Search results

1

Problemy demokracji w III Rzeczypospolitej

100%

Wójcik S.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2008

|

vol. 36

|

issue 1

169-184

EN

The article presents problems connected with forming democracy in Poland after 1989. In order to comprehend the Polish democracy and to answer the question ‘Where are you heading, democracy?’, the author indicates the model of democratic system in ancient Greece and points to the phenomenon of explosion of democratic systems in the world. Also studies of the state of knowledge of democracy are presented. They show that there is a discrepancy between the degree of satisfaction with the practical performance of democratic countries and the faith in the ideals of democracy. A special attention is devoted to the distance that separates the Polish democracy from mature Western democracies. By analyzing the literature and emphasizing the gaps in the mechanism of democracy it is shown that Poland meets the minimum standards of the democratic system. The author suggests the direction of transformation that should be followed in order to make Poland a democratic country.

2

Alternacja systemowa. „Dobra zmiana” w perspektywie socjologii sfery publicznej

84%

Szczegóła L., Kwiatkowski M.

Studia Socjologiczne

|

2017

|

issue 4(227)

49-71

PL

Zmiany w Polsce po wyborach w 2015 roku są przedmiotem licznych komentarzy. Wielu autorów interpretuje je w kategoriach „demontażu” demokracji, osłabienia ustrojowych i kulturowych fundamentów systemu politycznego kształtowanego w Polsce po 1989 roku. W aparaturze pojęciowej nauk społecznych brakuje terminologii pozwalającej w sposób adekwatny opisywać obserwowany proces. Ma on cechy „zwrotu”, jest próbą kompleksowej reorientacji stylu działania państwa oraz projektującej go filozofii. Artykuł zawiera propozycję analizy tego procesu jako „alternacji systemowej”. Termin ten odnosimy do sytuacji, gdy naturalna w realiach demokracji alternacja władzy stanowi początek sekwencji działań i decyzji mających status ewolucyjnej zmiany reguł funkcjonowania systemu politycznego. Współcześnie obserwujemy co najmniej trzy takie przypadki: Polska, Węgry i Turcja. Ten kontekst, wraz z jego wieloma historycznymi analogiami, kieruje uwagę w stronę poszukiwania prawidłowości procesów dedemokratyzacji (Huntington 1995; Tilly 2008), autorytarnych zwrotów przeprowadzanych w ramach systemu demokratycznego oraz przy wykorzystaniu jego procedur.

EN

Phenomena and processes that emerged in Poland after the elections in 2015 are the subject of numerous comments. Many authors interpret them in terms of “dismantling” of democracy and weakening the political and cultural foundations of the political system shaped in Poland after 1989. The conceptual apparatus of social science is missing the terminology that would allow allowing to adequately describe the observed change. It features a “turn”, it is an attempt of comprehensive reorientation of the style of the state and its design philosophy .The article presents a proposal for the analysis of this process as a “systemic alternation.” We use this term to refer to a situation in which an alternation of power, which would be natural in democratic realities, constitutes a beginning of a sequence of actions and decisions with the status of evolutionary change of the rules of the political system. Today we observe at least three such cases: Poland, Hungary, and Turkey. This context, together with its many historical analogies, directs attention toward the search for the logics of the processes de-democratization (Huntington 1995; Tilly 2008), authoritarian turns carried out within the democratic system and using its procedures.

3

Daniny publiczne związane z użytkowaniem dróg publicznych i ruchem drogowym w ustroju demokratycznym odrodzonej Polsk

67%

Antonów D.

Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem

|

2019

|

vol. 41

|

issue 4

183-203

EN

The article is devoted to public levies connected with the use of public roads and the road traffic in the democratic system of reborn Poland (i.e. after regaining independence). Problems connected with public roads (first of all financing of building and maintaining the roads) as the elements of politics of democratic Poland in range of its economic restoration in the capitalist economic system after many years of annexation are described in the article. During that period the state collected different charges and other levies from participants of the road traffic and other subjects using public roads in different ways (e.g. industrial companies located by the roads, which use the roads in other way than normal users, that means they often transport heavy things by big vehicles). Takings from the levies were allocated for building and maintenance of public roads. The most important kinds of levies are shown and discussed in the article. An assessment of the politics of Poland in the field of road infrastructure during the first years after regaining independence is also conducted in the article.

