Search results

1

Średniowieczny kościół w Karlinie – historia przekształceń budowlanych w świetle badań architektonicznych

100%

Zalewski K.

Ochrona Zabytków

|

2020

|

issue 2

9-36

PL

W artykule przedstawione zostały wnioski z badań architektonicznych wykonanych przez autora w okresie od października 2016 roku do września 2017 roku. Przeprowadzone badania architektoniczne w karlińskiej świątyni polegały na analizie materiału użytego do jej budowy i nie obejmowały konstrukcji drewnianych (więźby dachowej w prezbiterium, korpusie nawowym, wieży oraz dzwonnicy). Do opracowania badań wykonano analizę architektoniczną murów kościoła. W ramach przyjętych kryteriów zbadano ich styki, które przedstawiono graficznie w postaci węzłów badawczych w celu ustalenia wzajemnej chronologii oraz zaznaczono na dokumentacji fotograficznej. Mury zostały również porównane pod kątem wątków konstrukcyjnych, kolorystyki cegieł, rodzaju zaprawy, wielkości cegieł i sposobu opracowania spoiny. W połączeniu z kwerendą archiwalną badania te pozwoliły na rozpoznanie przekształceń budowlanych, rozwarstwienie chronologiczne i próbę rekonstrukcji poszczególnych faz budowlanych, a także na szczegółowe określenie średniowiecznej techniki budowlanej. Omówienie tych właśnie aspektów jest głównym celem niniejszego artykułu.

EN

The article presents the conclusions from the architectural research carried out by the author in the period from October 2016 to September 2017. The architectural research carried out in the Karlino church consisted of an analysis of the material used for its construction and did not include wooden structures (roof trusses in the chancel, nave body, tower and belfry). An architectural analysis of the church walls was carried out for the study. As part of the criteria adopted, their joints were examined, which were graphically presented in the form of research nodes in order to establish a mutual chronology, and marked on the photographic documentation. The walls were also compared in terms of the construction bonds, colour of bricks, type of mortar, size of bricks and the way of joint preparation. Together with the archival study, the research allowed for the recognition of building transformations, chronological stratification and the attempt at reconstruction concerning individual construction phases, as well as the detailed definition of the medieval building technique. The discussion of these aspects is the main purpose of this article.

2

Linguistica generale czyli o obecności terminologii językoznawczej w opisie dzieł sztuk wizualnych i architektury

100%

Chrzanowska-Kluczewska E.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2020

