Search results

1

„My też chcemy mieć swoje tradycje”. Metody badań, definiowanie i praktykowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego na ziemiach zachodnich i północnych

100%

Paprot-Wielopolska A.

Lud

|

2020

|

vol. 104

PL

Tekst skupia się na pomijanym dotychczas niematerialnym dziedzictwie kulturowym (NDK) na Ziemiach Zachodnie i Północnych, które tworzą neoregiony, czyli obszary, gdzie doszło do wielkich migracji ludności w wyniku II wojny światowej. Celem artykułu jest 1) określenie sposobów (metod) rozpoznawania tradycji jako NDK neoregionów we współpracy ze społecznościami lokalnymi i 2) uznania go za element niezbędny w kształtowaniu tożsamości mieszkańców terenów postmigracyjnych. Oparciem dla wyrażonego postulatu jest analiza metod i technik badawczych zastosowanych w projektach realizowanych w wybranych regionach. Służą one zaświadczeniu ich wszechobecności i doniosłej roli w kształtowaniu NDK. Dlatego przeprowadzono krytyczną analizę metod badawczych i ocenę krajowego systemu ochrony NDK oraz przedstawiono możliwości praktycznego zastosowania wyników badań w społecznościach lokalnych na rzecz eksperckiego wsparcia i włączenia go do krajowego rejestru NDK.

2

Polityczne aspekty tworzenia administracji polskiej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w 1945 roku

89%

Szczurowski M.

Cywilizacja i Polityka

|

2021

|

vol. 19

|

issue 19

82-105

EN

T he issue of joining the Ziemie Zachodnie and Północne to Poland was an important element of the policy of the Polish government in London and the Polish communists in the vicinity of Stalin in the USSR during World War II. Preparations for the takeover by the Polish administration, inspired by Stalin, the Ziemie Zachodnie and Północne included, in addition to creating the legal basis and regulating relations with the military administration of war, also the development of a general concept of operation and the collection of the necessary funds to achieve this goal. Difficulties with establishing administration in the Western territories resulted not only from the general post-war chaos, the lack of uniform and clearly formulated legal foundations, but also from the lack of precisely defined tasks and competences.

PL

Kwestia przyłączenia Ziem Zachodnich i Północnych do Polski, była w okresie II wojny światowej ważnym elementem polityki rządu polskiego w Londynie i komunistów polskich w otoczeniu Stalina w ZSRR. Przygotowania do przejęcia przez polską administrację, inspirowaną przez Stalina, ZZ i Płn. obejmowały, oprócz stworzenia podstaw prawnych i uregulowania stosunków z wojskową administracją wojenną, także opracowanie ogólnej koncepcji działania oraz zgromadzenie niezbędnych środków do realizacji tego zamierzenia. Trudności z tworzeniem administracji na Ziemiach Zachodnich wynikały nie tylko z ogólnego chaosu powojennego, z braku jednolitych i jasno sformułowanych podstaw prawnych, ale również z niedostatku precyzyjnie określonych zadań i kompetencji.

3

Przywracanie historycznej pamięci jako element kreowania tożsamości lokalnej

75%

Bryk-Świerzko E.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia Sociologica

|

2008

|

issue 18

49-65

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na proces kreowania lokalnej tożsamości w oparciu o historyczne dziedzictwo Wrocławia. Problem tożsamości dotyczący Ziem Zachodnich i Północnych (nazywanych także „Ziemiami Odzyskanymi”) jest efektem przyłączenia ich do Polski po konferencji poczdamskiej w 1945 r. Bezprecedensowy w skali świata fakt stuprocentowej wymiany kilkusettysięcznej ludności we Wrocławiu, spowodował zerwanie ciągłości kulturowej i historycznej. Nowa, zatomizowana społeczność musiała w niemieckim Breslau budować polski Wrocław pod dyktando propagandy komunistycznej. „Odniemczano” i „repolonizowano” aby uzasadnić tezę o powrocie tych ziem do macierzy. W początkowym okresie tworzenie narodowych mitów sprzyjało integracji pierwszych mieszkańców, ale w dłuższej perspektywie nie budowało ich identyfikacji z miastem. Trudno bowiem mówić o tożsamości bez poznania i zaakceptowania zastanego dziedzictwa. Dopiero na skutek zmian społeczno-politycznych po 1989 roku, rozpoczęto przywracanie miastu historycznej pamięci, która jest bezwzględnym warunkiem zakorzenienia. Wszelkie działania władz miasta i wrocławskich elit, począwszy od symbolicznego przywrócenia historycznego herbu, tworzenia dokumentów strategicznych, renowację wrocławskich przestrzeni symbolicznych, konsekwentną edukację historyczną i regionalną, aż po stymulowanie społecznych akcji, miały na celu budowanie społeczeństwa obywatelskiego mocno identyfikującego się z miastem i jego (także niemiecką) historią. Poprzez poznawanie i akceptację tejże, mieszkańcy wytworzyli w sobie poczucie regionalnej odrębności, która zawiera się w pojęciu „wrocławskości” - fenomenie w skali Polski.

