Search results

1

Etniczność i asymilacja po obu stronach Atlantyku

100%

Jakimowicz-Ostrowska I.

Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego

|

2007

|

vol. 2

254-263

EN

The article relates to the issue of diff erences in understanding assimilation both in European states and in the USA. Diff erences in the forming of European coun-tries and USA together with diff erent historical, political and social experiences infl uenced the way in which ethnic minorities are defi ned. However, comparison of these diff erent viewpoints enables considerations of the following doubts: “Who is responsible for forming ethnic minorities?”, “Why are they defi ned as ethnic?” or “How big is the infl uence of so called “dominant communities” on the process of assimilation of the members of ethnic minorities?”

PL

Prezentowany artykuł stanowi przyczynek do dyskusji na temat różnic w pojmowaniu „etniczności” oraz „asymilacji” w państwach europejskich i w Ameryce Północnej. Odmienne kształtowanie się narodów europejskich oraz społeczeństwa amerykańskiego, a także inne – po obu stronach Atlantyku – doświadczenia historyczne, społeczne i polityczne wpłynęły na sposób defi niowania grup uznawanych za mniejszości etniczne. Jednak porównanie obu tych spojrzeń pozwala na postawienie pytań: „Kto faktycznie tworzy te grupy?”, „Jakie są przyczyny rozróżniania ich jako etniczne?” oraz „W jakim zakresie tzw. społeczności dominujące wpływają na procesy asymilacji członków omawianych grup?”

2

Etniczność w wyborach samorządowych 2014 roku – szkic zagadnienia

75%

Mieczkowski J.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego ACTA POLITICA

|

2015

|

vol. 34

|

issue 4

49-58

EN

The share of national and ethnic minorities in political elections is one of the indicators of integration and a sense of equality in the society. The fundamental issue is therefore the answer to the question whether and to what extent ethnicity is manifested by representatives of minorities in the local elections in 2014.

PL

Udział mniejszości narodowych i etnicznych w wyborach politycznych jest jednym z wskaźników integracji i poczucia równouprawnienia w danym społeczeństwie. Podstawową kwestią jest zatem odpowiedź na pytanie, czy i na ile etniczność była manifestowana przez przedstawicieli mniejszości podczas wyborów samorządowych w 2014 roku.

3

Krótkie wprowadzenie do terminologii etnokulturowej

75%

Konarski W.

Kwartalnik Naukowy OAP UW "e-Politikon"

|

2012

|

issue 1

8-28

PL

Rosnące zainteresowanie szeroko pojmowaną tematyką etnokulturową – tak na polu nauki, jak i w życiu publicznym w ogóle – datuje się szczególnie od lat 60. XX wieku. Tendencja ta inspiruje naukowców i polityków do analizowania jej znaczenia tak z europejskiej, jak i pozaeuropejskiej perspektywy porównawczej. Procesy etnicznej mobilizacji narodów małych i bezpaństwowych okazały się stale obecnymi zjawiskami społecznymi. U schyłku minionego wieku dopomogły one nawet w zburzeniu dotychczasowego porządku ustrojowo-terytorialnego. Wymienione wyżej procesy zwiększają potrzebę odniesienia się do pojęć ułatwiających zarówno ich zrozumienie, jak też ich dalszą ewolucję. W pierwszym rzędzie dotyczy to takich terminów, jak naród i nacjonalizm, etniczność, państwo, w tym zwłaszcza narodowe, ranga kwestii językowych czy (etno)regionalnych.

EN

The interest in some broadly understood ethnocultural issues – both in the field of science and public life – has been growing since the 1960s. This tendency has been inspiring the politicians and researchers to make comparative analyses of its importance both from the European and extra-European perspective. The processes of ethnic mobilization of small and stateless nations have become an ever-present social phenomenon. At the end of the previous century they contributed to the collapse of the existing governmental and territorial order. The above mentioned processes make it necessary to investigate the notions which facilitate their understanding and enable their further evolution. This concerns especially such terms as nation, nationalism, ethnicity, the state and, especially, the nation-state, as well as the importance of the linguistic and (ethno)regional issues.

4

Krótkie wprowadzenie do terminologii etnokulturowej

75%

Konarski W.

Kwartalnik Naukowy OAP UW "e-Politikon"

|

2012

|

issue 2

8-28

PL

Rosnące zainteresowanie szeroko pojmowaną tematyką etnokulturową – tak na polu nauki, jak i w życiu publicznym w ogóle – datuje się szczególnie od lat 60. XX wieku. Tendencja ta inspiruje naukowców i polityków do analizowania jej znaczenia tak z europejskiej, jak i pozaeuropejskiej perspektywy porównawczej. Procesy etnicznej mobilizacji narodów małych i bezpaństwowych okazały się stale obecnymi zjawiskami społecznymi. U schyłku minionego wieku dopomogły one nawet w zburzeniu dotychczasowego porządku ustrojowo-terytorialnego. Wymienione wyżej procesy zwiększają potrzebę odniesienia się do pojęć ułatwiających zarówno ich zrozumienie, jak też ich dalszą ewolucję. W pierwszym rzędzie dotyczy to takich terminów, jak naród i nacjonalizm, etniczność, państwo, w tym zwłaszcza narodowe, ranga kwestii językowych czy (etno)regionalnych.

