Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  autocenzura
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Deformowanie prawdy medyczno-historycznej o chorobie i śmierci króla Polski Jana III Sobieskiego

100%
Gath I.
Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
|
2017
|
vol. 80
65-82
PL
Emanuel de Jona (zwany też: dr Jonas, a po hebrajsku Symcha Menachem z Jony) był nadwornym lekarzem oraz osobistym medykiem króla Jana III Sobieskiego od 1671 roku aż do jego śmierci w 1696 roku. Musiał zmagać się z jego rozmaitymi dolegliwościami oraz chorobami, przede wszystkim z kiłą, która najprawdopodobniej była głównym medycznym problemem polskiego władcy. Po zgonie króla żydowski lekarz został oskarżony o wywołanie wczesnej śmierci monarchy przez otrucie go lekami rtęciowymi. W niniejszym artykule omawiamy medyczną historię króla Jana III oraz jego żony, znaną nam z różnorodnych, pierwotnych i wtórnych źródeł. Przedstawiona jest naturalna historia kiły we wczesnym okresie nowożytnym. Następnie próbujemy ustalić retrospektywną diagnozę głównych dolegliwości króla i sprawdzić rozmaite hipotezy dotyczące jego śmierci. Wnioskujemy, że król zaraził się kiłą od swojej żony, i że w późniejszych latach życia wykazywał symptomy trzeciego stadium kiły, głównie w układzie sercowo-naczyniowym. Przyczyną jego zgonu była najprawdopodobniej niewydolność serca będąca konsekwencją niedomykalności zastawki aortalnej. Omawiamy wnikliwie zjawisko autocenzury (wybielania historii), czyli jak współcześni historycy medycyny ignorowali świadomie bądź nieświadomie oczywiste prawdopodobieństwo, że król cierpiał i zmarł na kiłę; zjawisko wywołane bezkrytycznym podziwem polskiego monarchy.
EN
Emanuel de Jona (alias Dr. Jonas, and in Hebrew, Simcha Menachem Miyona) was a court physician and personal doctor to King Jan III Sobieski, from 1671 and until the king's death in 1696. He had to deal with a great variety of disorders and diseases that the King suffered from, and primarily with Syphilis, that was most probably the central medical problem of the Polish king. After the king's death the Jewish physician was accused of eliciting the monarch's early death by poisoning him with mercurial medication. In the present paper we discuss the medical histories of King Jan III and his wife, known to us from various primary and secondary sources. The natural history of Syphilis and the methods of its treatment during the Early Modern Period are depicted. Next, we attempt to establish a retrospective diagnosis of the king's principal ailment and examine the various hypotheses regarding the king's death. It is concluded that the king contracted syphilis from his wife, and that during his later years he presented symptoms of stage III Syphilis, predominantly cardiovascular. The cause of death was most probably congestive heart failure secondary to aortic regurgitation. We discuss at length the phenomenon of sanitization (self-censorship), i.e. how much modern researchers of the History of Medicine ignored subconsciously or intentionally the evident likelihood that the king suffered and died from Syphilis, a phenomenon triggered by a blind admiration of the Polish monarch.
2
Publication available in full text mode
Content available

Politicization as a Factor of Shaping News in the Public Service Media : A Case Study on Public Television in Poland