|

vol. 76

51-69

PL

Współczesne językoznawstwo, choć czerpiące od lat swą terminologię z innych dyscyplin naukowych, w XX wieku stało się dawcą terminów dla opisu dzieł sztuk wizualnych. Ważny impuls dał temu trendowi Benedetto Croce (1902), postulując linguistica generale jako wspólną platformę dla filozofii języka i estetyki. W opinii historyka sztuki Jana Białostockiego (1980/2009) nie tylko traktat Crocego, ale też europejski strukturalizm (Roman Jakobson, Roland Barthes) przyczyniły się do intruzji terminologii językoznawczej na obszar teorii sztuki, prowadząc do „paralingwistycznej wersji” semiologicznych badań nad estetyką. Z kolei Mieczysław Porębski (1986/2009b), krytyk sztuki i semiolog, nazwał to podejście „semiotycznym”, sam uczestnicząc w wieloletniej dyskusji dotyczącej możliwości opisu tekstów wizualnych na sposób „projęzykowy”. Poniższy artykuł przedstawia w zwięzły i bardzo selektywny sposób obóz naukowy zwolenników podejścia semiotycznego (zatem w głównej mierze lingwistycznego) do analizy dzieł sztuk wizualnych i architektury – uczonych reprezentujących różne szkoły i tradycje: a) semiotykę/strukturalizm, b) filozofię sztuki, filozofię języka i logikę formalną, c) podejście retoryczno-figuratywne (z korzeniami m.in. w teoriach Barthesa i Jurija Łotmana), obejmujące również odrębny paradygmat językoznawstwa kognitywnego wraz z tropologią multimodalną, d) skandynawską semiotykę piktorialną (Görana Sonessona), wreszcie e) semiotykę społeczną z jej gramatyką i modalnością wizualności, powiązaną z różnymi teoriami komunikacji. Artykuł stawia następnie pytanie o status zapożyczonych terminów językoznawczych w teorii sztuk i architektury, dzieląc je na trzy klasy: 1) terminy metaforyczne niesystemowe (ekfraza architektoniczna, poetyka architektoniczna Madeline Gins i Arakawy, 2) adaptacje terminologiczne, czyli częściowo metaforyczne terminy systemowe (gramatyka wizualności Gunthera Kressa i Theo van Leeuwena), oraz 3) terminy metaforyczne systemowe (tropologia w wizualnej poetyce kognitywnej i studiach nad multimodalnością; Andrzej Niezabitowski zastosował je do subdyscypliny architektury zwanej architektoniką). Z tym powiązana jest kwestia statusu języka naturalnego jako metajęzyka opisu wszelkich innych systemów semiotycznych (Croce, Heinrich Wölfflin, Ludwig Wittgenstein, Emil Benveniste, Łotman, Mark Johnson). Autorka artykułu stoi na stanowisku semiotycznym, upatrując w obecności terminologii językoznawczej w teorii sztuki i architektury dowodu na transmedialność tekstów werbalnych i wizualnych w Łotmanowskiej semiosferze oraz na konieczność opracowania szerokiej platformy metodologicznej do ich wszechstronnego opisu, postulowanej również przez Alinę Kwiatkowską (2013) w obrębie studiów kognitywnych nad percepcją wzrokową i multimodalnością.

EN

Linguistica generale: linguistic terminology in the description of visual artworks and architecture. Summary: Contemporary linguistics, for years drawing its terminology from other fields of study, in the 20th century became a donor of its own terms for the purpose of describing the visual arts. An important stimulus for this trend came from Benedetto Croce (1902), who postulated linguistica generale as a common platform for the philosophy of language and aesthetics. In the opinion of art historian Jan Białostocki (1980/2009), it was not only Croce’s treatise but also European structuralism (Roman Jakobson, Roland Barthes) that contributed to the intrusion of linguistic terms into the theory of art, leading to a “paralinguistic version” of semiotic studies in the area of aesthetics. In turn, Mieczysław Porębski (1986/2009), an art critic and semiologist, called it a “semiotic attitude” to art, engaging himself in a prolonged debate on the possibility of approaching visual texts in a “pro-linguistic” manner. The following article gives a concise and very selective presentation of advocates of the semiotic (mainly linguistic) approach to analysing visual artworks and architecture. The researchers listed represent various schools and traditions: a) semiotics/structuralism, b) philosophy of art, philosophy of language and formal logic, c) a rhetorical-figurative approach (with its roots in the theories of Barthes and Jurij Lotman, among others), including also a different paradigm of cognitive linguistics and multimodal tropology in particular, d) the Scandinavian school of pictorial semiotics (Göran Sonesson), and – finally – e) social semiotics with its grammar and modality of visual representations, related to various theories of communication. Next, the article poses the question about the status of terminological borrowings from linguistics and the related fields present in theoretical considerations on the visual arts and architecture, dividing them into three classes: 1) metaphorical non-systematic terms (architectural ekphrasis, architectural poetics of Madeline Gins and Arakawa), 2) terminological adaptations, that is partly metaphorical systematic terms (Gunther Kress and Theo van Leeuwen’s grammar of visual design), and 3) metaphorical systematic terms (tropology in visual cognitive poetics and multimodal studies; Andrzej Niezabitowski on their application to a new subdiscipline of architecture, viz. architectonics). A related issue is the status of natural language as a metalanguage in the description of other semiotic systems (Croce, Heinrich Wölfflin, Ludwig Wittgenstein, Emil Benveniste, Lotman, Mark Johnson). The author of this article assumes a semiotic stance, perceiving the presence of linguistic terms across the theory of art and architecture as a proof of transmediality of verbal and visual texts within the Lotmanian semiosphere This calls for development of a broad methodological platform for their comprehensive study, postulated as well by Alina Kwiatkowska (2013) within cognitive studies on visual perception and multimodality. Keywords: linguistica generale, linguistic terminology, the visual arts, architecture, metaphorical vs. systematic terms, metalanguage, transmediality