EN

The interest in some broadly understood ethnocultural issues – both in the field of science and public life – has been growing since the 1960s. This tendency has been inspiring the politicians and researchers to make comparative analyses of its importance both from the European and extra-European perspective. The processes of ethnic mobilization of small and stateless nations have become an ever-present social phenomenon. At the end of the previous century they contributed to the collapse of the existing governmental and territorial order. The above mentioned processes make it necessary to investigate the notions which facilitate their understanding and enable their further evolution. This concerns especially such terms as nation, nationalism, ethnicity, the state and, especially, the nation-state, as well as the importance of the linguistic and (ethno)regional issues.

5

Nazwiska jako świadectwo zróżnicowania etnicznego mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego

75%

Raszewska-Klimas A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2015

|

vol. LXI

185-197

PL

Analizowany materiał językowy pochodzi ze Słownika nazwisk mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego i okolic XIX–XX wieku, autorstwa E. Piotrowicz, A. Raszewskiej-Klimas i L. Pacan-Bonarek. Ukazana została różnorodność struktur onimicznych uwarunkowana podłożem historyczno-kulturowym. Poprzez pryzmat nazwiska omówiono zróżnicowanie etniczne mieszkańców dawnego Piotrkowa. Dokonano analizy etymologicznej i strukturalnej obcych nazwisk piotrkowian. Na niepolskie pochodzenie antroponimów wskazują zarówno podstawy derywacyjne (odetniczne, odmiejscowe, odimienne i odapelatywne), jak i struktura nazwisk. W nazwiskach piotrkowian widoczne są ślady rosyjskie, ukraińskie, białoruskie, łużyckie, pruskie, litewskie, czeskie, słowackie, węgierskie, austriackie, włoskie, jidysz i inne. Obce nazwiska mieszkańców Piotrkowa ulegały różnym procesom adaptacyjnym do polskiego systemu językowego.

EN

The analysed linguistic material comes from „The Dictionary of the 19th and 20th-century Surnames of Piotrkow and Its Surroundings’ Residents” by E. Piotrowicz, A. Raszewska-Klimas and L. Pacan- -Bonarek. The variety of onymic structures conditioned to the historical-cultural ground has been presented. The ethnic variety of the town inhabitants is shown through the prism of the surname. The foreign surnames of Piotrkow’s inhabistants have undergone an etymological and structural analysis. The derivational bases (ethnic-based, place-based, name-based and appellative-based) as well as the surnames’ structures indicate the non-Polish origin of the anthroponyms. In the surnames of Piotrkow’s residents there are Russian, Ukrainian, Belarusian, Lusatian, Prussian, Lithuanian, Czech, Slovakian, Hungarian, Austrian, Italian, Yiddish and other traces. The foreign surnames of Piotrkow’s residents went through various adaptation processes to the Polish language system.

6

Etniczność i dyskurs. Analiza prasy codziennej i etnicznej w Winnipeg, 1896–1919

75%

Albański  Ł.

Studia Socjologiczne

|

2012

|

issue 4(207)

177-205

EN

The article presents an example of ethnic discourse analysis of the press published in Winnipeg (Canada) between 1896 and 1919. The presented research strategy is based on qualitative analysis of English, German, and Polish newspapers. The perspective of discourse analysis offers some possibilities to conduct research on creating the definition of ethnic identity on the pages of ethnic newspapers by the symbolic elite, changes within one ethnic group as well as discourse struggle for social meaning between competing groups. The sociological perspective of discourse analysis focuses particularly on social inequalities and on ideologies which legitimate such inequalities.

PL

W artykule przedstawiono propozycję analizy dyskursu dotyczącego etniczności na łamach prasy wydawanej w Winnipeg (Kanada), w latach 1896–1919. Prezentowana strategia badawcza opiera się na analizie jakościowej gazet angielsko-, niemiecko- i polskojęzycznych. Perspektywa analizy dyskursu sprzyja badaniu tworzenia definicji tożsamości etnicznej przez elity symboliczne na łamach prasy, przemian zachodzących w zbiorowości etnicznej i dyskursywnej walki o znaczenie między rywalizującymi ze sobą frakcjami. Socjologiczna analiza dyskursu zwraca szczególną uwagę na istniejące nierówności społeczne i treści ideologiczne, które legitymizują te nierówności.

7

„Obowiązkiem każdego obywatela jest być najpierw dobrym państwowcem”. Obywatelstwo i/a etniczność czytana w świetle państwa i wychowania państwowego Kazimierza Sośnickiego (aspekty)

75%

Kożyczkowska A., Ellwart J.

