Search results

1

Das Problem des Bösen in der Philosophie Józef Tischners

100%

Gadacz T.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2011

|

vol. 1

|

issue 2

259-274

PL

Problem zła w filozofii Józefa Tischnera. Artykuł prezentuje różne aspekty zła w filozofii Józefa Tischnera (zło aksjologiczne, zło agatologiczne i zło strukturalne). Podkreślając fenomenologiczne nastawienie badań Tischnera, autor ukazuje zło jako zjawę, która towarzyszy najbardziej źródłowej postaci doświadczenia, jaką – zdaniem Tischnera – pozostaje wydarzenie spotkania z innym człowiekiem. W tej perspektywie zło jako zjawa okazuje się równie źródłowym, jak samo spotkanie, warunkiem zaistnienia dobra i wolności. Pierwotne doświadczenie nie mówi nam bowiem, że coś jest czy też, że coś powinno być, mówi nam natomiast, że jest coś, czego powinno nie być.

2

Fenomenologia doświadczenia granicznego w ujęciu Józefa Tischnera

100%

Piecuch J.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2011

|

vol. 1

|

issue 2

239-258

PL

Artykuł omawia cztery różne paradygmaty badań fenomenologicznych, jakie można wyróżnić w filozofii Józefa Tischnera. Każdy z tych paradygmatów w odmienny sposób ujmuje zagadnienie źródłowości doświadczenia fenomenologicznego. Źródłowość tę zapewniać bowiem może: Ja transcendentalne, Ja aksjologiczne, dziejowe Dasein bądź relacja do drugiego człowieka. Wypracowując czwarty paradygmat, oparty na doświadczeniu spotkania (dialogu) z innym, Tischner tworzy podstawy swojej Filozofii dramatu, którą w związku z tym należy postrzegać – co w artykule zostaje wyraźnie wykazane – jako jedną z możliwych wersji badań fenomenologicznych. Specyfika tych badań polega na tym, iż starają się one ująć różnorakie aspekty doświadczeń granicznych, to znaczy takich, w których człowiek doświadcza granic swojego myślenia, działania i odczuwania.

3

Agatologiczny horyzont Tischnerowskiej filozofii wychowania jako horyzont „ziemi obiecanej” i/lub „ziemi odmowy”

100%

Gara J.

Studia z Teorii Wychowania

|

2022

|

vol. XIII(1(38))

31-50

PL

Filozofia wychowania Józefa Tischnera odzwierciedla zakładaną przez niego filozofię człowieka, która programowo odwołuje się do heurystycznego potencjału „myślenia z głębi metafory”. Tischnerowska agatologia opiera się na założeniu, zgodnie z którym ludzkim życiem rządzi „logos dobra i zła. Ludzkie istnienie przybiera więc postać „egzystencji dramatycznej”, a sam człowiek jawi się jako „byt aksjologiczny”, który przeżywa wartości oraz przyjmuje względem nich określone postawy. W tym znaczeniu jednym z podstawowych zadań wychowawcy jest przekazanie „fundamentalnej nadziei”, zgodnie z którą możliwe jest odkrywanie własnego życiowego powołania. Wychowanie to naprowadzanie na autentyczne i niebanalne postacie egzystencjalnego urzeczywistniania dobra. Świat jako „scena dramatu ludzkiego” zawiera jednak w sobie zarówno nadzieję, związaną z tym, że świat ten okaże się „ziemią obiecaną” człowieka, jak i groźbę, związaną z tym, że okaże się on dla niego „ziemią odmówioną”. W tym kontekście życie ludzkie rozgrywa się jako zakorzenienie lub wykorzenienie w obrębie swoistych przestrzeni doświadczenia ludzkiego, rozpatrywanych zarówno fizycznie, jak i symbolicznie, takich jak: „dom”, „warsztat pracy”, „świątynia”, czy „cmentarz”. I choć Tischner w swojej koncepcji filozofii dramatu nie odnosił wprost podjętej w tym miejscu perspektywy „ziemi obiecanej” i/lub „ziemi odmowy” do problematyki wychowania, to jednak wiele wskazuje na to, że zagadnienia te dopełniają jego wypowiedzi, które wprost określają zakładaną przez niego filozofię wychowania.

4

Józefa Tischnera myślenie według czy przeciw wartościom?

84%

Stachewicz K.

Filozofia Chrześcijańska

|

2011

|

vol. 8

47-59

EN

The article reconstructs a certain element of the evolution in Józef Tischner’s thinking. Initially representing orthodox phenomenology, Tischner situated his philosophy in exiological paradigm seeing in values the most fundamental reality and the main object of philosophical research. Later, thanks to agathological dimensions he put aside the language of values and sometimes doubted adequacy of values as philosophical category. Tischner revealed courage when he was able to radically revise his former views according to the principle: amicus Plato, magis tamen amica veritas.

5

Pole odpowiedzialności i dramat winy w myśli księdza Józefa Tischnera i kardynała Stefana Wyszyńskiego. O duszpasterskim rozwinięciu filozofii odpowiedzialności

84%

Hołda M.