EN

The article is an attempt to look at the process of creating a new local identity in the city of Wrocław based on its historical heritage. The problem which, in fact, refers to a sense of identity of the people who have inhabited entire Western and Northern Territories (so called “Regained Territories”) incorporated into Poland after the Potsdam Conference in 1945. The world’s unprecedented total replacement of hundreds of thousands inhabitants of the city resulted in breaking off its historical and cultural continuity. A newborn community in German Breslau was forced to build Polish Wrocław at the bidding of communist propaganda. Almost everything was “degermanized” and “repolonized” to support the view that the Regained Territories were reunited with their rightful motherland. At the beginning the creation of such national myths was conducted to integrate the first city dwellers but in the long run it was rather unfavourable for building up their identification with the city. Bringing back Wrocław’s historical memory, which is an essential condition of putting down one’s roots, started as late as 1989, the time when the Polish socio-political transformation was initiated. All the efforts made by both the city’s authorities and its elites, such as the symbolic return of its historical coat of arms, preparation of strategic documents, renovation of the symbolic places of Wrocław, consistent regional historical education as well as various stimulating social campaigns were aimed at building civil society identified with the city and its (also German) history. Owing to such accepted knowledge the inhabitants have developed a sense of their own regional distinctiveness accurately embraced by the concept of “being a Vratislavian”, a settled citizen of his/her own city, a phenomenon which is still unique in Poland.

4

Adaptacja? Asymilacja? Wykluczenie? Powojenna polityka państwa polskiego wobec Ślązaków

63%

Szmeja M.

Opuscula Sociologica

|

2016

|

issue 4(18)

5-18

PL

W artykule rozważana jest polityka kolejnych rządów powojennej Polski wobec Ślązaków jako mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych, czyli włączonych w 1945 roku do Polski. Polityka ta nosiła znamiona czystek etnicznych, mianowicie przeprowadzano weryfikację narodowościową, po której wysiedlono osoby uznane za Niemców, prowadzono szeroko zakrojoną akcję asymilacyjną do kultury polskiej, rugując lokalną kulturę. Na podstawie dokumentów z Archiwum Akt Nowych dotyczących Ministerstwa Ziem Odzyskanych widać, jak niespójna była polityka państwa, jak wiele zależało od decyzji lokalnych decydentów.Prowadzono polonizację ziem włączonych do państwa, eliminując kultury regionalne – na Śląsku polegało to na polonizacji imion, nazwisk i nazw geograficznych, zakazie mówienia po śląsku, usunięciu księży nieposługujących się płynnie językiem polskim, zakazie porozumiewania się po niemiecku, usuwaniu z życia społecznego lokalnych elit. Taka działalność stanowiła analogię do tej prowadzonej przez nazistów w latach 30. XX wieku. Odzwierciedleniem tej polityki były badania socjologiczne, które od pewnego momentu zatraciły wymiar obiektywny i sprzyjały oficjalnym posunięciom władz. Obecna polityka wobec Śląska niewiele się różni. Nadal silna jest presja polonizacyjna, a próby uzyskania autonomii czy rejestracji języka śląskiego jako regionalnego rodzą agresywne reakcje polityków.

EN

The article presents the policy implemented by several governments of the post-war Poland towards Silesians, inhabitants of the Recovered Territories, that is to say the territories that became part of Poland after World War 2. That policy included elements that may be called ethnic cleansing; there was ethnicity identification according to which persons identified as Germans were displaced; and an assimilation action was taken to promote Polish culture and to remove the local one. Documents from the Archives of Current Acts concerning the Ministry of Recovered Territories prove that the State’s policy was incoherent and many questions depended on local decision-makers. The Polonisation of the recovered territories eliminated regional cultures; in Silesia it consisted in Polonisation of surnames, personal and geographical names, a ban on speaking Silesian and German, displacement of priests who did not speak Polish fluently and local elites in general. That policy may be compared to the one pursued by the Nazis in the 1930s. One of the results of such a policy were sociological studies, which – at a certain point – stopped being objective and started supporting the official policy. The present-day policy towards Silesia is hardly different; the Polonisation pressure is still quite strong, and any attempts to gain autonomy or recognition of the Silesian language as a regional one meet with aggression on part of politicians.