Przegląd Pedagogiczny

|

2018

|

issue 2

80-102

PL

Autorzy podejmują próbę przedstawienia – na przykładzie Kaszubów – doświadczeń mniejszości etnicznych w zakresie konstruowanie idei obywatelskich w dwudziestoleciu międzywojennym i po 1989 roku. Artykuł jest też próbą „sprawdzenia” aktualności koncepcji Kazimierza Sośnickiego w badaniu aktualnych problemów społecznych. Relacje mniejszości etnicznych i państwa rozpoznane zostały przez koncepcję państwa i wychowania obywatelskiego Sośnickiego. Znaczące okazały się koncepcje etosu moralnego, społecznego (grupowego) ipaństwowego, i relacje/konflikty między nimi (kolizje). Pozwoliło to zrekonstruować idee obywatelskości kolejnych formacjach intelektualnych Kaszubów. Doświadczenia kaszubskie, jako egzemplifikacja doświadczeń etnicznych, pozwoliły rozpoznać kondycję mniejszości w państwie polskim. Szczególnie interesujące okazało się pojęcie „separatyzm”, które w świadomości mniejszości jest narzędziem ograniczającym prawo do praw, szczególnie tych związanych z różnicą etniczną.

8

Czy teoria postkolonialna jest kobieca? Narodziny, rozwój i zmierzch postkolonializmu

63%

Nowicka M.

Przegląd Socjologiczny

|

2010

|

vol. 59

|

issue 3

109-130

PL

Teoria postkolonialna, inaczej postkolonializm, jest poststrukturalnym nurtem krytycznym prężnie rozwijanym od lat 80. XX w. W ostatniej dekadzie można jednak zauważyć narastające wątpliwości wokół repertuaru zastosowań tej perspektywy, koncentrującej się na relacji kolonizator – skolonizowany. Niniejszy artykuł rekonstruuje etapy rozwoju teorii postkolonialnej oraz takich wymiarów tego nurtu, które można ogólnie określić mianem kobiecych (genderowych). Szczególny nacisk jest położony na konfrontację postkolonialnego postulatu odzyskiwania narodowo-kulturowej podmiotowości i perspektywy feministycznej. Instytucjonalizacja teorii postkolonialnej i pojawienie się grupy znaczących badaczek, pochodzących głównie z byłych kolonii, przyczyniło się do powstania socjologiczno-etnograficznej odmiany postkolonializmu o charakterze interwencyjnym. Przedmiotem analiz postkolonialnych stają się praktyki, w których wyraża się kobiecość konstruowana w społeczeństwach doświadczających politycznej i kulturowej dominacji. Na przełomie XX i XXI wieku pojawiły się oparte o instrumentarium pojęciowe postkolonializmu analizy świata postsowieckiego. We wschodnioeuropejskim wariancie teorii postkolonialnej kluczową pozycję zajmuje wizja zniewolonego narodu jako kobiety, m.in. w analizach M. Janion, E. Thompson (Polska) i N. Shevchuk-Murray, T. Hundorovej (Ukraina). Mimo nadziei wiązanych z adaptacją postkolonializmu do badań Europy Wschodniej to podejście, podobnie jak klasyczna teoria postkolonialna, spotyka się z silną krytyką. Czy feminizacja tego nurtu rozsadza go od środka?

EN

Postcolonial theory, or postcolonialism, is a poststructural critical approach dynamically developing since 1980. In the recent decade one can observe increasing doubts about this focused on colonizer – colonized relation perspective. This article reconstructs the stages of the rise of postcolonial theory and such dimensions of this approach which concern gender matters. The stress is put specially on the confrontation between postcolonial claim of regaining national-cultural subjectivity and feminist perspective. The institutionalization of postcolonial theory and apparition of a group of significant female researchers, majority of whom comes from ex-colonies, contributed to emergence of a sociological-ethnographical variant of postcolonialism: an interventionist one. The practices in which the constructed in politically and culturally dominated societies womanhood express itself are becoming an object of postcolonial analysis. At the turn of the XX and XXI centuries the analysis of postsoviet world based on the postcolonial categories emerged. In the Eastern European variant of postcolonial theory the key position is taken by the vision of a enslaved nation as a woman, inter alia in the analysis by M. Janion, E. Thompson (Poland) and N. Shevchuk-Murray, T. Hundorova (Ukraine). Despite the hopes interlinked to the adaptation of postcolonialism to studies of Eastern Europe, this approach, similarly to classic postcolonial theory, is strongly criticized. Is the feminization of this perspective about to disrupt it from inside?

9

Identity Development in Small Ethnic Communities in Bulgaria

63%

Jeleva, R., Draganova M.

Przegląd Socjologiczny

|

2011

|

vol. 60

|

issue 1

201-216

EN

This paper deals with the issue of identity development of Bulgarian Muslims – one of the minorities in Bulgaria. The basic assumption is that their ethnic (collective) identity has been developed as multiple identities under the primordial, modern, and postmodern features, circumstances and phenomena originated in the historical, political, cultural and socioeconomic environment and relations of power and dominance. Presenting the stories of three representatives of the Bulgarian Muslims minority the paper focuses on how European integration challenges their identity: their limited experiences in Europe were collected as a result of an attempt to escape the economic situation in the country, to get out of the traumas they feel with respect to the Bulgarian majority. Their stories present an interesting mixture of imagination and personal impressions of Europe. The paper explores the use of the qualitative method of autobiographical interview as a method for studding identity construction and development.

