Search results

1

Z Krasnosielca do Sopotu. Wokół przestępczej działalności funkcjonariusza UB Henryka Wyszomirskiego

100%

Rabant T.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2021

|

issue 19

618-641

EN

This text is devoted to the fate of Henryk Wyszomirski (1921–2014), who came from Krasnosielec, a volunteer in the September 1939 campaign, then a soldier of the Home Army and finally, after the entry of the Red Army in January 1945, the functionary of the Department of Security in 1945–1947. He actively fought against his former colleagues from the anti-German underground, who in the new political reality opposed the Soviet domination over Poland and took up arms against the communists. By coincidence, Wyszomirski and the two victims of his spying activities lived in Sopot from the end of the 1950s. The article presents the scale of crimes committed by the security apparatus after 1945 in the Maków District, as well as attempts to cover them up. Additionally, it indicates where the bodies of local UB victims may be found. Wyszomirski was never held fully accountable for the crimes committed during his service in the communist security apparatus, except for his sentencing to 5 years’ imprisonment in 1947, for raping a detainee and appropriating cash. He died in Sopot in 2014 and was interred in the municipal cemetery there, as does the body of one of his victims. Henryk Wyszomirski was presented in the film Historia Roja, directed by Jerzy Zalewski, which deals with Mieczysław Dziemieszkiewicz’s ‘Roj’ (1925–1951) fight against the communists in northern Mazovia.

PL

Niniejszy tekst poświęcony jest losom pochodzącego z Krasnosielca Henryka Wyszomirskiego (1921–2014), ochotnika w wojnie obronnej we wrześniu 1939 r., następnie żołnierza Armii Krajowej i w końcu – po wkroczeniu Armii Czerwonej w styczniu 1945 r. – funkcjonariusza Urzędu Bezpieczeństwa w latach 1945–1947. Zwalczał on czynnie swych byłych kolegów, którzy w nowej rzeczywistości politycznej sprzeciwiali się dominacji sowieckiej nad Polską i podjęli walkę z komunistami. Przypadek sprawił, że zarówno Wyszomirski, jak dwie ofiary jego ubeckiej działalności mieszkali od końca lat pięćdziesiątych w Sopocie. W artykule zaprezentowano skalę zbrodni popełnionych przez aparat bezpieczeństwa po 1945 r. na terenie powiatu makowskiego, jak też próby ich tuszowania. Dodatkowo wskazano, gdzie znajdować się mogą ciała ofiar lokalnego UB. Wyszomirski nigdy nie poniósł pełnej odpowiedzialności za czyny popełnione podczas służby w komunistycznej bezpiece, wyjąwszy skazanie w 1947 r. na karę pięciu lat pozbawienia wolności za gwałt na zatrzymanej i przywłaszczenie gotówki. Zmarł w Sopocie w 2014 r. i spoczywa na jednym z sopockich cmentarzy, podobnie jak jedna z jego ofiar. Postać Wyszomirskiego została zaprezentowana w filmie Jerzego Zalewskiego Historia Roja, traktującym o walce, którą z komunistami na północnym Mazowszu prowadził Mieczysław Dziemieszkiewicz ps. „Rój” (1925–1951).

2

„Był daleki od nienawiści, także w stosunku do swoich oprawców...” Sprawa Adama Gajdka jako przykład zbrodni komunistycznej

100%

Rzeczkowska E.

Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL

|

2019

|

vol. 16

EN

Adam Gajdek took part in the Polish campaign of September 1939. He fought in the 3rd Rifle Regiment in Bielsk. In 1940, under the codename “Olek”, he joined the Union of Armed Struggle and later the Home Army. After the incursion of the Soviet army into the Polish territory he remained underground. He took part, among other things, in the failed attack on the prison in the Rzeszów castle on 7-8 October 1944. In early 1947, he joined the Freedom and Independence. In April 1947 he became an executive of the spy network codenamed “Instytut Bakteriologiczny” created in late 1946. His direct superior was Mieczysław Kawalec, the head of the Information Department of the 4th Main Board of the Freedom and Independence. Adam Gajdek was arrested on 17 October 1947 by the officers of the Kraków division of the Ministry of Public Security. The preliminary investigation was conducted in Kraków and later he was taken to the detention of the Ministry of Public Security in Warsaw. In the autumn of 1948 his case was transferred to Military District Court in Warsaw. On 23 October 1948 he was sentenced to death. The Supreme Military Court dismissed the appeal and President Bolesław Bierut did not pardon the officer. Adam Gajdek was executed on 14 January 1949 in the prison in Rakowiecka Street in Warsaw.