5

„Mały problem” – jakie dziedzictwo powinno być kultywowane w Szczecinie? (stanowiska wśród „elit” miasta)

63%

Fiternicka-Gorzko M.

Opuscula Sociologica

|

2013

|

issue 3(5)

47-61

PL

W artykule zaprezentowano wyniki empirycznego badania jakościowego wśród elit kulturalnych Szczecina. Przedstawiono rekonstrukcję wykrytych w materiale empirycznym stanowisk w kwestii „jakie dziedzictwo powinno być kultywowane w Szczecinie?” Wielość tych stanowisk wskazuje na nierozwiązany problem stosunku do przeszłości, wyrażający się w napięciu między dwoma dziedzictwami interpretowanymi w kategoriach narodowościowych („niemieckie” i „polskie” dziedzictwo). Napięcie to i sposoby radzenia sobie z nim mają konsekwencję dla wytwarzania „tożsamości kolektywnej” miasta oraz dla procesów „panowania symbolicznego” nad terytorium.

EN

The article contains a presentation of the empirical results of the qualitative research among cultural elites of Szczecin. The reconstruction of positions adopted by respondents on the issue of „what heritage should be cultivated in Szczecin?” is presented. The multiplicity of these positions indicates the unsolved problem with the Past, expressed as tension between two heritages interpreted in national categories („the German” and „the Polish” one). This tension and ways of making up with it do have some consequences for producing a „collective identity” of the city and for the processes of „symbolic domination” over the territory.

6

Postmigration and the symbolic status of the local community. Residents’ attitudes towards the broken historical and cultural continuity of the place— the case of the Główczyce commune

63%

Ciechorska-Kulesza K.

Kultura i Społeczeństwo

|

2021

|

vol. 65

|

issue 4

7

Tworząc miejsce. Dyskurs tożsamościowy a animacja kultury na przykładzie Gdańska, Szczecina i Wrocławia

63%

Ciechorska-Kulesza K.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 3(21)

95-108

PL

Celem artykułu jest przedstawienie propozycji badania tożsamości przestrzennych z perspektywy animacji kultury na przykładzie trzech miast Ziem Zachodnich i Północnych: Gdańska, Szczecina i Wrocławia. Na podstawie działań animacyjnych ukazana zostala wzmożona debata tożsamościowa, związana m.in. z kandydowaniem tych ośrodków do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Działania animacyjne, a także dyskursy z nimi związane ukazują, że projekt tożsamościowy wokół ZZiP się nie wyczerpał, ujawnia się w coraz to nowszych odsłonach. Omawiane miasta tworzą w działaniach na polu kultury i sztuki podobne miejsca: otwarte, zapraszające, doświadczane, różnorodne, bliskie i swojskie, nie do końca odkryte, ujawniające swoiste napięcie między stratą a tworzeniem, wykorzenieniem a zakorzenieniem, przeszłością a przyszłością. Pomimo wielu punktów wspólnych działania skierowane są na kształtowanie tożsamości głównie lokalnych. Wartościowym kierunkiem wydaje się Koalicja Miast (kandydujących do ESK 2016), która sygnalizuje, jak wiele łączy te trzy miasta i jaki potencjał kulturotwórczy może mieć ich „spotkanie”.

EN

The article presents a proposal for the study of spatial identity from the perspective of cultural animation on the example of the three cities in Western and Northern Territories: Gdańsk, Szczecin and Wrocław. The cultural animation activities show the intensifcation of the debate about identities, related among others to the candidacy of the cities for the European Capital of Culture 2016. Animation activities, as well as discourses related to them, indicate that the identity project based on the Western and Northern Territories has not been exhausted, although it appears in different forms. These cities “create” similar spaces in the felds of art and culture: open, inviting, for one to experience, diverse, close and familiar, not completely discovered, revealing a kind of tension between the loss and creation, eradication and inveteracy, past and future. Despite many common points, the activities are focused mainly on shaping the local identity. The Coalition of Cities (candidates for the ECC 2016) appears to be a valuable guidance. It indicates how much in common these three cities (among others) have, and draws attention to the cultural potential of the “meeting”.