PL

Tematem artykułu jest kwestia budowania tożsamości wśród bułgarskich muzułmanów – jednej z mniejszości w Bułgarii. Przyjmujemy założenie, iż ich tożsamość etniczna (zbiorowa) została ukształtowana wielowymiarowo, pod wpływem takich czynników jak: primordialność, nowoczesne i ponowoczesne cechy, zjawiska i zależności zakorzenione w środowisku ukształtowanym przez czynniki historyczne, kulturowe, polityczne i socjoekonomiczne tworzące relacje władzy i dominacji. W artykule prezentujemy narracje trzech przedstawicieli mniejszości bułgarskich muzułmanów i pokazujemy jak integracja europejska staje się wyzwaniem dla ich tożsamości. Ich narracje pokazują interesujące zestawienie wyobrażeń z biograficznym doświadczeniem Europy.

10

Kryminologiczne implikacje chorwackich zbrodni na Bałkanach w II połowie XX wieku

63%

Ickiewicz-Sawicka M.

Facta Simonidis

|

2016

|

vol. 9

|

issue 1

279-293

EN

The issue of war crimes in the Balkans at the turn of the eleventh century focused mainly on the Serb war crimes, ignoring or dropping the veil to the other perpetrators of the Balkan tragedy; Croats, Bosnians and Kosovo Albanians. Created by Western politicians and perpetuated by the world’s media a pejorative stereotypical view of the inhabitants of the Balkan region (specifically negative perception of the Serbs) was launched in Sarajevo, and continues to this day. The article consists of four parts. The first relates to the Croatian war crimes in the twentieth century in a historical context. The second contains a description of the Croatian war crimes in the second half of the twentieth century, and the third refers to the description of case studies. The fourth part presents the war crimes committed by high-ranking officers of the Croatian state. Text closes with conclusions.

PL

Problematyka zbrodni wojennych na Bałkanach w XX wieku koncentruje się głównie wokół serbskich zbrodni wojennych, ignorując innych sprawców bałkańskiej tragedii – Chorwatów, Bośniaków (Boszniaków) czy Kosowskich Albańczyków. Wykreowane przez zachodnioeuropejskich polityków i utrwalone przez światowe media stereotypowe, pejoratywne spojrzenie na mieszkańców regionu bałkańskiego (szczególne negatywne postrzeganie Serbów) zostało zapoczątkowane w Sarajewie i trwa do dnia dzisiejszego. Artykuł składa się z pięciu części. Pierwsza z nich dotyczy chorwackich zbrodni wojennych w XX wieku w kontekście historycznym. Druga zawiera opis kolejnych chorwackich zbrodni pod koniec ubiegłego stulecia, trzecia zaś odnosi się do studium przypadków. Z kolei czwarta część prezentuje zbrodnie wojenne popełniane przez wysoko postawionych funkcjonariuszy państwa chorwackiego. Tekst zamykają wnioski końcowe.

11

Edukacja geograficzna z elementami edukacji antydyskryminacyjnej w szkole waldorfskiej

63%

Zatorski M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica

|

2016

|

vol. 10

PL

W trakcie podstawowej szkolnej edukacji geograficznej uczniowie nie mają świadomości, że nabyte wiadomości i umiejętności są niezbędne do właściwej percepcji i obserwacji zjawisk społecznych oraz przyrodniczych. W pedagogice waldorfskiej geografia traktowana jest jako jeden z dwóch najważniejszych przedmiotów szkolnych, które wyznaczają drogę poznawania przez uczniów otaczającej ich rzeczywistości. Realizowane w tej szkole elementy edukacji antydyskryminacyjnej czynią z geografii naukę pojednania pomiędzy narodami, w myśl słów prof. Stanisława Pawłowskiego: „Jedna jest Ziemia i jeden człowiek na niej” (Pawłowski, 1939: 1). Wdrażanie elementów edukacji antydyskryminacyjnej do realizowanych treści geograficznych w szkołach publicznych, pozwoliłoby na wzmocnienie praktycznej i wychowawczej roli geografii. Byłaby to również odpowiedź na systemowe rozwiązanie braku edukacji antydyskryminacyjnej w polskich szkołach.

12

PAŃSTWO I GRANICE ETNICZNE W POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ SYBERII

63%

Szmyt Z.

Porównania

|

2018

|

vol. 22

|

issue 1

359-382

EN

This paper looks at the long-term process of making and shifting ethnic boundaries in Siberia. I focused on the interdependence of the state, border and ethnicity. During the colonisation of Siberia, the state border functioned as a shifting frontier. The border effect touched mostly indigenous people by keeping them in the radius of a tribute collection system. Later on a system of administrative clans was developed. The Soviet Union brought into the world a quasi-state structure of territorial autonomy for indigenous people and produced modern ethnic elites. Since the 1990s ethnicity has been a key political category and the process of negotiating ethnic boundaries.

PL

Artykuł poświęcony jest procesom formowania i przesuwania granic etnicznych na Syberii. Uwagę zwróciłem na relacje zachodzące pomiędzy państwem, granicą państwową a etnicznością. Podczas kolonizacji Syberii granica była ruchoma i nielinearna. Formował ją system poboru podatków od rdzennych mieszkańców. System kolonialny wytworzył następnie rody i plemiona administracyjne, które posłużyły za bazę dla późniejszych podziałów etnicznych. W ZSRR utworzono system terytorialnych autonomii dla syberyjskich mniejszości, a etniczność uległa etatyzacji. Od lat dziewięćdziesiątych XX w. etniczność stanowi kluczowy element życia politycznego w regionie, a granice grupowe są nieustannie negocjowane.

