Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 17

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Ziemia Święta
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
Zapiski Historyczne
|
2010
|
vol. 75
|
issue 4
7-17
PL
Zakon krzyżacki został założony w królestwie krzyżowców w Ziemi Świętej w 1198 r. Miało to miejsce w dobie organizacji wysiłku militarnego i odnowy politycznej po utracie Jerozolimy na rzecz muzułmanów w 1187 r. Zakon krzyżacki i jego nazwa były związane z Jerozolimą. Bracia zakonni próbowali uzyskać własne zbawienie poprzez powiązanie swojej aktywności na Łacińskim Wschodzie z Jerozolimą, która była świętym miastem chrześcijan. Ich działalność może być również łączona z próbą zabezpieczenia środków finansowych i rekrutacji nowych kandydatów do Zakonu. Krzyżacy połączyli również swoją działalność militarną z polityką opiekuńczą oraz z niemieckim szpitalem, który został założony w 1127 r. w południowej części Jerozolimy. W tej placówce niemieccy pielgrzymi korzystali podczas pobytu w mieście ze schronienia, wsparcia moralnego i opieki medycznej. Po upadku Jerozolimy podobna instytucja została założona w Akce i była prowadzona przez Niemców w ten sam sposób, w jaki funkcjonowała placówka w Jerozolimie w XII w. Niemieckie związki duchowe z Jerozolimą osiągnęły apogeum w 1229 r., w okresie krucjaty jerozolimskiej cesarza Fryderyka II. Cesarz przywrócił miasto we władanie chrześcijan na mocy traktatu pokojowego, bez konieczności walki z armiami muzułmańskimi. Układ pokojowy podzielił świat chrześcijański i wywołał niezadowolenie wśród przywódców kościelnych oraz starych zakonów rycerskich. Z kolei Krzyżacy okazali cesarzowi pełne wsparcie i wzięli aktywny udział w ceremonii koronacyjnej, mającej miejsce w kościele Grobu Świętego w Jerozolimie. W zamian za to cesarz przyznał Zakonowi ziemie i posiadłości w mieście. Zakon krzyżacki tworzył forpocztę jerozolimskiego systemu obronnego, a jego członkowie osiedli w zachodniej części miasta i w cytadeli znajdującej się w pobliżu Wieży Dawida. Podczas pobytu Krzyżaków w mieście w latach 1229–1244, wzmocnił się ich związek z miastem i jego biblijnym dziedzictwem. Krzyżacy powiązali się z dynastią króla Dawida oraz innymi postaciami biblijnymi, które były aktywne na terenie Izraela. Rozpatrywali swoją walkę w kategoriach zwycięskiej bitwy Dawida z Goliatem. Militarne zmagania Krzyżaków i ich duchowa misja w Jerozolimie pozostawiły w średniowiecznych źródłach zakonnych różnorodne odniesienia i przekazy dotyczące miasta. O Jerozolimie Krzyżacy myśleli i mówili jeszcze przez długi czas po jej upadku w 1244 r., a nawet po likwidacji Królestwa Jerozolimskiego w 1291 r. W artykule omówiono źródła krzyżackie traktujące o związkach Zakonu z Jerozolimą. Ponadto zbadano wydarzenia historyczne i przemiany polityczne, które pomogły Krzyżakom w usadowieniu się w Jerozolimie. Wreszcie podjęto próbę zbadania przemian geograficznych zachodzących w strukturze miasta i zidentyfikowania centrum zakonu krzyżackiego w średniowiecznej topografii Jerozolimy.
PL
Artykuł „Świętość jest straszna”. Poszukiwanie transcendencji w „Mieście Heroda” Marii Kuncewiczowej dostarcza analizy powieści książki pisarki, w której opisała ona swoją podróż – i pielgrzymkę jednocześnie – do Ziemi Świętej, do której została zaproszona przez PEN Club w 1936 roku. Tekst ten odnosi się do wielu zagadnień. Pojawia się więc fascynacja podróżą do kraju z odmienną kulturą, którą Kuncewiczowa określiła jako barwną i interesującą; jest w nim także widoczna potrzeba doświadczenia transcendencji, odnosząca się do religijności pisarki. Autorka artykułu bada sacrum Jerozolimy i okolic związanych z wydarzeniami biblijnymi i potrzebę spotkania się z Bogiem. Pojawia się również pytanie, w jaki sposób przenikanie się trzech kultur wpływa na doświadczenie transcendencji Kuncewiczowej.
