Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  dwuizbowość
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

ROLA I POZYCJA USTROJOWA IZB WYŻSZYCH WE WSPÓŁCZESNYCH DEMOKRACJACH. CASUS BRYTYJSKIEJ IZBY LORDÓW

100%
Sroka T.
Horyzonty Polityki
|
2012
|
vol. 3
|
issue 5
161-186
PL
Artykuł podejmuje próbę określenia miejsca i znaczenia izb wyższych we współczesnych systemach parlamentarnych państw demokratycznych. Punktem wyjścia podjętych rozważań jest fundamentalna w demokracji parlamentarnej zasada głosząca, że o pozycji ustrojowej organu przedstawicielskiego decyduje stopień jego wyborczej legitymacji. Stąd też wiele miejsca poświęcono procedurom wyłaniania obecnych izb wyższych oraz temu, jak te procedury korelują z posiadanymi przez poszczególne izby wyższe kompetencjami. Artykuł dzieli się na dwie części. W pierwszej dokonano porównania dwóch odmiennych modeli dwuizbowości parlamentu – bikameralizmu asymetrycznego (typowego dla Europy i państw tzw. systemu westminsterskiego) oraz bikameralizmu symetrycznego (charakterystycznego dla USA, państw Ameryki Łacińskiej i Australii). Druga część w całości dotyczy istotnej problematyki funkcjonowania bikameralizmu w Wielkiej Brytanii. Przedstawiono w niej  najważniejsze etapy ewolucji i mechanizmy działania obecnych brytyjskich instytucji parlamentarnych, uznając, że są to zagadnienia zasługujące na szerszą, odrębną analizę.  Po pierwsze dlatego, że parlamentaryzm brytyjski odegrał ważną rolę w kształtowaniu instytucji przedstawicielskich w licznych dawnych koloniach brytyjskich. Po drugie ze względu na wyjątkowo anachroniczny tryb powoływania i skład brytyjskiej Izby Lordów, w której wciąż z urzędu zasiadają osoby piastujące funkcje religijne i posiadające dziedziczne tytuły szlacheckie. Artykuł wieńczą rozważania o proponowanych w ostatnich latach reformach Izby Lordów.
2
Publication available in full text mode
Content available

Senat jako efekt kompromisu politycznego

100%
Leszczyńska K.
Horyzonty Polityki
|
2018
|
vol. 9
|
issue 27
159-173
PL
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest opis przebiegu dyskusji oraz analiza rezultatów osiągniętych kompromisów dotyczących włączenia Senatu RP do polskiego porządku konstytucyjnego w latach: 1921, 1989 i 1997. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem publika¬cji jest analiza uwarunkowań politycznych, które przesądziły o istnieniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną, metodę porównawczą. PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech zasadniczych części przed¬stawionych w sposób chronologiczny. Zaprezentowano przebieg sporów doty¬czących przywrócenia Senatu w okresie prac nad konstytucją z 1921 r., rozmów przy okrągłym stole oraz prac nad konstytucją z 1997 r., a następnie wyekspo-nowano polityczne i konstytucyjne rezultaty osiągniętych kompromisów. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Decyzja o włączeniu Senatu do pol¬skiego porządku konstytucyjnego w 1921 r. miała charakter kompromisu, który pozwolił w ogóle na uchwalenie konstytucji marcowej, oraz była częścią konsen¬susu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy okrągłym stole, a następnie uchwalenia konstytucji w 1997 r. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Żaden inny organ władzy publicznej w naszym państwie nie był tak mocno jak Senat kontestowany. Mimo że izba druga wpisała się w polski system polityczny, to nadal pojawiają się wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania w kształcie ustalonym po 1989 r. Określenie roli Senatu „na nowo” wymaga zmiany konstytucji.
3
Publication available in full text mode
Content available

Participation of the Polish Senate in the Legislative Process: Towards Equal Bicameralism?

86%
Patyra S.
Studia Iuridica Lublinensia
|
2022
|
vol. 31
|
issue 5
187-199
PL
Artykuł dotyczy problematyki relacji pomiędzy Sejmem i Senatem w procedurze wykonywania przez parlament funkcji ustawodawczej. Autor zwraca uwagę, że obowiązująca Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. bardzo ogranicza wpływ Senatu na proces ustawodawczy, czym nawiązuje do polskiej tradycji ustrojowej. W ten sposób Konstytucja przyjmuje model dwuizbowości skrajnie asymetrycznej, mimo że obie izby parlamentu w polskim ustroju postrzegane są jako organ władzy ustawodawczej. Autor krytycznie ocenia obowiązujące regulacje z punktu widzenia aksjologii ustroju demokratycznego i postuluje wzmocnienie pozycji Senatu w realizowaniu funkcji ustawodawczej.
EN
The article deals with the issue of relations between the Sejm and the Senate in the procedure of exercising its legislative function by the parliament. The author points out that the current Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 greatly limits the influence of the Senate on the legislative process, which refers to the Polish systemic tradition. In this way, the Constitution adopts an extremely asymmetric bicameral model, despite the fact that both chambers of parliament in the Polish system are perceived as an organ of the legislative authority. The author critically assesses the regulations in force from the point of view of the axiology of the democratic system and postulates strengthening the Senate’s position in the implementation of the legislative function.
4
Publication available in full text mode
Content available

