Search results

1

Kościół i cmentarz pw. św. Elżbiety w Niezdowie. Słów kilka o potrzebie rzetelności badań historycznych

100%

Mącik H.

Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego

|

2013 (2014)

|

vol. 5

328 - 333

PL

Artykuł omawia stan zachowania obiektów sakralnych w Niezdowie, podnosi też problem odpowiedniego ich udokumentowania

2

Dendroflora cmentarzy w gminie Uniejów – stan i problemy ochrony

75%

Chmielecki B., Kucharski L.

Biuletyn Uniejowski

|

2015

|

vol. 4

113-130

PL

Badaniami objęto roślinność krzewiastą i drzewiastą ośmiu obiektów leżących na terenie gminy Uniejów. Cztery z nich to tereny leżące wokół kościołów, zwane tu cmentarzami przykościelnymi, pozostałe to cmentarze grzebalne. Znajdują się one w miejscowościach: Uniejów, Wilamów, Spycimierz i Wielenin. W obiektach tych odnotowano 43 taksony drzew i krzewów, wśród nich 28 gatunków i 14 odmian oraz taksonu w randze rodzaju (Rosa). Analizowana dendroflora składa się z 22 gatunków drzew, 10 gatunków krzewów oraz jednego gatunku pnącza. Połowa z odnotowanych taksonów to gatunki lub odmiany drzew oraz krzewów nagonasiennych. Większość osobników z tej grupy drzew i krzewów pochodzi z nowych nasadzeń, nie starszych niż 20 lat. Obiektami o najbogatszej dendroflorze są cmentarze grzebalne w Uniejowie (23 taksony) i Wieleninie (19 taksonów). Najczęściej notowanym drzewem była lipa drobnolistna (Tilia cordata), a gatunkiem występującym na największej liczbie obiektów żywotnik zachodni (Thuja occidentalis). W badanych obiektach stwierdzono 14 drzew o rozmiarach pomnikowych. Zaproponowano objęcie ich ochroną prawną. Negatywnym zjawiskiem obserwowanym na cmentarzach gminy Uniejów jest uzupełnianie wysokiej zieleni gatunkami obcymi dla rodzimej flory, szczególnie drzewami i krzewami iglastymi.

EN

The study encompasses trees, bushes and shrubs in eight locations in Uniejów municipality. Four of them are cemeteries adjoining churches, and four are regular cemeteries. They are situated in Uniejów, Wilamów, Spycimierz and Wielenin. The studied dendroflora comprises 22 species of trees, 10 species of shrubbery and one species of creeper. Half of the taxons are species or varieties of gymnosperms trees and bushes, most of them planted not long ago (not more than 20 years ago). The richest dendroflora is found at cemeteries in Uniejów (23 taxons) and Wielenin (19 taxons). The most commonly found tree is Tilia cordata, and the species found in most of the locations is Thuja occidentalis. 14 monument-size trees have been found, and a proposal to put them under legal protection has been submitted. A negative phenomenon observed at cemeteries in Uniejów municipality is introduction of species (mostly coniferous trees and shrubs) that are foreign to the native flora.

3

Cmentarz w strukturze przestrzennej miasta

71%

Klima E., Wycichowska B., Popek W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica

|

2019

|

issue 35

73-93

EN

Dying is not part of the contemporary global pop culture that glorifies youth and vitality. If one considers the Catholic sacrum-taboo of death additionally, it turns out that there is no place for cemeteries today. The aim of the article is to show that cemeteries cannot be denied. They are part of every civilization and are baded in space and landscape. An important observation is that the meaning and location of the cemeteries has changed, as has the culture. The example of Lodz was used.

PL

Umieranie nie mieści się we współczesnej globalnej kulturze pop gloryfikującej młodość i witalność. Jeśli dodać do tego katolickie sacrum-tabu śmierci okaże się, że dzisiaj nie ma miejsca na cmentarze. Celem artykułu jest pokazanie, że nie da się ich jednak wyprzeć, że są częścią każdej cywilizacji i mają lokalizację w przestrzeni i krajobrazie. Ważnym spostrzeżeniem jest to, że znaczenie i miejsce cmentarzy zmieniało się tak, jak zmieniała się kultura. Posłużono się przykładem Łodzi.

4

Negotiations, expropriation and compensation for establishing cemeteries in Poland an overview of the subject matter

71%

Lis P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica

|

2019

|

issue 35

47-57

PL

W opracowaniu podjęto problematykę funkcjonowania nietypowego rynku nieruchomości niezabudowanych przeznaczonych pod cmentarze. W Polsce występuje potrzeba powiększania i zakładania nowych cmentarzy. Nieliczne gminy potrafią skutecznie przeprowadzić takie inwestycje. Największe trudności występują w miastach. Celem niniejszego artykułu było zarysowanie problematyki negocjacji, wywłaszczeń i odszkodowań w procesie realizacji inwestycji w Polsce. W procesie negocjacji pomiędzy gminą a podmiotem prywatnym realizowanym dla nabycia gruntów przeznaczonych pod cmentarze dowiedziono, że gmina musi zakładać koszt realizacji inwestycji na około 55% ceny zakupu gruntów, przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną na danym rynku lokalnym. W opracowaniu wskazano na ograniczenia związane z lokalizacją inwestycji w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz ograniczenia w zakresie efektywnego przeprowadzenia rokowań o nabycie gruntów przeznaczonych pod cmentarz w drodze umowy. Wskazano, że głównym problemem jest szkoda lokalizacyjna (zaistniała lub nie), która w znacznym stopniu przyczynia się do zablokowania trybu umownego wykupu gruntu i zasadniczo komplikuje i przeciąga w czasie zakończenie procedury wywłaszczeniowej.