8

A beautiful flourish. The foundation story of Wroclaw (and Wroclaw residents)

63%

Biskupska K.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2020

|

issue 13

43–62

EN

In the article, I present the content and the context of the foundation story of Wroclaw – created after 1945 in one of the largest and most destroyed cities which joined Poland after World War II (Polish Western and Northern Territories). The analyzed empirical material consists of personal documents – statements of Wroclaw residents written and submitted in 1966 for the competition entitled: “What does the city of Wrocław mean to you”. The most important element of this story about the creation of the city is the figure of a pioneer, shaped in the image of a mythical hero. The features of pioneers (such as courage, uncompromising love for the city and openness to others) have become an important narrative co-creating the discourse about the city in the narratives of subsequent generations of Wroclaw residents.

9

Pamięć Kresowian i o Kresach w kontekście przemian pamięci na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski

63%

Łukianow-Tukalo M., Maciejewski M.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 2(20)

3-33

PL

W artykule przeanalizowano problematykę pamięci o Kresach Wschodnich na przykładzie mieszkańców dwóch miast znajdujących się w dwóch regionach: Kwidzyna (położonego w regionie Powiśla) oraz Żar (położonych w regionie Dolnych Łużyc). Szczególnym wymiarem kształtowania tej pamięci jest nie tylko fakt, że oba miasta położone są w regionach będących częścią Ziem Zachodnich i Północnych. Tekst koncentruje się na dynamice przemian pamięci związanych z kresową narracją pamięci – zarówno tej związanej ze świadkami historii, jak i kresowej postpamięci. Żary i Kwidzyn po drugiej wojnie światowej rozwijały się inaczej. Różnice, które dla autorów są szczególnie istotne, to odmienna struktura migracji oraz rozwój i instytucjonalizacja organizacji kresowych. Można zauważyć pewne wspólne cechy rozwoju organizacji kresowych oraz ostrożnie wskazać wspólny mianownik ich działalności.

EN

This paper analyses the issue of memory related to Polish Eastern Borderlands based on the example of two cities located in different regions: Kwidzyn (located in the region of Powiśle) and Żary (located in the region of Lower Lusatia). An important aspect of the forming of this memory is not only the fact that those regions are a part of Polish Western and Northern Territories. The paper focuses on the dynamics of memory transformation related to this narrative, in regard to both witnesses of history and the post-memory of the area. After the end of World War II, Żary and Kwidzyn developed differently. The differences the authors consider especially signifcant are the varying structure of migration and the development and institutionalisation of the organisations in the Borderlands. Nevertheless, it is possible to identify some common characteristics in the development of the organizations of the Borderlands and to cautiously determine a common denominator.

10

(Nie)obecne granice. Ramy konceptualizacji badań granic i pograniczy

63%

Dębicki M., Dolińska K., Kajta J., Makaro J., Niedźwiecka-Iwańczak N., Opiłowska E.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 4(22)

97-104

PL

Od wielu lat studia nad granicami i pograniczami rozwijają się intensywnie w wielu dyscyplinach, czego wynikiem są liczne publikacje i projekty badawcze, a także bogactwo pojęć i stosowanych metod. Granice nie są już postrzegane jedynie jako geografczne linie oddzielające państwa i społeczności, lecz również jako polisemiczne przestrzenie konstruowane w dyskursach, narracjach wokół „swoich” i „obcych” oraz codziennych praktykach. Tradycje polskiej socjologii pogranicza sięgają okresu międzywojnia (Znaniecki, Chałasiński), a badania nad granicami prowadzone były także w okresie PRL-u, mimo że był to temat drażliwy politycznie. Ostatnie wydarzenia społeczno-polityczne – kryzys migracyjny, brexit, wzrost znaczenia ugrupowań prawicowo-konserwatywnych – wywołały na nowo dyskusję na temat granic i ich funkcji. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie wyników debaty naukowej nad problematyką badania granic i pograniczy oraz wypracowanie nowej agendy badawczej w kontekście współczesnych zmian społeczno- -politycznych i kulturowych.