PL

Adam Gajdek brał udział w kampanii polskiej we wrześniu 1939 r., walcząc w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku. W 1940 r., przybrawszy pseudonim „Olek”, wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Po wkroczeniu do Polski wojsk sowieckich pozostał w konspiracji. Brał udział m.in. w nieudanej akcji na więzienie w rzeszowskim zamku przeprowadzonej 7-8 października 1944 r. Na początku 1947 r. wstąpił do Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. W kwietniu 1947 r. objął funkcję kierownika organizacyjnego powstałej pod koniec 1946 r. siatki wywiadowczej o kryptonimie „Instytut Bakteriologiczny”, podlegając bezpośrednio kierownikowi Wydziału Informacji IV Zarządu Głównego WiN Mieczysławowi Kawalcowi. Aresztowany 17 października 1947 r. przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, przeszedł w tym mieście wstępne śledztwo, a następnie został przewieziony do aresztu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Jesienią 1948 r. jego sprawę skierowano do stołecznego Wojskowego Sądu Rejonowego. Wyrokiem z 23 października 1948 r. Adam Gajdek skazany został na karę śmierci. Naczelny Sąd Wojskowy oddalił skargę rewizyjną, a prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski, wobec czego 14 stycznia 1949 r. Adama Gajdka stracono w więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie.

3

WYŁĄCZENIE PRZEDAWNIENIA PRZESTĘPSTW FUNKCJONARIUSZY PRL

99%

Zawłocki R.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2012

|

vol. 74

|

issue 3

111-121

EN

The paper features the issue of the prescription of offences and the enforcement of a sentence for homicide, grievous bodily harm, severe impairment to health or deprivation of liberty entailing particular suffering committed by a functionary in connection with the performance of his or her duties (art. 105 § 2 Penal Code). This institution of criminal law has been analysed in the context of intergenerational solidarity. It may be concluded that the ‘no prescription’ institution in respect of serious offences committed by functionaries under article 105 § 2 of the Penal Code is an unquestionable and obvious example of intergenerational solidarity understood as social solidarity and justice. In this very case, pursuant to tightly interrelated axiological and praxeological premises, the state’s right to punish clearly constitutes a particular element of implementation of the idea of intergenerational solidarity.

PL

Artykuł dotyczy problematyki wyłączenia przedawnienia karalności i wykonania kary kryminalnej za umyślne przestępstwo zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała i uszczerbku na zdrowi lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych (art. 105 § 2 k.k.). Analiza tej instytucji karnoprawnej została przeprowadzona w kontekście zagadnienia solidarności międzypokoleniowej. Należy stwierdzić, że instytucja nieprzedawnienia się ciężkich przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy PRL z art. 105 § 2 k.k., choć wyjątkowo, to jednak bezspornie stanowi karnoprawny przejaw solidarności międzypokoleniowej, rozumianej jako przejaw solidarności i sprawiedliwości społecznej. W tym wypadku państwowe prawo karania, opierając się na ściśle powiązanych przesłankach aksjologicznych i prakseologicznych, bez wątpienia stanowi szczególny element realizacji idei solidarności międzypokoleniowej.

Refine search results

1 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

1 Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

1 Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL

1 Rabant T.

1 Rzeczkowska E.

1 Zawłocki R.

1 2021

1 2019

1 2012

Z Krasnosielca do Sopotu. Wokół przestępczej działalności funkcjonariusza UB Henryka Wyszomirskiego

„Był daleki od nienawiści, także w stosunku do swoich oprawców...” Sprawa Adama Gajdka jako przykład zbrodni komunistycznej

WYŁĄCZENIE PRZEDAWNIENIA PRZESTĘPSTW FUNKCJONARIUSZY PRL