Search results

1

Filozofia edukacji Edmunda Bojanowskiego w perspektywie XIX-wiecznej filozofii polskiej oraz filozofii klasycznej

100%

Krasnodębski M.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2017

|

vol. 60

|

issue 4

109-123

EN

Edmund Bojanowski – the founder of Orphanages and The Congregation of Sisters Servants of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary didn’t leave any philosophical works behind. In spite of this as a teacher and community worker he created his own philosophy of act based on the classical and neoscholastic philosophy. It was very original and inspiring in the context of the nineteenth-century philosophy and is still relevant. In this paper the philosophical fundaments on which Edmund Bojanowski built his concept of education have been shown.

PL

Edmund Bojanowski – twórca Ochronek i założyciel Zgromadzenia Zakonnego Sióstr Służebniczek nie pozostawił po sobie żadnego filozoficznego dzieła. Pomimo to ten pedagog i społecznik w oparciu o filozofię antyczną i neoscholastyczną sformułował własną życiową „filozofię czynu”, która nie tylko w perspektywie XIX wieku jest inspirująca i aktualna. W niniejszym artykule podjęto próbę wskazania na filozoficzne podstawy, na których E. Bojanowski sformułował swoją koncepcję edukacji.

2

Cnoty jako dyspozycje psychiczne i ich wpływ na jakość życia współczesnego człowieka

100%

Jasiński A.

Amor Fati

|

2015

|

issue 1

71-96

EN

This paper explores the problem of virtue, understood as a mental disposition and its impact on the existence of human subject. The concepts of virtues developed by philosophers over the different eras are now the inspiration for psychology, mostly positive psychology. The aim of this analysis is to verify the hypothesis of a relationship between the possession of specific virtues and a sense of the quality of life. The research method is based on an analysis of the literature. The research material consists of the latest publications of leading psychologists, experts in the field of positive psychology, Polish and foreign, and an extensive literature in the field of philosophy. Based on the achievements of contemporary researchers in the article discusses the virtues catalog developed by the most eminent authorities in the field of positive psychology. The author proposes the thesis for a strong relationship between the virtues-psychological characteristics, and good mental and physical condition. The author shows which virtues are the most important in the human happi-ness. Moreover, author describes the benefits of having the virtues. Another theme of the article is a discussion about the psychological concept of virtues. The analysis ad-dresses the problem of achievements data by using psychometric tools in psychology.

3

Co nam dać może filozofia klasyczna?

100%

Jasińska K.

Roczniki Pedagogiczne

|

2015

|

vol. 7(43)

|

issue 1

47-62

PL

W artykule została ukazana rola, jaką filozofia klasyczna (popularyzowana m.in. przez Wojciecha Chudego) odegrała w procesie budzenia podmiotowości polskiego społeczeństwa i budowania ethosu „Solidarności” w latach 1980-1981. Philosophia perennis pomagała ludziom żyjącym w totalitarnym zniewoleniu „odzyskać” zawładnięty przez ideologiczną „nowomowę” język jako narzędzie wyrażania poznanej prawdy, określania własnej osobowej tożsamości i formułowania poglądów. Podkreślone zostało także wciąż aktualne znaczenie filozofii wieczystej dla zrozumienia kultury, człowieka i świata jako bytowej całości. Nauki szczegółowe choć są cennym źródłem wiedzy o świecie, to jednak programowo nie wyjaśniają poznanej rzeczywistości w świetle racji ostatecznych, ani nie podejmują tak istotnego dla człowieka pytania o cel i sens życia. Filozofia natomiast, może i powinna dostarczyć człowiekowi odpowiedzi na ważne pytania, aby na tym fundamencie mógł zbudować spójny i racjonalny światopogląd.

EN

The paper describes the role the classical philosophy (popularized by Wojciech Chudy, among others) played in the process of the awakening of the Polish society’s subjectivity and in creating the ethos of “Solidarity” in 1980-1981. Philosophia perennis helped people who lived in totalitarian enslavement to “recover” the language, subdued by the ideological “newspeak,” as a means to express the truth they discovered, determine their personal identity, and formulate their beliefs. In addition, the continuing relevance of the perennial philosophy for the understanding of culture, the human being, and the world as an ontological whole, was emphasized. Although particular sciences constitute a valuable source of the knowledge of the world, they do not explain, by definition, the known reality in the light of the ultimate reasons, nor do they address the questions, so important for the human being, of the purpose and the meaning of life. Philosophy, however, is able to and should provide the person with answers to vital questions and thus with a foundation for a coherent and rational worldview.

4

The need for the cultivation of classical philosophy

100%

Mazanka P.

