Search results

1

Jeszcze szesnaście nie drukowanych dokumentów arcybiskupów z XIV wieku

100%

Librowski (oprac.) S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1987

|

vol. 55

101-128

EN

-

2

Z problematyki badawczej dotyczącej dziejów prymasostwa polskiego

100%

Śmigiel K.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2018

|

vol. 110

415-420

EN

The study of the history of primacy is hindered by the fact that primates’ archive created in the 15th-18th centuries (held in Łowicz) has not survived. It encompassed 163 volumes of records. In the mid-19th century, the Archbishop of Warsaw, Zygmunt Szczęsny Feliński, became interested in this archive and ordered to transfer it to the archbishops’ residence in Miodowa Street. The archival materials were burnt by the Germans during the Warsaw Uprising. These invaluable sources included not only primates’ records but also the rich correspondence with emperors, kings, popes and other eminent figures of Europe from the 15th century onwards. These materials were not used by the 19th-century researcher from Gniezno, Rev. Jan Korytkowski, who wrote two voluminous works: the five-volume biography of primates and the four-volume publication about prelates and canons of the Metropolitan Chapter in Gniezno. Currently, the greatest research problem is to explain the genesis of the Polish primacy as well as determine the exact time and circumstances of emerging this institution. The beginning of the primacy in Poland is connected with the Council of Constance (1414-1418) and Archbishop Mikołaj Trąba’s participation in it. In 1417, he received, according to J. Długosz, the primate privilege for himself and his successors. The Archbishop of Gniezno, Mikołaj Trąba, used the title ‘primate’, for the first time, during his meeting with King Władysław Jagiełło on 19 June 1418 in Pobiedziska near Gniezno. From that moment onwards, his successors used the titles of primate. The surviving stamps of Trąba, however, does not have this title. The 16th-century Primate Jan Łaski was aware of the fact that source basis for the title of primate was not plausible and that was why he did his best to obtain Leo X’s bull Pro Eccelenti Praeeminentia of July 1515. This document, however, apart from confirming the office of primate and introducing a permanent legate ‘legatus natus’ did not solve serious problems. From the turn of the 16th century onwards, primates played an important role in the development of the Polish parliamentary system. Primates took part in disputes over the form of the government. For example, Jan Łaski was for the ‘nobles’ democracy and limiting the hegemony of the magnates. During the period of an interregnum, primates served as interrex, wielding considerable political power.

PL

Badania dziejów prymasostwo jest utrudnione gdyż nie zachowało się archiwum prymasów wytworzone w czasach od XV-XVIII wieku, a przechowywane w Łowiczu. Obejmowało ono 163 tomów akt. W połowie XIX wieku zainteresował się nim arcybiskup warszawski Zygmunt Szczęsny Feliński i polecił je przewieźć do rezydencji arcybiskupów przy ulicy Miodowej. Archiwalia zostały spalone przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego. Bezcenne źródła zawierały nie tylko akta poszczególnych prymasów, lecz również bogatą korespondencję z cesarzami, królami, papieżami oraz innymi osobistościami Europy począwszy od XV wieku. Materiałów tych nie wykorzystał dziewiętnastowieczny badacz gnieźnieński ks. Jan Korytkowski, który pozostawił dwa monumentalne dzieła: pięciotomową biografię prymasów oraz czterotomową publikację o prałatach i kanonikach Kapituły Metropolitalnej w Gnieźnie. Nadal największym problemem badawczym pozostaje wyjaśnienie genezy prymasostwa polskiego, dokładne określenie czasu i okoliczności powstania tej instytucji. Początek prymasostwa w Polsce związany jest z obradami Soboru w Konstancji (1414-1418) i uczestnictwa na nim abpa Mikołaja Trąby. W 1417 r. uzyskał on według J. Długosza przywilej prymasowski dla siebie i następców. Po raz pierwszy tytułu prymasa użył abp gnieźnieński Mikołaj Trąba, podczas spotkania z królem Władysławem Jagiełą 19 czerwca 1418 r. w Pobiedziskach k. Gniezna. Od tego czasu i jego następcy tytułowali się prymasami. Zachowane pieczęcie Trąby nie zawierają jednak tytułu prymasowskiego. Już XVI-wieczny prymas Jan Łaski zdawał sobie dobrze sprawę, że krucha jest baza źródłowa dotycząca prymasostwa i dlatego postarał się o bullę Leona X „Pro eccelenti praeeminentia” z lipca 1515 r. Dokument ten poza potwierdzeniem urzędu prymasa i erekcją legata stałego „legatus natus” nie rozwiązał jednak istotnych problemów. Od przełomu XV/XVI w. prymasi byli ważnym czynnikiem w rozwoju parlamentaryzmu polskiego. Prymasi brali udział w sporach o ustrój państwa. Np. Jan Łaski opowiadał się za demokracją szlachecką i ograniczeniem hegemonii możnowładztwa. W czasach bezkrólewia prymasi pełnili rolę Interrexa, posiadając duża władzę polityczną.