EN

The subject matter of this work is the functioning of a specific market of undeveloped real estate intended for cemeteries. There is a need in Poland not only to expand the existing cemeteries but also to establish new ones. However, such investments are successfully made only in a few gminas, not to mention big cities, where they seem even harder to be carried out. The aim of this article is to outline the issues of negotiations, expropriation and compensation in the process of investment implementation in Poland. In the negotiation process between a gmina (commune) and a private entity, carried out for the purchase of land intended for cemeteries, it has been proved that the gmina must assume the cost of the investment at approximately 55% of the purchase price of land intended for single-family housing on a given local market. Additionally, the author indicates the limitations associated with the location of investments in local spatial development plans as well as the limitations in terms of conducting effective negotiations for purchasing land intended for cemeteries by means of an agreement. The main problem indicated in the work is the location damage (suffered or not), which has largely contributed to blocking the contractual purchase of land and substantially complicates and delays termination of the expropriation procedure.

5

Cmentarz w malarstwie i grafice Józefa Czajkowskiego

71%

Nowakowska M.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

issue 4

179-188

EN

The cemetery is a topic seemingly created to weave decadent reflections on the ephemerality and fragility of human life, so it is no wonder that it was eagerly taken up by Young Poland modernists. One of them was Józef Czajkowski (1872–1947) – an extremely versatile artist who contributed to the development of Polish architecture, craftsmanship and education, as well as an experimental graphic artist and painter. This is evidenced by the color lithograph from 1903, “Monastery Cemetery in Krakow” and the oil painting on canvas from 1910, “Winter Garden”, which is an extension of the graphic composition. Both in lithography and in an oil painting, Czajkowski showed his mastery in synthesizing a composition, building space and conveying the atmosphere of a place. Especially the tasteful nuances within the narrow range of white, black and brown, used in “Winter Garden”, show Czajkowski’s painterly class, as it turns out – a landscape’s painter as outstanding as his younger brother Stanisław Czajkowski. Both brothers were students of Jan Stanisławski. Although, Józef seems to be a more original and consummate colorist and symbolist, he has not devoted himself to painting. In his mature work, he strove to synthesize the arts, both in terms of workshop and content. That is why the sepulchral theme, appearing also in the 1900 painting “Kirkut”, does not seem to be accidental and deserves a thorough analysis – also in the context of research on graphics and painting of Young Poland’s modernism.

PL

Cmentarz to temat wręcz stworzony do snucia dekadenckich rozważań nad ulotnością i kruchością ludzkiego życia, nic zatem dziwnego, że chętnie podejmowali go młodopolscy moderniści. Jednym z nich był Józef Czajkowski (1872–1947) – twórca niezwykle wszechstronny i zasłużony dla rozwoju polskiej architektury, rzemiosła i edukacji, a przy tym grafik i malarz eksperymentujący z kompozycją, kolorem i warsztatem. Świadczy o tym litografia barwna z 1903 roku jego autorstwa, zatytułowana Cmentarz klasztorny w Krakowie, oraz obraz olejny na płótnie z 1910 roku Ogród zimą, będący powtórzeniem, ale i rozwinięciem graficznej kompozycji. Czajkowski, dla którego zima ze swoim krajobrazem była ulubioną do uwieczniania porą roku (czego potwierdzeniem są dwa wybitne płótna: Sad w zimie z 1900 roku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie oraz namalowane rok później Zima. Paw w ogrodzie z Lwowskiej Galerii Sztuki), zarówno w litografii, jak i w obrazie olejnym dał popis maestrii w syntetyzowaniu kompozycji, budowaniu przestrzeni za pomocą kontrastów walorowych i barwnych i oddawaniu atmosfery miejsca. Zwłaszcza wysmakowane niuanse w obrębie wąskiej gamy bieli, czerni i brązów, zastosowane w Ogrodzie zimą, pokazują malarską klasę Czajkowskiego, jak się okazuje – równie wybitnego pejzażystę, jak jego młodszy brat Stanisław Czajkowski. Obaj bracia byli uczniami Jana Stanisławskiego. Józef wydaje się jednak być bardziej oryginalnym i wytrawnym kolorystą i symbolistą, choć nie poświęcił się malarstwu. W swojej dojrzałej twórczości dążył do syntezy sztuk, każde dzieło traktując wielopłaszczyznowo, pod względem poszukiwań tak warsztatowych, jak i treściowych. Dlatego wątek sepulkralny, pojawiający się także w obrazie Kirkut z 1900 roku, nie wydaje się być przypadkowy i zasługuje na wnikliwą analizę – także w kontekście badań nad grafiką i malarstwem młodopolskiego modernizmu.

6

Cmentarz w Nawarii koło Lwowa. Z badań nad polskim dziedzictwem narodowym na utraconych ziemiach wschodnich

63%

Tomczyk R.

Historia Slavorum Occidentis

|

2021

|

issue 4 (31)

172-198

EN

Cemeteries are important sources of information on local and regional social history. Historic sepulchral objects, typically located in cemeteries (crosses, headstones, tombs, grave chapels), with well-preserved inscriptions and epitaphs, are also important source material in genealogical research. Today, of special importance is documenting the survived objects of sepulchral art in cemeteries located in the Eastern Territories lost by Poland. This article is an attempt at presenting the events and names of Poles who lived in Navaria near Lvov, a town later transformed into a village, based on the old crosses and headstones which have survived in the local cemetery, together with other source materials. There are few objects commemorating Poles in the historical part of the cemetery in Navaria where Poles were buried until the mid-1940s. In the past several decades, a majority of the Polish graves were destroyed. The remaining ones are testimony of Poles’ presence in Navaria.

7

Roztoczańskie cmentarze – sacrum i pomniki przeszłości regionu w kontekście ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej

63%

Martyn W.

