Search results

1

Die Anfänge des „Anathema” in der Urkirche

100%

Zawadzki K.

Vox Patrum

|

2010

|

vol. 55

721-766

EN

Szczegółowa analiza pism Ojców Apostolskich oraz tzw. Trzeciego Listu do Koryntian pozwala wysunąć wniosek, że rozumienie anatemy w Kościele pierwotnym w zasadniczych punktach pokrywa się z nowotestamentalnym pojmowaniem tego problemu. Podobnie jak w Nowym Testamencie anatema stanowiła w Kościele pierwotnym formę stanowczej obrony przed głosicielami nieortodoksyjnych doktryn, identyfikowanymi przez Ojców Apostolskich jako wysłannicy Szatana. Anatema, demaskująca jednoznacznie fałszywych apostołów i ich przeklęte nauki, była z jednej strony wyrazem troski o zachowanie czystości wiary, z drugiej strony, odgraniczając jasno ortodoksję od herezji, niosła pomoc tym, którzy łatwo mogli zagubić się w gąszczu wciąż powstających doktryn i interpretacji teologicznych. Anatema była linią, kreślącą granicę między obszarem boskim i diabelskim; zwracała uwagę na fakt, że każda błędna teologia bierze swoje źródło z szatańskiej inspiracji. Użycie anatemy przez pierwszych chrześcijan podporządkowane jest zatem w całej pełni nowotestamentalnemu kryterium i odnosi się do tych ludzi, którzy w sposób programowy i zatwardziały angażują się w rozprzestrzenianie antychrześcijańskich doktryn po to, aby odciągnąć wierzących od zdrowej i jedynej nauki Chrystusa. Należy przy tym jednak zwrócić uwagę na istotny fakt, że anatema, denuncjująca poważne błędy teologiczne, nie miała w Kościele pierwotnym na celu hamowania rozwoju teologicznej refleksji nad wiarą czy też tworzenia z wierzących „grupy idealnych chrześcijan” nie zadających sobie żadnych trudnych pytań teologicznych. Anatema nie miała bowiem za zadanie negować konieczności intelektualnego zgłębiania zbawczej nauki Ewangelii, ale zwracała uwagę na obszary, gdzie refleksja teologiczna zamiast rozwoju i postępu przynosiła cofnięcie i zubożenie. Tym samym wyznaczała anatema swoiste ramy, które nie były bynajmniej znamieniem ograniczenia w uprawianiu teologii, ale które paradoskalnie to ograniczenie piętnowały, demaskując i „przeklinając” doktryny teologiczne, przynoszące ze sobą znaczne zawężenie ortodoksyjnego rozumienia chrześcijańskich dogmatów.

2

Die Anfange des „Anathema” in der Urkirche

51%

Zawadzki K.

Vox Patrum

|

2008

|

vol. 52

|

issue 2

1323-1334

EN

Prezentowana powyżej pierwsza część artykułu poświęconego problemowi wczesnochrześcijańskiej anatemy przedstawia wyniki dotychczasowych badań, przeprowadzonych przez naukowców nad rozwojem i pierwotnym znaczeniem tzw. klątwy kościelnej. Autor wychodzi od etymologicznego znaczenia greckiego słowa dva0epa i zwraca uwagę na problemy związane z jego ortograficzną pisownią i tłumaczeniem. Następnie ukazuje historię użycia tego terminu w kościele starożytnym, prezentowaną w naukowych publikacjach na ten temat. Przeważająca większość zajmujących się tym problemem badaczy wskazuje na mający miejsce w 306 r. Synod w Elwirze jako moment, w którym po raz pierwszy w kościelnym dokumencie pojawiło się określenie „anathema”. Historia tego terminu, obejmująca czas przed 306 r., doczekała się do tej pory w literaturze przedmiotu niestety jedynie kilku nieusystematyzowanych chronologicznie wzmianek. Autor artykułu postrzega ten fakt jako istotny problem i wyraża przekonanie, że zbadanie użycia anatemy przed 306 r. pozwoli na lepsze zrozumienie jej znaczenia i funkcji w kościele starożytnym. Bez znajomości bowiem teologicznych początków i okoliczności tworzenia się tejże sankcji pozostaje niejasna również jej późniejsza historia. Problematyczne w tym kontekście są także napotykane w literaturze naukowej daleko idące nieścisłości, wyrażające się w nieprecyzyjnym definiowaniu znaczenia starożytnej kościelnej anatemy, utożsamianej niekiedy z ekskomuniką nakładaną zatwardziałym grzesznikom, a niekiedy z karą wykluczenia skierowaną przeciwko heretykom. Terminologiczna niespójność pojawiająca się u badaczy przy interpretowaniu słowa „anathema” przyczynia się tutaj do jeszcze większej niejasności. W obliczu tych problemów artykuł ma na celu w swoich kolejnych częściach ukazać na podstawie analizy tekstu Nowego Testamentu i pism Ojców Apostolskich rozwój i pierwotne znaczenie anatemy oraz jej konkretne zastosowanie przez starożytną wspólnotę chrześcijańską.