Studia Pelplińskie

|

2021

|

vol. 55

119-138

EN

The paper shows the convergence of views on responsibility that can be found in the philosophical texts of Fr. Józef Tischner and the pastoral texts of Cardinal Stefan Wyszyński. Wyszyński’s thought can be seen as a pastoral clarification and development of Tischner’s philosophical views on responsibility. In the paper, I present Tischner’s thought on the ‘field of responsibility’ and show how the same issue appears in selected statements of Cardinal Wyszynski. Next, I discuss the “dramatic” theme of Tischner’s philosophy of responsibility, the central element of which is the question of guilt, and on the basis of selected texts by Cardinal Wyszyński, I show how this theme is also present in his thought. Finally, I show the value of a pastoral development of the philosophical analysis of issues related to responsibility.

PL

Artykuł ukazuje zbieżność poglądów na temat odpowiedzialności, jakie znaleźć można w filozoficznych tekstach księdza Józefa Tischnera i mających charakter duszpasterskich tekstach kardynała Stefana Wyszyńskiego. Myśl Wyszyńskiego można widzieć jako duszpasterskie dookreślenie i rozwinięcie filozoficznych poglądów Tischnera na temat odpowiedzialności. W artykule przedstawiam Tischnerowskie myślenie o „polu odpowiedzialności” i pokazuję, w jaki sposób to samo zagadnienie pojawia się w wybranych wypowiedziach kardynała Wyszyńskiego. Następnie omawiam „dramatyczny” wątek Tischnerowskiej filozofii odpowiedzialności, którego elementem centralnym jest zagadnienie winy, i na wybranych tekstach kardynała Wyszyńskiego pokazuję, w jaki sposób wątek ten jest obecny także w jego myśli. Na koniec ukazuję wartość duszpasterskiego rozwinięcia filozoficznej analizy zagadnień związanych z odpowiedzialnością.

6

Agatologiczne implikacje paradoksu „walki transcendentaliów” u Hansa Ursa von Balthasara i Józefa Tischnera

84%

Wołowski L.

Logos i Ethos

|

2019

|

vol. 49

|

issue 1

EN

In this article, we consider the problem of the equivalence of transcendentals: beauty, truth and good, in the perspective of two great thinkers of the twentieth century: H. U. von Balthasar and J. Tischner. Based on the confrontation of their reflections, we introduce the concept of the paradox of the “strugle of transcendentals” and we analyze the philosophical positions they occupy in this matter. The obtained research results, concerning all transcendentals, are then concretized on the agathological ground, where the similarities and differences in views of both authors are apparent. A common ground for Balthasar and Tischner consists in the recognition of good as a fundamental transcendentale in the development of (theo)dramatic reflection. The basic difference is revealed in their perception of the relation of good to other transcendentals. Tischner is in favor of the absolute primacy of good among all transcendentals, while Balthasar admits only a relative primacy in this case. In the final section of the work we indicate some shortcomings of both approaches and we propose a soteriological-anthropological example illustrating the validity of tischnerian approach.

PL

W niniejszym artykule rozpatrujemy problem równoważności transcendentaliów: piękna, prawdy i dobra, w ujęciu dwóch znakomitych myślicieli XX wieku: H. U. von Balthasara i J. Tischnera. Opierając się na konfrontacji ich refleksji, wprowadzamy pojęcie paradoksu „walki transcendentaliów” i analizujemy stanowiska filozoficzne, jakie zajmują oni wobec tego zagadnienia. Uzyskane wyniki badań, dotyczące ogółu transcendentaliów, konkretyzujemy następnie na gruncie agatologicznym, na którym najwyraźniej zarysowują się podobieństwa i różnice w poglądach obu autorów. Wspólną płaszczyzną dla Balthasara i Tischnera okazuje się być uznanie dobra jako transcendentale fundamentalnego dla rozwijania refleksji (teo)dramatycznej. Podstawowa różnica ujawnia się w ich postrzeganiu relacji dobra do pozostałych transcendentaliów. Tischner opowiada się za absolutnym prymatem dobra wśród transcendentaliów, Balthasar dopuszcza w tym przypadku jedynie prymat relatywny. W końcowej sekcji pracy zwracamy uwagę na pewne mankamenty obu podejść i proponujemy soteriologiczno-antropologiczny przykład ilustrujący zasadność podejścia Tischnerowskiego.

7

Aksjologia Rene Le Senne'a a aksjologia Józefa Tischnera.

67%

Gadacz T.

Filozofia Chrześcijańska

|

2011

|

vol. 8

37-45

EN

The article deals with the philosophy of Le Senne in which man is determined by character and by values. The self results from relation to values. Cognition of God does not create conceptual metaphysics, but it is human act directed to the value. The author claims that Le Senne’s metaphysic is the axiology but without the hierarchy of values and criteria. The source of value is God who is not summum esse but Value. For Le Senne value and not being is a priority. That is the one of many similarities to Tischner’s philosophy.

