Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: arumuński

Sort By:

Limit search:

Związki tradycyjnej muzyki wokalnej Wołochów między Karpatami a Bałkanami w kontekście historycznych migracji wołoskich

100%

Cząstka-Kłapyta J. M.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

2021

vol. 28

issue 1

321-362

The musical culture of the Aromanians, and other Valachian-origin groups, was constantly subjected to acculturation and dynamic adaptation. These groups have preserved certain timeless, circulating musical constructs most likely influencing the architecture of the song melody, performance style and music-making patterns, which can be considered as a common idiom of the Walachian vocal tradition. The common features of the Balkan (Aromanian) and Carpathian (Valachian) vocal heritage are: natural harmonic hearing expressed in the tendency to sing without instrumental accompaniment, or with its participation in a heterophonic form. Polyphonic singing forms are characterized by a vocal hierarchy combined with a sensitivity to the acoustics of sound, which manifests itself in specific performance manners (slow pace, performance freedom, long breathing phrases, glissanding, etc.). The Valachian idiom of inter-voice chords is defined by the intervals of fourths, fifths, octaves and dissonances - especially seconds. The greatest similarities are especially visible between the vocal repertoire of Carpathian Ruthenians and Aromanians, also in relation to the scale, the morphology of the song melody (e.g. tetrachordal and pentachordal structure of phrases, the primary meaning of the fourth, the tendency to descendental phrases) and to descendental rhythmic punctuated and inversely scored. The common Valachian musical heritage also includes musical instruments such as: fujara, duda / gajda, trembita, dwojnica, which music scale and melody contributed to the unification of diverse and geographically distant vocal dialects along with their ritual-magic background related with pastoral lifestyle.Singing for voices is considered as a basic feature of ethnic identity, and as a tool of communication and social integration within the present-day Valachian ethnoses. The survival of the unique polyphonic singing practice may be related to migratory nature of Valachian lifestyle as well as relative cultural and geographical isolationism of mountain areas together with the scattered nature of the Valachian settlement. Differences between the Carpathian and Balkan polyphony may have been related to the crushing of archaic polyphonic forms (drones), which in Carpathians have survived mainly on the instrumental grounds. The performance manners and the archaic repertoire associated with drones were influenced by East Slavic variation heterophony, and then medieval polyphonic technique (discantus) disseminated in Catholic and Orthodox churches during the Valachian migration period. Finally, the major-minor harmonics, contributed to the disappearance of polyphonic structures and the flattening of Valachian vocal idioms.

Kultura muzyczna Aromanów, potem zrutenizowanych i w końcu spolonizowanych grup wołoskich ulegała procesom akulturacji, adaptacji i przetwarzania. Prawdopodobnie w świadomości grupowej tego etnosu przetrwały pewne ponadczasowe, obiegowe konstrukty muzyczne, które wpływały na melodykę pieśniową, stylistykę wykonawczą i wzory muzykowania. Można je uznać za wspólny idiom dla zróżnicowanej wołoskiej tradycji wokalnej. Za wspólne cechy bałkańskiego (aromańskiego) i karpackiego (wołoskiego) dziedzictwa wokalnego uznaje się: przyrodzony słuch harmoniczny, wyrażany w skłonności do śpiewania na głosy bez towarzyszenia instrumentalnego, bądź z jego udziałem w formie heterofonicznej. Wielogłosowe formy śpiewu cechuje hierarchizm głosowy połączony z wrażliwością na akustykę brzmienia, która przejawia się w specyficznych manierach wykonawczych (wolne tempo, swoboda wykonawcza, długie frazy oddechowe, glissandowanie i inne). Wołoski idiom współbrzmień międzygłosowych określają interwały kwarty, kwinty, oktawy i dysonanse – zwłaszcza sekundy. Największe podobieństwa zaznaczają się zwłaszcza pomiędzy repertuarem wokalnym karpackich Rusinów i Aromanów także w odniesieniu do podłoża skalowego, morfologii melodyki pieśniowej (np. tetrachordalna i pentachordalna budowa fraz, prymarne znaczenie kwarty, skłonność do descendentalnych fraz) oraz do descendentalnej rytmiki punktowanej i odwrotnie punktowanej. Do wspólnego wołoskiego dziedzictwa muzycznego zaliczają się także instrumenty muzyczne jak: fujara, duda/gajda, trembita, dwojnica, których podłoże skalowe i melodyka przyczyniały się do ujednolicania zróżnicowanych i odległych geograficznie wokalnych dialektów wołoskich wraz z całym rytualno-magicznym podłożem jeszcze do niedawna zrośniętym z pasterskim trybem życia. Także we wszystkich współczesnych etnosach wołoskich, jak i w tych, które uważają się za spadkobierców tej tradycji, śpiew na głosy jest traktowany jako wyróżnik tożsamości etnicznej, podstawowe narzędzie komunikacji i integracji społecznej. Przetrwanie tej unikalnej na skalę zarówno Karpat jak i Bałkanów wielogłosowej praktyki śpiewu może być odpowiedzią na poczucie wyizolowania i migracyjnego charakteru życia Wołochów. Innymi przyczynami mogą być stosunkowy izolacjonizm kulturowy i geograficzny obszarów górskich, a także rozproszony i górski charakter wołoskiego osadnictwa. Na odczuwaną audytywnie odrębność wielogłosu karpackiego od bałkańskiego mogły mieć wpływ zarówno procesy kruszenia archaicznych form wielogłosu (dron), przetrwałych bardziej na gruncie instrumentalnym, także manier wykonawczych i związanego z nimi archaicznego repertuaru, jak i późniejsze nawarstwienia związane z wpływami wschodniosłowiańskiej heterofonii wariacyjnej, a następnie średniowiecznej techniki wielogłosowej (discantus) rozpowszechnianej w świątyniach katolickich i prawosławnych w okresie migracji wołoskich i w ostateczności wpływów harmoniki dur-moll, która przyczyniła się do zaniku polifonicznych struktur myślenia i spłaszczenia wołoskiej idiomatyki wokalnej.