13

KULTUROWE CZYNNIKI ROZWOJU PRAW WŁASNOŚCI W POLSCE I NA UKRAINIE – KRYTYKA TEORII HARTWELLA I PRÓBA UJĘCIA HISTORYCZNEGO

63%

Pawłowski M.

Przestrzeń, Ekonomia, Społeczeństwo

|

2017

|

issue 11/I

153-165

PL

Christopher Hartwell twierdzi, iż prawa własności nie rozwinęły się tak dobrze na Ukrainie jak w Polsce między innymi ze względu na ekonomiczne i polityczne podporządkowanie tych ziem w czasie istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Stosuje on w nieadekwatny sposób kategorie narodowościowe i nie docenia roli czynników kulturowych. Jego teza jest nie w pełni trafna głównie dlatego, że, jak wielu autorów wskazuje, w szlachta ruska oraz polska cieszyły się w Rzeczypospolitej taką samą pozycją. Problemy z prawami własności w tym tworze państwowym wynikały z ich silnego ograniczenia do jednego stanu, a nie grupy etnicznej. Co więcej, szlachta ruska była pod silnym wpływem polskiej kultury i bardzo szybko się polonizowała. Ta ekspansja polskiej kultury oraz długoterminowa porażka ruchu kozackiego, jego niezdolność do uzyskania równorzędnej szlachcie pozycji lub stworzenia własnej państwowości, są przyczyną niskiego poziomu praw własności na Ukrainie. Ukraiński ruch narodowościowy, pozbawiony zaplecza silnych elit narodowych, musiał adresować swą ofertę przede wszystkim do słabszych ekonomicznie i politycznie grup. W ten sposób dawne podziały stanowo-ekonomiczne przełożyły się na nierówności ekonomiczno-narodowościowe. Ukraińcy nie posiadali własnych elit, które mogłyby kształtować ich państwowości, przekazać dawne doświadczenia ustrojowe, czy wesprzeć ekonomicznie w konkurencji z innymi grupami narodowościowymi. Tak można wytłumaczyć źródła współczesnych niepowodzeń ukraińskiej transformacji, mimo wieloletniej egzystencji przodków Polaków i Ukraińców w tych samych (bądź wielokrotnie podobnych) warunkach.

EN

Christopher Hartwell states that property rights in Ukraine have not developed as good as in Poland among others due to its economic and political dependence during the time of Polish–Lithuanian Commonwealth. He uses in inadequate way a concept of a nation and does not appreciate the role of cultural factors. His thesis inaccurate mostly because of the fact (shown by many authors) that Ukrainian and Polish nobility had the same position in the Commonwealth. Problems with property rights were a result of strong constraints to a one estate, not an ethnic group. Moreover, Ukrainian nobility was under a big influence of Polish culture and very quickly acquired Polish customs and language. This expansion of Polish culture and a long-term failure of the Cossacks movement, its inability to achieve equivalent position with the nobles or create own state, are reasons for low property rights’ level in Ukraine. Ukrainian national movement, deprived of strong national elites, had to target its offer mostly to economically and politically weaker estates. That is the way how old-time social divisions influenced national-economic inequalities. Ukrainians did not have own elites that could shape their statehood, pass down state experiences or support economically in a competition with other nationalities. It explains Ukraine’s transformation’s failures, despite perennial coexistence of ancestors of Poles and Ukrainian, often in the same conditions.

14

Czyj jest Śląsk? Refleksja o pograniczu śląsko-niemieckim

63%

Kożyczkowska A.

Edukacja Międzykulturowa

|

2020

|

vol. 13

|

issue 2

162-175

EN

The starting point for the author’s reflections are quotes from the novels by Eva Tvrda and Horst Bienek, which illustrate the difficult experiences of Silesians resulting from the decisions of the Polish, German and Czechoslovak authorities pertaining to Silesia. Quotations from literature construct a context that allows to objectify the questions relevant to the article, namely “Whose is Silesia and how does the political struggle for Silesia that Poland, Germany and Czechoslovakia fought throughout their history reconstruct ethnic identity of Silesians? The author refers to the ideas of Ivan Čolović, from which she derives the concept of the borderland as a land prone to amputation, as well as the concept of post-traumatic identity as a painful identity. On the basis of the literary experiences of Silesia by Horst Bienek, the author attempts to reconstruct the phenomenon of Silesia, which in effect constructs the Silesian ethnic identity. The texts by Horst Bienek, “Birches and Blast Furnaces. Childhood in Upper Silesia” and “Journey to the Land of Childhood” are direct objects of analysis and interpretation.