100%
Węglińska A., Szurmiński Ł., Wąsicka-Sroczyńska M.
Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne
|
2021
|
vol. 72
29-51
PL
Niniejsze opracowanie dotyczy pozycji polskiej telewizji publicznej (TVP) w systemie politycznym kraju. W demokratycznym państwie prawa dotyczące mediów określają praktyki dziennikarskie i ich zawartość. W niniejszym badaniu wykorzystano trzy perspektywy badawcze do oceny związku między procesem upolitycznienia a selekcją i kształtowaniem wiadomości. Skoncentrowano się na trzech obszarach upolitycznienia TVP – prawie medialnym, dziennikarzach i treściach medialnych – aby pokazać zależności między nimi oraz sposób kształtowania i prezentowania wiadomości. Zastosowano mieszane metody badań empirycznych do zbadania poruszonych przez autorów zagadnień. W celu weryfikacji problemu badawczego przeprowadzono analizy sprawozdań z obrad polskiego parlamentu (N = 45) dotyczących regulacji prawnych polskich nadawców publicznych w latach 2015–2016; wywiady pogłębione z dziennikarzami w TVP (N = 20); i analizę treści programu informacyjnego „Wiadomości” TVP1 w okresie 4–10 lutego 2019 r. Autorzy stwierdzili, że czynnik jakim jest upolitycznienie TVP oddziałał na praktykę dziennikarską i zawartość przekazu informacyjnego stacji.
EN
This study addresses the positioning of Poland’s public television network (TVP) within the country’s contemporary political system. In a democratic country, the media laws determine journalism practices and the media content. In this study, three perspectives of analysis were used to assess the relationship between the process of politicization and the selection and shaping of news. Three areas of the TVP’s politicization were focused on: media law, journalists, and media content, to show the dependence between these fields and how the news was shaped and presented. Mixed methods of empirical research were used to investigate the raised issues; the authors focused on Polish parliament papers (N = 45) regarding the legal regulations of Polish public broadcasters during the period of 2015–2016; conducted in-depth interviews with journalists with TVP experience (N = 20); and performed a content analysis of the Polish public television channel TVP1’s “Newsnight” news program during the period of February 4–10, 2019. We found that an increased level of politicization at Poland’s TVP led to direct influence on the shape and selection of news.
3
Content available remote

„Walka z lekturą zakazaną”. Bibliologiczne spojrzenie na dyskusje wokół książki „zakazanej” i jej wpływu na dzieci i młodzież w końcu XIX w. i na pocz. XX w.

100%
Nieć G., Wrona G.
Toruńskie Studia Bibliologiczne
|
2013
|
vol. 6
|
issue 2(11)
135-152
PL
Rozwijającej się w dwudziestoleciu międzywojennym polskiej nauce o książce, badaniom czytelniczym towarzyszyła refleksja nad wpływem literatury na wychowanie i postawy młodzieży. Bibliolodzy, literaturoznawcy, socjolodzy i teolodzy, a także publicyści i moraliści zabierali głos w tej sprawie, krytykowali repertuar wydawniczy, system edukacji, rodzinę za zaniedbania. Domagano się większej kontroli, nawet cenzury, sporządzano listy szkodliwych tytułów; proponowano alternatywne, zalecane. Dyskusja ta odbywała się na tle politycznych sporów i zachodzących przemian obyczajowych. Za każdym razem pojawiały się konkretne nazwiska i tytuły, przynależne wszystkim funkcjonującym wówczas obiegom literackim. Obok dzieł klasyki polskiej i obcej stawiano powieści brukowe, podrzędne kryminały i romanse – dokonywano nieraz przemyślanych manipulacji, ferowano kategoryczne i uproszczone sądy, w efekcie których do wybitnych pisarzy i poetów na dziesięciolecia przylgnęły etykiety pornografów, gorszycieli i demoralizatorów. W naszym wystąpieniu pragniemy uporządkować pojawiającą się terminologię, nie zawsze spójną i konsekwentną, oraz dokonać przeglądu repertuaru „książek zakazanych” w pracach naukowych i publicystyce polskiej lat 1918–1939 – zaproponować ich typologię, uwzględniającą z jednej strony ich miejsce w kulturze literackiej, z drugiej zaś rodzaj i stopień „szkodliwości”. Teksty te nie zostały wszak „zakazane” w sensie prawnym, a ową szkodliwość należy rozumieć w innym znaczeniu. Mamy tu bowiem do czynienia – przede wszystkim – z autocenzurą stosowaną przez nauczycieli, bibliotekarzy i księży, kierujących się określonym systemem wartości. Wiele wystąpień było incydentalnych, odnoszących się do jednego bądź kilkunastu tytułów; bywały też obszerniejsze i rozbudowane przewodniki po „podejrzanych” obszarach piśmiennictwa, wokół których rozgorzała dyskusja. Książki poddawano ocenie pod kątem obyczajowym, religijnym i politycznym. Przejawy tego rodzaju cenzury były i są akceptowane przez niektóre elity i, bywa, sporą część społeczeństwa. Dyskusje i spory, zdawać by się mogło, przynależne do dawno minionych epok powracają, nieraz ze zdwojoną siłą.
EN
Polish librarian studies and readership studies, which were developing in the interwar period, were accompanied by the reflection upon the influence of literature on the upbringing and attitudes of young people. Bibliologists, literature experts, sociologists and theologists, as well as publicists and moral authorities were adding their voices to the discussion, criticising the publishing assortment, education system, and the families for neglect. They were demanding a stronger control or even censorship, preparing lists of harmful titles and suggesting alternative, recommended ones. This discussion was taking place in the background of political disputes and social transformations. Every time real names and titles would be mentioned, belonging to all literary genres of that period. Besides the Polish and foreign literary classics there were mediocre crime and romance novels – often the choice was a subject of premeditated manipulation and a harsh and simplified judgement, in effect of which talented writers and poets of all literary periods were branded as pornographers, depravers and scandalisers. The authors would like to organise the terminology used, which is present, but not always consistent and consequent, and review the list of ”forbidden books” in the scientific works and Polish journalism of the end of the 19th century and the period 1918–1939; to suggest a typology which would take into account a book’s place in the literary culture as well as the type and level of its ”harmlessness”. These texts were not, after all, ”forbidden” in the legal sense and the harmlessness should be understood differently. We are dealing here mainly with the self-censorship of the teachers, librarians and priests, acting in accordance with a definite set of values. Many speeches were incidental, referring to a single or about a dozen titles; others were broader and detailed guides to the ”suspicious” spheres of literature, regarding which the dispute was brought up. The books were judged regarding their social, religious and political context. Examples of this type of censorship have been accepted by some elites and sometimes also a big part of the society. Discussions and arguments which would seem to belong to the past, return and are often twice as strong as before.
4
Content available remote