Facta Simonidis

|

2014

|

vol. 7

|

issue 1

195-214

EN

The article carried out characteristics and assessed the status of sacrum in selected cemeteries of Roztocze region treated as monuments of the past in the context of the possibility of their use in tourism and sightseeing. We analyzed the characteristics of this region’s cemeteries belonging to the Greek Catholic, Orthodox, Roman Catholic, Jewish and Protestant religion followers. Their genesis, war and symbolism were taken into account in the analysis. It was clear that sacrum was best preserved at war and symbolic cemeteries. It is due to the fact that they remain under the patronage of the state and burials no longer take place there. Their current architectural state was achieved as a result of competitions, or through the implementation of the rules governing the appearance of war a cemetery. At the same time, the sacred status appears to be threatened the most at the Roman Catholic cemeteries. Such a situation takes place as a result of a few factors. First of all, the cemetery is open; second of all, there is not much intervention into landscape architecture of the place by the administrator of cemetery.

PL

W artykule scharakteryzowano i oceniono stan sacrum na wybranych cmentarzach roztoczańskich traktowanych jako pomniki przeszłości regionu. Analizę przeprowadzono w kontekście możliwości ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej. Oceniono charakterystyczne dla regionu nekropolie należące do wyznawców religii: grekokatolickiej, prawosławnej, rzymskokatolickiej, żydowskiej i ewangelickiej. Uwzględniono w analizie również nekropolie wojenne oraz symboliczne. Stwierdzono, że najbardziej obecne jest sacrum na cmentarzach wojennych i symbolicznych. Wynika to z faktu, że są objęte mecenatem państwa i w dzisiejszych czasach zamknięte dla pochówków. Aktualny wyraz architektoniczny uzyskały one najczęściej w wyniku konkursów. W ich przypadkach wygląd podporządkowany jest specjalnym przepisom np. decydującym o wyglądzie cmentarza wojennego. W analizach stwierdzono, że sacrum najbardziej zagrożone jest na cmentarzu rzymskokatolickim. Wynika to z racji jego otwartości i ograniczonej interwencji administratora cmentarza w stan jego współczesnej architektury i zieleni. Zdecydowanie najgorzej oceniono sacrum w odniesieniu do cmentarzy innych wyznań niż katolickie. Znaczna część cmentarzy szczególnie grekokatolickich, oraz żydowskich zatracają sacrum przy bierności miejscowych władz administracyjnych i gmin wyznaniowych.

8

Zwyczaje pogrzebowe i usługi pogrzebowe polskiego Lwowa na przełomie XIX i XX w.

63%

Tomczyk R.

Historia Slavorum Occidentis

|

2017

|

issue 4 (15)

71-87

EN

In the late 19th century, the larger cities in Galicia including the capital city of Lvov followed the example of large centres in the Habsburg empire where private, licensed funeral parlours were established, rendering comprehensive funerary services. In the first decade of the 19th century, the Lvov authorities decided to affect the prices of funerary services. One of the reasons was intention to offer standard funerary services to the city’s poor inhabitants. The magistrate’s goal was to have its own communal funeral parlour which would also handle funerals of the city’s less affluent inhabitants. In 1909, the “Concordia” Municipal Funeral Parlour started operations. In the Polish community in Lvov, the burial ritual was directly related to the Catholic tradition. In the last two decades of the 19th century, an obituary published in the press made its way to the burial ritual in Lvov in the form still used today i.e. information about the death and the date of the funeral, sometimes also about a memorial service, graphically marked with a thick black border with a cross. The funerary ritual which emerged at that time remained largely unchanged in the Second Polish Republic (1918–1939). The situation changed after WWII when Lvov was under the Soviet and Ukrainianrule. While in this difficult time the Catholic church was persecuted, Poles living in Lvov made an effort to invite a priest to funerals of their next of kin.

9

Barbarzyńcy w ogrodzie pamięci. Cmentarz rodziny von Lüttwitzów w Sobótce-Górce

63%

Marcinek R.

Ochrona Zabytków

|

2019

|

issue 1

171-204

PL

Cmentarze ewangelickie należą do najbardziej zagrożonych grup zabytków rejestrowych. Tylko niewielką ich część objęto na Ziemiach Odzyskanych ochroną prawną. Przez dziesięciolecia przymykano oczy na dewastację, rabunek i niszczenie „poniemieckich” nagrobków czy elementów wyposażenia, na równanie nekropolii z ziemią i łamanie prawa dotyczącego pochówków. Stanu tego nie możemy, niestety, uznać za fazę zamkniętą. Analiza cmentarza rodziny von Lüttwitzów w Sobótce-Górce jest próbą pokazania, że można utrzymać pamięć tam, gdzie cmentarz w dawnej postaci nie istnieje; próbą historycznego „odtworzenia” pochowanych, wyrwania ich z anonimowości, z której wyrastają obojętność i zła wola. Pod skorupą asfaltu leżą kości współzałożyciela uniwersytetów w Berlinie i we Wrocławiu, kilku pruskich generałów, re¬formatora szkolnictwa w Bawarii czy skromnego oberleutnanta, który w 1916 r. poległ nad jeziorem Narocz, kiedy pułki śląskie powstrzymywały rosyjską ofensywę na Wilno. Przywrócenie pamięci, której ochrona jest nieodłącznym elementem ochrony zabytków, to krok w stronę rozwią¬zania problemu – przywrócenia rodowej nekropolii należnego miejsca w zespole pałacowo-parkowym bądź jej likwidacji, ale z szacunkiem dla ludzkich szczątków i obowiązującego prawa.

