Search results

1

Starania o utworzenie i budowę Wyższego Seminarium Duchownego w Szczecinie w kontekście polityki władz PRL (1972-1989)

100%

Kowalczyk K.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2023

|

vol. 121

223-240

EN

The article analyses the process of establishment and construction of the Higher Theological Seminary (WSD) in Szczecin in the context of the policies of the state authorities in Poland. The subjects and goals of the religious policy of the communist authorities in the period under consideration, the status of the Catholic Church in the Western and Northern Territories, then the stages of the bishops’ efforts to establish a seminary, are subsequently defined. From 1945 until the early 1970s, a temporary Polish church administration operated in the area. After the signing of the normalization treaty between the Polish People’s Republic and West Germany in 1970, the Holy See proceeded to organize a permanent church administration in the Western and Northern Territories, i.e. the creation of dioceses, including the Diocese of Szczecin-Kamień. The diocese was established by Pope Paul VI in 1972. One of the requirements for its operation was to have its own seminary. As early as 1972, efforts to establish the WSD were made by the first Ordinary of the Szczecin-Kamień Diocese, Bishop Jerzy Stroba. These activities were continued from 1979 by his successor, Bishop Kazimierz Majdański. Communist authorities consistently refused to allow the establishment of this institution. In their view, the establishment of the seminary would strengthen the diocese intellectually, formally and pastorally. Accordingly, the tactic of ‘dodging’ or referring the Ordinary to individ ual provincial or central authorities was used. In this situation, the Plenary Commission of the Polish Episcopate (1977) and Primate Cardinal Stefan Wyszyński (1979) called for the establishment of the WSD. The bishops recognized that the establishment of the seminary was required by the Polish raison d’état in the Western and Northern Territories. It was only after the formation of the Solidarity Trade Union that the rationale for the realization of this demand emerged. The Communist Party and the government approved the fulfilment of some of the Church’s demands. In November 1980, representatives of state authorities consented to the establishment of a seminary in Szczecin. The process did not take place without impediments from the state. Construction materials were in short supply, and workers were being invigilated. In 1987, Pope John Paul II laid the cornerstone of the nascent WSD. Construction work was not completed until 1993, in free Poland.

PL

W artykule zanalizowano proces powstania i budowy Wyższego Seminarium Duchownego (WSD) w Szczecinie w kontekście polityki władz państwowych w Polsce. Określono podmioty i cele polityki wyznaniowej władz PRL w rozpatrywanym okresie, status Kościoła katolickiego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, następnie etapy działań biskupów o powołanie seminarium. Od 1945 roku do początku lat 70. XX wieku na tym obszarze funkcjonowała tymczasowa polska administracja kościelna. Po podpisaniu układu normalizacyjnego między PRL a RFN w 1970 roku, Stolica Apostolska przystąpiła do organizacji stałej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, tj. utworzenia diecezji, w tym szczecińsko-kamieńskiej. Diecezja ta została powołana przez papieża Pawła VI w 1972 roku. Jednym z wymogów jej funkcjonowania było posiadanie własnego seminarium duchownego. Już w 1972 roku starania o utworzenie WSD podjął pierwszy ordynariusz diecezji szczecińsko-kamieńskiej bp Jerzy Stroba. Działania te kontynuował od 1979 roku jego następca – bp Kazimierz Majdański. Władze komunistyczne konsekwentnie odmawiały zgody na utworzenie tej instytucji. W ich optyce powstanie seminarium wzmacniałoby intelektualnie, formacyjnie i duszpastersko diecezję. W związku z tym stosowano taktykę „uników” lub odsyłania ordynariusza do poszczególnych wojewódzkich lub centralnych organów władzy. W tej sytuacji o powstanie WSD apelowała Komisja Plenarna Episkopatu Polski (1977) i prymas kard. Stefan Wyszyński (1979). Biskupi uznawali, że utworzenia seminarium wymaga polska racja stanu na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Dopiero po powstaniu NSZZ „Solidarność” zaistniały przesłanki do realizacji tego postulatu. Partia komunistyczna i rząd zaaprobowały spełnienie niektórych postulatów Kościoła. W listopadzie 1980 roku przedstawiciele władz państwowych wyrazili zgodę na budowę seminarium w Szczecinie. Proces ten nie odbywał się bez utrudnień ze strony państwa. Brakowało materiałów budowalnych, inwigilowano robotników. W 1987 roku papież Jan Paweł II dokonał wmurowania kamienia węgielnego pod powstające WSD. Prace budowlane zakończyły się dopiero w wolnej Polsce w 1993 roku.

2

Największa diecezja Europy. Konsekwencje powstania rozległej gorzowskiej administracji apostolskiej i geneza jej podziału w 1972 r.