Perspektywy Kultury
|
2020
|
vol. 30
|
issue 3
27-46
PL
W dziejach położonej na wybrzeżu syryjskim Akki okres XII i XIII stulecia miał znaczenie szczególne. Pod panowaniem krzyżowców miasto przeżywało szybki rozwój demograficzny, gospodarczy, kulturalny i religijny. Jako główny port, a w XIII wieku także stolica Królestwa Jerozolimskiego było ważnym punktem na szlaku ówczesnych łacińskich pielgrzymów. Mimo to w piśmien­nictwie pielgrzymkowym tego okresu wspominano o nim niezwykle rzadko, a informacje o znajdujących się w mieście ośrodkach kultu mają charakter marginalny. Problem ten został zauważony przez A. Graboïsa i D. Jacoby’ego, ale przedstawione przez obu badaczy próby wyjaśnienia przyczyn takiego stanu rzeczy wymagają częściowej rewizji. Najistotniejszym powodem „mil­czenia źródeł” pielgrzymkowych na temat miasta i jego życia religijnego wydaje się marginalna obecność Akki na kartach Biblii i jej niewielkie znacze­nie w historii zbawienia.
EN
In the history of Acre, located on the Syrian coast, the 12th and 13th centu­ries were of particular importance. Under the rule of the Crusaders, the city experienced a period of rapid demographic, economic, cultural, and religious growth. As the main port of the Kingdom of Jerusalem-and in the 13th cen­tury its capital as well-it was an important stop on the route of Latin pil­grims. Nevertheless, it was mentioned extremely rarely in the pilgrimage writ­ings of that period, where information about the sites of worship in the city is scarce. This problem was noticed by Aryeh Graboïs and David Jacoby, but their attempts to explain this state of affairs need to be partly reexamined. The most important reason for the “silence of pilgrimage sources” about the city and its religious life seems to be the marginal presence of Acre in the pages of the Bible and its negligible place in the history of salvation.
Verbum Vitae
|
2018
|
vol. 34
495-497
EN
Review: Steven D. Anderson – A.D. Riddle – Todd Bolen, Photo Companion to the Bible. The Gospels. I. Matthew. II. Mark. III. Luke. IV. John (www.BiblePlaces.com 2017). DVD & download. 299 USD
PL
Recenzja: Steven D. Anderson – A.D. Riddle – Todd Bolen, Photo Companion to the Bible. The Gospels. I. Matthew. II. Mark. III. Luke. IV. John (www.BiblePlaces.com 2017). DVD & download. 299 USD
EN
The PhD dissertation “Social and political roles of Women connected with power and authority in Crusader States and Byzantium from the first to the fourth Crusade” was written under the supervision of dr hab. Rafał Kosiński prof. UwB. The work concerns women’s participation in power and authority and their hidden influence in Crusader States and Byzantium in the twelfth century. Its purpose is to compare women’s roles in politics in Western Europe, Outremer and Byzantine Empire. Moreover this work is concentrated on establishing differences and similarities between overmentioned countries and it attempts to explain their causes. It uses mostly narrative sources in Latin and Greek. Sociological theory of social roles (created by Florian Znaniecki and Erving Goffman) was used as an analytical method. Thanks to it the work established nine basic tasks connected to the social role of queen, empress or generally female ruler. Based on that were created models of ideal female ruler in the West, Crusader states and Byzantium, which could be compared relatively easily.
PL
Rozprawa doktorska pod tytułem „Społeczna i polityczna rola kobiet z kręgów władzy w państwach krzyżowych i Bizancjum w okresie od pierwszej do czwartej krucjaty” została napisana pod kierunkiem dr. hab. Rafała Kosińskiego prof. UwB. Praca dotyczy udziału kobiet we władzy oraz ich zakulisowych wpływów w państwach krzyżowych i cesarstwie bizantyńskim w XII w. Jej celem jest porównanie znaczenia w polityce kobiet na Zachodzie Europy, w Outremer i Bizancjum, ustalenie różnic, a także próba wyjaśnienia ich przyczyn. Wykorzystano w niej przede wszystkim źródła narracyjne w językach łacińskim i greckim. Do analizy użyta została socjologiczna teoria ról społecznych w ujęciu Floriana Znanieckiego i Ervinga Goffmana. Dzięki temu udało się wyodrębnić dziewięć podstawowych zadań związanych z rolą społeczną władczyni. Na tej podstawie powstały modele idealnej władczyni obowiązujące w państwach Europy Zachodniej, w państwach krzyżowych i w Bizancjum, które można było porównywać między sobą.
