Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: etyka naturalna

Sort By:

Limit search:

Hugo Kołłątaj’s moral philosophy and concept of natural ethics

100%

Gawor L.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

2020

vol. XVII (2020)

issue 4: Nauki o polityce i historia administracji

85-97

Kołłątaj Hugo [1750-1812], the coryphaeus of the Polish Enlightenment in philoso-phy, was a representative of a popular social Enlightenment philosophy - physioc-racy. It became the basis for his formulation of an original theory of morality and the concept of natural ethics (presented in the work entitled Porządek fizyczno-moralny, The physico-moral order). In his approach, the discovery of the moral order is based on the analysis of physical relations governing the life of a particular person, interpersonal relations and the relationship between man and all nature. Every human being is subject to the same laws as animals and plants, but also to the laws of the internal order. Within human existence, there is a close relationship between physical and moral laws. It is what creates a physico-moral order uniform for the whole world. Man, according to Kołłątaj, should take this order into account in his practical actions, determined by the inherent rights and duties assigned to him. Hence the natural human morality, sanctioned by nothing but the law of nature. In turn, according to Kołłątaj, normative ethics should be an empirical and natural-istic science, practised like natural sciences, deriving its principles from the laws of nature. A set of preferred values was presented by Kołłątaj in chapter XII of his work: “Prawodawstwo przyrodzenia, czyli zbiór przyrodzonych należytości i powinności” (“Legislation of nature, or a collection of inherent privileges and ob-ligations”). In both the individual and social spheres, this ethics dictates that man act in accordance with, first and foremost, fundamental values: charity and justice.

Kołłątaj Hugo [1750-1812], koryfeusz polskiego oświecenia na gruncie filozofii, był przedstawicielem popularnej oświeceniowej filozofii społecznej – fizjokratyzmu. Stała się ona podstawą dla sformułowania przez niego oryginalnej teorii moralno-ści oraz koncepcji etyki naturalnej (wyłożonych w dziele: Porządek fizyczno-moralny). Odkrycie porządku moralnego polega w jego ujęciu na analizie fizycznych sto-sunków rządzących życiem poszczególnego człowieka, relacjami międzyludzkimi oraz związkiem człowieka a całą przyrodą. Każdy człowiek podlega takim samym prawom, co zwierzęta i rośliny, ale i też podlega prawom porządku wewnętrzne-go. W ramach ludzkiej egzystencji zachodzi ścisły związek praw fizykalnych i moralnych. On to tworzy jednolity dla całego świata człowieka porządek fizyczno-moralny. Człowiek, zdaniem Kołłątaja, winien uwzględniać ów porządek w swo-im praktycznym działaniu, wyznaczonym przypisanymi mu przyrodzonymi uprawnieniami i obowiązkami. Stąd wynika naturalna ludzka moralność, nie sankcjonowana niczym, poza prawem natury. Etyka zaś normatywna, zdaniem Kołłątaja, winna być nauką empiryczną i naturalistyczną, uprawianą na wzór nauk przyrodniczych; wywodzącą swe zasady z praw natury. Zestaw preferowanych wartości został przez Kołłątaja przedstawiony w rozdziale XII swego dzieła: „Prawodawstwo przyrodzenia, czyli zbiór przyrodzonych należytości i powinno-ści”. Tak w sferze indywidualnej, jak i społecznej, etyka ta nakazuje człowiekowi postępować w myśl przede wszystkim podstawowych wartości: dobroczynności i sprawiedliwości.

Коллонтай Гюго [1750-1812], корифей польского Просвещения в философии, был представителем популярной социальной философии Просвещения - физиократии. Это стало основой для его формулировки первоначальной теории морали и концепции естественной этики (изложенной в работе: Фи-зический и нравственный порядок). В своем подходе открытие морального по-рядка заключается в анализе физических отношений, управляющих жизнью человека, межличностных отношений и отношений между человеком и всей природой. Все подчиняются тем же законам, животные и растения, но также подчиняются законам внутреннего порядка. Существует тесная взаимосвязь между физическими и моральными законами человеческого существования. Он создает единый физический и моральный порядок для всего человече-ского мира. Человек, по Коллонтаю, должен учитывать этот порядок в своих практических действиях, определяемых неотъемлемыми правами и обязан-ностями, возложенными на него. Отсюда естественная человеческая мораль, санкционированная только законом природы. Нормативная этика, согласно Коллонтаю, должна быть эмпирической и естественной наукой, практикуе-мой по образцу естественных наук; выводя свои принципы из законов при-роды. Набор предпочтительных ценностей был представлен Коллонтаем в главе XII своей работы: Законодательство о рождении, или Набор естественных обязанностей. И в индивидуальной, и в социальной сферах эта этика требует от человека действовать в соответствии с основными ценностями: благотво-рительностью и справедливостью.

Refine search results

1 Wschodni Rocznik Humanistyczny

1 Gawor L.

1 2020

Search results

Hugo Kołłątaj’s moral philosophy and concept of natural ethics