Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: canabae legionis, Lower Moesia, non-destructive methods, Roman army, vicus

Sort By:

Limit search:

Non-Destructive Investigations in the Extramural Area of Novae (Lower Moesia) in 2014

100%

Tomas A.

Światowit

2015

vol. Tom XII (LIII), fasc. A

205-212

Rok 2014 był ostatnim rokiem badań nieinwazyjnych, których celem było wykrycie pozostałości osadnictwa cywilnego w okolicach obozu legionowego i późnoantycznego miasta Novae. W ostatnim sezonie prowadzono prospekcję na stanowisku Ostrite Mogili (domniemany vicus) zlokalizowanym ok. 2,5 km na wschód od Novae (Ryc. 1 :B), na wschód i południowy wschód od twierdzy (Ryc. 1 :E,F), oraz w obrębie tzw. wschodniego aneksu Novae (Ryc. 1 :A). Tak jak w latach ubiegłych, jako metody badawcze zastosowano prospekcję geomagnetyczną, elektrooporową oraz badania powierzchniowe z użyciem urządzeń GPS oraz wykrywacza metali. Wykonano także serię zdjęć pionowych nad stanowiskiem Ostrite Mogili. Prospekcja magnetyczna na terenie stanowiska Ostrite Mogili ograniczona była do jego części wschodniej i centralnej. Część zachodnia pokryta jest głębokimi nielegalnymi wykopami uniemożliwiającymi prospekcję. Na potrzeby prospekcji wyznaczono 20 kwadratów o powierzchni 40x40 m, na łącznym obszarze 1,3 ha. Dane zebrano urządzeniem Bartington Grad 601-Dual i przetworzono w programach Surfer 10 i Geoplot 3. Wykryto nieznaczne anomalie linearne, a anomalie dipolowe nie były tak liczne jak w części wschodniej badanej w roku 2013 (Ryc. 2). Jedna z anomalii dipolowych wykrytych w roku 2014 może stanowić ślad działania wysokich temperatur, np. pieców lub palenisk. Poszukiwania z użyciem wykrywaczy metali prowadzono w pasach o długości 25 m i szerokości 2 oraz 2,5 m. Najciekawszym odkryciem było kilkadziesiąt monet średniowiecznych, być może pochodzących z rozwleczonego skarbu. oprócz licznych żelaznych gwoździ i odpadów metalowych, zadokumentowano grociki strzał i aplikację z brązu w kształcie rozety (Ryc. 3:a-d,f), a także bardzo interesującą pieczęć ołowianą z przedstawieniem twarzy (Ryc. 3:h). Wśród znalezisk zadokumentowanych w trakcie badań powierzchniowych jest również fragment szklanej bransolety (Ryc. 3:e). Badania powierzchniowe objęły również okolice położone na południe od twierdzy, w tym także teren wzdłuż drogi prowadzącej do sanktuarium Dionizosa/ Liber Pater. Materiały archeologiczne były tam bardzo skromne, jednak nieco fragmentów naczyń udało się zebrać wzdłuż drogi prowadzącej do świątyni obecnie, co mogłoby wskazywać na jej użytkowanie także w Antyku. Rozległe pola na południe od Novae, gdzie nie stwierdzono żadnych śladów osadnictwa, mogły być terenem ziem uprawnych, podobnie jak i dziś. We wschodniej części aneksu Novae zarejestrowaliśmy nowe nielegalne wykopy (Ryc. 4). W trzech z nich widoczne były pozostałości murów oraz elementy architektoniczne. Ponadto, blisko krawędzi południowej skarpy, znaleźliśmy marmurowy krzyż. Fragmenty solidnych murów zostały również zadokumentowane na zachód od Novae, na wysokiej skarpie naddunajskiej (Ryc. 1:C1). Trzy kamienne konstrukcje usytuowane w trzech miejscach na brzegu skarpy zostały niedawno opublikowane przez P. Vladkovą. Jedna z nich należy bez wątpienia do akweduktu zachodniego Novae i mogła służyć jako zbiornik redystrybucyjny (castellum aquae). obiekt ten został zadokumentowany na początku lat 60. XX w. przez M. Biernacką-Lubańską. Największy z tych trzech obiektów usytuowany jest 430 m