4

Czy system demokratyczny potrzebuje partycypacji? O roli demokracji bezpośredniej – w Konstytucji RP i w kształtowaniu teorii demokracji

67%

Porębski L.

Horyzonty Polityki

|

2018

|

vol. 9

|

issue 26

63-76

EN

Research objective: The aim of the paper is the analysis of the impact of political participation on democratic system. The reference plane of the analysis is direct democracy (including its forms comprised in Polish constitution), in that its limits and drawbacks. The research problem and methods: The research problem is considering the issue: Is any type of participation strengthening democratic system? The overall impact of participation on democracy according to contemporary theories of democracy is also taken into account in the analysis. The process of argumentation: Majority of theories of democracy assume that intensive participation results in better performance of political system. The practice of direct democracy proves however that citizens’ decisions are very often based on erroneous premises. The competence of citizens who participate in democratic procedures is thus not less important than the level of participation. According to research results, both characteristics (quantity and quality of participation) are however divergent. Research results: Contemporary democracy faces the difficult choice. We can opt for lower level of participation, thus securing more competent political decisions but at the same time accepting the absence of many social groups in the process of interests’ articulation. The other choice is the stimulation of high participation level, which implies the acceptance for the growing susceptibility for populism as well as the danger that irrational political options gain legitimacy. This dilemma seems to a great extent unresolvable. Conclusions, Innovations and Recommendations: The Stimulation of participation should be preceded by previous activity aimed at the increase of political knowledge of citizens as well as the forming of civic attitudes.

PL

CEL NAUKOWY: Celem tekstu jest analiza wpływu partycypacji politycznej na funkcjonowanie systemu demokratycznego. Istotnym punktem odniesienia są instrumenty demokracji bezpośredniej wykorzystywane we współczesnej demokracji (w tym te zawarte w Konstytucji RP z roku 1997), a zwłaszcza ich słabości i ograniczenia. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest odpowiedź na pytanie, czy każdy rodzaj partycypacji wzmacnia system demokratyczny. Zasadniczą kwestią jest też wskazanie, jak do kwestii wpływu partycypacji politycznej na demokrację odnosi się współczesna teoria demokracji, a zwłaszcza podejście pluralistyczne i elitystyczne. PROCES WYWODU: Większość koncepcji demokracji uznaje wysoki poziom partycypacji za element podnoszący jakość funkcjonowania systemu politycznego. Tymczasem doświadczenia związane ze stosowaniem demokracji bezpośredniej wskazują, że decyzje są często podejmowane przez obywateli na podstawie fałszywych przesłanek. Nie mniej istotna od poziomu partycypacji jest więc jej jakość (stopień kompetencji obywateli uczestniczących w procedurach demokratycznych). Badania dowodzą, że obydwie charakterystyki mają charakter rozbieżny – wyższe uczestnictwo polityczne wiąże się z niższym poziomem kompetencji osób uczestniczących w polityce. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Alternatywa, która stoi przed współczesną demokracją, to z jednej strony akceptacja niskiego poziomu – bardziej kompetentnej – partycypacji, przy jednoczesnym osłabieniu skuteczności artykulacji interesów dużych grup politycznych; z drugiej zaś stymulowanie wysokiego poziomu partycypacji politycznej, przy świadomości, że zwiększa to podatność na populizm i niebezpieczeństwo silnej społecznej legitymizacji dla nieracjonalnych rozwiązań politycznych. Dylemat ten jest w istocie nierozwiązywalny. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Stymulowanie partycypacji politycznej powinno być poprzedzone działaniami zwiększającymi poziom wiedzy politycznej i kształtującymi postawy obywatelskie.