3

Wielka łacińska formuła anatematyzmu – odrzucenia manicheizmu

38%

Myszor W.

Vox Patrum

|

2016

|

vol. 65

801-807

PL

nie dotyczy

4

Anathema in lateinischen Inschriften

26%

Ehmig U., Zawadzki K.

Vox Patrum

|

2019

|

vol. 71

185-208

EN

A recently finished study of early Christian epitaphs that contain the term adiuro or coniuro to protect the tombs shows that ignoring these instructions would be penalized with a series of draconian punishments. Relevant curses and punitive formulas were borrowed from the Old and New Testaments. Inter alia the culprit should be punished by means of anathema, the eternal damnation. In recent years Konrad F. Zawadzki has intensively dealt with anathema in the literary sources of the early church and pointed out that the punishment was used in doctrinaire disputes against heretics. The use of the term in Latin inscriptions, which has not been studied so far, is the focus of this study. The eleven relevant inscriptions dating from the 6th to the 8th century are analyzed epigraphically and theologically. They are directed against moral offenses and point to a later expansion and popularization of the meaning of anathema.

PL

Ukończone niedawno badania nad chrześcijańskimi epitafiami zawierającymi terminy adiuro lub coniuro zwracają uwagę na to, że owe epitafia – mające na celu chronić groby przed profanacją – grożą klątwą każdemu, kto ośmieliłby się naruszyć miejsce pochówku zmarłych. Używane w tym kontekście groźby i sankcje karne niejednokrotnie zapożyczano ze Starego lub Nowego Testamentu. Profanacje grobów podlegały między innymi anatemie, skazującej profanatorów na karę wiecznego potępienia. Konrad F. Zawadzki, który w ostatnich latach intensywnie zajmował się użyciem terminu „anatema” w źródłach literackich, zwrócił uwagę na to, że sankcja anatemy we wczesnej literaturze chrześcijańskiej stosowana była przede wszystkim w kontekście sporów dogmatycznych z heretykami. Użycie terminu „anatema” w łacińskich inskrypcjach, które do tej pory nie było jeszcze nigdy przedmiotem badań naukowych, a które w niniejszym przedłożeniu poddane jest szczegółowej analizie, ukazuje, że kara anatemy – skierowana przeciwko profanatorom grobów – dotyczyć mogła w pierwszej linii nie odstępstw dogmatycznych, ale przewinień moralnych. Prezentowane i omawiane w artykule jedenaście inskrypcji łacińskich zawierających termin „anatema” i datowanych na czas między VI a VIII wiekiem jest wymownym dowodem na to, że sankcja anatemy – początkowo stosowana jedynie w kontekście dogmatycznym – z biegiem lat zaczęła obejmować nowe „przeklęte” obszary.

Refine search results

4 Vox Patrum

3 Zawadzki K.

1 Ehmig U.

1 Myszor W.

1 2019

1 2016

1 2010

1 2008

Die Anfänge des „Anathema” in der Urkirche

Die Anfange des „Anathema” in der Urkirche

Wielka łacińska formuła anatematyzmu – odrzucenia manicheizmu

Anathema in lateinischen Inschriften