8

Kryzys nadziei i zadanie filozofii w myśli Józefa Tischnera

67%

Niezgoda T.

Logos i Ethos

|

2022

|

vol. 59

|

issue 1

149-176

EN

The crisis of modernity is a fundamental crisis for, as Józef Tischner claims, in its core it is a crisis of hope. To overcome this crisis is a task of contemporary man, and philosophy serves its role within this effort – thinking can arrive at the original experience of hope and reach to those layers of reality which enable the renewal of hope. From this perspective, both Tischner’s philosophy of drama and agathology – thinking aimed at the description of drama salvation and damnation, as well as engaged in the proces of revealing the peculiar logic of what is beyond beings and Being – open up to the possibility of overcoming the crisis-marked situation of contemporary man. Eventually, there seems to be an irreducible element of good within the reality.

PL

Kryzys nowoczesności jest kryzysem fundamentalnym, jest bowiem, jak uważa Józef Tischner, kryzysem nadziei. Zadaniem współczesnego człowieka jest przezwyciężenie tego kryzysu, a filozofia może w tym dopomóc – ponieważ myśl może sięgnąć do źródłowego doświadczenia nadziei, może odnaleźć te pokłady rzeczywistości, które umożliwiają odnowienie nadziei. W takiej perspektywie Tischnerowska filozofia dramatu i agatologia – a więc myślenie skupione na analizie i interpretacji dramatu ocalenia i zguby, a także na ujawieniu swoistej logiki tego, co ponad bytem i byciem – prowadzą do możliwości przezwyciężenia naznaczonej kryzysem sytuacji współczesnego człowieka. W rzeczywistości wydaje się nieusuwalnie tkwić nieredukowalny element dobra.

9

The theodrama of Hans Urs von Balthasar in the agathological-agogical cognitive context

67%

Wołowski, ks. Lech

Studia Nauk Teologicznych PAN

|

2022

|

issue 17

10

Koncepcja myślenia religijnego Józefa Tischnera i jej możliwe implikacje wobec współczesnego kryzysu znaczenia wspólnoty – przyczynek do dyskusji

67%

Stachurski M.

Świat i Słowo

|

2022

|

vol. 38

|

issue 1

305-317

EN

The German researcher of the philosophy of religion, Bernhard Welte (1906–1983), looking for an answer to the question about the substantive relationship between philosophical thinking and religious thinking, does not provide a final answer, but allows some discussion and polemics. This way of practicing the philosophy of religion is interesting because this problem is juxtaposed with the problem of man and his experience of existence. Thanks to this narrative, it is possible to pose more demanding ethical questions. In the further deliberations of this author, there are, inter alia, reflection on what a person’s life could look like without the “presence” of religion in his life (also in the aspect of relating to being a non-believer), also in the ethical aspect. It can be said that in a similar key - anthropological and ethical - he presents his position on the problem of “philosophical thinking versus religious thinking”, the Krakow philosopher Józef Tischner (1931–2000). This thinking is based both on his concept of the philosophy of drama, as well as on the experience (direct and indirect) of the believer. This reflection is “torn” between a specific topos (temple) and the people who come to a particular temple and create a specific community. The aim of the article is an attempt to answer the question of what religious thinking is as perceived by Tischner, as well as to specify his position in the aspect of the contemporary crisis of understanding the community in terms of the philosophy of values.

Refine search results

2 ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

2 Filozofia Chrześcijańska

2 Logos i Ethos

1 Studia Nauk Teologicznych PAN

1 Studia Pelplińskie

1 Studia z Teorii Wychowania

1 Świat i Słowo

2 Gadacz T.

1 Gara J.

1 Hołda M.

1 Niezgoda T.

1 Piecuch J.

1 Stachewicz K.

1 Stachurski M.

1 Wołowski L.

1 Wołowski, ks. Lech

5 2022

1 2019

4 2011

Das Problem des Bösen in der Philosophie Józef Tischners

Fenomenologia doświadczenia granicznego w ujęciu Józefa Tischnera

Agatologiczny horyzont Tischnerowskiej filozofii wychowania jako horyzont „ziemi obiecanej” i/lub „ziemi odmowy”

Józefa Tischnera myślenie według czy przeciw wartościom?

Pole odpowiedzialności i dramat winy w myśli księdza Józefa Tischnera i kardynała Stefana Wyszyńskiego. O duszpasterskim rozwinięciu filozofii odpowiedzialności

Agatologiczne implikacje paradoksu „walki transcendentaliów” u Hansa Ursa von Balthasara i Józefa Tischnera

Aksjologia Rene Le Senne'a a aksjologia Józefa Tischnera.

Kryzys nadziei i zadanie filozofii w myśli Józefa Tischnera

The theodrama of Hans Urs von Balthasar in the agathological-agogical cognitive context

Koncepcja myślenia religijnego Józefa Tischnera i jej możliwe implikacje wobec współczesnego kryzysu znaczenia wspólnoty – przyczynek do dyskusji