Współczesne języki wołoskie

100%

Klimkowski T.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

2021

vol. 28

issue 1

363-394

The article discusses three issues regarding the present situation of the Vlach languages spoken by Balkan Vlachs. The first one is the linguistic status of Istro-Romanian, Megleno-Romanian and Aromanian (dialect or language) and, respectively, their relation to the Romanian language. On the basis of Kloss’ theory (1967) of Abstand and Ausbau languages, we consider them to be separate Vlach (Balkan Romance) languages. Consequently, the second issue we deal with is the terminology related to these languages and their internal classification. Examining the terms that are currently used, we recommend the forms Vlashki/Zheyanski, (Meglen) Vlach and Armanian (as the native names of the languages) instead of the traditional names Istro-Romanian, Megleno-Romanian and Aromanian, and also a new term Ramanian for a Vlach variety usually considered to be part of Armanian. As for the third issue, i.e. the spelling systems of the contemporary Vlach languages, we present both traditional and more progressive systems, especially with regard to Armanian and Ramanian.

Artykuł omawia trzy kwestie dotyczące obecnej sytuacji języków wołoskich używanych przez Wołochów bałkańskich. Pierwsza z nich to językowy status istrorumuńskiego, meglenorumuńskiego i arumuńskiego (dialekt / język), a tym samym ich stosunek do języka rumuńskiego. W oparciu o teorię Klossa (1967) (języki typu Abstand i Ausbau) uważamy je za osobne języki wołoskie (bałkanoromańskie). W związku z tym kolejną kwestią, jaką poruszamy, jest terminologia związana z tymi językami oraz ich wewnętrzna klasyfikacja. W wyniku analizy używanych obecnie terminów zalecamy formy właski i żejański, właski (megleński) i armuński (jako rodzime określenia odnośnych języków) zamiast tradycyjnych nazw istrorumuński, meglenorumuński i arumuński, jak również nowy termin remeński dla odmiany wołoskiego uważanej na ogół za część armuńskiego. Jeśli chodzi o trzecią kwestię, tj. systemy zapisu współczesnych języków wołoskich, przedstawiamy zarówno tradycyjne, jak i bardziej postępowe systemy, zwłaszcza w odniesieniu do armuńskiego i remeńskiego.

Refine search results

2 Balcanica Posnaniensia Acta et studia

1 Cząstka-Kłapyta J. M.

1 Klimkowski T.

2 2021

Search results

Związki tradycyjnej muzyki wokalnej Wołochów między Karpatami a Bałkanami w kontekście historycznych migracji wołoskich

Współczesne języki wołoskie