EN

Evangelical cemeteries belong to the most endangered groups of registered monuments. Only a small part of them was covered by legal protection in the Recovered Territories. For decades, people turned a blind eye to the devastation, robbery and destruction of “post-German” tombstones and pieces of equipment, to the destruction of the necropolis and to the violation of burial laws. Unfortunately, we cannot say this is a finished phase. The analysis of the von Lüttwitz family cemetery in Sobótka-Górka is an attempt to show that one can maintain the memory of a place even if the cemetery does not exist in its previous form; an attempt at a historical “reconstruction” of the buried, bringing them out of anonymity, which gives rise to indifference and bad will. Under the layer of asphalt lie the bones of the co-founder of the universities in Berlin and Wrocław, several Prussian generals, a school reformer in Bavaria or a modest oberleutnant who died on Lake Narach in 1916 when the Silesian regiments stopped the Russian offensive on Vilnius. Restoring the memory, the protection of which is an inseparable element of monument protection, is a step towards solving the problem – restoring the family necropolis to its proper place in the palace and park complex or its liquidation, but with respect for human remains and the applicable law.

10

Żydowskie ślady na Środkowym Nadodrzu

63%

Kirmiel A.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2011

|

vol. 1

|

issue 1

137-141

EN

The article concerns remains of the presence of the Jewish population in the the Middle Nadodrze Region. The author briefly describes the Polish-German cooperation in the act of rescuing of the cultural heritage in the explored area as well as the activity of social organisations and schools participating in this undertaking.

PL

Artykuł dotyczy pozostałości po obecności ludności żydowskiej na Środkowym Nadodrzu. Autorka krótko opisuje polsko-niemiecką współpracę w akcie ratowania dziedzictwa kulturowego na badanym terenie oraz działalność organizacji społecznych i szkół uczestniczących w tym przedsięwzięciu.

11

Cmentarze żydowskie i synagogi na terenie województwa warmińsko-mazurskiego – historia, stan obecny

63%

Knercer W.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2011

|

vol. 1

|

issue 1

127-135

EN

The Jews, on area of the Teutonic Order State, and later the Duchy of Prussia and Warmia, had no right to settled down, with only some exceptions. They received this law after „Judenedikt” was proclaimed in 1812. However, people of Jewish confession were undersized society. World War II brought extermination of this community. In the cultural landscape of Warmia and Mazury remain handful traces of material culture, which are praying houses, synagogues and cemeteries. Most synagogues were destroyed during the „Kristallnacht” in November, 1938 and majority of cemeteries were destroyed after World War II. Preserved and protected goods of material culture are the only remains, presenting the Jewish legacy in this region.

PL

Żydzi na terenie państwa krzyżackiego, a później Prus Książęcych i Warmii, nie mieli prawa do osiedlania się, poza kilkoma wyjątkami. Prawo to otrzymali po ogłoszeniu „Judenediktu” w 1812 r. Jednak ludność wyznania żydowskiego stanowiła nieliczne społeczeństwo. II wojna światowa przyniosła zagładę tej społeczności. W krajobrazie kulturowym Warmii i Mazur zachowały się nieliczne ślady kultury materialnej, jakimi są domy modlitwy, synagogi i cmentarze. Większość bożnic została zniszczona podczas „Nocy Kryształowej” w listopadzie 1938 r., a lwia część cmentarzy została zniszczona po II wojnie światowej. Jedynymi pozostałościami są zachowane i chronione dobra kultury materialnej, prezentujące spuściznę żydowską w tym regionie.

12

Kwestia narodowości żołnierzy Armii Czerwonej pochowanych na trenie województwa podlaskiego

63%

Nikołajuk J.

Biuletyn Historii Pogranicza

|

2023

|

issue 23

62-78

EN

Red Army soldiers found themselves in the eastern territories of the Second Polish Republic first as a result of Soviet aggression in September 1939, and then during military operations conducted by the Soviets in 1944–1945. Immediately after the war, the problem of exhumation and identification of the Red Army soldiers who died in these areas arose. Also in the area of the present Podlaskie Voivodeship, in the first post-war years, the first exhumation action was carried out (then there were more, the last one in 2018). After its completion, most of the soldiers' remains were buried in cemeteries of Red Army soldiers created for this purpose or in war and municipal cemeteries shared with soldiers of the Polish Army or civilians. In addition, in many places there are collective and individual graves, in which, for example, prisoners of war who died in camps rest. A total of 137,450 Soviet soldiers are buried in cemeteries in the Podlaskie Voivodship. The names of only 2.2% of all those buried are known.

PL

Na wschodnich ziemiach II RP żołnierze Armii Czerwonej znaleźli się najpierw w wyniku agresji sowieckiej we wrześniu 1939 r., a następnie w czasie operacji militarnych prowadzonych przez Sowietów w latach 1944–1945. Tuż po wojnie pojawił się problem ekshumacji i identyfikacji poległych na tych obszarach żołnierzy Armii Czerwonej. Także na terenie obecnego województwa podlaskiego w pierwszych latach powojennych została przeprowadzona wówczas pierwsza akcja ekshumacyjna (potem były kolejne, ostatnia w 2018 r.). Po jej zakończeniu większość szczątków żołnierzy złożono na utworzonych w tym celu cmentarzach żołnierzy Armii Czerwonej lub na cmentarzach wojennych i komunalnych wspólnych z żołnierzami Wojska Polskiego lub ludnością cywilną. Ponadto w wielu miejscowościach znajdują się mogiły zbiorowe i indywidualne, w których spoczywają np. jeńcy zmarli w obozach. Na cmentarzach w województwie podlaskim spoczywa łącznie 137 450 żołnierzy sowieckich. Znane są nazwiska zaledwie 2,2% ogółu pochowanych.

13

Roztoczańskie cmentarze – sacrum i pomniki przeszłości regionu w kontekście ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej

63%

Martyn W.

