Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: critical philosophy of adjudication

Sort By:

Limit search:

Sędzia między realiami polityczności a imperatywami etycznymi. Odpowiedź na recenzję Mateusza Wojtanowskiego

100%

Rafał M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

2020

vol. 4(25)

127-132

The project of a critical philosophy of adjudication – the application of the presuppositions of critical jurisprudence to the area of judicial application of law – is, to a large extent, a polemic with Artur Kozak’s project of juriscentrism. Whereas the critical philosophy of adjudication accepts, by and large, juriscentrism’s claims concerning especially the social construction of legal reality, it does not accept the views concerning the determination of judicial decisions by institutional imperatives. Adopting Duncan Kennedy’s conception of the moderate indeterminacy thesis, critical philosophy of adjudication claims that the imperatives following from so-called traditional legal methods cannot be seen as limiting the judge when she needs to decide an intepretive dilemma. What the judge may perceive as resistance, are in fact ideological, political and economic imperatives, only cloaked in legal form. This leads to the conclusion that, in essence, a judicial decision has a political character, because it is never fully determined in an unequivocal manner by legal materials (provisions, precedents, intepretive habits), but it always remains, to a certain extent, open. In consequence, the judge, acting under the reality of the political (i.e. structural social conflicts) should not only follow the imperatives of the lex (legislation) and the ius (legal tradition), but also should abide by moral imperatives. The latter include, on the one hand, the requirement of transparency of legal reasoning (e.g. not concealing the extra-legal factors behind a decision), and, on the other hand, a conscious choice of the ideological premises of the decision. Critical philosophy of adjudication, as an emancipatory project, prefers in this respect a pro-emancipatory stance of the judge, i.e. that she strives to make decisions maximising the actual scope of freedom of the individual and liberating her from any form of domination.

Projekt krytycznej filozofii orzekania – aplikacji założeń jurysprudencji krytycznej do problematyki sądowego stosowania prawa – stanowi w istotnej mierze polemikę z projektem juryscentryzmu Artura Kozaka. O ile krytyczna filozofia orzekania podziela tezy juryscentryzmu dotyczące w szczególności społecznego tworzenia rzeczywistości prawnej, o tyle nie podziela wywodzonych stąd wniosków o zdeterminowaniu sędziowskich rozstrzygnięć przez imperatywy instytucjonalne. Przyjmując za Duncanem Kennedym umiarkowaną wersję tezy o niezdeterminowaniu, krytyczna filozofia orzekania stoi na stanowisku, że imperatywy wynikające z tzw. tradycyjnych metod prawniczych nie stawiają sędziemu oporu przy poszukiwaniu rozstrzygnięcia dylematu interpretacyjnego. To, co sędzia odczuwa jako opór, ma w istocie charakter imperatywów ideologicznych, politycznych i ekonomicznych, ujętych jedynie w formę prawną. Wypływa stąd wniosek, że w istocie decyzja sędziowska jest decyzją polityczną, gdyż nie jest nigdy do końca zdeterminowana w sposób jednoznaczny przez materiały prawne (przepisy, precedensy, zwyczaje intepretacyjne), lecz zawsze pozostaje w pewnej mierze otwarta. W konsekwencji prowadzi to do stwierdzenia, że w realiach polityczności (strukturalnych konfliktów społecznych) sędzia powinien kierować się nie tylko imperatywami lex i ius, ale także powinien on podążać za imperatywami etycznymi. Te ostatnie obejmują, z jednej strony, wymóg transparentności rozumowań prawniczych (nieukrywania pozaprawnych przesłanek rozstrzygnięcia), a z drugiej – uświadomiony wybór ideologicznych przesłanek orzekania. Krytyczna filozofia orzekania, jako projekt zorientowany emancypacyjnie, preferuje w tej mierze proemancypacyjną orientację sędziego, tj. dążenie do podejmowania rozstrzygnięć maksymalizujących rzeczywisty zakres wolności jednostki i uwolnienie jej od wszelkich form dominacji.

Law and Jurisprudence in the Face of Conflict. Between Neutrality and the Politica

80%

Bator A.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

2020

vol. 12

issue 3

7-31

W artykule konfrontuję współczesną dogmatykę prawa z wyzwaniami, jakie niesie za sobą polityczność prawa i praktyki orzeczniczej. Prawoznawstwo – zdominowane w tradycji kontynentalnej przez nurt dogmatyczny – a w ślad za nim orzecznictwo sądowe sytuowane są jako działania politycznie niezaangażowane. W tekście niniejszym próbuję to dość powszechne przekonanie poddać ostrożnej weryfikacji. Korzystając z poglądów H. Bermana (Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej), przyjmuję, że obecny kształt prawoznawstwa oraz wsparta na niej praktyka decyzyjna sądów ukształtowały się w wyniku konfliktów politycznych oraz że dogmatyka prawa właśnie dzięki temu posiada potencjał do neutralizowania i rozwiązywania również współczesnych konfliktów politycznych. Jest zatem aktywnością zarówno polityczną, jak i apolityczną. Paradoks ten jest jednak tylko pozorny. Dbając o zachowanie swojego paradygmatu, dogmatyka powinna elastycznie reagować na wyzwania politycznego otoczenia. Może – i powinna – modyfikować „pas ochronny” teorii, na której jest zbudowana właśnie po to, aby zachować swój rdzeń (I. Lakatos). W artykule próbuję odpowiedzieć na pytanie o granice możliwej adaptacji prawoznawstwa i decyzyjnej praktyki sądów wobec roszczeń płynących ze strony politycznego otoczenia – roszczeń najmocniej współcześnie artykułowanych przez tzw. krytyczne teorie (filozofie) orzekania. W końcowych fragmentach artykułu próbuję – na przykładzie tez sformułowanych w niedawno wydanej monografii R. Mańki W stronę krytycznej filozofii orzekania – zarysować te granice.

In the article, I contrast the contemporary legal dogma with the challenges underlying the political nature of law and judicial practice. Both the Continental jurisprudence and the judicial decisions issued by European courts are dominated by the dogmatic current – and treated as politically neutral acts. My intention is to carefully verify this quite common belief in this paper. Making use of H. Berman’s views, I assume that the present shape of jurisprudence and the judicial practice based thereon have been established as a result of political conflicts and that the legal dogma is capable of neutralising and solving modern-day political conflicts precisely because of the qualities of the said shape. It is therefore both a political and an apolitical activity. But this paradox is only apparent. In its strive to keep its paradigm alive, the dogma should be flexible in reacting to the challenges occurring in its political environment. It can – and should – modify the “buffer” of the theory upon which it is set in order to retain its core. In the article, I try to answer the question about the boundaries of the possible adaptation of jurisprudence and juridical practice with respect to claims raised by the domain of politics – claims currently articulated as the strongest by the so-called critical theories of adjudication. The final part of the paper is an attempt – based on the example of theses formulated in monographby R. Mańko, W stronę krytycznej filozofii orzekania – to outline the said boundaries.

Refine search results

1 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

1 Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

1 Bator A.

1 Rafał M.

2 2020

Search results

Sędzia między realiami polityczności a imperatywami etycznymi. Odpowiedź na recenzję Mateusza Wojtanowskiego

Law and Jurisprudence in the Face of Conflict. Between Neutrality and the Politica