EN

For several years, border(lands) studies have been developing intensively in many disciplines, resulting in numerous publications and research projects as well as in a wide range of concepts and methods. Thus, borders are no longer perceived only as geographical lines separating states and communities, but also as polysemous spaces constructed in discourses, narratives around “us” and “them” and in everyday practices. Traditions of the Polish sociology of borderland can be dated back to the interwar period (Znaniecki, Chałasiński). Moreover, despite the fact that borders belonged to politically sensitive issues in the period of the People’s Republic of Poland, border research was conducted at that time. Recent socio-political events such as the migration crisis, Brexit, the rise of the right-wing conservative parties have triggered a new debate on borders and their functions. This article aims to discuss the results of the scientifc debate on the issues of border and borderlands research and to develop a new research agenda in the light of contemporary socio-political and cultural changes.

11

Wokół miejsca. Integracja i tożsamość mieszkańców Elbląga i okolic

63%

Ciechorska-Kulesza K.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 1(19)

478

PL

Elbląg i okolice, czyli region(y) o słabo wykształconej odrębności, cechuje niestabilność granic i liczne reformy administracyjne będące znaczącym elementem skomplikowanych procesów „wrastania” i „bycia u siebie”. Na podstawie własnych badań empirycznych opartych głównie na wywiadach z lokalnymi liderami autorka ukazuje elementy składające się na kształtowanie tożsamości miejsca. Miejsce okazuje się kategorią, na podstawie której opisywana jest zbiorowość, jej przekształcenia, a także stopień integracji i aktywność społeczna mieszkańców. Na fundamencie tożsamości miejsca budowana jest „nowa”, „współczesna” tożsamość, która ma zapełnić „pustą przestrzeń” po 1945 roku. Pojęcie miejsca pozwala uniknąć problematyczności nazywania owej przestrzeni w kategoriach regionalnych i lokalnych, wynikających między innymi ze „sztuczności” i „nienaturalności” regionu i poszczególnych subregionów.

EN

Elbląg and its surroundings, that is region(s) of poorly developed distinctiveness, is characterized by the instability of its borders and numerous administrative reforms, which are a signifcant element of the complex processes of “ingrowing” and “being at home”. Besed on her own empirical studies which rely mainly on interviews with local leaders, the author presents the elements which contribute to the formation of place identity. The place turns out to be the category based on which the community is described, as well as its transformations, the degree of integration and social activity of its inhabitants. On the foundation of the place identity, a “new”, “modern” identity is built, one supposed to fll the “empty space” after 1945. The concept of place allows for avoiding the issue of naming the area in regional and local categories, resulting from, among other factors, the “artifciality” and “unnaturalness” of the region and particular subregions.

12

LOS NIEWIDOCZNY? KRESY I KRESOWIANIE JAKO TEMAT EKSPOZYCJI MUZEALNYCH PO 1989 ROKU

63%

Sacha M. I.

Muzealnictwo

|

2019

|

vol. 60

174-188

PL

Artykuł poświęcony jest kwestii prezentacji dziedzictwa Kresów i losów Kresowian w muzeach polskich po 1989 roku. Głównym punktem zainteresowania są ekspozycje rozumiane jako: 1) wizualna i publiczna forma transferu wiedzy; 2) sposób przepracowania traumy utraty ziem rodzinnych; 3) narzędzie kreowania tożsamości zbiorowej oraz 4) efekt partycypacji środowisk kresowych w kreowaniu wystaw. Celem opracowania jest dokonanie przeglądowej prezentacji współczesnych wystaw poświęconych Kresom i doświadczeniu ich utraty na skutek II wojny światowej. Z uwagi na fakt, że mieszkańców Kresów przesiedlano na ziemie „poniemieckie”, przegląd skupia się na ekspozycjach z terenów Ziem Zachodnich i Północnych. Oprócz aspektu lokalnego i narodowego istotny jest aspekt międzynarodowy, dotyczący muzealnych prezentacji „ziem utraconych” i losów uchodźców. Dlatego też działalność instytucji polskich ukazana jest wstępnie w kontekście europejskim, poprzez przywołanie ram prawnych i warunków pracy tzw. muzeów wschodnioniemieckich, upamiętniających utracony przez Niemcy „niemiecki Wschód”. Artykuł stawia pytania o przyczyny nierównowagi w prezentacji tego tematu pomiędzy Polską a Niemcami i prezentuje dotychczasowe dokonania polskich muzealników.