Facta Simonidis

|

2014

|

issue 7

195-214

PL

W artykule scharakteryzowano i oceniono stan sacrum na wybranych cmentarzach roztoczańskich traktowanych jako pomniki przeszłości regionu. Analizę przeprowadzono w kontekście możliwości ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej. Oceniono charakterystyczne dla regionu nekropolie należące do wyznawców religii: grekokatolickiej, prawosławnej, rzymskokatolickiej, żydowskiej i ewangelickiej. Uwzględniono w analizie również nekropolie wojenne oraz symboliczne. Stwierdzono, że najbardziej obecne jest sacrum na cmentarzach wojennych i symbolicznych. Wynika to z faktu, że są objęte mecenatem państwa i w dzisiejszych czasach zamknięte dla pochówków. Aktualny wyraz architektoniczny uzyskały one najczęściej w wyniku konkursów. W ich przypadkach wygląd podporządkowany jest specjalnym przepisom np. decydującym o wyglądzie cmentarza wojennego. W analizach stwierdzono, że sacrum najbardziej zagrożone jest na cmentarzu rzymskokatolickim. Wynika to z racji jego otwartości i ograniczonej interwencji administratora cmentarza w stan jego współczesnej architektury i zieleni. Zdecydowanie najgorzej oceniono sacrum w odniesieniu do cmentarzy innych wyznań niż katolickie. Znaczna część cmentarzy szczególnie grekokatolickich, oraz żydowskich zatracają sacrum przy bierności miejscowych władz administracyjnych i gmin wyznaniowych.

EN

The article carried out characteristics and assessed the status of sacrum in selected cemeteries of Roztocze region treated as monuments of the past in the context of the possibility of their use in tourism and sightseeing. We analyzed the characteristics of this region’s cemeteries belonging to the Greek Catholic, Orthodox, Roman Catholic, Jewish and Protestant religion followers. Their genesis, war and symbolism were taken into account in the analysis. It was clear that sacrum was best preserved at war and symbolic cemeteries. It is due to the fact that they remain under the patronage of the state and burials no longer take place there. Their current architectural state was achieved as a result of competitions, or through the implementation of the rules governing the appearance of war a cemetery. At the same time, the sacred status appears to be threatened the most at the Roman Catholic cemeteries. Such a situation takes place as a result of a few factors. First of all, the cemetery is open; second of all, there is not much intervention into landscape architecture of the place by the administrator of cemetery.

14

Pochówek w Galicji. Wybrane zagadnienia administracyjno-prawne. Część II

63%

Kotliński T. J.

|

2021

|

vol. XXIV

|

issue 24

87-98

EN

The second half of 18th century brought the era of change in existing burial procedures in many European countries, where corpses were buried in churches and adjacent cemeteries. The changes were implemented due to health related aspects, but also through limited burial capabilities within the town administrative borders. In Austria, the decision to move cemeteries outside the town administrative borders, was made by Emperor Franz Joseph II before the end of 1783. As a consequence, numerous new cemeteries were commonly established within the territory of the State, including Galicia, many of which exist to the present day. Concurrently with time, there were a number of legal acts issued in Austria, that precisely governed issues relating to organization of cemeteries and funerals. In the second part of the study, selected legal issues concerning administration of the cemeteries are presented, including fees and cemetery infrastructure. Legal solutions introduced by the city of Kraków regarding management of Rakowicki Cemetery in the second part of the 19th century are given as an example.

PL

Druga połowa XVIII w. to okres odchodzenia w wielu państwach europejskich od dotychczasowych zasad pochówku, opartych na grzebaniu zwłok w kościołach i na cmentarzach zlokalizowanych w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Dokonywane zmiany motywowane były przede wszystkim względami zdrowotnymi, ale również ograniczonymi możliwościami pochówków w obrębie samych miast. W przypadku Austrii decyzja o przeniesieniu cmentarzy poza obręb miejscowości podjęta została przez cesarza Józefa II końcem 1783 r. Jej konsekwencją było niemal powszechne zakładanie na terenie państwa, w tym także w Galicji, nowych cmentarzy, z których część funkcjonuje do dziś. Jednocześnie w Austrii z biegiem kolejnych lat wydawano szereg aktów prawnych, które szczegółowo regulowały kwestie związane z organizacją cmentarzy i pogrzebów. W drugiej części opracowania przedstawiono wybrane zagadnienia prawne w zakresie administracji cmentarzami, m.in. dotyczące opłat oraz infrastruktury cmentarnej. Jako przykład posłużyły rozwiązania prawne przyjęte w drugiej połowie XIX w. przez miasto Kraków dla zarządu Cmentarza Rakowickiego.

15

Protection of Graves and Cemeteries in Treaties on Friendship and Cooperation Signed by Poland with States Formed after the Collapse of the USSR

54%

Staszewski W. S.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2020

|

vol. 30

|

issue 3

161-181

EN

Cooperation of states in terms of protection of graves and cemeteries is an important factor of building mutual respect and trust between countries and encourages the creation of a basis of understanding and rapprochement between nations. This article analyses agreements on friendship and cooperation signed by Poland, which play a special role in state treaty relations. The personal scope of the study was limited to agreements signed with states formed after the collapse of the USSR-this area, taking into account various events shaped historically (and not only in the scope of the history of Poland) is especially important in the context of protection of graves and cemeteries. It is where numerous necropolises and places of burial of Poles are located. It also needs to be taken into account that a number of places of burial of remains of persons coming from various countries are located in the territory of Poland. The aim of the study is to provide an answer to the research question of whether cooperation in terms of protection of graves and cemeteries was taken into account in the provisions of political treaties signed by Poland with the aforementioned states and if this cooperation was given an appropriate rank, thus, whether there was an adequate legal framework guaranteeing implementation of the cooperation in an appropriate way in the discussed scope.

