Search results

1

Kasata klasztoru trynitarzy w Krotoszynie oraz losy jego kultowego dziedzictwa

100%

Sobczyńska-Szczepańska M.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2017

|

vol. 128

131-153

PL

Klasztor trynitarzy w Krotoszynie podzielił los innych konwentów wielkopolskich, które po drugim rozbiorze Polski znalazły się w granicach królestwa Prus. W wyniku represyjnej polityki wobec Kościoła drastycznie spadła liczba członków wspólnoty zakonnej, a jej majątek uległ znacznemu uszczupleniu. Zarówno pod rządami pruskimi, jak i w okresie istnienia Księstwa Warszawskiego, decyzją władz państwowych część izb klasztornych zajęto pod magazyny i urzędy. Klasztor został zamknięty wn 1819 r., kiedy po śmierci jego przełożonego o. Jana Szkaradowicza ostał się tylko jeden zakonnik. Przy kościele ustanowiono intermistycznego kapłana, od 1824 r. był administrowany przez krotoszyńskiego proboszcza, a w 1925 r. erygowano przy nim parafię pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła. Gmach poklasztorny w 1836 r. stał się siedzibą szkoły powiatowej, następnie szkoły realnej i gimnazjum realnego, a od 1881 – urzędów wojskowych i cywilnych. Od 1969 r. mieści się w nim Muzeum Regionalne w Krotoszynie. Potrynitarskie budowle przetrwały w niezmienionym kształcie – wyburzono jedynie łączącą je dwukondygnacyjną galerię (w 1836 r.). Wystrój malarsko-rzeźbiarski świątyni zachował się z wyjątkiem kilku świętych wizerunków, w tym charakterystycznej dla ikonografii Zakonu Przenajświętszej Trójcy figury Jezusa Nazareńskiego Wykupionego, eksponowanej w ołtarzu głównym. Rozproszeniu uległy aparaty kościelne, przekazane do krotoszyńskiej fary i ubogich kościołów z archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej. Część dokumentów i ksiąg klasztornych, przetrzebionych po zamknięciu klasztoru, w 1869 r. trafiło do Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu, a pozostałe, w 1935 r., – do Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu. Te ostatnie zaginęły.

EN

The Trinitarian monastery in Krotoszyn shared the fate of other convents of the Greater Poland, which, after the second partition of Poland, found themselves within the borders of the Kingdom of Prussia. As a result of a repressive policy towards the Church, the number of members of the monastic community fell drastically and its state of possession diminished significantly. Both under the Prussian rule and during the existence of the Duchy of Warsaw, by the decision of state authorities, some monastery rooms were confiscated and turned into storerooms and offices. The monastery was closed in 1819, when – after the death of the superior Fr. Jan Szkaradowicz – only one monk remained. An interim priest was appointed for the church, since 1824 it was administered by the parish priest of Krotoszyn and in 1925 the parish of St. Apostles Peter and Paul was established. The monastery building was turned into the seat of the district school in 1836, later a primary and secondary school and since 1881 of army and civil offices. Since 1969 the building has housed the Regional Museum of Krotoszyn. Post-Trinitarian buildings remained unchanged – only a two-storey gallery was demolished (in 1836). The interior design was preserved with the exception of a few effigies of saints, among them the figure of Jesus of Nazareth the Ransomed exposed in the main altar, characteristic for the iconography of the Trinitarian Order. Liturgical equipment was dispersed among the parish church and poor churches from the Archdioceses of Gniezno and Poznan. Some monastery documents and books remaining after the dissolution of the monastery were handed over to the State Archive of the Kingdom of Prussia in Poznan in 1869 and others to the Archdiocesan Archive in Poznan in 1935. The latter ones became lost.

2

Dekret abpa Franciszka Skarbka-Malczewskiego z 17 IV 1819 r. w sprawie supresji klasztorów w Królestwie Polskim

80%

Kośka M.

Hereditas Monasteriorium

|

2016

|

vol. 8

367-378

PL

Bulla Ex imposita Nobis, wydana 30 VI 1818 r. przez papieża Piusa VII, była odpowiedzią Stolicy Apostolskiej na przesyłane jej wcześniej projekty przygotowane przez Komisję Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Przewidywały one zniesienie beneficjów prostych, zmniejszenie liczby członków kapituł, reformę klasztorów i ustanowienie nowych granic diecezji. Delegatem apostolskim i egzekutorem bulli papież mianował biskupa kujawsko-pomorskiego Franciszka Skarbka-Malczewskiego, od 2 X 1818 r. arcybiskupa warszawskiego. Po zapoznaniu się ze stanem funduszów zakonnych abp Malczewski przedstawił KRWRiOP w dniu 22 II 1819 r. wyliczenia finansowe, oddzielnie dla każdej diecezji, oraz wskazał osiem klasztorów do ewentualnej supresji. Majątki kilku klasztorów wskazał do częściowej supresji, a kilka domów zakonnych planował połączyć. Na początku marca 1819 r. prymas skierował do Ojca Świętego raport w sprawie wykonania bulli Ex imposita Nobis, w którym wskazał trudności związane z przeprowadzeniem supresji i oświadczył, że nieprędko będzie mógł donieść o jej zakończeniu. Choroba arcybiskupa otwarła drogę do działania ministrowi wyznań Stanisławowi Kostce Potockiemu. Minister zdawał sobie sprawę, że prymas nie zgodzi się na generalną kasatę (z wyłączeniem jedynie zakonów żebraczych). Nie mógł jednak całkowicie odsunąć Malczewskiego od zarządu przejętym majątkiem poklasztornym. Dlatego na początku kwietnia 1819 r. nakłonił go do wyrażenia zgody na powołanie Deputacji do zagospodarowania majątków poklasztornych z prymasem jako jednym z członków. Do opracowania nowych założeń dekretu supresyjnego Potocki zaangażował ks. Szczepana Hołowczyca, mianowanego biskupem nowo utworzonej diecezji sandomierskiej. Hołowczyc podjął się tego zadania, mimo że nie miał papieskiego upoważnienia do prowadzenia takich prac. Umierający prymas Franciszek Skarbek-Malczewski 17 IV 1819 r. podpisał przedstawiony mu dekret supresyjny, kładący kres istnieniu 25 klasztorów męskich i pięciu klasztorów żeńskich.