Politika interpretace v Pozemské poezii Milana Blahynky

100%
Andreas P.
Česká literatura (Czech Literature)
|
2013
|
vol. 61
|
issue 3
351-368
EN
The literary criticism programme Pozemská poezie (1977) is one of the most systematic and representative attempts a the time to construct and legitimize the genealogy of "Socialist poetry". Its author Milan Blahynka advocated the canon of the official line of Czech poetry preferred by the regime, and its publication marked the peak of his political engagement as a literary critic. However, Pozemská poezie is not an authentic expression of the author´s ideas and critical views. This study focuses on the interests which structured Pozemská poezie, i.e.: 1) the verifiable aspects of the author´s intentions and the conception behind the book; 2) censorship and self-censorship in the manuscript during review; and 3) primarily verifiable politically motivated self-censorship tactics in the author´s writing and interpretation. In Pozemská poezie we can clearly identify two stages in the alterations, namely: 1) Self-censorship in articles which the critic wrote in the first half of the 1970s, in which he curtailed his criticism of earlier dogmatists who identified with normalization culture; 2) politically motivated alternations made by the critic in line with the instructions of reviewers and editors at Československý spisovatel in texts written before 1968: this includes the omission of several studies of unsuitable authors and the removal of the names of several others (and their replacement by cryptonyms). These structural alterations in the manuscript (e.g. name deletions, use of cryptonyms, excision of negative assessments) to a certain extent distorted the original aims: Pozemski poezie was meant to be somewhat more "liberal". The extent of this distortion remains unclear, however, as we have only partial knowledge of the author´s overall conception of the book and the intentions involved.
CS
Programová kniha literární kritiky Pozemská poezie (1977) je jedním z nejsystematičtějších a nejreprezentativnějších dobových pokusů konstruovat a legitimizovat genealogii tzv. socialistické poezie. Jejím prostřednictvím se její autor Milan Blahynka přihlásil ke kánonu oficiální, režimem preferované linie české poezie a jejím vydáním vyvrcholila jeho politická angažovanost jako literárního kritika. Přesto není Pozemská poezie autentickým výrazem autorových koncepcí a kritických názorů. V této studii se zaměřuji na zájmy, které Pozemskou poezii strukturovaly, to jest: 1) doložitelné aspekty autorského záměru a koncepce knihy, 2) zásahy cenzurního (respektive autocenzurního) rázu do rukopisu během lektorování a 3) doložitelné politicky motivované, především autocenzurní taktiky autorova psaní a interpretace. V Pozemské poezii můžeme s jistotou identifikovat dvě fáze úprav. Jsou jimi: 1) Autocenzura statí, které kritik psal v první polovině 70. let a v nichž omezil kritiku těch dřívějších dogmatiků, kteří se ztotožnili s normalizační kulturou. 2) Politicky motivované úpravy, které kritik provedl dle pokynů lektorů a redakce Československého spisovatele v textech vzniklých před rokem 1968: Spadá sem vynechání několika studií o nevyhovujících autorech a vyškrtnutí (nahrazení kryptonymy) jmen několika dalších. Tyto strukturní úpravy rukopisu (škrtání jmen, používání kryptonymů, vyřazení záporného hodnocení) původní záměr do jisté míry deformovaly: Pozemská poezie měla být o něco „liberálnější“. Úvahy o míře této deformace však zůstávají omezeny, neboť celkovou koncepci knihy a s ní spojený autorský záměr neznáme.
5
Publication available in full text mode
Content available