67%

Stanuch Z.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2021

|

vol. 37

|

issue 1

306-328

PL

Celem przedstawionego artykułu jest zwrócenie uwagi na konsekwencje, jakie wynikały z utworzenia na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej rozległej administracji apostolskiej – największej w Europie – oraz braku ustanowienia stałych jednostek kościelnych. Aby zrealizować to zadanie, autor sięgnął po dostępną literaturę przedmiotu i przeanalizował źródła archiwalne. Istotne było również poszukanie odpowiedzi na pytania: Dlaczego zdecydowano się na utworzenie tak rozległej jednostki kościelnej? Dlaczego nie zdecydowano się od razu na utworzenie mniejszych prowincji? Jakie konsekwencje dla duchownych i wiernych wyznania rzymskokatolickiego wynikały z braku kanonicznego ustanowienia stałych diecezji? W jakich okolicznościach i jakie wydarzenia zdecydowały o podziale ordynariatu gorzowskiego dopiero w 1972 r.? W efekcie niniejszy tekst oprócz wstępu i zakończenia składa się z trzech zasadniczych rozdziałów ukazujących: okoliczności powstania administracji apostolskiej kamieńskiej lubuskiej i prałatury pilskiej, omówienie skutków powstania tak rozległego terytorium kościelnego, a zarazem braku stałych diecezji oraz podziału administracji na trzy mniejsze jednostki – diecezję gorzowską, szczecińsko-kamieńską i koszalińsko-kołobrzeską. Wnioski z przeprowadzonej analizy zostały zawarte w podsumowaniu.

3

Ks. Adolf Giżyński. Życie i działalność na terenie gorzowskiej administracji apostolskiej i diecezji szczecińsko-kamieńskiej

67%

Brzeziński M.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2019

|

issue 1

7-25

PL

Ksiądz Adolf Giżyński urodził się w Kownie na Litwie. Przez wczesne lata młodzieńcze związany był bardzo mocno z harcerstwem, którego był czołowym działaczem. Za pracę konspiracyjną został zatrzymany przez okupanta niemieckiego i aresztowany. Przebywał w obozach koncentracyjnych na terenie Niemiec. Po wyzwoleniu przez Brytyjczyków pozostał na zachodzie Europy. W latach 1946–1952 studiował teologię w Polskim Wyższym Seminarium Duchownym w Paryżu. W 1952 roku przyjął święcenia kapłańskie i podjął studia pedagogiczno-katechetyczne w Instytucie Katolickim w Paryżu. Inkardynowany do administratury gorzowskiej pozostał w Paryżu, gdzie był prefektem w Niższym Seminarium Duchownym i wykładowcą katechetyki w Wyższym Seminarium Duchownym w Paryżu. Przez cały ten czas pomagał w duszpasterstwie polskich emigrantów i próbował napisać doktorat. W 1969 roku przybył do Polski i podjął pracę w parafiach Szczecina. Przez rok pracował w parafii pw. św. Józefa w Szczecinie. W latach 1970–1973 był wikariuszem parafii pw. Świętego Krzyża, zamieszkując w kościele fi lialnym w Krzekowie. Po utworzeniu diecezji szczecińsko-kamieńskiej posługiwał jako wikariusz w parafiach św. Stanisława Kostki (1973–74), świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Cychrach (1975–80), a także w Gryficach i Warnicach koło Pyrzyc. Nieustannie chorując i nie mogąc odnaleźć się w strukturach Kościoła szczecińsko-kamieńskiego, oskarżony o kontakty z kobietami i ojcostwo, powrócił do Francji, gdzie został kapelanem w klasztorze sióstr Klarysek Sakramentek i oddał się modlitwie w intencji powołań do diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Zmarł we Francji 17 grudnia 1984 roku.

EN

Rev. Adolf Giżyński was born in Kaunas, Lithuania. Throughout his early years, he was very much associated with the scouting, of which he was a leading activist. For his underground activity, he was detained by the German invader and arrested. He was in concentration camps in Germany. After the liberation by the British, he stayed in Western Europe. In the years 1946–1952, he studied theology at the Polish Higher Theological Seminary in Paris. In 1952, he was ordained priest and undertook pedagogical and catechetical studies at the Institut Catholique de Paris (Catholic University of Paris). He was incardinated to the Gorzów Apostolic Administration but stayed in Paris, where he was the prefect in the Lower Theological Seminary and a lecturer of catechetics at the Higher Theological Seminary in Paris. Throughout that time, he helped in the pastoral care of the Polish immigrants and tried to write his doctoral dissertation. In 1969, he came to Poland and started working in the parishes of Szczecin. For a year, he worked in the St. Joseph Parish in Szczecin. In the years 1970–1973, he was the vicar of the Holy Cross Parish, with residence in a filial church in Krzekowo. After creation of the Szczecin-Kamień Archdiocese, he was successively a vicar in the following parishes: St. Stanislaus Kostka (1973–1974), St. Stanislaus Bishop & Martyr in Cychry (1975–1980). In addition, he also served in Gryfice and Warnice near Pyrzyce. Constantly suffering and unable to find himself in the structures of the Szczecin-Kamień Church, accused of contacts with women and fatherhood, he returned to France, where he became a chaplain at the convent of the Poor Clares of Perpetual Adoration of the Blessed Sacrament, where he also dedicated himself to prayer for the vocations to the Szczecin-Kamień Archdiocese. He died in France on 17 December 1984.

Refine search results

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Colloquia Theologica Ottoniana

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Brzeziński M.

1 Kowalczyk K.

1 Stanuch Z.

1 2023

1 2021

1 2019

Starania o utworzenie i budowę Wyższego Seminarium Duchownego w Szczecinie w kontekście polityki władz PRL (1972-1989)

Największa diecezja Europy. Konsekwencje powstania rozległej gorzowskiej administracji apostolskiej i geneza jej podziału w 1972 r.

Ks. Adolf Giżyński. Życie i działalność na terenie gorzowskiej administracji apostolskiej i diecezji szczecińsko-kamieńskiej