Search results

1

Mieszko III Stary i jego życie rodzinne

100%

Ratajczak K.

Przegląd Pedagogiczny

|

2021

|

issue 1

93-109

PL

Mieszko III Stary (1122/25–1202), książę kujawski, wielkopolski i krakowski był jednym z synów Bolesława III Krzywoustego i Salomei z Bergu. Na jego losy wpłynął fakt, iż po śmierci ojca piastowskie władztwo podzielone zostało na dzielnice, a sam książę został uwikłany w serię konfliktów z braćmi, a później także innymi przedstawicielami coraz mocniej rozrodzonej dynastii. Jeszcze za życia ojca (zm. 1138) pojął za żonę królewnę węgierską Elżbietę, a po jej śmierci (między 1150 a 1154 r.) poślubił Eudoksję, córkę wielkiego księcia kijowskiego Izjasława II. Z obu tych związków Mieszko doczekał się licznego potomstwa: pięciu synów i co najmniej pięciu córek. Celem artykułu jest przedstawienie Mieszka III nie tyle w roli polityka, władcy, ale jako głowy rodziny, również w szerszym ujęciu, jako nestora rodu Piastów. Co istotne, wszystkie dzieci Mieszka szczęśliwie przeżyły okres dzieciństwa, co jest swoistym ewenementem, biorąc pod uwagę wysoką śmiertelność dzieci w okresie średniowiecza. Artykuł podejmuje próbę, trudną z uwagi na specyfikę zachowanego materiału źródłowego, przedstawienia życia codziennego książęcej rodziny, przybliży meandry polityki dynastycznej, realizowanej przy pomocy aranżowanych małżeństw, poruszy wreszcie zagadnienia kultury materialnej i kultury dworskiej.

2

W kręgu kosmogonii i metodologii. Obraz Piastów-herosów w refleksji historycznej Stanisława Zakrzewskiego (1873–1936)

63%

Mękarski A.

Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

|

2023

|

issue 14

133-150

EN

This article presents Stanisław Zakrzewski’s views of the historical role of the Piast rulers, especially the first two Christian representatives of the dynasty – Mieszko the First (922–945–992) and Boleslaus the Brave (c. 967–1025). According to the author, Zakrzewski, as an adherent of the heroic conception of history, presented a thoroughly mythologised representation of the past. This is evidenced by the linking of the reigns of these two rulers with the Great Man Theory. Great men-creators, implementing the plans of Providence, undertook the mission of transforming the chaos reigning in Europe into a new and lasting order. The second part of the article deals with Zakrzewski’s theoretical assumptions. The author shows that Zakrzewski downplayed the historical significance of legal and constitutional arrangements by adopting a heroic conception of history. The historian’s support for Józef Piłsudski’s 1926 coup d’état can thus be seen as a telling illustration of his theoretical preferences.

PL

Tematem artykułu są poglądy Stanisława Zakrzewskiego, wybitnego badacza wczesnośredniowiecznej Polski, na temat historycznej roli Piastów, a przede wszystkim pierwszych dwóch chrześcijańskich przedstawicieli dynastii – Mieszka I (922–945–992) i Bolesława Chrobrego (ok. 967–1025). Autor twierdzi, że Zakrzewski jako wyznawca heroistycznej koncepcji dziejów przedstawił głęboko zmitologizowaną reprezentację przeszłości. Świadczy o tym powiązanie panowania wspomnianych wyżej władców z ideą wielkich ludzi-twórców, którzy realizując plany Opatrzności, podjęli się misji przekształcenia chaosu, który ogarnął Europę, w nowy, trwały porządek. Druga część artykułu dotyczy teoretycznych założeń Zakrzewskiego. Autor pokazuje, że przyjmując heroistyczną koncepcję dziejów, Zakrzewski bagatelizował historyczne znaczenie ustaleń prawno-konstytucyjnych. Poparcie historyka dla zamachu stanu dokonanego przez Józefa Piłsudskiego w 1926 r. można zatem uznać za wymowną ilustrację jego preferencji teoretycznych.

3

Rywalizacja i współpraca. Polityka Barnima I (1233-1278) i Bogusława IV wobec Piastów (1278-1309) – zarys problemu