PL

Ochrona grobów i cmentarzy w traktatach o przyjaźni i współpracy zawartych przez Polskę z państwami ukształtowanymi po rozpadzie ZSRR Współdziałanie państw w zakresie ochrony grobów i cmentarzy stanowi ważny czynnik budowy wzajemnego poszanowania i zaufania między państwami oraz sprzyja tworzeniu podstaw zrozumienia i zbliżenia między narodami. W niniejszym artykule dokonano analizy zawartych przez Polskę umów o przyjaźni i współpracy, które odgrywają szczególną rolę w stosunkach traktatowych państw. Zakres podmiotowy opracowania ograniczony został do umów podpisanych z państwami ukształtowanymi po rozpadzie ZSRR – obszar ten, biorąc pod uwagę różne wydarzenia ukształtowane historycznie (i to nie tylko w zakresie historii Polski), jest szczególnie ważny w kontekście ochrony grobów i cmentarzy. To tam znajdują się liczne nekropolie i miejsca pochówku Polaków. Należy także mieć na względzie, że na terytorium Polski zlokalizowanych jest też wiele miejsc pochówku szczątków ludzkich osób pochodzących z różnych państw. Celem opracowania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie badawcze, czy współpraca w zakresie ochrony grobów i cmentarzy została uwzględniona w postanowieniach traktatów politycznych zawartych przez Polskę ze wspomnianymi państwami oraz czy współpracy tej nadano odpowiednią rangę, a tym samym, czy znalazły się odpowiednie ramy prawne gwarantujące we właściwy sposób realizację współpracy we wskazanym obszarze.

16

Cmentarz, trup i dusza w wyobrażeniach prasy kaliskiej drugiej połowy XIX wieku

54%

Błachowicz M.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

issue 4

13-39

EN

The cemetery – institutionalized place for the laying of bodies, in the form known today, is the result of revolutionary changes brought about by the Enlightenment in Europe. Its main feature is the location of necropolises away from human settlements. The official action of relocating cemeteries coincided with the need to cultivate the memory of relatives who died. Such revolutionary changes could not remain unaffected by the perception of death. The article is an attempt to sketch the views, beliefs and fantasies about Christian cemeteries in the second half of the 19th century among the Kalisz intelligentsia. The collected source material comes from “Kaliszanin”, published in the years 1871–1892. Most of the analyzed texts concern cemeteries in Kalisz, but statements about other cities and those contained in literary fiction were not omitted. Due to the complexity of the issues, the focus was on three selected problems. The focus is on the perception of necropolises and their “inhabitants” – the dead. Cemeteries are places to store human remains and to cultivate the memory of the dead. However, due to their connections with eschatology, they are places that elude rational categories. The resulting ambiguity is undoubtedly worthy of the researchers’ attention. Much attention was paid to people’s perception of the second half of the nineteenth century of the remains already laid in the grave. It is the title “corpse”. Another area of interest is the soul – a hypothetical form of human posthumous existence. In Christian culture, belief in resurrected bodies is closely related to belief in an immortal soul. The cemetery is not only a place where bodies await the resurrection, but also a zone where “ghosts” can appear to people. Hence, it is impossible to ignore the views and fantasies on this subject. At the same time, an attempt was made to interpret the collected material, hoping that this contribution would be useful for further research on the issue.

PL

Cmentarz – zinstytucjonalizowane miejsce składania zwłok, w znanej dziś formie jest efektem rewolucyjnych przemian, jakie przyniosło Europie oświecenie. Ich główną cechą jest lokowanie nekropolii z dala od ludzkich osiedli. Urzędowa akcja przenoszenia cmentarzy zbiegła się z potrzebą kultywowania pamięci o bliskich zmarłych. Tak rewolucyjne zmiany nie mogły pozostać bez wpływu na postrzeganie śmierci. Artykuł jest próbą naszkicowania poglądów, wierzeń i fantazji na temat cmentarzy chrześcijańskich wśród inteligencji kaliskiej w II połowie XIX wieku. Zebrany materiał źródłowy pochodzi z wychodzącego w latach 1871–1892 „Kaliszanina”. Większość analizowanych tekstów dotyczy nekropolii kaliskich, ale nie pominięto też wypowiedzi dotyczących innych miast i zawartych w fikcji literackiej. Ze względu na obszerność problematyki skupiono się na trzech wybranych problemach. W centrum zainteresowań stoi postrzeganie nekropolii i ich „mieszkańców” – zmarłych. Cmentarze są miejscem przeznaczonym do składowania ludzkich szczątków i kultywowania pamięci o zmarłych. Jednak przez związki z eschatologią są miejscami wymykającymi się kategoriom racjonalnym. Wynikająca z tego niejednoznaczność niewątpliwie warta jest uwagi badaczy. Sporo uwagi poświęcono postrzeganiu przez ludzi II połowie XIX wieku szczątków już złożonych w grobie. Jest to tytułowy „trup”. Kolejnym obszarem zainteresowania jest dusza – hipotetyczna forma egzystencji pośmiertnej ludzi. W kulturze chrześcijańskiej wiara w zmartwychwstałe ciała jest ściśle związana z wiarą w nieśmiertelną duszę. Cmentarz jest nie tylko miejscem złożenia oczekujących na zmartwychwstanie ciał, ale również strefą, w której mogą ukazać się ludziom „duchy”. Stąd nie sposób pominąć poglądów i fantazji na ten temat. Dokonano przy tym próby interpretacji zebranego materiału, mając nadzieję, że przyczynek ten będzie przydatny do dalszych badań nad zagadnieniem.