PL

Autorka punktem wyjścia swojej refleksji uczyniła cytaty z powieści Evy Tvardy i Horsta Bienka, które egzemplifikują trudne doświadczenia Ślązaków wynikające z politycznych decyzji wobec Śląska, które podejmowane były przez władze polskie, niemieckie i czechosłowackie. Przywołane z literatury cytaty konstruują kontekst, który pozwala zobiektywizować zasadnicze dla artykułu pytania: „Czyj jest Śląsk” i jak polityczna walka o Śląsk, którą w swojej historii toczyły Polska, Niemcy i Czechosłowacja, rekonstruuje tożsamość etniczną Ślązaków? Autorka korzysta z myśli Ivana Čolovicia, z której wyprowadza koncepcję pogranicza jako ziemi podatnej na amputację, a także koncepcję tożsamości posttraumatycznej jako tożsamości bolesnej. Na podstawie literacko opisanych doświadczeń śląskości Horsta Bienka autorka podejmuje próbę rekonstrukcji fenomenu śląskości, jako tego, co w efekcie konstruuje śląską tożsamość etniczną. Bezpośrednim przedmiotem analizy i interpretacji są teksty Horsta Bienka, „Brzozy i wielkie piece. Dzieciństwo na Górnym Śląsku” oraz „Podróż w krainę dzieciństwa”.

15

Religijność współczesnego człowieka w powiązaniu z etnicznością, tożsamością i pograniczem

63%

Orłowska B.

Społeczeństwo i Rodzina

|

2012

|

issue 3(32)

70-81

PL

W artykule starano się ukazać istnienie związku między religią i religijnością a funkcjonowaniem współczesnego człowieka w obszarze pogranicza. Religijność związana jest również z tożsamością człowieka, z próbą odpowiedzi na pytanie: kim jestem? Podnoszone są tutaj kwestie różnych faz występujących w koncepcjach religijności. Autorka zauważa różne modele religijności współczesnego człowieka wraz z ich interpretacją. Starała się też zwrócić uwagę na obecną sytuację religijną w Europie. Współczesny człowiek nie powinien pozostawać sam ze sobą, do swojego życia i rozwoju potrzebuje również sacrum. Jak podkreślał M. Eliade „Człowiek bez religii nie byłby już człowiekiem”

EN

The paper attempts to demonstrate the relationship between religion and religiousness and the contemporary man’s functioning within the borderland. Religiousness is also related to human identity, with an attempt to answer the question: “Who am I? Various stages appearing in the concepts of religiousness are dealt with in this paper. The author focuses on various models of religiousness of the contemporary man, including their interpretation. She has also attempted to concentrate on the current religious situation in Europe. The contemporary man should not be left on its own, his life and personal development need the sacred. As M. Eliade once emphasized "Man without religion would not be man any more".

16

O spotkaniu tożsamości z polityką

63%

Warmińska K.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 3(21)

35-44

PL

Celem artykułu jest analiza relacji między polityką a tożsamością. Ukazano ten problem w dwóch wymiarach. Pierwszy obejmuje problematykę związaną z uwikłaniem czy używaniem kategorii tożsamości w formalno-prawnym kontekście w sferze stosunków etnicznych w Polsce. Drugi zaś dotyczy procesów identyfkacyjnych, pojawiających się na styku polityczności i tożsamości. W związku z tym rozważano dwa główne problemy: jakiej koncepcji tożsamości wymaga polityczny dyskurs oraz co dzieje się z tożsamością w momencie jej upolitycznienia.

EN

The aim of this article is to analyze relations between two phenomena – politics and identity. These issues are discussed in the context of two aspects. Firstly, the attention is focused on the way how the notion of identity is used or enmeshed in the legal aspect of ethnic relations in Poland. Secondly, identifcation processes are reconsidered as being the result of the permeation of political and identity dimension. Therefore, two main questions are posed: what kind of conceptualization of the notion of “identity” is needed in the context of political discourse and what “happens to identity” at the moment of its politicisation.

17

Anthony D. Smith’s idea of the nation. Controversy around definitions

63%

Wódka M.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2019

|

issue 4(13)

131-144

EN

This paper focuses on the category of the nation introduced by Anthony David Smith. The author attempts to answer the following questions: what does actually constitute a nation, what is the origin of a nation, and how does a nation exist. The main point of this paper is the evolution of the Smith’s definition of the nation, which has already been debated. The analysis presented here aims to show that the changes introduced by Smith to the definition of the nation actually helped clarify this definition, while the basic definition of the nation remained a consistent and interesting concept for different theories of the nation, and in particular those coming from political sciences. In addition, this paper presents some major ideas of that British scientist and the main research schools studying the subject. This paper mainly focuses on the analysis of the changes introduced by Montserrat Guibernau, a sociologist from the University of Cambridge, and attempts to explain motivations which drove Smith to introduce changes to his definition. So far, none of the scientists exploring the British scientific thought has attempted to show how Smith’s idea of the nation could be useful for Christian social teaching. Therefore, this paper includes some recommendations, which may be helpful for researchers interested in the field of the theory of nation. The ethnosymbolic concept of the nation, as defined by Smith, seems to correspond also with the concept of the nation that is characteristic of the Polish school of humanism. But while it is briefly mentioned in this paper, this problem is not explored in depth, as a possible subject of future research.