13

Zastosowanie metod mieszanych we współczesnych badaniach na Ziemiach Zachodnich i Północnych – przykład Żuław i Powiśla

51%

Paprot-Wielopolska A.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 2(20)

35-49

PL

Tekst poświęcony jest wykorzystaniu metod mieszanych w badaniach nad współczesnymi mechanizmami kreowania tożsamości na Ziemiach Zachodnich i Północnych wśród przedstawicieli samorządów na różnych szczeblach władzy, instytucji kultury, organizacji i liderów społeczności oraz mieszkańców. Na przykładzie regionu Żuław i Powiśla autorka prezentuje zastosowanie łączenia metod jakościowych (pogłębionego wywiadu swobodnego ukierunkowanego, obserwacji, mapowania, map mentalnych, etnografii wirtualnej) oraz ilościowych (ankiety) w ramach sekwencyjnej strategii eksploracyjnej. Celem artykułu jest przedstawienie przydatności metod mieszanych na poszczególnych etapach analizy materiałów oraz wyjaśnienie, dlaczego warto je stosować we współczesnych badaniach nad tożsamościami.Tekst poświęcony jest wykorzystaniu metod mieszanych w badaniach nad współczesnymi mechanizmami kreowania tożsamości na Ziemiach Zachodnich i Północnych wśród przedstawicieli samorządów na różnych szczeblach władzy, instytucji kultury, organizacji i liderów społeczności oraz mieszkańców. Na przykładzie regionu Żuław i Powiśla autorka prezentuje zastosowanie łączenia metod jakościowych (pogłębionego wywiadu swobodnego ukierunkowanego, obserwacji, mapowania, map mentalnych, etnografii wirtualnej) oraz ilościowych (ankiety) w ramach sekwencyjnej strategii eksploracyjnej. Celem artykułu jest przedstawienie przydatności metod mieszanych na poszczególnych etapach analizy materiałów oraz wyjaśnienie, dlaczego warto je stosować we współczesnych badaniach nad tożsamościami.

EN

The paper is devoted to the use of mixed methods in the study of contemporary mechanisms of creating identity in Polish Western and Northern Territories among the representatives of local governments (at various levels), cultural institutions, organizations, community leaders and inhabitants. The author presents the application of combined both qualitative (in-depth structured and unstructured interviews, observation, mapping, mental maps, virtual ethnography) and quantitative methods (surveys). These methods were employed within the sequential exploratory strategy based on example of the Żuławy and Powiśle regions. The goal of this article is to demonstrate the usefulness of mixed methods during different phases of the analysis of collected data and to explain the benefts of their application in contemporary research on identities.

14

Największa diecezja Europy. Konsekwencje powstania rozległej gorzowskiej administracji apostolskiej i geneza jej podziału w 1972 r.

51%

Stanuch Z.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2021

|

vol. 37

|

issue 1

306-328

PL

Celem przedstawionego artykułu jest zwrócenie uwagi na konsekwencje, jakie wynikały z utworzenia na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej rozległej administracji apostolskiej – największej w Europie – oraz braku ustanowienia stałych jednostek kościelnych. Aby zrealizować to zadanie, autor sięgnął po dostępną literaturę przedmiotu i przeanalizował źródła archiwalne. Istotne było również poszukanie odpowiedzi na pytania: Dlaczego zdecydowano się na utworzenie tak rozległej jednostki kościelnej? Dlaczego nie zdecydowano się od razu na utworzenie mniejszych prowincji? Jakie konsekwencje dla duchownych i wiernych wyznania rzymskokatolickiego wynikały z braku kanonicznego ustanowienia stałych diecezji? W jakich okolicznościach i jakie wydarzenia zdecydowały o podziale ordynariatu gorzowskiego dopiero w 1972 r.? W efekcie niniejszy tekst oprócz wstępu i zakończenia składa się z trzech zasadniczych rozdziałów ukazujących: okoliczności powstania administracji apostolskiej kamieńskiej lubuskiej i prałatury pilskiej, omówienie skutków powstania tak rozległego terytorium kościelnego, a zarazem braku stałych diecezji oraz podziału administracji na trzy mniejsze jednostki – diecezję gorzowską, szczecińsko-kamieńską i koszalińsko-kołobrzeską. Wnioski z przeprowadzonej analizy zostały zawarte w podsumowaniu.

15

Działalność duszpastersko-wychowawcza salezjanów na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–2015. Stan badań

51%

Wąsowicz J.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2015

|

issue 1

143-170

PL

Artykuł omawia aktualny stan badań nad posługą duszpastersko-wychowawczą salezjanów na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–2015. Jest pierwszą próbą całościowej analizy bazy archiwalnej, monografii, artykułów naukowych oraz prac dyplomowych poświęconych tej tematyce.