Senat Rzeczypospolitej Polskiej - izba druga czy izba drugoplanowa?

72%
Grabowski R.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2021
|
issue 4 (62)
449-459
EN
The Polish model of bicameralism assumes the lack of symmetry between the chambers. Certainly, a stronger position in the procedure of adopting laws can be attributed to the Sejm (first chamber), and a weaker position to the Senate (second chamber). An analogous domination of the Sejm cannot be discussed in the case of changes to the constitution, ratification of international agreements, or the election to perform state functions indicated in the Constitution of the Republic of Poland. It should be noted that the relations between the chambers of the Polish parliament are subject to changes. The actual relations between the first and second chambers depend to a large extent on the currently binding provisions of the electoral law, the results of the elections based on them, and the formation of a certain majority in the Sejm and Senate.
PL
Polski model dwuizbowości zakłada brak symetrii pomiędzy izbami. Z całą pewnością silniejszą pozycję w procedurze uchwalania ustaw można przypisać Sejmowi (izba pierwsza), słabszą natomiast Senatowi (izba druga). O analogicznej dominacji Sejmu nie można mówić w przypadku zmiany konstytucji, ratyfikowania umów międzynarodowych, czy wyborze do pełnienia wskazanych w Konstytucji RP funkcji państwowych. Należy zwrócić uwagę na fakt, że relacje pomiędzy izbami polskiego parlamentu podlegają zmianom. Faktyczne relacje pomiędzy izbą pierwszą a izbą drugą zależą w dużej mierze od aktualnie obowiązujących przepisów prawa wyborczego, wyników przeprowadzonych w oparciu o nie wyborów, a także ukształtowaniu się określonej większości w Sejmie i w Senacie.
5
Publication available in full text mode
Content available

Senat RP jako efekt kompromisu "okrąłego stołu"

