Search results

1

Konstrukty cywilizacji i metafizyka transfiguracji w twórczości Romany Kaszczyc

100%

Chojnacka W.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2023

|

issue 12

157-168

EN

Romana Kaszczyc – an artist concerned with nature, borderlands, peripheries, the West Pomeranian and Lubusz lands, the Barlinecka Wilderness – dissolves in her work the ontological dimension of borders, while bringing into play the perspectives of neighbourhood relations, interdependence and diversity. Wilderness endures, irrespective of the conventional borders marked on the administrative map of Poland. However, it is also worth raising the question of whether culture is becoming – by greedily expanding its territory – nature’s neighbour, or perhaps its oppressor? In her work, Roma Barlinecka creates a world in which social patterns and roles become a prison. Whereas, the coexisting binary reality of night and day, darkness and illumination, life and death is metaphysical in the artist’s eyes. Thus, is the border transcendent, epistemological and independent of man? Above all, I would not only like to commemorate a worthy artist who consciously chose to live in the borderlands, but also to look at the border itself, and how antagonisms between culture and nature, centre and periphery, global recognition and regionality are generated and constituted. Notwithstanding the goals above, the main research objective is to develop an interpretation of selected culture-themed texts by Romana Kaszczyc in the light of considerations of the semantic experience of the borderland. I will present a critical study of literary and plastic works from a neo-regional and ecocritical perspective. The interpretations shall induce deliberations on neighbourhood relations, border and ecocide. Research inspirations will be drawn from the scholarly output of, among others: Julia Fiedorczuk, Aleksandra Ubertowska, Tatiana Czerska, Elżbieta Rybicka.

PL

W twórczości Romany Kaszczyc – artystki przyrody, pogranicza, peryferii, ziemi zachodniopomorskiej i lubuskiej, Puszczy Barlineckiej – w perspektywie sąsiedztwa, współzależności i różnorodności, status granicy traci swoje ontologiczne znaczenie. Puszcza trwa, niezależnie od umownych granic wyznaczonych na administracyjnej mapie Polski. Jednocześnie warto zadać pytanie, czy kultura staje się – powiększającą zachłannie swoje terytorium – sąsiadką natury, a może jej ciemiężycielką? Barlinecka Roma kreuje w swojej twórczości świat, w którym schematy i role społeczne stają się więzieniem. Natomiast w oczach artystki współistniejąca binarność nocy i dnia, mroku i jasności, życia i śmierci jest metafizyczna. Czy zatem granica byłaby transcendentna, epistemologicznie wydarzająca się oraz niezależna od człowieka? Chciałabym przede wszystkim nie tylko przedstawić zasługującą na upamiętnienie artystkę, która świadomie wybrała życie na terenach pogranicza, ale i przyjrzeć się granicy samej w sobie, w jaki sposób wytwarzają się i konstytuują antagonizmy między kulturą i naturą, centrum i peryferiami, światowym uznaniem i regionalnością. Głównym moim celem badawczym jest natomiast stworzenie interpretacji wybranych tekstów kultury Romany Kaszczyc w świetle rozważań semantycznego doświadczenia pogranicza. Krytyczne opracowanie dzieł literackich i plastycznych przedstawię w perspektywie neoregionalnej oraz ekokrytycznej. Interpretacje staną się jednocześnie pre-tekstem do rozważań związanych z problematyką sąsiedztwa, granicy oraz ekocydu. Inspiracje badawcze czerpać będę z dorobku naukowego m.in. Julii Fiedorczuk, Aleksandry Ubertowskiej, Tatiany Czerskiej, Elżbiety Rybickiej.

2

“Earth’s Powder/ in the Basilica of the Cosmos:” Ecocatastrophe and its scale in Marcin Ostrychacz’s Cielenie lodowca [Iceberg calving]

84%

Borucki D.

Forum Poetyki

|

2022

|

issue 30

EN

This article is devoted to the analysis of Marcin Ostrychacz’s poems collected in the volume Cielenie lodowca [Iceberg calving]. The article examines the poems using the concepts of the environmental catastrophe and the almost unimaginable scale on which it is taking place. Both concepts play a crucial role in the eco-critical discourse. The author tries to prove that by using the category of the detail, Ostrychacz strives to regain conceptual control over both notions. The poet sees the Earth as a detail in the cosmos and thus is able to process the phenomena which function on a wider planetary plane and find a counterbalance to the apocalyptic visions.