EN
The article presents the 15th and 16th century accounts on the journeys of Poles to the Holy Land, including Chorografia abo topografia, to jest osobliwe a okólne opisanie Ziemie Świętej by Anzelm Polak (15/16th century), Terminatio ex itinerario Magnifici Domini Ioannis Comitis in Tarnów… by Jan Tarnowski (1488–1566), Peregrynacja do Ziemi Świętej by Jan Gorynski (16th century) and Podróż do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu by Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (“Sierotka”) (1549–1616). The article mentions as well a little known work Peregrinatio ad Terram Sanctam by Johannes Poloner (15th century). Till now, the articles have been discussed separately, in literary or religious contexts. However, due to an increasing interest in the geopoetics, it is beneficial to look at all accounts on journeys to the Holy Land collectively and through them get to know about the lands along the coast of the Mediterranean Sea, connecting Syria and Egypt. The aim of this article is to present the arguments confirming the legitimacy of the use of geopoetics in the analysis of old texts. Moreover, the article points out to the issues discussed further in the thesis, e.g. the development of “description” in Polish literary tradition being one of two basic narrative elements
PL
Przedmiotem podjętych badań w niniejszym tekście jest obraz pielgrzymowania Galicjan i mieszkańców pozostałych zaborów przedstawiony w prasie galicyjskiej. Pielgrzymki stanowiły ważny aspekt życia religijnego Galicji, a w drugiej połowie XIX w. zaczęły nabierać charakteru masowego. Galicyjscy pielgrzymi podejmowali wyprawy pątnicze nie tylko do miejsc kultu w obrębie zaboru, ale także odważne wyprawy do Rzymu i Ziemi Świętej. Autorzy artykułów zwracali uwagę nie tylko na wymiar religijny opisywanych przez nich pielgrzymek Polaków do miejsc świętych, ale również ukazywali je jako możliwość kultywowania jedności i tradycji narodowej oraz bliższego poznania ojczystej historii.
EN
The subject of the research undertaken in the article is the picture of pilgrimages of Galicians and the inhabitants of other partition in the Galician press. Pilgrimages constituted an important aspect of religious life in Galicia and in the second half of the 19th century they started to become mass events. Galician pilgrims travelled not only to holy places located within the partition but also courageously went on pilgrimages to Rome and the Holy Land. The authors of articles pointed out not only the religious dimension of the described Polish pilgrimages but also showed them as the opportunity to cultivate unity and the national tradition and to become more familiar with the national history.
EN
The article discusses the motivation of Jan Goryński to go on pilgrimage to the Holy Land. A 16th century description (preserved until now in a 17th century manuscript) forms a memory of that journey). According to the researchers, in comparison to the other descriptions of that time (by Anzelm Polak, Jan Tarnowski and Mikołaj Krzysztof Radziwiłł “Sierotka” [“Orphan”]), it has an outstandingly memoirs-like nature, according to researchers. In the bibliography concerning the issue of Goryński, there are yet no explanations of the reasons for his decision to go on that journey which was so difficult at those times. Considering the reality of the period when the Pole went on pilgrimage, his motivation might have been: deep faith and will to follow Christ’s steps, intention of penance, thanksgiving or intercession, or increase in his social rank status by being granted the title of the Knight of the Holy Sepulchre. In the text of peregrination, the pilgrim did not directly indicate the reason why he had decided to travel. Until this day, no correspondence which could explain the reasons for realisation of his pilgrimage has been retained. The discourse first presents biographical facts concerning Goryński, his closest relatives and environment which shaped him. An analysis of this Polish pilgrim’s biography as well as the 16th century description of peregrination may assist in determination of reasons for which he went on this pilgrimage.