EN

The bull Ex imposita Nobis, issued on 30 June 1818 by Pope Pius VII, was a response of the Holy See to earlier drafts sent to it by the Government Commission for Religious Denominations and Public Enlightenment. It provided for an abolition of simple benefices and reduction of the number of chapter members by half, reform of monasteries and establishment of new diocesan boundaries. The pope appointed the Bishop of Cuyavia and Pomerania, Franciszek Skarbek-Malczewski, Archbishop of Warsaw since 2 October 1818, his apostolic delegate and executor of the bull. After familiarising himself with the financial situation of religious orders, on 22 February 1819 Archbishop Malczewski submitted to the Commission a financial report, separately for each diocese, and indicated eight monasteries that could be suppressed. The property of several monasteries was to be partially suppressed and several monastic houses were to be merged. In early March 1819 the primate sent a report to the Holy Father on the execution of the bull Ex imposita Nobis, in which he pointed to the difficulties involved in the suppression and said that he would not be able to report on its completion for a long time to come. The archbishop’s illness enabled Stanisław Kostka Potocki, the minister for religious denominations, to act. The minister realised that the primate would not agree to a general dissolution (excluding only mendicant orders). Yet he could not exclude Malczewski completely from the management of the former monasteries’ property. That is why in early April 1819 he persuaded the archbishop to agree to the establishment of a Deputation for the management of the property of former monasteries, with the archbishop being one of its members. Potocki enlisted Father Szczepan Hołowczyc, appointed bishop of the newly established Diocese of Sandomierz, o formulate new assumptions for the suppression decree. Hołowczyc undertook the task, although he had not been authorised by the pope to act in this manner. On 17 April 1819 Primate Franciszek Skarbek-Malczewski, on his deathbed, signed a suppression decree submitted to him, putting an end to the existence of 25 male and 5 female monasteries.

3

Przebieg postępowania kasacyjnego w klasztorze norbertanek i prepozyturze norbertanów w Czarnowąsach w świetle "Akt Büschinga" ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu

80%

Bończuk-Dawidziuk U., Wojtyła A.

Hereditas Monasteriorium

|

2015

|

vol. 6

411-426

EN

The aim of the article is to discuss and present an edition of sources documenting the takeover of archive, library and art collections from the Norbertine Sisters’ Monastery in Czarnowąsy, dissolved on 24 November 1810. The material comes from the first and fifth volume of the so-called Büsching Papers and mostly consists of letters from 1810 and 1812. In addition, the edition includes correspondence of the local dissolution office concerning similar actions in other towns in Silesia (Brzeg, Gliwice, Głubczyce, Namysłów, Opole, Racibórz, Rudy). The most interesting information in this correspondence comes from letters dealing with the collections of the Norbertine Monastery in Czarnowąsy. Its library, in addition to all the writings of the Church Fathers and a large number of historical works, encompassed manuscripts dealing with the history of the local Norbertine Sisters well as the history of Upper Silesia and its nobility. Among the works of art amassed in the monastery, the one considered to be the most valuable was an unknown painting on wood. Büsching ordered “some silver” to be taken from Czarnowąsy to Wrocław. Works with themes similar to those found in Czarnowąsy were identified in the libraries of Cistercian monasteries in Rudy and Jemielnica, the Reformati convent in Namysłów and an unnamed monastery in Brzeg (of the Capuchins?). Apart from books, two very large and beautiful globes were found in Rudy.

Refine search results

2 Hereditas Monasteriorium

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Bończuk-Dawidziuk U.

1 Kośka M.

1 Sobczyńska-Szczepańska M.

1 Wojtyła A.

1 2017

1 2016

1 2015

Kasata klasztoru trynitarzy w Krotoszynie oraz losy jego kultowego dziedzictwa

Dekret abpa Franciszka Skarbka-Malczewskiego z 17 IV 1819 r. w sprawie supresji klasztorów w Królestwie Polskim

Przebieg postępowania kasacyjnego w klasztorze norbertanek i prepozyturze norbertanów w Czarnowąsach w świetle "Akt Büschinga" ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu