wyspiarskich jak i podróżujących autorów własne wyobrażenia odgrywały zasadniczą rolę w odbiorze wyspiarskiej kultury. Świadectwa te prowadzą do krzyżowania się kultur, a różne perspektywy stanowią szansę wzbogacenia kultury wysp oraz ochrony jej dziedzictwa. Piśmienność jest zarazem świadkiem i strażnikiem kultury. Czy jednakże autor, będący socjologiem, może nam dostarczyć obiektywnej wizji obserwowanej kultury? Jeśli w „Bildungsroman” wpływ kraju na jednostkę jest oczywisty, można także mówić o różnorodności kulturowej intrapersonalnej. Ta wielokulturowość uwalnia od uprzedzeń każdą jednostkę, która obawia się utraty swojej tożsamości. Podtrzymywanie wyspiarskiej kultury może okazać się jedyną drogą do zahamowania jej globalizacji.

EN

It appears that both insulars and travelling authors have interpreted the insular culture through their own depictions. These testimonies lead to cultural cross-fertilization. These diverse perspectives are an opportunity for enrichment of the islands’ cultures and a chance for them to preserve their heritage. Literacy is both a witness and a keeper of a culture. However, can the author, a sociologist, provide an objective view of the observed culture? If, in “Bildungsromans”, the influence of the land on the individual is obvious, the plurality of cultures is also observed within persons. This plurality of culture creates an open mindedness in each individual, which threatens the loss of his unique identity. Maintaining an insular culture may be the only way to delay its globalization.

6

Szkoły elementarne na Lubelszczyźnie w okresie okupacji austriackiej (1915–1917)

84%

Partyka W.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2022

|

vol. 21

|

issue 2

131-158

EN

The main aim of the article is to describe the state of Polish elementary education in the Lublin region during World War I, before Poland regained independence. Elementary education of the described period was based mainly on small one-class schools with one teacher, only in larger urban centers there were multiclass schools. Thanks to the great involvement of many social activists (landowners, clergy), and ordinary citizens, the beginning of the 20th century was characterized by an unprecedented increase in the number of schools that made education available to thousands of children and adolescents. Despite the war damage, the lack of school infrastructure, the shortage of teaching staff, the mobilization of the society and the favorable attitude of the Austrian authorities in this matter, in the years 1915–1917 led to an increase in the number of elementary schools from 426 to 1,345. As a result, the number of students covered by education increased from about 30,000 in 1915 to over 100,000 in 1917. An important achievement was also the transfer by the Austrian authorities of jurisdiction over education to the Polish administration a year before regaining independence. Despite intensified efforts, within a few years it was not possible to catch up with the educational policy of the Russian authorities implemented throughout the 19th century, but it was an extremely important beginning for the revival and organization of Polish education in the following years. The article is based on archival sources and studies from the beginning of the 20th century, showing the state of education not only in urban centers, but also in villages. Thanks to the preserved reports, it gives the opportunity to get to know the detailed network of schools, which may be a contribution to undertaking further research in this matter.

PL

Głównym celem artykułu jest opisanie stanu polskiego szkolnictwa elementarnego na Lubelszczyźnie w czasie I wojny światowej, przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Szkolnictwo elementarne opisywanego okresu opierało się przede wszystkim na małych szkołach jednoklasowych z jednym nauczycielem, jedynie w większych ośrodkach miejskich funkcjonowały szkoły wieloklasowe. Dzięki wielkiemu zaangażowaniu wielu społeczników (np. właścicieli ziemskich, duchowieństwa), ale i zwykłych obywateli, początek XX w. charakteryzował się nienotowanym wcześniej wzrostem liczby szkół, które umożliwiały dostęp do edukacji tysiącom dzieci i młodzieży. Mimo zniszczeń wojennych, braku infrastruktury szkolnej, niedoboru kadry dydaktycznej, mobilizacja społeczeństwa oraz przychylna w tej materii postawa władz austriackich, doprowadziła w latach 1915–1917 do wzrostu liczby szkół elementarnych z 426 do 1345. Dzięki temu liczba uczniów objętych edukacją wzrosła z około 30 tys. w 1915 r. do ponad 100 tys. w 1917 r. Ważnym osiągnięciem było również przekazanie przez władze austriackie jurysdykcji nad szkolnictwem administracji polskiej już na rok przed odzyskaniem niepodległości. Mimo wzmożonych działań, w ciągu kilku lat nie udało się nadrobić zaległości wynikających z polityki edukacyjnej władz rosyjskich realizowanej przez cały wiek XIX, jednak był to niezwykle istotny asumpt do odrodzenia i organizacji polskiego szkolnictwa w kolejnych latach. Artykuł bazuje na źródłach archiwalnych i opracowaniach z początku XX w., ukazując stan szkolnictwa nie tylko w ośrodkach miejskich, ale również na wsiach. Dzięki zachowanym sprawozdaniom, daje możliwość poznania szczegółowej sieci szkół, co może być przyczynkiem do podejmowania kolejnych badań w tej materii.