EN

The article presents the current state of research on the pastoral care of the Salesians in Western and Northern part of Poland during 1945–2015. It is the first attempt at a comprehensive analysis of archival database, monographs, research papers and theses devoted to this topic.

16

Okoliczności likwidacji Ministerstwa Ziem Odzyskanych

51%

Strauchold G.

Komunikaty Mazursko-Warmińskie

|

2015

|

vol. 287

|

issue 1

111-120

DE

Infolge der gefälschten Wahlen zum „Legislativen Sejm“ (Sejm Ustawodawczy) Anfang 1947 gewann die kommunistische Polnische Arbeiterpartei (Polska Partia Robotnicza, kurz: PPP) fast die gesamte politische Macht in Polen. Die legale Opposition, die sich in der Polnischen Bauernpartei (Polskie Stronnictwo Ludowe, kurz: PSL) sammelte, sowie illegale, antikommunistische politische und bewaffnete Strukturen verloren merklich an Kraft und waren nicht in der Lage, auf die Situation im Staat Einfluss zu nehmen. Im Verlauf der Jahre 1947 und 1948 wurde „von oben” die These lanciert, dass alle Fragen im Zusammenhang mit der Integration der sog. Wiedergewonnenen Gebiete mit dem übrigen Staat zu einer positiven Lösung gebracht worden seien. Es handelt sich um die 1945 einverleibten deutschen Ostgebiete. Dies entsprach nicht der Wahrheit, aber solche Ansichten passten zu dem Kampf der stalinistischen Leitung der PPP mit dem Anführer der „einheimischen” Kommunisten, Władysław Gomułka. Im Verlauf des Jahres 1948 wurde dessen politische Position marginalisiert. Als Anführer der PPP und Leiter des Ministeriums für die Wiedergewonnenen Gebiete büßte er die Möglichkeit ein, auf die Situation in den West- und Nordgebieten Einfluss zu nehmen. Anfang 1949 wurde das Ministerium für die Wiedergewonnenen Gebiete aufgelöst, obwohl viele Probleme in den neuen Gebieten noch nicht gelöst waren.

EN

As a result of falsified legislative elections to the Sejm in early 1947. Communist Polish Workers’ Party received almost the full political power in Poland. Legally opposition, placed in the Polish Peasant Party and illegal, anti-communist political and military structures clearly weakened, were unable to influence the situation in the country. During 1947 and 1948 were promoted top-down thesis that had been successfully resolved all issues related to the integration so called Recovered Territories with the rest of the country. Incorporated in 1945 Eastern German territories. It was not true, but such views formed part of the fight against the Stalinist leadership of the PPR with the leader of the Communists ‘national’ Władysław Gomułka. During 1948, his political position has been marginalized. As the leader of PPR and head of the Ministry of Recovered Territories had lost the ability to influence the situation in the western and northern regions. At the beginning of 1949. Ministry was closed despite the many unresolved lands new problems

17

Episkopat wobec integralności ziem polskich po II wojnie światowej. Wybrane problemy z najnowszej literatury i źródeł

51%

Gryz R.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2020

|

vol. 16

|

issue 3

100-122

EN

The article presents selected issues concerning Polish Primates cardinal August Hlond and cardinal Stefan Wyszyński and other bishops’ engagement in the case of emergence and stabilisation of the Polish church administration on the Western and Northern Lands after World War II. It covers the most important stages in the chronology of events related to this topic (1945 – 1951 – 1956 – 1972). The most significant decisions were made in August 1945, when five apostolic administrations were created for the dioceses of Warmia and Gdańsk, Gorzów, Opole Silesia and Lower Silesia. In June 1972, after the Bundestag’s ratification of the border agreement between the Polish People's Republic and the Federal Republic of Germany, the temporary nature of the Polish ecclesiastical structures on the so-called Recovered Territories came to an end. In his bull Episcoporum Poloniae coetus, Pope Paul VI liquidated apostolic administrations and created four new dioceses (Gorzów, Koszalin-Kołobrzeg, Szczecin-Kamieńsk and Opole). In the twenty-seven-year long process of stabilisation of the Polish ecclesiastical structures, the position of successive Popes and the Holy See was decisive. They were taking into account the views of the German and Polish episcopates and the state of Polish-German relations in the matter of the boundary line approval. The most active among the Polish hierarchy was Bishop Bolesław Kominek (apostolic administrator in Opole, archbishop of Wrocław, and cardinal). The basis of the article’s synthetic narrative is the selection of the latest Polish publications on state-church relations in Poland after the Second World War, and source editions. The personal notes of Primate Wyszyński – Pro memoria, pastoral letters of the Polish Episcopate, announcements of the Episcopal Conference of Poland, and official statements of bishops, among others, were used.