3

Józef Napoleon Czerwiński (1870-1940) i Wacław Heppen (1866-1939) – sylwetki twórcze, indywidualna działalność oraz współpraca architektoniczno-budowlana w latach 1909-1914

75%

Kilanowski P.

Ochrona Zabytków

|

2021

|

issue 1

9-50

PL

Niniejszy artykuł poświęcono życiorysom i działalności zawodowej war-szawskich architektów Józefa N. Czerwińskiego (1870-1940) i Wacława Heppena (1866-1939), a w szczególności ich współpracy architektoniczno-budowlanej w latach od około 1909 do 1914. Zarówno indywidualne, jak i wspólne dokonania zawodowe wspomnianych architektów nie zostały dotychczas szerzej omówione. W ramach artykułu przybliżono dzieje i aktywność zawodową, a także niektóre wątki dotyczące życia prywatnego obydwu architektów. Ich wspólna działalność zawodowa wiązała się z powstaniem w Warszawie kilkudziesięciu znaczących kamienic czynszowych w latach bezpośrednio poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej. Kamienice projektowane przez Czerwińskiego i Heppena utrzymane były w stylistyce wczesnomodernistycznej z przewagą motywów neobarokowych i późnosecesyjnych. Budynki te odznaczały się nie tylko znaczącą wysokością, ale również przestudiowanymi proporcjami oraz znakomitej jakości wystrojem architektonicznym i wyposażeniem stałym. Większość wspólnych realizacji Czerwińskiego i Heppena zaczęto uznawać po latach za wybitne przykłady warszawskiej architektury wczesnego modernizmu sprzed 1914 roku. Niektóre ze wspomnianych kamienic przetrwały do czasów współczesnych w stanie bliskim pierwotnemu, inne natomiast uległy niestety zniszczeniu bądź znaczącemu okaleczeniu.

EN

This article is devoted to the biographies and professional activities of two Warsaw architects Józef N. Czerwiński (1870-1940) and Wacław Heppen (1866-1939), and in particular their architectural and construction cooperation in the years from around 1909 to 1914. Both the individual and joint professional achievements of these architects have not yet been discussed in detail. The article takes a closer look at the history and professional activities as well as some topics related to the private life of both architects. Their joint professional activity was associated with the construction of several dozen significant tenement houses in Warsaw in the years immediately preceding the outbreak of World War I. The tenement houses designed by Czerwiński and Heppen were in the style of the early modern architecture with the dominance of neo-Baroque and late Art Nouveau motifs. These buildings were characterised not only by their considerable height but also by their studied proportions and excellent architectural design and fixed furnishings. Years later, most of Czerwiński’s and Heppen’s joint projects came to be regarded as outstanding examples of Warsaw’s pre-1914 early modern architecture. Some of these buildings have survived to the present day in a condition close to the original one, while others have unfortunately been destroyed or badly damaged.

Refine search results

2 Ochrona Zabytków

1 Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

1 Chrzanowska-Kluczewska E.

1 Kilanowski P.

1 Zalewski K.

1 2021

2 2020

Średniowieczny kościół w Karlinie – historia przekształceń budowlanych w świetle badań architektonicznych

Linguistica generale czyli o obecności terminologii językoznawczej w opisie dzieł sztuk wizualnych i architektury

Józef Napoleon Czerwiński (1870-1940) i Wacław Heppen (1866-1939) – sylwetki twórcze, indywidualna działalność oraz współpraca architektoniczno-budowlana w latach 1909-1914