PL

Szkic poświęcony został analizie wierszy Marcina Ostrychacza zebranych w tomie Cielenie lodowca. Celem artykułu jest przyjrzenie się im przy użyciu powracających w ekokrytycznym dyskursie pojęć środowiskowej katastrofy oraz trudnej do wyobraźniowego przetworzenia skali, na której ta się odbywa. Autor stara się dowieść, że wykorzystując kategorię detalu, poeta dąży do odzyskania nad nimi konceptualnej kontroli. Celowe zobaczenie Ziemi jako detalu na kosmicznym obrazie pozwala mu na przetworzenie rozciągniętych na planetarnym planie zjawisk oraz wypracowanie określonej przeciwwagi dla świadomości uczestniczenia w pogłębiającym się kryzysie.

3

Brudna transcendencja. Rudymenty sacrum a przemiany współczesnych ekopoetyk

84%

Soćko J.

Forum Poetyki

|

2021

|

issue 24

26-41

EN

The analysis of a number of late 20th-century nature poems allows the author to redefine the traditional concepts of transcendence and immanence in the context of post-secular studies and the broadly defined new materialism. The article argues that the reformulation of these categories allows one to map the dynamic changes in the 20th-century and 21st-century ecopoetics. The analysis of selected poems written by poets who are well aware of the limits of language, allows the author to draw attention to the debate around the concept of the Anthropocene, a significant turning point in itself. The article discusses current poetic tendencies, taking into account the impact of the Anthropocene.

PL

Wychodząc od lektury kilku – pochodzących z końca XX w. – wierszy odnoszących się do przyrody, autorka redefiniuje tradycyjnie rozumianą transcendencję i immanencję, osadzając te kategorie w kontekście studiów postsekularnych i szeroko rozumianego nowego materializmu. Główną tezę artykułu stanowi bowiem przekonanie, że przedstawione przeformułowanie tych kategorii pozwala w ciekawy sposób przedstawić dynamikę zmian ekopoetyk charakterystycznych dla XX i XXI wieku. Omawiając wybrane przykłady poezji twórców odznaczających się wyjątkową świadomością nieprzejrzystości języka, autorka zwraca uwagę na istotną cezurę, jaką okazała się debata wokół pojęcia antropocenu i omawia obecne tendencje poetyckie, uwzględniające implikowany przez to pojęcie światopogląd.

4

Sympoietyczna lektura poezji Julii Fiedorczuk

84%

Koza K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2023

|

vol. 11

221-233

EN

The article attempts a sympoietic reading of Julia Fiedorczuk’s texts. Sympoietic texts (a term proposed by Donna Haraway and used in relation to literature by Aleksandra Ubertowska) are distinguished by a balance of two elements. On the one hand, we have to look at the world through the prism of the biotic grid. On the other hand, this perspective exposes human exploitation of the more‑than‑human world and the beings participating in it for the sake of one’s own anthropoegoistic benefits. The ecofeminism of this poetry also remains an important element in this reading.

PL

W artykule podjęta została próba sympoietycznej lektury tekstów Julii Fiedorczuk. By określać teksty sympoietycznymi, potrzebny jest balans dwóch elementów: z jednej strony na świat patrzeć musimy przez pryzmat biotycznej siatki, z drugiej strony – perspektywa ta pojawić powinna się w związku ze sprzeciwem wobec wykorzystywania przez człowieka świata więcej‑niż‑ludzkiego i uczestniczących w nim istot przez wzgląd na własne, antropoegoistyczne korzyści (termin zaproponowany przez Donnę Haraway, a zapożyczony i odniesiony do literatury przez Aleksandrę Ubertowską). Ważnym elementem tej lektury pozostaje także ekofeminizm poezji Fiedorczuk.

5

Literacki matecznik – o ekopoetyce i aktywnym czytaniu

84%

Piotrowska-Grot M.

Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego

|

2022

|

vol. 31

1-20

EN

The contemporary humanities are facing another crisis and need to take up a significant task – through education and critical reading of texts, the humanities have to clarify not only the understanding of such categories as anthropocene, capitalocene, and ecopoetics, or ecocriticism, but also create an active change in thinking and acting. The present article is an attempt at undertaking those challenges by reading into the above-mentioned threads in contemporary literature and trying to propose solutions that would make students sensitive to the content of nature. I discuss reading strategies and interpretation models that include such mechanism of reading literary texts in which ecologically engaged literature influences the perception and understanding of the world around us, thereby becoming literature participating in social processes.

PL

Współczesna humanistyka stoi w obliczu kolejnego kryzysu, w związku z tym musi sprostać istotnemu wyzwaniu. Poprzez edukację i krytyczną lekturę tekstów powinna dookreślić rozumienie kategorii takich jak: „antropocen”, „kapitałocen”, „ekopoetyka” czy „ekokrytyka”, ale także kreować aktywną zmianę myślenia oraz działania. W artykule podjęto próbę odczytania wątków ekologicznych we współczesnej literaturze i zaproponowano rozwiązania pozwalające uwrażliwić uczniów na treści przyrodnicze. Omówiono strategie lekturowe i modele interpretacyjne, obejmujące taki mechanizm czytania tekstów literackich, w którym literatura zaangażowana ekologicznie wpływa na postrzeganie i rozumienie otaczającego nas świata, przez co staje się literaturą uczestniczącą w procesach społecznych.