PL

W artykule przedstawiono wyselekcjonowane kwestie dotyczące zaangażowania prymasów Polski kardynała Augusta Hlonda i kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz innych biskupów w sprawę powstania i stabilizacji polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. Uwzględniono najważniejsze etapy w chronologii wydarzeń związanych z tą problematyką (1945 – 1951 – 1956 – 1972). Najistotniejsze okazały się decyzje podjęte w sierpniu 1945 r., kiedy utworzono pięć administratur apostolskich dla diecezji warmińskiej z siedzibą w Olsztynie, gdańskiej oraz w Gorzowie Wielkopolskim, Opolu dla Śląska Opolskiego i Wrocławiu dla Dolnego Śląska. W czerwcu 1972 r., po ratyfikacji przez Bundestag układu granicznego zawartego między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec, zakończył się okres tymczasowości polskich struktur kościelnych na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Papież Paweł VI w bulli Episcoporum Poloniae coetus zlikwidował administratury apostolskie i utworzył cztery nowe diecezje (gorzowską, koszalińsko-kołobrzeską, szczecińsko-kamieńską i opolską). W procesie stabilizacji polskich struktur kościelnych, który trwał dwadzieścia siedem lat, decydujące było stanowisko kolejnych papieży i Stolicy Apostolskiej. Uwzględniali oni poglądy niemieckiego i polskiego episkopatu oraz stan relacji polsko-niemieckich w kwestii aprobaty linii granicznej. Wśród polskich hierarchów najaktywniejszy okazał się biskup Bolesław Kominek (administrator apostolski w Opolu, arcybiskup wrocławski i kardynał). W artykule podstawę syntetycznej narracji stanowi wybór polskojęzycznych, najnowszych publikacji na temat relacji państwowokościelnych w Polsce po II wojnie światowej oraz edycje źródłowe. Wykorzystano między innymi osobiste notatki prymasa Wyszyńskiego Pro memoria, listy pasterskie Episkopatu Polski, komunikaty Konferencji Episkopatu Polski oraz oficjalne wypowiedzi biskupów.

Refine search results

„My też chcemy mieć swoje tradycje”. Metody badań, definiowanie i praktykowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego na ziemiach zachodnich i północnych

Polityczne aspekty tworzenia administracji polskiej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w 1945 roku

Przywracanie historycznej pamięci jako element kreowania tożsamości lokalnej

Adaptacja? Asymilacja? Wykluczenie? Powojenna polityka państwa polskiego wobec Ślązaków

„Mały problem” – jakie dziedzictwo powinno być kultywowane w Szczecinie? (stanowiska wśród „elit” miasta)

Postmigration and the symbolic status of the local community. Residents’ attitudes towards the broken historical and cultural continuity of the place— the case of the Główczyce commune

Tworząc miejsce. Dyskurs tożsamościowy a animacja kultury na przykładzie Gdańska, Szczecina i Wrocławia

A beautiful flourish. The foundation story of Wroclaw (and Wroclaw residents)

Pamięć Kresowian i o Kresach w kontekście przemian pamięci na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski

(Nie)obecne granice. Ramy konceptualizacji badań granic i pograniczy

Wokół miejsca. Integracja i tożsamość mieszkańców Elbląga i okolic

LOS NIEWIDOCZNY? KRESY I KRESOWIANIE JAKO TEMAT EKSPOZYCJI MUZEALNYCH PO 1989 ROKU

Zastosowanie metod mieszanych we współczesnych badaniach na Ziemiach Zachodnich i Północnych – przykład Żuław i Powiśla

Największa diecezja Europy. Konsekwencje powstania rozległej gorzowskiej administracji apostolskiej i geneza jej podziału w 1972 r.

Działalność duszpastersko-wychowawcza salezjanów na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–2015. Stan badań

Okoliczności likwidacji Ministerstwa Ziem Odzyskanych

Episkopat wobec integralności ziem polskich po II wojnie światowej. Wybrane problemy z najnowszej literatury i źródeł