Search results

1

Wartość badawcza archiwaliów Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie jako źródła do dziejów aparatu wyznaniowego PRL

100%

Bielaszka-Podgórny B.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

issue 33

438-457

PL

Wydział do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie rozpoczął działalność w 1975 r. Przez cały okres swojego istnienia, do końca 1989 r., funkcjonował jako samodzielny wydział wyodrębniony w strukturze tego urzędu. Swoim zasięgiem obejmował obszar województwa tarnowskiego. Na jego terenie koordynował wszelkie działania z zakresu materii wyznaniowej. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie i omówienie pozostałości aktowej powstałej w wyniku działalności tego wydziału oraz ukazanie jej wartości badawczej jako źródła do badań nad kierunkami polityki wyznaniowej realizowanej w PRL na szczeblu wojewódzkim. W opracowaniu zwrócono uwagę na postać fizyczną archiwaliów oraz ich stan zachowania. Podstawę źródłową niniejszego opracowania stanowią archiwalia wytworzone i zgromadzone w czasie funkcjonowania WdsW Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie oraz wszelkie dostępne materiały archiwalne wytworzone przez inne wydziały tarnowskiego urzędu wojewódzkiego, a także akty prawne, zwłaszcza zarządzenia i decyzje wojewody tarnowskiego, dotyczące omawianej problematyki.

EN

T he Department of Denominations in Provincial Office in Tarnow was launched in 1975. Throughout all its existence until the end of 1989, the department operated as an autonomous section that was allocated in the structure of the office. Its main role was in coordinating all kinds of actions related to religious affairs. The range of its activity was the area of Tarnow Voivodeship. This article aims to depict and elaborate the archives heritage that was produced in the course of activity of the Department of Denominations in the Provincial Office in Tarnow. In addition, the article presents the exploratory value of records resources from the Department of Denominations as a source for researches concerning directions of religious policy that was conducted in the time of the Polish People’s Republic at the voivodeship level. In this elaboration, particular attention was paid to physical forms and the state of preservation of the archives.

2

Wydział do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu wobec procesji Bożego Ciała w latach 1950-1965

72%

Resler T.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

405-427

EN

Public worship between 1950–1989 in Poland was considered hostile to the idea of secular state. The state authorities regarded the Catholic Church as an ideological enemy and sought to limit the freedom of conscience and religion of citizens, pushing religion into the private sphere. Similar tactics were used in relation to one of the most important Catholic holidays – Corpus Christi. The denominational administration in Wrocław tried to limit religious expression in public spaces on that day. The assembly law, which gave the instruments to license religious processions, was used for this purpose. The measures taken by the state authorities against the Catholic Church and its believers violated the legal standards of the time. The laws were often interpreted expansively or ignored altogether. Numerous restrictions were imposed on participants of processions and the pressure was exerted, for example, through workplaces. In addition, the state authorities competed with the Catholic Church by organizing numerous alternatives. Open-air events, excursions and sports competitions were supposed to draw the faithful away from religious ceremonies. These efforts directly violated the standards of state-church separation.

PL

Publiczne sprawowanie kultu w latach 1950–1989 w Polsce było uznawane za wrogie wobec idei państwa świeckiego. Władze państwowe uznawały Kościół Katolicki za wroga ideologicznego i dążyły do ograniczenia wolności sumienia i wyznania obywateli, spychając religię do sfery prywatnej. Podobną taktykę stosowano wobec jednego z najważniejszych dla katolików świąt – Bożego Ciała. Administracja wyznaniowa we Wrocławiu starała się ograniczać w tym dniu ekspresję religijną w przestrzeni publicznej. Wykorzystywano do tego prawo o zgromadzeniach, które dało narzędzia do koncesjonowania procesji religijnych. Środki podejmowane przez organy państwowe w stosunku do Kościoła Katolickiego i jego wiernych naruszały standardy ówczesnego prawa. Bardzo często dokonywano rozszerzającej wykładni przepisów lub wprost ignorowano poszczególne akty prawne. Na uczestników procesji nakładano liczne ograniczenia oraz wywierano presję, wykorzystując do tego na przykład kierownictwo zakładów pracy. Dodatkowo władze państwowe konkurowały z Kościołem Katolickim organizując liczne wydarzenia alternatywne. Imprezy plenerowe, wycieczki i zawody sportowe miały za cel odciągnięcie wiernych od uroczystości religijnych. Oceniając te zabiegi należy stwierdzić, że wprost naruszały one standardy rozdziału Kościoła od państwa.

3

Prawne aspekty struktury ustrojowej i działań operacyjnych prowadzonych wobec Kościoła Katolickiego przez Urząd do Spraw Wyznań w latach 1950–1975. Recenzja monografii Michała Krawczyka Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem, Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2022, ss. 248

58%

Nowakowski B.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

461-475

EN

The aim of this paper is to critically discuss Michał Krawczyk’s monograph titled Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem (Organizational structure and activities of the Office for Denominational Affairs in the years 1950–1975), published in 2022, taking into account other relevant research. Krawczyk’s monograph presents selected sources from the rich archival material stored in the Archives of Modern Records in Warsaw. The material pertains to the organizational structure of the Office and its subsequent transformations, its supervision of domestic denominational administration, the formal scope of powers of its individual units and the content of legal acts issued by this body. The sources also provide insight into the Office’s actual goals and the methods used to achieve them. The presentation of these source materials makes a significant contribution to the research on the Office for Denominational Affairs, which – despite the publication of some important works – is still at an early stage.

PL

Niniejszy artykuł stanowi krytyczne omówienie monografii Michała Krawczyka pt. Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem (Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2022) z uwzględnieniem innych badań dotyczących tytułowej problematyki. Recenzowana monografia prezentuje wybrane archiwalia z bogatych zasobów Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Odnoszą się one do struktury organizacyjnej urzędu i jej kolejnych przeobrażeń, nadzoru urzędu nad terenową administracją wyznaniową, formalnego zakresu uprawnień poszczególnych komórek organizacyjnych urzędu oraz treści aktów prawnych wydawanych przez ten organ. Pozwalają też na poznanie rzeczywistych celów realizowanych przez tę jednostkę i metod stosowanych dla ich osiągnięcia. Prezentacja powyższych materiałów źródłowych stanowi istotny wkład we współczesne badania dotyczące Urzędu do Spraw Wyznań, które – pomimo wydania na ten temat kilku ważnych opracowań – znajdują się wciąż na początkowym etapie.

Refine search results

2 Studia z Prawa Wyznaniowego

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Bielaszka-Podgórny B.

1 Nowakowski B.

1 Resler T.

1 2023

1 2021

1 2019

Wartość badawcza archiwaliów Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie jako źródła do dziejów aparatu wyznaniowego PRL

Wydział do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu wobec procesji Bożego Ciała w latach 1950-1965