3

Działalność Bodzanty z Kosowic herbu Szeliga na stanowisku arcybiskupa gnieźnieńskiego

80%

Hankus M. J.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2020

|

vol. 133

81-113

EN

Bodzanta of Kosowice of the Szeliga coat of arms raises extreme opinions among historians - from an experienced political player and a good administrator to an awkward man of shaky poitical views. Bodzanta's negative image was created by Jan of Czarnków, who presented him in a negative light in his Chronicle. Such differing opinions have inspired the author of the article to attempt to examine the activity of the archbishop in the years 1382-1338, particularly after the civil war in Greater Poland. The article covers the period from the nomination of Bodzanta as archbishop until his death and its main aim is to undermine the opinion of Jan of Czarnków about Bodzanta being harmful for the Polish church. The current state of research on the archbishop’s activity is limited to a detailed description of his political activities during the civil war in Greater Poland. The article emphasizes the legal and economic activity of the archbishop, which took place after the events presented in the Chronicle of Jan of Czarnków. The author finds particularly valuable his analysis of the document so far overlooked regarding the conflict between Bodzanta and Władysław Opolczyk from 1387 and the description of the legal and economic activity of the archbishop. The main purpose of the article is to collect and organize information on the activities of Bodzanta from Kosowice in the years 1382–1388. The article also attempts to show the relationship between the archbishop and the monarchs of Europe at that time. It is also important to show the significance of the activity of the head of the Polish Church in developing the destroyed archbishop's domain. It seems that only such a perspective at the activities of the archbishop allows to draw objective conclusions regarding his office.

PL

Bodzanta z Kosowic herbu Szeliga wzbudza wśród historyków bardzo skrajne opinie – od wytrawnego gracza politycznego i dobrego administratora do człowieka nieporadnego o chwiejnych poglądach politycznych. Negatywny obraz tej postaci stworzył Jan z Czarnkowa, który w swojej kronice ukazał w złym świetle arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę. Tak różne opinie na temat tej osoby zainspirowały mnie do podjęcia próby zbadania działalności arcybiskupa w latach 1382–1388, a szczególnie w okresie po wojnie domowej w Wielkopolsce. Artykuł obejmuje okres od momentu nominacji Bodzanty na stanowisko arcybiskupa do jego śmierci. Głównym założeniem tekstu jest podważenie opinii Janka z Czarnkowa o Bodzancie – człowieku szkodzącemu polskiemu Kościołowi. Dotychczasowy stan badań na temat arcybiskupa ogranicza się do skrupulatnego opracowania jego działań politycznych podczas wojny domowej w Wielkopolsce. W artykule przede wszystkim kładę nacisk na działalność prawno-gospodarczą arcybiskupa, która miała miejsce po zakończeniu narracji Kroniki Jana z Czarnkowa. Szczególnie wartościowa jest analiza pomijanego do tej pory dokumentu dotyczącego konfliktu Bodzanty i Władysława Opolczyka z roku 1387 oraz opracowanie działalności prawno-gospodarczej arcybiskupa. Głównym celem artykułu jest zebranie i uporządkowanie informacji o działalności Bodzanty z Kosowic w latach 1382–1388. Staram się także ukazać relacje łączące arcybiskupa z monarchami ówczesnej Europy. Istotne jest także pokazanie znaczenia aktywności zwierzchnika polskiego Kościoła w rozwijaniu zniszczonej domeny arcybiskupiej. Wydaje się, że dopiero takie spojrzenie na działalność bohatera tego artykułu pozwala na wyciągnięcie obiektywnych wniosków dotyczących jego urzędowania na arcybiskupstwie.

4

Nieznany katalog arcybiskupów gnieźnieńskich

80%

Bolz B.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1965

|

vol. 11

271-285

EN

-

Refine search results

3 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Bolz B.

1 Hankus M. J.

1 Librowski (oprac.) S.

1 Śmigiel K.

1 2020

1 2018

1 1987

1 1965

Jeszcze szesnaście nie drukowanych dokumentów arcybiskupów z XIV wieku

Z problematyki badawczej dotyczącej dziejów prymasostwa polskiego

Działalność Bodzanty z Kosowic herbu Szeliga na stanowisku arcybiskupa gnieźnieńskiego

Nieznany katalog arcybiskupów gnieźnieńskich