Nieczęsto dziś przywoływana monumentalna praca Hansa Mersmanna Angewandte Musikästhetik jest imponującym przykładem „wielkiej narracji” w muzykologii I połowy XX wieku. Artykuł przybliża filozoficzne i naukowe źródła myśli Mersmanna, przedstawiając książkę jako kontynuację pomysłów zawartych w tych źródłach, a zarazem pionierskie przedsięwzięcie w muzykologii, zmierzające do stworzenia wielkiej syntezy wiedzy o muzyce, bazującej na konstatacjach nauk ścisłych i zmierzającej do ukazania muzyki, w jej poszczególnych przejawach historycznych, jako sztuki uniwersalnej, ogarniającej prawa kosmosu.
Dwie przełomowe monografie poświęcone życiu i twórczości Antona Weberna (H. i R. Moldenhauer, 1978; J. Johnson 1999) wprowadziły zasadniczą rewizję do tradycyjnego obrazu muzyki tego kompozytora. Okazuje się, że wprowadzone przez niego nowatorskie rozwiązania techniczne i formalne miały także aspekt symboliczny, związany z jednej strony z zainteresowaniami religijno-mistycznymi (Goethe, Swedenborg, Jone), za drugiej zaś - z przeżyciami autobiograficznymi (formatywne doświadczenia związane ze śmiercią matki i poczuciem jej bezcielesnej obecności). Idąc tropem wytyczonym przez Johnsona (hermeneutyka Sześciu utworów na orkiestrę op. 6, odwołująca się m.in. do niepublikowanego dramatu Weberna pt. Zmarły [Tot]) i Harveya (hermeneutyka pieśni O sanftes Glühn der Berge), niniejszy artykuł proponuje rozważyć Trzy utwory na wiolonczelę i fortepian op. 11 w świetle Webernowskiej symboliki mistycznej. Okazuje się, że cykl ten można postrzegać jako skondensowaną narrację symboliczną, która z grubsza odpowiada programowi Sześciu utworów na orkiestrę: oto w świat młodzieńczej idylli wkracza śmierć, która wszakże nie zrywa więzi ze zmarłym, lecz przenosi się ją w inny wymiar, który tym samym odkrywa. Na narrację taką składa się szereg aspektów: harmonika (aluzje do „pastoralnej” tonacji D-dur i „requialnej” d-moll), topika (z aluzjami do siciliany i marsza), barwa, rejestr i artykulacja (np. wysokie flażolety wiolonczeli, puentujące ten cykl, są typowym dla Weberna symbolem sfery anielskiej).
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.