72%
Leszczyńska-Wichmanowska K.
Polityka i Społeczeństwo
|
2021
|
vol. 19
|
issue 4
79-93
EN
The objective of the present article is to systematize the knowledge about the political conditions that in 1989 were decisive for the restoration of the Senate with quite limited powers. The reasoning consists of an introduction, two main parts listed in chronological order, and a conclusion. The article presents the concepts of reactivation of the second chamber of parliament, which usually appeared in the years of Polish socio-political crises, and then goes on to present the political and constitutional effect of negotiations on the Senate at the "Polish round table". The main result of the research carried out is the fact that the 1989 Senate decision, part of the consensus enabling the "Polish round table" agreement to be reached, resulted in fully democratic elections to the Second House, in which the political opposition won 99 out of 100 senatorial seats. The success of "Solidarity" did not have any real impact on the practice of governance, because (apart from the election of the president) the Senate had no major influence on the then existing system of power. However, the unprecedented victory of the opposition in this election undoubtedly gave an impulse to take steps to establish the cabinet of Tadeusz Mazowiecki - the first non-communist prime minister, who initiated the political process of establishing democracy and a free market economy.
PL
Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Wywód składa się ze wstępu, dwóch zasadniczych części ujętych w sposób chronologiczny oraz zakończenia. W artykule zaprezentowano koncepcje reaktywacji izby drugiej parlamentu, które pojawiały się zazwyczaj w latach polskich kryzysów społeczno-politycznych, a następnie ukazano polityczny i konstytucyjny efekt negocjacji w sprawie Senatu przy "okrągłym stole". Głównym rezultatem przeprowadzonych badań jest fakt, że decyzja w kwestii Senatu w 1989 r., będąca częścią konsensusu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy „okrągłym stole" skutkowała w pełni demokratycznymi wyborami do izby drugiej, w których opozycja polityczna zdobyła 99 ze 100 mandatów senatorskich. Sukces "Solidarności" nie oddziaływał w realny sposób na praktykę rządzenia, ponieważ (poza wyborem prezydenta) Senat nie miał większego wpływu na istniejący wówczas układ władzy. Jednak bezprecedensowe zwycięstwo opozycji w tej elekcji niewątpliwie dało impuls do podjęcia działań związanych z utworzeniem gabinetu Tadeusza Mazowieckiego – pierwszego niekomunistycznego premiera, który rozpoczął proces polityczny ustanawiający demokrację i gospodarkę wolnorynkową. Wstęp Istotny powód przywrócenia Senatu w 1989 r., poza odwołaniem się do tradycji parlamentarnych I Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiło jego uczestnictwo w procesie ustawodawczym. Nie przyznano jednak równej pozycji obu organom legislatywy. Odtworzono ukształtowany model dwuizbowości nierównoprawnej nazywany także dwuizbowością niesymetryczną lub dwuizbowością nierównorzędną. Powtórzyła się więc historia sprzed prawie siedemdziesięciu lat, gdy w wyniku kompromisu umożliwiającego w ogóle uchwalenie Ustawy zasadniczej w dniu 17 marca 1921 r., reaktywowano Senat o bardzo ograniczonych kompetencjach. Po wyborach parlamentarnych w 1989 r. zdominowany przez „Solidarność” (w 99%) Senat I kadencji okazał się być przeciwwagą dla wyłonionego na podstawie „kontraktu politycznego” Sejmu X kadencji. Izba druga mogła w zasadzie odrzucić każdą ustawę uchwaloną przez izbę pierwszą, ponieważ obalenie jej sprzeciwu 2/3 głosów (307 mandatów)  w zasadzie było niemożliwe bez zgody solidarnościowych posłów, którzy dysponowali 166 mandatami w Sejmie. Wybory z 1989 r. dały więc Senatowi wyposażonemu w niewielkie kompetencje konstytucyjne stosunkowo silną legitymację polityczną. Jednak już w niespełna rok od pierwszego posiedzenia izby drugiej zaczęto podważać sens jej istnienia. Koncepcje likwidacji Senatu reaktywowanego w 1989 r. lub przeprowadzenia jego reformy nie były wyłącznie hasłami politycznymi formułowanymi w okresie kampanii wyborczych. One istniały, i tylko przed kolejnymi elekcjami do Sejmu i Senatu akcentowane były ze zdwojoną siłą, ponieważ wiele ugrupowań określony model parlamentu (jednoizbowy lub dwuizbowy) włączyło do swoich programów politycznych. Wprawdzie izba druga wpisała się w polski system polityczny, ale nadal pojawiają wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania.  W artykule podjęto weryfikację hipotezy badawczej, w której założono, iż reaktywacja Senatu nie była wynikiem starannie przygotowanej koncepcji tylko efektem kalkulacji politycznej.  Rozstrzygnięciu tak sformułowanego problemu służą pytania badawcze: - czy istnieje powiązanie między dwuizbowością parlamentu a suwerennością państwa polskiego w jej tradycyjnym rozumieniu? - czy "Solidarność" w latach 1980-1981 opracowała program zakładający reaktywowanie "Senatu", jak np. w odniesieniu do samorządu terytorialnego? - czy w sprawie Senatu tożsame były rozwiązania koncepcyjne (ustalone przy "okrągłym stole") i legislacyjne (uchwalone przez Sejm PRL IX kadencji)?             Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną. Przy ich pomocy przeprowadzono analizę uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia, z perspektywy celów określonych w artykule oraz dokonano przeglądu i konsolidacji rozproszonych danych pochodzących z różnych źródeł (akty prawne, dokumenty źródłowe, opracowania naukowe, publicystyka czasopiśmiennicza, raport z badań Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), relacje i konsultacje autorów rozwiązań systemowych w 1989 r.).    
6
Publication available in full text mode
Content available

Dwuizbowy parlament Republiki Tadżykistanu

58%
Pogłódek A.
Roczniki Administracji i Prawa
|
2016
|
vol. 16/2
19-42
PL
Przedmiotem artykułu jest dwuizbowy parlament (Madżlisi Oli) Republiki Tadżykistanu. Omówione zostały podstawy prawne wyboru obu izb, statusu członka Madżlisi Milli i Madżlisi Namojandagon. Najwięcej uwagi poświęcono jednak organizacji wewnętrznej i trybowi pracy parlamentu, a także jego uprawnieniom. Ustrojodawca tadżycki pod koniec lat 90. ubiegłego wieku zdecydował się na odejście od parlamentu unikameralnego na rzecz bikameralizmu, co było ówcześnie typowe dla państw Azji Środkowej. Tadżycka dwuizbowość jest zbudowana na zasadzie względnej równowagi między izbami. Izby posiadają zarówno uprawnienia w realizacji których uczestniczą wspólnie (czasem na wspólnych posiedzeniach), jak też uprawnienia wyłączne. Tadżycka dwuizbowość jest przemyślana zarówno pod względem kształtowania składu, który pozwala na wyrażanie odmiennych interesów politycznych, jak też uprawnień. Jednakże ze względu na jeszcze nie w pełni ukształtowany porządek demokratyczny nie jest tam jeszcze w pełni realizowany model konstytucyjny.
EN
The subject of the article is bicameral parliament (Majlisi Oli) of the Republic of Tajikistan. The study discusses the legal basis for the selection of both chambers, the status of member of the Milli Majlis and the Majlis Namojandagon. Most attention is devoted, however, internal organization and mode of work of parliament and its powers. Tajik constitucional legislator in the late 90s of last century, decided to move away from the parliament unikameralnego to bikameralizmu which was then typical of Central Asian states. Tajik bicameral is built on the principle of relative balance between the chambers. Chambers have both privileges in the realization of which participate together (sometimes joint meetings), as well as power only. Tajik bicameral is thought in terms of shaping the composition, which allows for the expression of different political interests as well as rights. However, due to not yet a fully formed democratic order is not there yet fully implemented constitutional model.
7
Content available remote