17

Poznańscy Żydzi – szkic do dziejów: rabini, synagogi, szkoły talmudyczne, zapomniane cmentarze…

54%

Jedlińska E.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

issue 4

119-136

EN

The presence of the Jews in Poznań dates back to the early years of the city. The first Polish prince Bolesław the Pious, following the example of Emperor Frederic II who in 1283 granted privileges to the Jews in Vienna, has done the same in Poznań. As Poznań grew, the population of Jews in the city has been gradually growing. In 1507, based on the census conducted in that year, it appears that Poznań, at the time, was one of the largest Jewish communities in Poland. The first Jewish cemetery recorded in the town’s documents was established in the 15th century in a place called Złota Góra (Goldenberg), then it was moved to the western side to a hill called Musza Góra. At the end of the 18th century, the Jewish community made up almost a quarter of the inhabitants of Poznań. In 1793 the city came under the Prussian rule. During the fire in 1803 which devastated the northeastern part of the Old Town and the Jewish quarter. An urban planning-action undertaken by the Prussian authorities didn’t include reconstruction of the Jewish quarter. The Jewish cemetery on Musza Góra existed until 1804 when the Jews were forced to leave. The Jewish community was given land for a new cemetery on Głogowska Street. The history of Poznań’s Jews is a parable of a non-existent place, lost between the tenement houses and the backyard of Lazarus district (Łazarz). Once intellectually and the quantitatively significant Jewish community has disappeared. The latest Jewish cemetery in Poznań has been established in the 1930s on Szamarzewskiego Street. In the documents of the Municipal Executive Board in Poznań, it is called: Jewish Cemetery. Nowadays it’s nonexistent, as it was turned into gardens.

PL

Pierwsi żydowscy osadnicy pojawili się w Poznaniu już w początkach istnienia miasta. Pierwszy polski książę Bolesław Pobożny, idąc za przykładem cesarza Fryderyka II, który w 1283 roku nadał Żydom w Wiedniu przywileje, uczynił to samo w Poznaniu. Wraz z rozwojem miasta stopniowo zwiększała się w nim liczebność ludności żydowskiej. Na początku XV wieku co czwarty budynek przy ulicy Sukienniczej był zajmowany przez Żydów. Ulica niebawem zyskała nazwę ulicy Żydowskiej. Z przeprowadzonego w 1507 roku spisu powszechnego wynika, że Poznań był jedną z największych gmin żydowskich w Polsce. Pierwszy cmentarz żydowski został założony w XV wieku na Złotej Górze, w pobliżu obecnego kościoła oo. Jezuitów, później przeniesiony został na teren zwany Muszą Górą, po zachodniej stronie miasta. Pod koniec XVIII wieku gmina żydowska stanowiła jedną czwartą mieszkańców. W 1793 roku Poznań przeszedł pod władanie pruskie. Podczas pożaru w 1803 roku spłonęły trzy z sześciu synagog. Działania urbanistyczne podjęte przez władze pruskie nie objęły odbudowy dzielnicy żydowskiej. Cmentarz na Muszej Górze został zlikwidowany w 1804 roku, a gmina żydowska otrzymała grunt pod nowe miejsce pochówku przy ul. Głogowskiej. Historia poznańskich Żydów jest przypowieścią o nieistniejącym miejscu, zagubionym między dziewiętnastowiecznymi kamienicami a podwórkami dzielnicy nazwanej Łazarz. Niegdyś znacząca społeczność żydowska w Poznaniu zniknęła. Najnowszy cmentarz został założony w latach 30. XX wieku przy ul. Szamarzewskiego. On również już nie istnieje – obecnie znajdują się tam ogrody działkowe.

18

Przełomowa rola Zgromadzenia Księży Misjonarzy w procesie kształtowania przestrzeni sepulkralnej Warszawy

51%

Jasińska D.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2020

|

vol. 134

117-149

EN

A breakthrough role of the Congregation of the Mission in the proces of shaping sepulchral space in Warsaw is well-known and commonly appreciated. In spite of Vincentians’ indisputable merits in that field as well as many papers devoted to Warsaw necropolis as well as to this congregation, this topic has not been tackled in a thorough historical monograph. Such a lengthy paper would have to take account of the real time in which moving cemeteries away from the cities began and explain its causes. It has been shown in this article that in research on extra-urban cemeteries an assumption had been made for a long time that at first some legal rules ordering their creation were enacted. Only later (despite no small resistance) did it come to implementing these rules. However, new studies show that in the 16th, 17th and 18th centuries burial sites were organized without any strict obligations to bury the deceased outside of the settlements. It was done out of necessity which derived from overfilling of temple undergrounds and cemeteries located next to churches. Warsaw which was considered a huge city in the 17th century followed this pattern thanks to the Vincentians who introduced a new manner of locating cemeteries both early and consistently.

PL

Przełomowa rola Zgromadzenia Księży Misjonarzy w procesie kształtowania przestrzeni sepulkralnej Warszawy była powszechnie znana i doceniana. Mimo niepodważalnych zasług na tym polu oraz licznych opracowań poświęconych nekropoliom warszawskim jak i temu zgromadzeniu, temat ten nie doczekał się wnikliwej monografii historycznej uwzględniającej ustalenie rzeczywistego czasu, w którym przenoszenie cmentarzy za miasto się rozpoczęło oraz poznania przyczyn tych działań. Niniejszy artykuł ma za zadanie wykazać, że w badaniach nad kształtowaniem się cmentarzy pozamiejskich przyjmowano długo założenie, iż najpierw pojawiły się regulacje prawne, nakazujące ich tworzenie, a dopiero później (i z dużymi oporami) doszło do ich realizacji. Nowsze studia pokazują jednak, że w XVI, XVII i XVIII wieku organizowano jednak miejsca pochówków poza osadami bez żadnych ścisłych nakazów. Czyniono to z konieczności, wynikającej z przepełnienia podziemi świątyń i cmentarzy przykościelnych. Warszawa, postrzegana powszechnie w XVII wieku jako wielkie miasto, również realizowała ten zwyczaj przede wszystkim za sprawą misjonarzy, którzy stosunkowo wcześnie, a zarazem konsekwentnie, wprowadzili w niej nowy sposób sytuowania cmentarzy.