Kościół – Partia – teatr: Cenzura rozproszona w PRL

100%
Kościelniak M.
Pamiętnik Teatralny
|
2023
|
issue 4(287)
139-163
EN
This article analyzes the events around the attempt of Catholic Church officials to block the premiere of Odpocznij po biegu (Rest after the Race), a play based on Władysław Terlecki’s novel, directed by Zygmunt Hübner (prem. 11 November 1976 in Teatr Powszechny, Warsaw). The author demonstrates the mechanisms of censorship in the Polish People’s Republic based on correspondence, partly unknown before, between the Church, the government, and the theater, as well as juxtaposing media accounts about the play and the instructions and reports of state censorship. He posits that the identification of censorship with the institution of the Chief Office for the Control of the Press, Publications, and Public Performances (GUKPPiW), established in narratives about People’s Poland, is insufficient and erroneous. Instead, he proposes an approach drawing on the concept of diffuse censorship, understood as a practice resulting from the interconnections and interdependencies between the Church, the Party, and the theater, in which the office of state censorship was not the only agent. These interconnections were particularly important in cases involving the protection of religious feelings.
PL
Tekst jest analizą wydarzeń związanych z podjętą przez hierarchów Kościoła katolickiego próbą zablokowania premiery spektaklu Odpocznij po biegu w reż. Zygmunta Hübnera (prem. 11 listopada 1976 w Teatrze Powszechnym w Warszawie). Autor ukazuje mechanizmy działania cenzury w PRL na podstawie częściowo nieznanej korespondencji na linii Kościół – rząd – teatr oraz zestawienia medialnych przekazów na temat spektaklu z instrukcjami i raportami państwowej cenzury. Stawia tezę, że obowiązujące w narracjach dotyczących Polski Ludowej utożsamienie cenzury z instytucją GUKPPiW jest niewystarczające i błędne. W zamian proponuje ujęcie zgodne z koncepcją cenzury rozproszonej, rozumianej jako praktyka wynikająca z powiązań i zależności pomiędzy Kościołem, Partią i teatrem, w których urząd państwowej cenzury nie był jedyną instancją. Powiązania te miały szczególne znaczenie w przypadkach dotyczących ochrony uczuć religijnych.
6
Publication available in full text mode
Content available