Racjonalizacja polskich instytucji politycznych przy zastosowaniu rozwiązań ustrojow ych państw współczesnych

58%
Grabowski R.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2017
|
issue 5 (39)
11-21
PL
Artykuł jest próbą wskazania organów konstytucyjnych Polski, których funkcjono-wanie można udoskonalić poprzez zastosowanie rozwiązań funkcjonujących w in-nych państwach. Zmiana sposobu wyłaniania Senatu postrzegana jest jako szansa na podniesienie jakości uchwalanych w Polsce ustaw. Wprowadzenie instytucji wi-ceprezydenta ma usprawnić działanie urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej i unie-zależnić go od parlamentu. Powierzenie kontroli konstytucyjności prawa Sądowi Najwyższemu może przyczynić się do odpolitycznienia tego procesu. Podobny efekt można osiągnąć w przypadku odpowiedzialności konstytucyjnej, o ile jej egzekwo-wanie przejmą sądy powszechne.
EN
The article is an attempt to identify the constitutional authorities of Poland, whose func-tioning can be improved through the application of solutions operating in other coun-tries. The change in the way the Senate is elected is seen as an opportunity to improve the quality of the statutes passed in Poland. The appointment of the vice president is to im-prove the functioning of the office of the President of the Republic and to make him in-dependent of the parliament. Entrusting the constitutional review of the law to the Su-preme Court can contribute to the depoliticization of this process. A similar effect can be attained in the case of constitutional responsibility, provided that its common courts are enforced.
8
Publication available in full text mode
Content available

Koncepcje prawne Ignacego Matuszewskiego w okresie II Rzeczypospolitej

51%
Kowalski W.
Studia Iuridica
|
2016
|
vol. 66
135-152
PL
The subject matter of this article is discussing legal concepts of Ignacy Matuszewski in the interwar period. In the core of the camp of adherents of Piłsudski he was one of the few people interested in the economic issues of the state, what is more he belonged to a small circle of its representatives who themselves formulated original political concepts of the Republic of Poland. Matuszewski’s output as a publicist formed not only the projects of a constitution, but also discussions concerning the shape and functioning of specific constitutional bodies. It was demonstrated that Matuszewski – the proponent of strong power of the head of the state, at the same time was characterised by a pragmatic attitude to system issues. He was against the view that only with the help of adequately enacted law the intended goal could be unfailingly achieved. The article contains the analysis of Matuszewski’s constitutional views from which it could be deduced that he was the advocate of a two-chamber parliament and of effective rule of the Council of Ministers. The study brings closer the achievements of Matuszewski in the sphere of law, which are in our times practically unknown.
9

Koncepcje prawne Ignacego Matuszewskiego w okresie II Rzeczypospolitej

51%
Kowalski W.
Studia Iuridica
|
2016
|
vol. 66
135-152
PL
The subject matter of this article is discussing legal concepts of Ignacy Matuszewski in the interwar period. In the core of the camp of adherents of Piłsudski he was one of the few people interested in the economic issues of the state, what is more he belonged to a small circle of its representatives who themselves formulated original political concepts of the Republic of Poland. Matuszewski’s output as a publicist formed not only the projects of a constitution, but also discussions concerning the shape and functioning of specific constitutional bodies. It was demonstrated that Matuszewski – the proponent of strong power of the head of the state, at the same time was characterised by a pragmatic attitude to system issues. He was against the view that only with the help of adequately enacted law the intended goal could be unfailingly achieved. The article contains the analysis of Matuszewski’s constitutional views from which it could be deduced that he was the advocate of a two-chamber parliament and of effective rule of the Council of Ministers. The study brings closer the achievements of Matuszewski in the sphere of law, which are in our times practically unknown.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.