5

Prawo w służbie humanizacji życia

59%

Stasiak K. M.

Studia Prawnicze KUL

|

2020

|

issue 2

333-357

EN

The article intends to demonstrate the impact of law on humanization processes of life in the personal and social dimension. The law, this universal experience of all people, is created by man and for man: „cum igitur hominum causa omne ius constitutum sit”. The foundation of law is based on the equal and inalienable dignity of the human person. Man uses the law in the effort to realize his humanity and a better future. The law is also a key regulator of social life, the law consolidates social bonds, strengthens the structures of the state, creates a community of nations. Humanization of the law is revealed by its liberating function. The law can be the support for the weak, a man does not have to defend his position, his place in society guarantees him the law. Thanks to the law, the weapon’s sound was muted in conflict situations. Man in search of procedures for organizing life is guided by the idea contained in the theorem of Anaximander of Miletus that man desires to be himself, man strives to shape his fate. The law strives for justice and wants to give everyone its due. The law does not identify with morality – but this cannot be considered as right what is evil from a moral point of view. The law refers to the truth, although it does not decree the truth, but the law based on lies would be the destruction of the law itself. In a democratic state, what is the law is up for the decision the majority of citizens. Most voices do not rule in accordance with the truth, they do not determine what is good and what is ethically wrong. The majority’s decision is what is legal. The democracy system is based on the principles of freedom and equality of all citizens. Thanks to these principles, the opinions of those who are in the minority are respected. Creating the law is the art of “ars legesferendi”. The law is not a reflection of society, the law does not say how it is, but how it should be; hence the “lex respicit futura”. The law counts on the chance of human transformation and building a world with a more human image. A lawyer’s mission can be compared to vocation of a doctor. The doctor stands over the patient to treat him and not deal with writing prescriptions, although the treatment process is done by writing prescriptions. The comparison with the role of the doctor emphasizes this idea: the doctor writes a prescription, but it is not the prescription that heals, but the drug. Similarly, in a legal norm, it is not about the letter, the spirit of the law. The Scriptures say that the letter kills and the spirit gives life. Hence we are talking about the spirit of the law.

PL

Artykuł zamierza wykazać wpływ prawa na procesy humanizacji życia w wymiarze osobowym i społecznym. Prawo to powszechne doświadczenie wszystkich ludzi, jest tworzone przez człowieka i dla człowieka: „cum igitur hominum causa omne ius constitutum sit”. Fundament prawa opiera się na jednakowej i niezbywalnej godności osoby ludzkiej. Człowiek posługuje się prawem w wysiłku realizacji swego człowieczeństwa i lepszej przyszłości. Prawo to także kluczowy regulator życia społecznego, prawo konsoliduje więzi społeczne, wzmacnia struktury państwa, tworzy wspólnotę narodów. Humanizację prawa objawia jego wyzwalająca funkcja. Prawo stanowi oparcie dla słabszych, człowiek swojej pozycji nie musi bronić siłą, jego miejsce w społeczeństwie gwarantuje mu prawo. Dzięki prawu w sytuacjach konfliktowych został wygaszony dźwięk broni. Człowiekowi w poszukiwaniu procedur organizacji życia przyświeca idea zawarta w twierdzeniu Anaksymandera z Miletu, iż człowiek pragnie być sobą, człowiek zabiega o kształt swego losu. Prawo dąży do realizacji sprawiedliwości, chce oddać każdemu to, co mu się należy. Prawo nie utożsamia się z moralnością – to jednak nie może uznać za słuszne tego, co jest złem z punktu widzenia moralnego. Prawo odwołuje się do prawdy, choć prawdy nie dekretuje, to jednak prawo oparte na kłamstwie byłoby destrukcją samego prawa. W demokratycznym państwie o tym, co jest prawem, stanowi większość obywateli. Większość głosów nie orzeka o prawdzie, nie stanowi o tym, co dobre, a co złe etycznie. Decyzja większości stanowi o tym, co jest legalne. System demokracji opiera się na zasadach wolności i równości wszystkich obywateli. Dzięki tym zasadom respektuje się zarazem zdania tych, którzy są w mniejszości. Tworzenie prawa jest sztuką „ars legesferendi”. Prawo nie jest fotografią społeczeństwa, prawo nie mówi, jak jest, lecz jak być powinno; stąd „lex respicit futura”. Prawo liczy na szansę przemiany człowieka, na budowę świata o bardziej ludzkim wizerunku. Prawnika można porównać z powołaniem lekarza. Lekarz staje nad chorym, aby go leczyć, a nie zajmować się wypisywaniem recept, choć proces leczenia następuje poprzez wypisywanie recept. Podobnie prawnik nie może ograniczać swojej uwagi do świata norm, lecz poprzez normy i ich aplikację czynić świat bardziej sprawiedliwym i godnym człowieka.