PL

Treść artykułu skupia się na kategorii narodu zdefiniowanej przez brytyjskiego socjologa Anthony’ego Davida Smitha. Autor podejmuje próbę odpowiedzi na pytania: w jaki sposób konstytuuje się naród, gdzie ma swoje początki i w jaki sposób egzystuje. Głównym problemem analizy jest jednak ewolucja Smitha definicji narodu, która była już przedmiotem debaty. Zaprezentowana w niniejszym studium analiza ma na celu wykazanie, że wprowadzone przez Smitha zmiany definiujące naród są w rzeczywistości próbą wyjaśnienia samej koncepcji narodu, przy czym podstawowa teoria Smitha pozostała spójną i interesującą alternatywą dla innych teorii narodu, szczególnie tych z nurtu politologicznego. W artykule zarysowany też został kontekst naukowy prowadzonych przez brytyjskiego socjologa badań oraz główne szkoły myśli socjologicznej zajmujące się niniejszą problematyką. Autor artykułu poświęca najwięcej miejsca analizie zmian zdefiniowanych przez Montserrat Guibernau, socjolog z Uniwersytetu w Cambridge, i podejmuje próbę wyjaśnienia intencji, jakimi kierował się Smith, wprowadzając zmiany w swojej definicji. Jak dotąd nikt z badaczy myśli socjologicznej brytyjskiego uczonego nie podjął się próby wykazania przydatności jego koncepcji narodu dla chrześcijańskiej myśli społecznej, stąd artykuł zawiera rekomendacje, które w przyszłości mogą pogłębić badania nad kategorią narodu wśród reprezentantów tego nurtu badań naukowych. Etnosymboliczna koncepcja narodu w ujęciu Smitha zdaje się korespondować także z ujęciem narodu charakterystycznym dla dyskursu polskiej socjologii humanistycznej. Autor artykułu wzmiankuje o tym, pozostawiając jednak ten problem na etapie przesłanki do dalszych badań.

18

Powojenne migracje do obwodu kaliningradzkiego w pamięci mieszkańców Kaliningradu

63%

Wójcik-Żołądek M.

Zoon Politikon

|

2018

|

issue 9

233-257

EN

The author examines autobiographical and collective memory of post-war migration that have shaped the Kaliningrad region. The paper is based on the fieldwork carried out in Kaliningrad between 2009 and 2018. The author focuses on memories and imaginations of the past of two generations of Kaliningrad’s inhabitant: first settlers and those born after the collapse of the USSR.

PL

Przedmiotem artykułu jest – zapisana w narracjach biograficznych i historiach rodzin – pamięć o procesach migracyjnych, które kształtowały regionalną rzeczywistość mieszkańców obwodu kaliningradzkiego po II wojnie światowej. Podstawę analiz stanowi materiał z badań terenowych prowadzonych w Kaliningradzie w latach 2010-2018. Autorka skupia się na wspomnieniach i wyobrażeniach o przeszłości obecnych w świadomości potocznej badanych należących do dwóch pokoleń: pierwszych przesiedleńców oraz osób urodzonych po rozpadzie ZSRR.

19

ETNICYZOWANIE PRZEDMIOTÓW I JEGO SKUTKI. O ROLI UKRAIŃSKICH ZBIORÓW ETNOGRAFICZNYCH W POLSCE

63%

Jełowicki A.

Muzealnictwo

|

2017

|

vol. 58

208-213

EN

Categorising and contextualising objects in collections is a natural feature of museum professionals and collectors, which they do both with their own collections and others. Assigning given features to objects is connected with their description (e.g. academic) as well as with inventory and storage requirements. Another reason for such practices may also be mentioned here – the need to classify the world of objects and ideas. One of the categories most frequently used in such operations is the ethnic and cultural (or identity and cultural) category, particularly favoured by ethnologists and ethnographers – hence the non-European, non-Polish, Slavonic, Lithuanian, Ukrainian or even Lemko, Boyko etc. collections in museums (and not only there). Specific comparison of ethnic collections (in this case, Ukrainian) allows at least a few significant questions to be posed regarding the way they function. Firstly, concerning the history of mutual inter-ethnic relations; secondly, concerning their role in Polish ethnographic collecting; thirdly, concerning their impact on the identity of ethnic groups; and concerning the point of ethnicising objects; and finally concerning the impact on the self-reflection of ethnology. The author replies to the questions raised on the basis of his research in 2010–2012 in over ten Polish museums and collections. While presenting the results of his queries, he tries simultaneously to indicate the multidimensional and multi-context way such collections function in Polish culture.