od północno-zachodniego narożnika obozu. Szerokość muru wynosi 0,9-1 m, a wymiary zachowanego fragmentu 2x4,9 m (Ryc. 5). W przeszłości widoczny był jeszcze jeden odcinek muru biegnący na osi północ-południe. Fragmenty murów prawdopodobnie należały do jakieś budowli położonej na terenie canabae. Prospekcja przeprowadzona na terenie położonym na zachód od obozu jest bardzo ograniczona, m.in. ze względu na obecność współczesnych działek letniskowych oraz intensywne uprawy. Jednakże każdego roku, podczas prac polowych, znajduje się tam zabytki, jak np. fragment marmuru z zachowaną dolną częścią litery (I ?) (Ryc. 3:i). Badania powierzchniowe i geofizyczne przeprowadzone zostały także na terenie stanowiska K”lna ćeśma (Ryc. 1:F), gdzie w przeszłości odkryto dwie płyty nagrobne datowane na III w.13 Jedna z nich została wystawiona kobiecie o imieniu Aurelia Quieta oraz jej małżonkowi, weteranowi legionu I Italica, noszącemu imię Flavius Decebalus. Treść inskrypcji oraz ślady osadnictwa w tym miejscu skłoniły T. Sarnowskiego do przeprowadzenia badań powierzchniowych w celu sporządzenia planigrafii zabytków. W rezultacie badań prowadzonych w roku 1978 doszedł on do wniosku, że w tym miejscu mogła znajdować się willa. Rezultaty badań geofizycznych okazały się jednak dość skromne, choć na obrazie widać ślady prostopadłych konstrukcji i liczne anomalie dipolowe, być może ślady nielegalnych wkopów. Badania powierzchniowe prowadzone były również na obszarze położonym na południe od stanowiska Ostrite Mogili, na południe od drogi Swisztow-Wardim i dalej na południowy zachód. Dzięki temu, udało się zlokalizować nowe stanowisko położone w pewnej odległości od stanowiska Ostrite Mogili (Ryc. 1:E). Mimo widocznych na powierzchni dużych ilości ceramiki i materiałów budowlanych, rezultaty badań geofizycznych okazały się negatywne. Wśród znalezisk warto wymienić bransoletę z brązu (Ryc. 3:g). Fragmenty naczyń pochodziły z ręcznie lepionej ceramiki trackiej, lokalnych naczyń stołowych, kuchennych oraz naczyń średniowiecznych i nowożytnych. Podczas sześciu tygodni badań prowadzonych w trzech sezonach (2012-2014) udało się zgromadzić dane pochodzące z 12,67 ha powierzchni badanej geofizycznie. Podczas badań powierzchniowych, które objęły duże obszary położone w promieniu 3-4 km wokół obozu, udało się zlokalizować obiekty takie jak fragmenty murów, mostu oraz drogi. Szczegółowa lokalizacja tych obiektów została wprowadzona do bazy GIS zawierającej m.in. zdjęcie satelitarne, zdjęcia pionowe, plany odsłoniętych dotychczas struktur - zarówno na terenie Novae, jak i w okolicach obozu, oraz planigrafię zabytków. Oprócz badań terenowych wykonano serię analiz laboratoryjnych próbek gleb pobranych z dobrze datowanych kontekstów. Wyniki analiz archeobotanicznych oraz antrakologicznych zostaną zestawione z obserwacjami dotyczącymi kości dzikich gatunków zwierząt zidentyfikowanych podczas wykopalisk. Dane te pozwolą na wyciagnięcie wniosków dotyczących pierwotnego środowiska i zmian, które przyniósł podbój tych ziem przez Rzymian. Szerszy obszar wokół Novae jest przedmiotem analiz krajobrazu archeologicznego, m.in. z użyciem poligonów Voronoia - Thiessena, a także analiz widoczności z różnych punktów na terenie obozu i wokół niego. Zgromadzone dane są obecnie przygotowywane do publikacji w formie monografii.

Refine search results

1 Światowit

1 Tomas A.

1 2015

Search results

Non-Destructive Investigations in the Extramural Area of Novae (Lower Moesia) in 2014