6

Filary i sfery bezpieczeństwa transregionalnego Polski w ujęciu filozoficznym

51%

Świniarski J.

Studia Administracji i Bezpieczeństwa

|

2019

|

issue 7

163-194

PL

Autor po przedstawieniu filozoficznego ujęcia bezpieczeństwa jako własności bytu, jego genezy, struktury i funkcjonowania oraz przyszłości osadzonych w Warunkach Początkowych Wszechświata (masie, energii i przestrzeni oraz czasu), pierwszych przyczynach wskazywanych przez Arystotelesa (materialnej, sprawczej i formalnej oraz celowej) i elementach systemu wyróżnianych przez cybernetykę społeczną (socjomasę, socjoenergie, socjostrukturę i socjokulturę) stara się argumentować, że filarami holistycznie ujętego bezpieczeństwa jest: (1) Prokreacja i Edukacja, (2) Dostatek i Dobrobyt, (3) Prawo i Ustrój, (4) Wolność, Równość i Braterstwo oraz Odpowiedzialność. Jednocześnie przekonuje, odwołując się do Arystotelesa, że metodami i instrumentami kształtowania tych filarów i, tym samym, bezpieczeństwa są rzeczy konieczne (wojna i praca) oraz rzeczy pożyteczne (pokój i spoczynek). Rzeczy te i filary holistycznie pojętego bezpieczeństwa podmiotowego Autor stara się analizować przez dyferencjację takich podstawowych sfer bezpieczeństwa przedmiotowego jak: demograficzna, ekonomiczna i polityczno-społeczne oraz kulturowo-cywilizacyjna. Związki między bezpieczeństwem podmiotowym (jego filarami) a przedmiotowym (jego sferami, narzędziami i instrumentami) przedstawia jako tendencję, która występuje w badaniach bezpieczeństwa tzw. Szkoły Kopenhaskiej do jego pogłębiania (podmiotowego), poszerzania (przedmiotowego) i pogrubiania (preferencji dla określonych związków podmiotowo-przedmiotowych). Przyjmując podział na bezpieczeństwo, z jednej strony, pozytywne identyfikowane raczej z tzw. bezpieczeństwem niemilitarnym za Johanem Galtungiem (przez pracę, pokój i wyrzekanie się przemocy), z drugiej zaś na bezpieczeństwo negatywne identyfikowane często z bezpieczeństwem militarnym (przez wojnę, destrukcję i przemoc) skupia się na relatywnie wartościowanym bezpieczeństwie (w stosunku do kogoś lub czegoś). To relatywnie wartościowane bezpieczeństwo próbuje analizować w perspektywie pogłębiania i pogrubiania bezpieczeństwa transregionalnego Polski, po kilku krytycznych uwagach dotyczących pojmowania tego bezpieczeństwa i tzw. regionalnych i transregionalnych kompleksów bezpieczeństwa. W analizie tej przyjmuje, że wśród filarów, elementów i sektorów oraz kompleksów bezpieczeństwa najbardziej dynamiczną i uzależniającą zdaje się być sfera demograficzna i ekonomiczna, zaś sfera polityczna (prawno-ustrojowa) i kulturowa należy, w stosunku do tych pierwszych do bardziej statycznych (mniej dynamicznych). Odwołując się do rozróżnienia J.J. Rousseau dotyczącego tej sfery (między innymi na państwa małe, średnie i wielkie) Autor hipotetycznie konstatuje, że Polska państwem wielkim i monarchicznym już była w czasach I Rzeczypospolitej, zaś średnim w czasach II Rzeczypospolitej i może również III Rzeczypospolitej, przyszłość należy do Polski jako państwa małego złożonego z państw-miast (wg antycypacji A. Tofflera) o ustroju demokratycznym i być może o modelu deliberatywnym (lansowanym przez m.in. J. Habermasa) – strukturą kompetentnie komunikujących się Obywateli bardziej demokratyczną niż jakakolwiek ze znanych nam obecnie wspomaganą sztuczną inteligencją.