6

>>Wyłaniam kraje kory pękate<<. (Współ)drzewna poetyka Krystyny Miłobędzkiej

67%

Lekowska D.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2020

|

vol. 8

262-271

EN

The article is an attempt to place Krystyna Miłobędzka’s poetry in the context of ecopoetics and to see whether such a targeted reading will open the poet’s lyrical works to new interpretative practices, which are becoming increasingly popular among researchers. In the discussion about the output of the author of Anaglify [Anaglyphs], natural motifs and themes appear relatively often, but so far they have rarely been treated as the main, independent subject of analysis. This sketch, through the interpretation of individual works, shows how nature, in this case especially that appearing in different forms of trees, in the volumes published in turn shape Miłobędzka’s writer’s imagination and inscribe themselves in the poetic project she has developed, which goes beyond the framework of literary strategy and whose assumptions allow it to be placed in the area of ecopoetics.

PL

Szkic stanowi próbę ulokowania poezji Krystyny Miłobędzkiej w kontekście ekopoetyki i sprawdzenia, czy tak ukierunkowane odczytanie otworzy liryczną twórczość poetki na nowe praktyki interpretacyjne, cieszące się coraz większym zainteresowaniem badawczym. W omówieniach dorobku autorki Anaglifów motywy i tematy przyrodnicze pojawiają się stosunkowo często, jednak do tej pory rzadko traktowane były jako główny, samodzielny przedmiot analizy. Szkic poprzez interpretację poszczególnych utworów pokazuje, w jaki sposób natura, w tym wypadku zwłaszcza pojawiające się pod różną postacią drzewa, na przestrzeni publikowanych kolejno tomów kształtują wyobraźnię pisarską Miłobędzkiej i wpisują się w wypracowany przez nią projekt poetycki, wykraczający poza ramy strategii literackiej, którego założenia pozwalają umieścić go w obszarze ekopoetyki.

7

Rola drzew w poezji Urszuli Zajączkowskiej odczytywana przez pryzmat ekopoetyki

67%

Koza K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2020

|

vol. 8

286-299

EN

This article is dedicated to an ecopoetical reading of Urszula Zajączkowska’s poetry, primarily focusing on trees appearing in poems from the volumes Atomy [Atoms] (2014) and minimum (2017). The main concern of the article is the poetic subject’s approach towards trees (and plants in general), their function and meaning in each of the texts. Two types of subject were discovered: the emotional subject and the scientist subject. As it turns out, they are constantly correlated, and thus show the significant place of trees in Zajączkowska’s poetry. Text analysis shows that in her poetry, forests fulfil a significant role – they allow escapism and at the same time are witnesses to the history of both humanity and a single person. A strong, nonanthropocentric conclusion was drawn from these texts – trees’ similarity to Homo sapiens.

PL

Artykuł poświęcony został ekopoetyckiej lekturze wierszy Urszuli Zajączkowskiej ze szczególnym uwzględnieniem drzew pojawiających się w wierszach z tomików Atomy (2014) i minimum (2017). Pod uwagę wzięto przede wszystkim stosunek podmiotu mówiącego do drzew (także szerzej – flory), ich funkcję oraz znaczenie, jakie niosą w poszczególnych tekstach. Wyodrębniono dwa typy podmiotu, którymi są podmiot wrażliwiec i podmiot scjentysta. Okazało się, że są one stale ze sobą skorelowane, a przez to wspólnie wyrażają szczególne miejsce drzew w tej poezji. Analiza tekstów wykazała, że u Zajączkowskiej lasy odgrywają niebagatelną rolę – umożliwiają ucieczkę od świata, jednocześnie będąc świadkiem historii ludzkości i pojedynczego człowieka. Z tomików wyniknęła także istotna nieantropocentryczna konstatacja, że drzewa podobne są do gatunku homo sapiens. Odczuwają one ból, mają krwiobieg, a z ich ciał można odczytywać wiele informacji dotyczących życia.

8

Przyroda niemożliwa? Ślady ekopoetyckie w Leśmianowskiej zieloności

67%

Lekowska D.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2018

|

issue 7

101-113

EN

The essay Impossible nature? Ecopoetic traces in Leśmian’s verdure is both a proposal and an attempt to interpret the literary output of the author of Dziejba leśna (Forest Happenings) from the ecopoetic perspective. Lyrical ways of presenting nature are subject to interpretation, accounting for their metonymic character (verdure) and entanglement in the process of shaping the poetic language. The natural universe outlined by Leśmian is connected with the approval of diversity, complexity and elusiveness of nature in the process of cognition. At the same time nature becomes endowed with cognitive potential when combined with the substance of words. Leśmian’s poems seem to form not so much a coherent ecopoetic project as manifest certain ecopoetic intuition.