7

[Recenzja]: Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku. T. 1. Warszawa 1967, ss. 187; T. 2. Warszawa 1971, ss. 233. Państwowe Wydawnictwo Naukowe

84%

Kumor B.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1972

|

vol. 25

269-275

EN

-

8

"Lowańczycy" wśród profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym

84%

Karolewicz G.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1981

|

vol. 43

217-229

EN

-

9

Źródła do dziejów Seminarium Diecezjalnego w Sandomierzu w latach 1820-1926

84%

Kotkowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1976

|

vol. 33

329-359

EN

-

10

Struktura zasobu archiwów żeńskich zgromadzeń apostolskich

84%

Trela K.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1998

|

vol. 70

61-71

EN

-

11

Przebieg dyskusji w nauce polskiej przełomu XIX i XX wieku na temat obrządku słowiańskiego w Polsce wczesnośredniowiecznej

84%

Koczwara S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2000

|

vol. 73

255-275

DE

Die Verbreitung der Mission der Heiligen Gebrüder von Soluri, der Schutzherren Europas, auf die südlichen Gebiete Polens hüllt sich ins Dunkel der Geschichte. In der polnischen Wissenschaft dauert eine langjährige diese Thematik betreffende Diskussion. Ziel des vorliegenden Artikels ist es, den Verlauf dieser Diskussion in der wissenschaftlichen Literatur vom Ende des 19. und Anfang des 20. Jhs. darzustellen. Der Autor zeigt in dem Artikel sowohl die Stellungen der Anhänger des slawischen Ritus als auch die der Gegenseite, die sich bemüht hat, in unterschiedlichem Grad bei einzelnen Autoren (Szczesniak, Parczewski, Brückner) durch eine kritische Analyse der Quellen und anderer Argumente nachzuweisen, dass der slawische Ritus in Polen nicht vorhanden war, oder er verschwand nach kurzzeitigem Erscheinen, ohne in der Geschichte Polens eine bedeutende Rolle zu spielen (Potkariski, Abraham). Der Autor stellt fest, dass das Problem der Existenz des slawischen Ritus im frühmittelalterlichen Polen weiterhin ein Diskussionsgegenstand in der polnischen Wissenschaft bildet. Dem Problem sollen jedoch weitere Artikel gewidmet werden.

PL

-

12

Źródła do dziejów kongregacji dziekanów archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej w latach 1866-1918

67%

Walachowicz T.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1969

|

vol. 19

31-44

EN

-

13

Akta do dziejów Polonii Wiedeńskiej w Archiwum Ks. Juliana A. Łukaszkiewicza

67%

Poręba S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1979

|

vol. 39

41-53

EN

-

14

Działalność Zgromadzenia Służebnic Matki Dobrego Pasterza w latach 1895-1995

67%

Wielgat D.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1996

|

vol. 66

523-538

EN

-

DE

Im Rahmen der Ordensgründungen des sei. Honorat Koźminski wurde 1895 der Orden der Dienerinnen der Mutter des Guten Hirten (ohne Ordensgewand) ins Leben gerufen, der allgemein als „Pasterzanki" (die Hirtenschwestern) bezeichnet wurde. Der Orden befaßte sich von Anfang an mit der schwierigen Situation der Mädchen und Frauen, die hart am Rande und manchmal auch schon außerhalb des sozial noch akzeptierten Lebensrahmens standen, und zwar mit dem Ziel ihrer Rehabilitierung. Die Hirtenschwestern widmeten sich dieser Tätigkeit in Fürsorge- und Erziehungsanstalten (Warschau, Piaseczno, Tschenstochau, Otrębusy, Henryków, Białystok, Wilna) sowie in Spitälern für geschlechtskranke Mädchen und Frauen (Warschau, Tschenstochau, Wilna). Als die Anstalten in den fünfziger Jahren vom Staat übernommen wurden, öffnete sich der Orden für die aktuellen Bedürfnisse der Gesellschaft. Eine neue Form seiner Tätigkeit bildete in dieser Zeit die Unterstützung unverheirateter Mütter, die sich dazu entschlossen hatten, ihre unehelichen Kinder zur Welt zu bringen. Manche Schwestern begannen auch als gesellschaftliche Fürsorgerinnen zu arbeiten, um der Demoralisierung und Kriminalität vorzubeugen. Gegenwärtig unternimmt der Orden erneut Anstrengungen, in den zurückgewonnenen Niederlassungen (Piaseczno, Białystok) die Fürsorge für Kinder und Mädchen zu organisieren, die aus moralisch vernachlässigtem Milieu stammen.

Refine search results

Ruch abstynencki w Wielkopolsce w latach 1840–1902

Polska prasa katolicka w diecezji wrocławskiej 1895-1939

Kancelaria konsystorska w zaborze pruskim na przełomie XIX i XX wieku

Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności przy kościele św. Katarzyny w Petersburgu w latach 1884-1919

Pluralité des points de vue, pluralité des cultures : la construction de l’identité du moi dans les espaces insulaires

Szkoły elementarne na Lubelszczyźnie w okresie okupacji austriackiej (1915–1917)

[Recenzja]: Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku. T. 1. Warszawa 1967, ss. 187; T. 2. Warszawa 1971, ss. 233. Państwowe Wydawnictwo Naukowe

"Lowańczycy" wśród profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym

Źródła do dziejów Seminarium Diecezjalnego w Sandomierzu w latach 1820-1926

Struktura zasobu archiwów żeńskich zgromadzeń apostolskich

Przebieg dyskusji w nauce polskiej przełomu XIX i XX wieku na temat obrządku słowiańskiego w Polsce wczesnośredniowiecznej

Źródła do dziejów kongregacji dziekanów archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej w latach 1866-1918

Akta do dziejów Polonii Wiedeńskiej w Archiwum Ks. Juliana A. Łukaszkiewicza

Działalność Zgromadzenia Służebnic Matki Dobrego Pasterza w latach 1895-1995