10
Publication available in full text mode
Content available

KRÓLOWA MELISANDA I JEJ SIOSTRY

84%
PL
Artykuł dotyczy czterech córek króla Jerozolimy Baldwina II, stosunków między nimi oraz ich wpływu na wydarzenia w Ziemi Świętej w XII w. Spośród wszystkich czterech sióstr wpływy najstarszej z nich – Melisandy sięgały znacznie dalej niż pozostałych, zarówno w odniesieniu do polityki, jak i relacji rodzinnych. Dlatego w artykule skupiono się na niej. W pierwszej części przedstawiono tło historyczne, polityczne i rodzinne dla dziejów sióstr. W kolejnej scharakteryzowano wykorzystane źródła i ich autorów. Ostatnia dotyczy relacji Melisandy z siostrami, a także z mężem i synem. Niestety przekazy źródłowe nie pozwalają na analizę stosunków panujących bezpośrednio między jej młodszym rodzeństwem.
EN
This article concerns four daughters of Baldwin II, King of Jerusalem, their relations and their impact on the events in the Holy Land in XII c. Amidst all four sisters, the impact of the oldest sister Melisende, both in politics and in the family, was much greater then of others. For this reason, the article focuses on her. In the first part, it shows the historical, political and domestic background for the history of the four sisters. In the next part, there is a short description of the used sources. The last part concerns Melisende’s relations with her sisters, husband and son. Unfortunately, due to the lack of sources, a closer analysis of the relations between other sisters was not possible.
EN
The article is an attempt to present the Order of the PoorKnights of Christ and the Temple of Solomon. The origins of their creation, activities in the Holy Land and the idea that guided Temple of Solomon. Moreover, article exhibits thestructure of functioning, the role the Order of Poor Knights of Christ played in Europe and Poland, to its solution – the so-called dissolution of the order. The aim of the publication is to present the history and activities of the Knights Templar due to the fact that their fate still enjoys great public interest. In the presented material, is drew attention to the year 1241, when the Mongols invaded Poland, as a result of which Silesia was plundered and the Templars suffered significant losses.
PL
Artykuł jest próbą przedstawienia Zakonu Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona, genezy jego powstania, działalności w Ziemi Świętej, idei, jaka mu przyświecała, struktury funkcjonowania, a także roli, jaką odegrał w Europie i w Polsce do jego rozwiązania, tj. kasaty zakonu. Celem publikacji jest przybliżenie historii i działalności templariuszy z uwagi na fakt, iż wciąż ich koleje losu cieszą się dużym zainteresowaniem. W przedstawionym materiale zwrócono uwagę na rok 1241, kiedy to Mongołowie najechali na Polskę, w wyniku czego złupiony został Śląsk, a templariusze ponieśli znaczne straty.
EN
What is referred to as the fifth Gospel is the tangible and intangible memorabilia from the area of the present-day Holy Land. The buildings, landscape, nature, social atmosphere and customs cultivated till this day allow a better understanding of the inspired biblical texts. Authors prove this term to be valid. They show that although it is mainly used in the pastoral care of pilgrims, it is not devoid of theological foundations. People experience faith also in a bodily manner. Sensual experiences associated with the stay in the Holy Land make it easier to reach out to spiritual matters and to reinforce faith. The article illustrates the issue in question with a few practical examples. The closing paragraphs formulate pastoral postulates. They show how the experience of visiting the country of biblical events can be used in the pastoral care of pilgrims effectively.
PL
„Piątą Ewangelią” nazywa się materialne i niematerialne pamiątki z terenu współczesnej Ziemi Świętej – budowle, krajobrazy, przyrodę, zwyczaje pielęgnowane do dziś, atmosferę społeczną – pozwalające lepiej zrozumieć natchnione teksty biblijne. Autorzy udowadniają słuszność terminu. Wykazują, że choć stosuje się go głównie w duszpasterstwie pielgrzymów, nie jest on pozbawiony teologicznych podstaw. Człowiek przeżywa swą wiarę także w sferze cielesnej. Zmysłowe doznania związane z pobytem w Ziemi Świętej pomagają mu w docieraniu do spraw duchowych i formują jego wiarę. Artykuł ilustruje poruszaną kwestię kilkoma praktycznymi przykładami. W ostatnich akapitach sformułowano postulaty pastoralne, pokazując, w jaki sposób można skutecznie wykorzystać w duszpasterstwie pielgrzymów przeżycie spotkania z krajem, w którym miały miejsce biblijne wydarzenia.