EN

After a philosophical presentation of security as a property of being, its origin, structure, functioning and future, as stemming from the Initial Conditions of the Universe (mass, energy, space, and time), from the primary identified by Aristotle (material, effective, formal and teleological), and from the elements of the system distinguished by social cybernetics (sociomass, socioenergy, sociostructure and socioculture),the author attempts to argue that the pillars of a holistically analyzed security are: (1) Procreation and Education; (2) Affluence and Welfare; (3) Law and System; (4) Freedom, Equality, Fraternity and Responsibility. At the same time, the author asserts, invoking Aristotle, that the methods and ways of shaping those pillars and thus security are: necessary things (war and work) and beneficial things (peace and rest). The author tries to analyze those things and the holistically understood pillars of subjective security by differentiating such fundamental spheres of subjective security as the demographic, economic, political-social and cultural-civilizational spheres. Relations between subjective security (its pillars) and objective security (its spheres, tools and instruments), are presented as atendency that appears in the research of the so-called Kopenhagen School with the intent to deepen (subjective) security, expand (objective) security and thicken security (preferences for certain subjective-objective relations). Accepting the division of security into, on the one hand, positive security identified rather with the so-called nonmilitary security, following Johan Galtung (security through work, peace and renouncement of violence), and, on the other hand, negative security often identified with military security (security through war, destruction and violence), the author focuses on relatively evaluated security (in relation to somebody or something). This relative evaluation of security is analyzed in the perspective of the deepening and thickening of the transregional security of Poland, after several critical remarks about the understanding of such security and the so-called regional and transregional security complexes. The author assumes that, among the pillars, elements, sectors and complexes of security, the most dynamic and binding seems to be the demographic and economic sphere, whereas the political (legal-systemic) sphere and the cultural sphere belong, in comparison, to the more static (less dynamic) ones. Invoking J.J. Rousseau’s distinctionspertaining to this sphere (among others, the distinction between small, medium-size and big states), the author hypothetically concludes that Poland already was a big and monarchic state at the time of the First Commonwealth, a medium-size state at the time of the Second Republic and maybe also the Third Republic, and that Poland has a future as a small state composed of city-states (as anticipated by A. Toffler) of a democratic and perhaps a deliberative model (promoted by, among other, J. Habermas) – a structure of citizens competently communicated with each other, more democratic than any structure known from today, and also assisted by Artificial Intelligence.

Refine search results

1 Horyzonty Polityki

1 Roczniki Nauk Społecznych

1 Studia Administracji i Bezpieczeństwa

1 Studia Prawnicze KUL

1 Studia Socjologiczne

1 Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem

1 Antonów D.

1 Kwiatkowski M.

1 Porębski L.

1 Stasiak K. M.

1 Szczegóła L.

1 Wójcik S.

1 Świniarski J.

2 2020

2 2019