Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: Zygmunt Lauksmin

Sort By:

Limit search:

Kategoria ozdobności w retoryce jezuickiej: Maciej Kazimierz Sarbiewski, Zygmunt Lauksmin, Jan Kwiatkiewicz

100%

Ryczek W.

Pamiętnik Literacki

2022

vol. 113

issue 2

115-133

Artykuł stanowi omówienie kategorii ozdobności retorycznej (ornatus) w podręcznikach wymowy autorstwa trzech jezuitów z XVII wieku: Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Zygmunta Lauksmina i Jana Kwiatkiewicza. Antyczni nauczyciele retoryki najczęściej łączyli ją z rozmaitymi przekształceniami językowymi, znanymi pod nazwą tropów czy figur słów i myśli. Jej głównym wyznacznikiem stała się szeroko rozumiana figuratywność. Porównanie sposobów opisania tej kategorii w podręcznikach trzech autorów czerpiących inspiracje z dzieł Cycerona i Kwintyliana pozwala ukazać zmiany w myśleniu o ozdobności i przeobrażenia, jakim podlegał cyceronianizm we wczesnonowożytnej teorii i praktyce retorycznej. Otwarciu na nowe inspiracje stylistyczne towarzyszyła troska o błyskotliwość wypowiedzi. Wśród najczęściej stosowanych schematów wysłowienia znalazły się wówczas alegoria, metafora, peryfraza i antonomazja.

The paper attempts at describing the category of rhetorical ornamentation (ornatus) in the textbooks of eloquence by three 17th c. Jesuits: Maciej Kazimierz Sarbiewski (1595–1640), Zygmunt Lauksmin (1596–1670), and Jan Kwiatkiewicz (1629–1703). Ancient rhetoric teachers linked it with many linguistic forms known under the names of various tropes and figures. Broadly understood figuration became its main determinant. A comparison of the modes of describing this category in the three textbooks, the authors of which were inspired by Aristotle, Cicero, and Quintilian, allows to expound the changes in thinking about ornamentation and transformations that Ciceronianism unterwent in early-modern theory and oratorical practice. Opening to new stylistic inspiration was accompanied by concern for brilliance of expression. The most commonly used rhetorical devices were allegory, metaphor, antithesis, periphrasis, and antonomasia.

Polski przekład "Ars et praxis musica" Zygmunta Lauksmina z 1798 roku i problemy nauczania śpiewu chorałowego na ziemiach polskich w XVII i XVIII wieku

71%

Grabiec D.

Muzyka

2021

vol. 66

issue 1

81-104

The handwritten copy of a hitherto unknown Polish-language plainchant handbook held in the Cistercian Fathers’ Library in Szczyrzyc (shelf mark S.II.8/2), produced in 1798 in Limanowa and entitled Nauka y praktyka muzyczna do używania uczącey się młodzi w Kollegiach Societatis Jesu za pozwoleniem starszych przełożona w Wilnie [The teaching and practice of music for the use of pupils of Jesuit colleges, translated in Vilnius with the permission of superiors] has been identified by the author of this article as a translation of the Jesuit Zygmunt Lauksmin’s handbook Ars et praxis musica. The latter was first published in 1667 in Vilnius, and later reissued twice (1669, 1693). Its reception has not been studied thus far. Of the three editions, only several copies have come down to us. The discovery of a Polish translation made during the last years of the eighteenth century, more than a hundred years after the print’s last edition, sheds new light on the history of the handbook and its impact, which extended beyond Jesuit circles and the Baroque era, and also on aspects of plainchant teaching during the early nineteenth century. Lauksmin’s treatise was addressed to pupils and students as an aid to mastering the practice of plainchant. The author included no theoretical commentary and limited himself to the absolute basics, as well as practical methodological guidelines. The Polish translation was prepared in a different historical reality and is one of the relatively few surviving examples of how Polish musical terminology took shape and evolved during the eighteenth century. Indirectly, it also represents the state of musical education at the time and shows that, due to the lack of contemporary handbooks, teachers turned to educational aids from the previous era, adapting them for their current local needs.

W bibliotece oo. Cystersów w Szczyrzycu, pod sygnaturą S.II.8/2, przechowywany jest rękopiśmienny egzemplarz nieznanego dotąd, polskojęzycznego podręcznika do nauki śpiewu chorałowego, sporządzony w 1798 r. w Limanowej i zatytułowany Nauka y praktyka muzyczna do używania uczącey się młodzi w Kollegiach Societatis Jesu za pozwoleniem starszych przełożona w Wilnie. Tekst ten zidentyfikowany został przez autorkę artykułu jako przekład traktatu Ars et praxis musica jezuity Zygmunta Lauksmina, wydanego w Wilnie w 1667 r. i dwukrotnie wznawianego w 1669 oraz 1693 roku. Recepcja wileńskiego podręcznika nie była do tej pory badana, a z trzech wydań zachowało się do dziś zaledwie kilka egzemplarzy. Odkrycie polskiego tłumaczenia sporządzonego w ostatnich latach XVIII w., a więc po ponad stu latach od ukazania się ostatniego wydania druku, w nowym świetle przedstawia zarówno dzieje wileńskiego podręcznika i jego oddziaływania, wykraczającego poza środowisko jezuickie i epokę baroku, jak również problemy nauczania śpiewu chorałowego u progu XIX wieku. Traktat Lauksmina był przeznaczony dla uczniów i studentów i miał być pomocą w praktycznym opanowaniu umiejętności śpiewu chorałowego, dlatego nie zawierał rozważań teoretycznych i ograniczał się jedynie do najbardziej podstawowych wiadomości oraz praktycznych wskazówek metodycznych. Tłumaczenie traktatu na język polski sporządzone w odmiennych już realiach historycznych, jest jednym ze stosunkowo niewielu zachowanych przykładów kształtowania się i ewoluowania polskiej terminologii muzycznej w XVIII wieku. Jest ono pośrednio także świadectwem ówczesnego stanu szkolnictwa muzycznego i braku nowoczesnych podręczników, który skłaniał do korzystania z materiałów dydaktycznych publikowanych jeszcze w poprzedniej epoce i przystosowywania ich do bieżących potrzeb lokalnych.

Refine search results

1 Muzyka

1 Pamiętnik Literacki

1 Grabiec D.

1 Ryczek W.

1 2022

1 2021

Search results

Kategoria ozdobności w retoryce jezuickiej: Maciej Kazimierz Sarbiewski, Zygmunt Lauksmin, Jan Kwiatkiewicz

Polski przekład "Ars et praxis musica" Zygmunta Lauksmina z 1798 roku i problemy nauczania śpiewu chorałowego na ziemiach polskich w XVII i XVIII wieku