PL

Naturalną cechą muzealników i kolekcjonerów jest kategoryzowanie i kontekstualizowanie obiektów w zbiorach. Czynią to zarówno z własnymi kolekcjami, jak i „obcymi”. Nadawanie konkretnych dystynkcji przedmiotom jest związane z samym ich opisem (np. naukowym), ale i z potrzebami inwetaryzacyjnymi, magazynowymi. Można tutaj wymienić jeszcze jeden powód takich praktyk. Jest nim potrzeba uporządkowania świata rzeczy i idei. W tych zabiegach jednym z najczęstszych jest stosowanie kategorii etniczno-kulturowych (lub tożsamościowo-kulturowych), szczególnie ulubionych przez etnologów, etnografów. Stąd w muzeach (i nie tylko) mamy takie typy zbiorów, jak np.: pozaeuropejskie, niepolskie, słowiańskie, litewskie, ukraińskie czy wreszcie łemkowskie, bojkowskie itd. Swoista komparatystyka zbiorów etnicznych (w tym przypadku ukraińskich) pozwala na zadanie co najmniej kilku ważnych pytań dotyczących ich funkcjonowania. Po pierwsze o historię wzajemnych stosunków międzyetnicznych; po drugie o ich rolę w polskim kolekcjonerstwie etnograficznym; po trzecie o wpływ na tożsamość grup etnicznych; także o sens etnicyzowania przedmiotów; wreszcie o wpływ na autorefleksję etnologii. Autor odpowiada na postawione pytania bazując na swoich badaniach prowadzonych w latach 2010–2012 w kilkunastu polskich muzeach i kolekcjach. Przedstawiając wyniki kwerend, stara się przy tym wskazać na wielopłaszczyznowe i wielokontekstowe funkcjonowanie owych zbiorów w kulturze polskiej.

20

(Nie-)Polak, (nie-)Niemiec – Ślązak, czyli o rozpoznaniu własnej etniczności

63%

Kożyczkowska A.

Edukacja Międzykulturowa

|

2022

|

vol. 16

|

issue 1

39-49

PL

Inspiracją dla artykułu jest książka Zbigniewa Rokity Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku, która pozwoliła autorce podjąć namysł nad problemem etnicznego rozpoznania człowieka, jako podstawy konstruowania tożsamości etnicznej. Kontekst teoretyczny tworzą dwie tezy: pierwsza (za Hannah Arendt) mówiąca, że człowiek zawsze zjawia się w świecie jako ktoś nowy, jako przybysz i dla urealnienia swego człowieczeństwa potrzebuje on działać i mówić; druga (za Martinem Heideggerem) dotycząca „prawdy bycia”, która dowodzi, że zamieszkanie człowieka w świecie jest skomplikowane. Próba zrozumienia związku pomiędzy etnicznym rozpoznaniem a tożsamością pozwoliła autorce sformułować tezę, że etniczność to nic innego jak wiedza na temat swojej rodziny, wspólnoty i pokoleniowo zamieszkiwanej ziemi. Samo zaś rozpoznawanie etniczności przebiegać może w trzech etapach: (1) tożsamości anegdotycznej; (2) tożsamości atrakcyjnej; (3) tożsamości kleconej.

EN

The inspiration for the article is Zbigniew Rokita’s book “Kajś. A Tale of Upper Silesia”. It allowed the author to reflect on the issue of ethnic recognition of a human being as the basis for constructing an ethnic identity. The theoretical context consists of two theses: the first one (following Hannah Arendt) says that human beings always come to this world as new, as strangers, and to make their humanity more real, they need to act and speak; the second thesis (following Martin Heidegger) refers to the “truth of being” and proves that human habitation in the world is complicated. Attempts to understand the relationship between ethnic recognition and identity allowed the author to formulate the thesis that ethnicity is nothing else but knowledge about one’s family, community and the land inhabited by generations. The recognition of ethnicity itself can have three stages: 1) anecdotal identity; 2) attractive identity; 3) patched identity.

Refine search results

Etniczność i asymilacja po obu stronach Atlantyku

Etniczność w wyborach samorządowych 2014 roku – szkic zagadnienia

Krótkie wprowadzenie do terminologii etnokulturowej

Krótkie wprowadzenie do terminologii etnokulturowej

Nazwiska jako świadectwo zróżnicowania etnicznego mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego

Etniczność i dyskurs. Analiza prasy codziennej i etnicznej w Winnipeg, 1896–1919

„Obowiązkiem każdego obywatela jest być najpierw dobrym państwowcem”. Obywatelstwo i/a etniczność czytana w świetle państwa i wychowania państwowego Kazimierza Sośnickiego (aspekty)

Czy teoria postkolonialna jest kobieca? Narodziny, rozwój i zmierzch postkolonializmu

Identity Development in Small Ethnic Communities in Bulgaria

Kryminologiczne implikacje chorwackich zbrodni na Bałkanach w II połowie XX wieku

Edukacja geograficzna z elementami edukacji antydyskryminacyjnej w szkole waldorfskiej

PAŃSTWO I GRANICE ETNICZNE W POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ SYBERII

KULTUROWE CZYNNIKI ROZWOJU PRAW WŁASNOŚCI W POLSCE I NA UKRAINIE – KRYTYKA TEORII HARTWELLA I PRÓBA UJĘCIA HISTORYCZNEGO

Czyj jest Śląsk? Refleksja o pograniczu śląsko-niemieckim

Religijność współczesnego człowieka w powiązaniu z etnicznością, tożsamością i pograniczem

O spotkaniu tożsamości z polityką

Anthony D. Smith’s idea of the nation. Controversy around definitions

Powojenne migracje do obwodu kaliningradzkiego w pamięci mieszkańców Kaliningradu

ETNICYZOWANIE PRZEDMIOTÓW I JEGO SKUTKI. O ROLI UKRAIŃSKICH ZBIORÓW ETNOGRAFICZNYCH W POLSCE

(Nie-)Polak, (nie-)Niemiec – Ślązak, czyli o rozpoznaniu własnej etniczności