PL

Szkic Przyroda niemożliwa? Ślady ekopoetyckie w Leśmianowskiej zieloności jest zarazem propozycją, jak i próbą odczytania twórczości autora Dziejby leśnej z perspektywy ekopoetyckiej. Interpretacji poddane zostają liryczne sposoby przedstawienia przyrody, z uwzględnieniem ich metonimicznego charakteru (zieloność) i uwikłania w proces kształtowania języka poetyckiego. Przyrodnicze uniwersum zarysowane przez Leśmiana wiąże się ze zgodą na różnorodność, skomplikowanie i nieuchwytność natury w procesie poznania, która jednocześnie w połączeniu z materią słowa obdarzona zostaje poznawczym potencjałem. Leśmianowskie wiersze zdają się tworzyć nie tyle spójny ekopoetycki projekt, co raczej przejawiać pewną ekopoetycką intuicję.

9

Plastic Cartographies. Map and Territory in Catherine Malabou and Ecopoetics

67%

Czemiel G.

Praktyka Teoretyczna

|

2018

|

vol. 28

|

issue 2

30-50

PL

Artykuł poświęcony jest figurze mapy i terytorium w filozofii Catherine Malabou i współczesnej poezji. Problematyzując tradycyjne rozumienie napięcia między mapą a terytorium, Malabou podkreśla fakt, że żadna mapa nie może oderwać się od terytorium, co potwierdza jej analiza tego, jak mózg rozwija się w kontakcie ze środowiskiem. Malabou używa koncepcji kartograficznych opracowując pojęcia “plastyczności” oraz “kartografii świata-mózgu,” które pozwalają ująć to, jak kształtowani jesteśmy przez środowisko, wskazując tym samym sposoby, w jakie możemy wpływać na ten proces. Zastosowanie tej perspektywy do analizy wybranych utworów Elizabeth Bishop i Nigela Forde‟a pozwala ukazać zbieżność poetyk tych autorów z podejściem Malabou i programem teoretycznym ekopoetyki, dając zarazem podstawę do wysunięcia tezy, że poezja dostarcza narzędzi koniecznych do tworzenia lepszych, zrównoważonych “ekologii umysłu”. To zadanie wysuwa się na pierwszy plan w kontekście kryzysu ekologicznego i etycznych wyzwań, jakie niosą ze sobą nastanie epoki antropocenu i rozwój zderegulowanego globalnego kapitalizmu.

EN

This article analyses the theme of map and territory in Catherine Malabou‟s philosophy and in contemporary poetry. Calling into question the traditional understanding of the tension between map and territory, Malabou emphasizes that no map can entirely distance itself from territory, as in the case of the brain‟s development in contact with the environment. Malabou employs cartographic ideas to clarify her own concepts of “plasticity” and “brain-world cartographies” that account for how the environment shapes us, at the same time indicating how we may partake in this process. Viewing selected works by Elizabeth Bishop and Nigel Forde in this perspective, which is demonstrated to dovetail with ecopoetics, this article explores how poetry can offer tools necessary for developing better ecologies of the mind. This is particularly urgent given the ongoing ecological crises as well as ethical challenges entailed by the advent of the Anthropocene and the scaling up of global capitalism.

Refine search results

3 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

2 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

2 Forum Poetyki

1 Praktyka Teoretyczna

1 Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego

2 Koza K.

2 Lekowska D.

1 Borucki D.

1 Chojnacka W.

1 Czemiel G.

1 Piotrowska-Grot M.

1 Soćko J.

3 2023

1 2022

1 2021

2 2020

2 2018

Konstrukty cywilizacji i metafizyka transfiguracji w twórczości Romany Kaszczyc

“Earth’s Powder/ in the Basilica of the Cosmos:” Ecocatastrophe and its scale in Marcin Ostrychacz’s Cielenie lodowca [Iceberg calving]

Brudna transcendencja. Rudymenty sacrum a przemiany współczesnych ekopoetyk

Sympoietyczna lektura poezji Julii Fiedorczuk

Literacki matecznik – o ekopoetyce i aktywnym czytaniu

>>Wyłaniam kraje kory pękate<<. (Współ)drzewna poetyka Krystyny Miłobędzkiej

Rola drzew w poezji Urszuli Zajączkowskiej odczytywana przez pryzmat ekopoetyki

Przyroda niemożliwa? Ślady ekopoetyckie w Leśmianowskiej zieloności

Plastic Cartographies. Map and Territory in Catherine Malabou and Ecopoetics