PL
Księga Navis peregrinorum wydana przez o. Bertranda Zimolonga w 1938 r. stanowi cenne źródło do ukazania kontaktów Polski z Ziemią Świętą prze-łomu XVI i XVII w. Po raz pierwszy część listy pielgrzymów z Navis (do 1636 r.) zamieszczono na łamach kwartalnika „Diarium Terrae Sanctae”, który wychodził nakładem Kustodii Ziemi Świętej w latach 1908-1912. Na kartach Navis można odna-leźć informacje na temat blisko 3650 pielgrzymów. Spośród nich ok. 65 odnosi się do polskich pątników. Jednak, aby wykazać ich obecność w księdze, należy mieć na uwadze położenie historyczno-geograficzne Polski tego czasu. Index peregrinorum bywa niejednolity: przy niektórych nazwiskach pielgrzymów nie określono dokładnie regionu, z którego pochodzili lub uwzględniono tylko ich nazwiska albo podano błędne dane na temat ich pochodzenia. Co więcej, w liber można spotkać także in-formacje dotyczące dalszych losów pątników, a nawet określające ich zawód czy wyznanie. W oparciu o Navis peregirnorum nie sposób ustalić, ilu Polaków przybyło do Jerozolimy, gdyż zakonnicy franciszkańscy nie rejestrowali każdego pielgrzyma. W dowód tego autor artykułu sporządził wykaz polskich pątników, których nie uwzględniono w księdze.
EN
The Navis Peregrinorum published by Fr. Bertrand Zimolong in 1938 is a valuable source for presenting the contacts of Poland with the Holy Land at the turn of the 16th and 17th centuries. A section of the list of pilgrims from the Navis (up to 1636) was published for the first time in „Diarium Terrae Sanctae”, a quarterly pub-lished by the Custody of the Holy Land in the years 1908-1912. The Navis provides information about almost 3650 pilgrims, 65 of who were Polish. However, to prove their presence in the book, one should take into consideration the historical and geo-graphical location of Poland at that time. Index Peregrinorum is not consistent: for some pilgrims the native country is not given or the information is incorrect, some-times only their names have been registered. For others, the book also specifies their further history or even profession and religion. It is impossible to determine how many pilgrims from Poland came to Jerusalem, as the Franciscan friars did not regis-ter each pilgrim. To prove that, the author of the article has drawn up a list of Polish pilgrims who were not included in the book.
EN
„Jesus Christ”, the two-volume, posthumous edition of Athanazy Fic’s work, was first published in 1951–1952. In his work not only did the Author focus on particular facts from Jesus’ life described in the Gospels, but also, at the same time, tried to introduce several articles concerning Christian faith. Although, it is uncompleted (due to Fic’s sudden death) and a little out-dated and due to this fact it reveals several weak points (eg. an old explanation of the synoptic problem), it has still remained significant, especially for its way of reading the biography of Jesus: the emphasis on the intentions of hagiographers, trust in the text; as well as the interest in the Holy Land, which is one of the most distinctive features in the quest for the historical Jesus at the moment. In addition, its theological attitude is in accordance with the instructions which we can find in newer Church documents.
PL
Jezus Chrystus, dwutomowe pośmiertne wydanie dzieła Atanazego Fica, zostało opublikowane po raz pierwszy w latach 1951–1952. W swojej pracy autor skoncentrował się nie tylko na poszczególnych faktach z życia Jezusa opisanych w Ewangeliach, lecz także równocześnie usiłował przybliżyć niektóre prawdy wiary chrześcijańskiej. Chociaż jest to dzieło nieukończone (z powodu nagłej śmierci Fica) i trochę przestarzałe, w związku z czym przejawia kilka słabych punktów (takich jak np. stare wyjaśnienie problemu synoptycznego), pozostaje nadal znaczące, zwłaszcza ze względu na sposób odczytania biografii Jezusa: podkreślenie intencji hagiografów, zaufanie do tekstu; i zainteresowanie Ziemią Świętą, co obecnie jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech w poszukiwaniu historycznego Jezusa. Dodatkowo teologiczne ukierunkowanie tej pracy pozostaje w zgodzie ze wskazówkami, jakie możemy znaleźć w nowszych dokumentach Kościoła.