63%

Guzikowski K.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2017

|

issue 2

181-198

EN

The goal of this paper was to analyse the relations of the House of Piast with West Pomerania under the reign of Barnim I (1233–1278) and his son Bogusław IV (Bogislaw IV) (1278–1309). The results of the analysis suggest that the hostile relations which emerged between Barnim I and the Piasts of Silesia and Greater Poland were a consequence of the military rivalry over the borderlands on Noteć, especially Santok and its castellany. In addition, the Piasts were evidently not ready to pursue closer political relations with Barnim I, but the Duke of West Pomerania was not prudent in his political calculations either. As for the rule of Barnim’s son Bogusław IV (Bogislaw IV), the circumstances were theoretically more favourable for establishing cooperation with the Piasts of Greater Poland, namely Przemysł II. Moreover, there was even an attempt at doing so in 1287 in a coalition with the Duke of Pomerania, Mściwój II (Mestwin II), but it did not bring Bogusław IV (Bogislaw IV) any significant political gains. He began hoping for an alliance with the powerful Lübeck, which was backed by the increasingly influential – economically and politically – Hanseatic cities. A new chapter in the relations with the House of Piast began with the events of the second half of the last decade of the 13th century. The partition of West Pomerania in 1295 and the murder of Przemysł II in February 1296 have completely changed Bogusław IV’s (Bogislaw IV) political standing. He attempted to start a cooperation with the new rules of the Greater Poland province, Władysław Łokietek (the Short), but the latter did not stay in power in that area (until 1299). The Czech Přemyslids, who have taken control of Greater Poland and reigned over it until 1306, were determined to work with the Margraves of Brandenburg, who were hostile towards Bogusław IV (Bogislaw IV). In turn, the Silesian Piast Henryk III głogowski (Henry III of Głogów), who ruled his province in 1306–1309 was conflicted with Władysław Łokietek (the Short) and not interested in the relations with the House of Griffins.

PL

Celem artykułu była analiza relacji Piastów z Pomorzem Zachodnim w czasach rządów Barnima I (1233–1278) i jego syna Bogusława IV (1278–1309). Z przeprowadzonej analizy wynika, że wrogie relacje, jakie powstały między Barnimem I a Piastami śląskimi i wielkopolskimi były następstwem militarnej rywalizacji o pograniczne ziemie nadnoteckie, szczególnie o gród w Santoku i kasztelanię santocką. Wyraźnie też daje się zauważyć brak gotowości po stronie Piastów do nawiązania bliższych relacji politycznych z Barnimem I, ale także książę Pomorza Zachodniego w swoich kalkulacjach politycznych nie wykazał się właściwą przenikliwością. Z kolei za panowania jego syna Bogusława IV teoretycznie istniały dogodniejsze uwarunkowania polityczne do nawiązania współpracy z Piastami wielkopolskimi, a konkretnie z Przemysłem II. Co więcej, do takiej próby nawet doszło w 1287 roku w koalicji z księciem wschodniego Pomorza, Mściwojem II, ale większych korzyści politycznych to Bogusławowi IV nie przyniosło. Wkrótce większe nadzieje zaczął on pokładać w sojuszu z potężną Lubeką, za którą stał wyrastający na potężną siłę nie tylko ekonomiczną, ale także polityczną, związek miast hanzeatyckich. Nowy rozdział w relacjach z Piastami otworzyły wydarzenia z połowy ostatniej dekady XIII wieku. Podział Pomorza Zachodniego w 1295 roku i zamordowanie Przemysła II w lutym 1296 roku zupełnie zmieniły sytuację polityczną Bogusława IV, który próbował nawiązać współpracę z nowym władcą w dzielnicy wielkopolskiej, Władysławem Łokietkiem, który jednak nie utrzymał się długo przy władzy na tym terytorium (do 1299 r.). Czescy Przemyślidzi, którzy objęli Wielkopolskę i rządzili nią do 1306 roku, byli zdecydowanie zorientowani na współpracę z wrogimi Bogusławowi IV margrabiami brandenburskimi. Z kolei śląski Piast Henryk Głogowczyk, który sprawował rządy w tej dzielnicy w latach 1306–1309, zupełnie nie wykazywał zainteresowania relacjami z Gryfitami, uwikłany w konflikt z Władysławem Łokietkiem.

4

Nazwy własne w „Dagome iudex”

63%

Łuczyński M.

Prace Językoznawcze

|

2015

|

issue 17/4

69–93

EN

This article is devoted to the reinterpretation of proper names refering to one of the earliest historical sources concerning Polish history, known as “Dagome iudex” (ca 991–992 BC). The author focuses on the question of how to interpret some uncertain Latinized versions of Slavic names included in this document. For example, some historians interpret Dagome as a bastardized version of the words Ego Mesco dux meaning “I, prince Mieszko”. According to the opinion of the majority of scholars, Alemure might be the city of Olomouc, in Moravia. A paleographical and micro-philological analysis leads the author to the conclusion that these Medieval Latin forms should be transcribed as follows: Dagome – Tągoma, Misica – Mieszek, Schinesgne – Gniezno and Alemure – Lemiesza. In the author’s opinion, the document provides a description of Polish western borders including the Lower Silesia and ending at the Lusatian Neisse and the Oder, at the end of tenth century. A new interpretation of the document is discussed, suggesting that the main purpose of Mieszko was problably to prevent German territorial claims on the borderlands.

Refine search results

1 Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

1 Prace Językoznawcze

1 Przegląd Pedagogiczny

1 Przegląd Zachodniopomorski

1 Guzikowski K.

1 Mękarski A.

1 Ratajczak K.

1 Łuczyński M.

1 2023

1 2021

1 2017

1 2015

Mieszko III Stary i jego życie rodzinne

W kręgu kosmogonii i metodologii. Obraz Piastów-herosów w refleksji historycznej Stanisława Zakrzewskiego (1873–1936)

Rywalizacja i współpraca. Polityka Barnima I (1233-1278) i Bogusława IV wobec Piastów (1278-1309) – zarys problemu

Nazwy własne w „Dagome iudex”