Autocenzura w pierwszych polskich przekładach Gianniego Rodariego

88%
Wielgosz A.
Porównania
|
2020
|
vol. 26
|
issue 1
256-265
EN
As Gaby Thomson-Wohlgemuth proves in her book Translation under State Control: Books for Young People in the German Democratic Republic, books for children and young people considered, for example, by the Israeli researcher Zohar Shavit to be a periphery of the literary polysystem (according to Itamar Even-Zohar’s theory), in a situation where the central authority tries to control and subordinate the publishing circuit begin to occupy a central place in the polysystem as the first tool for raising obedient citizens. In this case, the selection of foreign-language books to be translated and the control and censorship of existing translations also become extremely important.In Poland after 1945, the most frequently translated Italian children’s book, apart from classics such as Carl Collodi’s Pinocchio or Edmondo de Amicis’ Heart, were books by authors connected with Marxism and with the Italian Communist Party – Gianni Rodari and Marcello Argilli. Their novels for young peopleoften contained anti-monarchist and anti-capitalist content. Censors, according to research conducted by Katarzyna Biernacka-Licznar, had no objections to the content of these translations. However, I would like to show, using the example of the translations of the first two novels by Gianni Rodari: Il romanzo di Cipollino (Opowieść o Cebulku) by Zofia Ernstowa from 1954 and Gelsomino nel paese dei bugiardi (Gelsomino w kraju kłamczuchów) by Hanna Ożogowska from 1962, how the translators used self-censorship procedures, such as avoiding controversial fragments of the text. The translators, aware of the existence of the censor’s institution, deliberately manipulated the text in order to facilitate the publication of these novels.
PL
Jak dowodzi Gaby Thomson-Wohlgemuth w poświęconej tłumaczeniom anglojęzycznej literatury dziecięcej w NRD pracy Translation under State Control: Books for Young People in the German Democratic Republic, książki dla dzieci i młodzieży, uznawane na przykład przez izraelską badaczkę Zohar Shavit za margines polisystemu literackiego (według teorii Itamara Even-Zohara) w sytuacji, w której władza centralna próbuje kontrolować i podporządkowywać sobie obieg wydawniczy, zaczynają zajmować centralne miejsce w polisystemie jako pierwsze narzędzie służące do wychowywania posłusznych obywateli. W takim przypadku niezwykle ważny staje się też wybór obcojęzycznych książek do tłumaczenia oraz kontrolai cenzura gotowych przekładów.W Polsce po 1945 roku najczęściej tłumaczonymi dziełami literatury dziecięcej, poza klasycznymi pozycjami, takimi jak Pinokio Carla Collodiego czy Serce Edmonda de Amicisa, były książki autorów związanych z marksizmem i z Włoską Partią Komunistyczną – Gianniego Rodariego i Marcella Argilliego. Ich powieści dla młodzieży często zawierały treści antymonarchistyczne, antykapitalistyczne czy związane z równością klasową. Cenzorzy, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Katarzynę Biernacką-Licznar, nie mieli zastrzeżeń do treści tych przekładów. Chciałabym jednak pokazać na przykładzie tłumaczeń pierwszych dwóch powieści Gianniego Rodariego: Opowieści o Cebulku autorstwa Zofii Ernstowej z 1954 roku i Gelsomina w Krainie Kłamczuchów Hanny Ożogowskiej z 1962 roku stosowane przez tłumaczki zabiegi autocenzury, na przykład omijanie kontrowersyjnych fragmentów tekstu. Tłumaczki, mając świadomość istnienia instytucji cenzora, celowo manipulowały tekstem, aby ułatwić bezproblemowe wydanie tych powieści.
7
Publication available in full text mode
Content available

Stanisław Grzesiuk w objęciach cenzury

75%
Pachocki D.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2022
|
vol. 64
|
issue 1
379-397
EN
The article presents issues related to the publishing fate of the entire literary output of Stanisław Grzesiuk. It consists of three autobiographical novels: Pięć lat kacetu [Five years of a camp], Boso, ale w ostrogach [Barefoot, but in spurs] and Na marginesie życia [On the Margins of Life]. The editions that were published during the writer’s lifetime were subjected to various types of interference. The most important factor that influenced the final form of the text was institutional censorship. In addition, the author changed his works under the pressure of the publisher, the family and as part of the implementation of the court settlement. The editors of the new edition of Grzesiuk’s works, which was published in 2018 by the Pruszyński i S-ka publishing house, made an attempt to reconstruct texts from before non-author’s changes. The comparison of these editions with the first editions and manuscripts proves that the publishing house has made many incomprehensible decisions that may have an impact on the incorrect reception of the author’s message.
PL
W artykule prezentowane są zagadnienia związane z wydawniczymi losami całości literackiego dorobku Stanisława Grzesiuka. Składają się nań trzy autobiograficzne powieści: Pięć lat kacetu, Boso, ale w ostrogach oraz Na marginesie życia. Wydania, które ukazały się za życia pisarza były poddawane różnego typu ingerencjom. Najważniejszym czynnikiem, który miał wpływ na ostateczna postać tekstu była instytucjonalna cenzura. Ponadto autor zmieniał swoje utwory pod wpływem nacisków wydawcy, rodziny oraz w ramach realizacji sądowej ugody. Redaktorzy nowej edycji dzieł Grzesiuka, która ukazała się w 2018 roku w wydawnictwie Pruszyński i S-ka, podjęli próbę rekonstrukcji tekstów sprzed pozaautorskich zmian. Zestawienie tych wydań z pierwodrukami i rękopisami dowodzi, iż wydawnictwo podjęło wiele niezrozumiałych decyzji, które mogą mieć wpływ na błędną recepcję autorskiego przekazu.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.