19

Continuity and Decline. Temporal Expression of Denominational Cemeteries in Contemporary Times

51%

Majewska A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2019

|

issue 34

71-96

PL

W opracowaniu podjęto próbę systematyzacji wiodących przekształceń zachodzących we współczesności w przestrzeni cmentarzy wyznaniowych znajdujących się na terenie Polski. Cezurę czasową analiz ograniczono do okresu trwającego od zakończenia drugiej wojny światowej do chwili obecnej. Wyróżniono cztery zasadnicze rodzaje przekształceń podzielone na dwa główne kierunki przemian zachodzących w czasie: harmonijną ekspresję temporalną (zastój/zanik; kontynuację) oraz dysharmonijną ekspresję temporalną (desakralizacja; resakralizacja i komemoracja). Każdy rodzaj przekształceń został omówiony osobno na wybranych przykładach. Należy jednak podkreślić, że zaproponowany podział nie ma charakteru rozłącznego, gdyż biorąc pod uwagę mnogość czynników determinujących zmiany struktur materialnych cmentarzy, niekiedy procesy zachodzą równolegle lub zazębiają się w czasie.

EN

The study attempts to systematize the leading transformations observed nowadays in denominational cemeteries located in Poland. The time frame of the analyses was limited to the period from the end of the Second World War to the present. Four basic types of transformations have been distinguished and divided into two main directions of changes reported over time, namely: harmonious temporal expression (stagnation/decline, continuation) and disharmonious temporal expression (desacralisation, resacralisation and commemoration). Each type of transformation is discussed separately based on selected examples. However, it needs to be emphasised that the proposed division is not disjunctive as considering the multitude of factors that determine changes in the material structures of cemeteries, processes sometimes run parallel to each other or overlap in time.

20

„Spisek umarłych krewnych”. Nieznane materiały do obrazu życia religijnego i rodzinnego Tatarów na Litwie w XIX wieku

51%

Drozd A.

Rocznik Lituanistyczny

|

2019

|

vol. 5

PL

Artykuł omawia zespół notatek rodzinnych powstałych w kręgu tatarskiej rodziny Baranowskich na Litwie, dotyczących wydarzeń rodzinno-religijnych z lat 1857–1867 oraz praktyki odczytywania w intencji zmarłych krewnych 36. sury Koranu Ja.Sin. Dokumenty te stanowią uzupełnienie obrazu religijności Tatarów w zakresie, którego nie rejestruje rękopiśmiennictwo, pozwalają ustalić niektóre fakty dotyczące budowy i funkcjonowania meczetu na Łukiszkach w Wilnie, a przede wszystkim przynoszą nieznane informacje o trzech pokoleniach rodziny Baranowskich i członkach kilku innych rodzin, ważnych dla historii Tatarów na Litwie.

EN

The article discusses a collection of family notes written in the Tatar circle of the Baranowski family in Lithuania regarding family and religious events from 1857 to 1867, and the practice of reading Surah 36 Yasin of the Quran on behalf of the dead relatives. These documents supplement the picture of Tatar religiosity to the extent that manuscripts do not record, they allow to establish some facts about the construction and operation of the Lukiškės mosque in Vilnius, and above all, bring unknown information about three generations of the Baranowski family and members of several other families important to the history of Tatars in Lithuania.

Refine search results

Kościół i cmentarz pw. św. Elżbiety w Niezdowie. Słów kilka o potrzebie rzetelności badań historycznych

Dendroflora cmentarzy w gminie Uniejów – stan i problemy ochrony

Cmentarz w strukturze przestrzennej miasta

Negotiations, expropriation and compensation for establishing cemeteries in Poland an overview of the subject matter

Cmentarz w malarstwie i grafice Józefa Czajkowskiego

Cmentarz w Nawarii koło Lwowa. Z badań nad polskim dziedzictwem narodowym na utraconych ziemiach wschodnich

Roztoczańskie cmentarze – sacrum i pomniki przeszłości regionu w kontekście ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej

Zwyczaje pogrzebowe i usługi pogrzebowe polskiego Lwowa na przełomie XIX i XX w.

Barbarzyńcy w ogrodzie pamięci. Cmentarz rodziny von Lüttwitzów w Sobótce-Górce

Żydowskie ślady na Środkowym Nadodrzu

Cmentarze żydowskie i synagogi na terenie województwa warmińsko-mazurskiego – historia, stan obecny

Kwestia narodowości żołnierzy Armii Czerwonej pochowanych na trenie województwa podlaskiego

Roztoczańskie cmentarze – sacrum i pomniki przeszłości regionu w kontekście ich wykorzystania w turystyce krajoznawczej

Pochówek w Galicji. Wybrane zagadnienia administracyjno-prawne. Część II

Protection of Graves and Cemeteries in Treaties on Friendship and Cooperation Signed by Poland with States Formed after the Collapse of the USSR

Cmentarz, trup i dusza w wyobrażeniach prasy kaliskiej drugiej połowy XIX wieku

Poznańscy Żydzi – szkic do dziejów: rabini, synagogi, szkoły talmudyczne, zapomniane cmentarze…

Przełomowa rola Zgromadzenia Księży Misjonarzy w procesie kształtowania przestrzeni sepulkralnej Warszawy

Continuity and Decline. Temporal Expression of Denominational Cemeteries in Contemporary Times

„Spisek umarłych krewnych”. Nieznane materiały do obrazu życia religijnego i rodzinnego Tatarów na Litwie w XIX wieku