Roczniki Kulturoznawcze
|
2014
|
vol. 5
|
issue 4
005-018
PL
Ziemia Święta, czyli obszar uważany za Terra Sancta przez żydów, chrześcijan i muzułmanów, jest bardzo dobrze znany, ale jej granice nie są dokładnie ustalone, ponieważ każdy we właściwy dla siebie sposób definiuje ten szczególny obszar. Mapa Ziemi Świętej jest mentalnym tworem istniejącym w wyobraźni, utworzonym w zależności od przekonań osób zajmujących się tym zagadnieniem. Szczególną cechą Ziemi Świętej jest, z jednej strony, uznanie jej za świętą przez trzy religie, z drugiej zaś fakt, że mamy do czynienia nie tylko z listą świętych miejsc, co jest czymś powszechnym na całym świecie, ale ze świętym obszarem, w którym te święte miejsca się znajdują. Tradycja żydowska wskazuje trzy różne granice, chrześcijańska granica natomiast nie jest dokładnie określona, muzułmańska zaś opinia jest prawie nieznana. Aktualne granice Izraela i Palestyny nie są granicami Ziemi Świętej, jakkolwiek pielgrzymi udający się na ten święty teren odwiedzają te współczesne państwa z przekonaniem, że jest to Ziemia Święta
EN
The Holy Land, the area considered to be Terra Sancta for Jews, Christians and Muslims, is very well known, but its exact limits are not fixed as everybody has his or her definition of that special area. The Holy Land is an imagined area and its map are mental map, established according the beliefs of those who deals with it. The Uniqueness of the Holy Land is one hand— its holiness for three religions, and, on the other hand, we deals not only with a list of holy places, which is common everywhere, but with the whole area in which those holy places are located. Even though, The Jewish tradition can present three different limits, the Christian one is not precise and the Muslim's view is nearly not known. As such, the modern boundaries of Israel and Palestine are not the boundaries of the Holy Land, although those, which made a pilgrimage to this holy area, visit these modern countries, with the view that they visit the Holy Land.
EN
Zofia Kossak-Szczucka’s epic about the time of the Crusades brings much more than a thrilling literary portrayal reaching back to the great traditions of historical writing. This epic brings its own original vision that also relates to the ethical crisis of modern times. The story of the young knight Zbylut is a kind of memoir of the maturation of the soul during the armed journey to the Holy Land. Key is the notion of kairos as a call to man to undertake a mission and read the will of the Creator. The biblical understanding of the theology of time is at the same time a theology of transformation; this is shown in many of Zofia Kossak-Szczucka’s characters, which is also testimony to the pastoral value of her writing. On the example of the fate of the protagonists of Crusaders, the writer teaches the importance of self-knowledge leading to standing in the light of truth, the result of which is transformation producing improvement as a return to a coherent system of ethical values.
PL
Epopeja Zofii Kossak-Szczuckiej o czasach wypraw krzyżowych przynosi znacznie więcej niż tylko porywający literacko obraz sięgający wielkich tradycji pisarstwa historycznego przynosi własną, oryginalną wizję odnoszącą się również do kryzysu etycznego współczesności. Dzieje młodego rycerza Zbyluta to swoisty pamiętnik dojrzewania duszy podczas zbrojnej wędrówki do Ziemi Świętej. Kluczowe jest pojęcie kairosu jako wezwania człowieka do podjęcia misji i odczytania woli Stwórcy. Biblijne rozumienie teologii czasu jest zarazem teologią przemiany; uwidaczniają to kreacje wielu bohaterów Zofii Kossak-Szczuckiej, co jest również świadectwem pastoralnej wartości jej pisarstwa. Na przykładzie losów bohaterów „Krzyżowców” pisarka uczy jak ważne jest poznanie siebie prowadzące do stanięcia w świetle prawdy czego wynikiem jest przemiana skutkująca udoskonalaniem jako powrotu do spójnego systemu wartości etycznych.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.