Studia Philosophiae Christianae

|

2011

|

vol. 47

|

issue 1

133-150

EN

The article attempts to answer the question: why is classical philosophy worth practising? The answer consists of three points. The first presents negative features of contemporary western culture. The second presents the way classical philosophy is understood, as well as its role in overcoming nihilism. Finally, the third part presents the possibility of using philosophy in theology. The author suggests a return to classical philosophy in the attempt to heal contemporary culture and contemporary man. He does so, because classical philosophy, through its emphasis on the real truth and the real good as the reasons justifying the epistemological and moral orders, puts the culture on the basis of realism. Additionally, it inoculates culture against subjectivism, relativism and pragmatism. In classical philosophy man learns an important truth about himself. He finds out that he is not just an element of history, but has his own nature and essence; he is a person. He also finds out that he is not the centre of the world, but comes from and returns to the Absolute, i.e. the highest truth, good and beauty, and, what is more, the best love. Thus, the final end of personal existence may be the subject not just of theology but also of well conducted philosophy.

PL

W artykule próbuje się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego warto uprawiać filozofię klasyczną? Odpowiedź składa się z trzech punktów: w punkcie pierwszym ukazano negatywne cechy współczesnej kultury krajów Zachodu. W punkcie drugim, pokazano sposób rozumienia filozofii klasycznej i jej rolę w przezwyciężeniu nihilizmu. W punkcie trzecim wskazano na możliwości wykorzystania filozofii w uprawianiu teologii. Autor proponuje powrót do filozofii klasycznej w podejmowaniu próby uzdrowienia współczesnej kultury i człowieka, dlatego, że filozofia ta, poprzez akcentowanie realnej prawdy i realnego dobra, jako racji uzasadniających z jednej strony porządek po¬znawczy, z drugiej porządek moralny, ustawia kulturę, na bazie realizmu. Zabezpiecza również kulturę przed subiektywizmem, relatywizmem i pragmatyzmem. W ramach tej filozofii człowiek dowiaduje się bardzo istotnej prawdy o sobie, mianowicie, że nie jest wyłącznie samą dziejowością, ma bowiem swą naturę, istotę, jest osobą. Dowiaduje się również, że nie jest absolutnym centrum otaczającego świata, że ostatecznie wyszedł i zmierza w kierunku Absolutu, który jest najwyższą Prawdą, Dobrem i Pięknem, co więcej, jest najwyższą Miłością. Ostateczny cel osobowego istnienia może być więc przedmiotem badań nie tylko teologii, ale również dobrze uprawianej filozofii.

5

Logos i metanoia

99%

Maryniak B.

Logopaedica Lodziensia

|

2018

|

issue 2

119-136

EN

The aim of this paper is to reconsider the meaning of the two title concepts which can be found at the base of the European thought. Referring to the works of Giovanni Reale (Italian historian of philosophy from the turn of the 20th and 21st centuries) the author tries to reconstruct the Greek reflection of spiritual transformation. Starting with Odyssey by Homer and selected works by Plato the concept of “second navigation” is presented. In case of Plato, it is his Letters that play a crucial role in the demonstration of „second navigation”. The transformation of this very concept in Neoplatonism of Philo of Alexandria and Plotinus is subsequently discussed. The author also brings to mind two Greek conceptions of time: Cronus and Caerus. The text also has reference to contemporary philosophy and literature. On the one hand, “second navigation” takes on a new meaning in the light of the concept of “stream of consciousness” invented by William James. On the other one, the idea of “stream of consciousness” was deliberately used in Ulysses by James Joyce in order to describe a situation when no “second navigation” is possible. In this way, the story of spiritual transformation of both Odysseus and Stephen Dedalus from Ulysses by James Joyce can be reinterpreted anew.

PL

Celem artykułu jest rozważenie znaczenia dwóch tytułowych pojęć, które można znaleźć u podstaw myśli europejskiej. Nawiązując do pracy Giovanniego Reale, włoskiego historyka filozofii przełomu dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku, autor dokonuje próby rekonstrukcji greckiej refleksji o przemianie duchowej. Zaczynając od Odysei Homera i wybranych dzieł Platona, dokonana zostaje prezentacja „drugiego żeglowania”. W przypadku Platona szczególnie ważną rolę odgrywają Listy, wyraźnie prezentujące to pojęcie. Następnie zostaje omówiona przemiana tego pojęcia w neoplatonizmie Filona z Aleksandrii i Plotyna. Ponadto autor przypomina dwa greckie pojęcia czasu: Kronosa i Kairosa. Prowadzi to do odniesień wziętych ze współczesnej filozofii i literatury. Z jednej strony „drugie żeglowanie” nabiera nowego znaczenia w świetle koncepcji strumienia świadomości Wiliama Jamesa. Z drugiej zaś strumień świadomości został świadomie zastosowany w Ulissesie Jamesa Joyce’a do opisu sytuacji, w której nie dochodzi do „drugiego żeglowania”. W ten oto sposób na nowo może być reinterpretowana historia duchowej przemiany Odysa i Stefana Dedalusa z Ulissesa Jamesa Joyce’a.

6

Logos and paideia

85%

Maryniak B.

Logopaedica Lodziensia

|

2017

|

issue 1

63-77

PL

Celem artykułu jest ponowne rozważenie znaczenia dwóch tytułowych pojęć, które w zasadniczy sposób wpłynęły na rozwój myśli europejskiej. Nawiązując do pracy Paideia Wernera Jaegera, niemieckiego filologa i filozofa z pierwszej połowy dwudziestego wieku, autor dokonuje próby rekonstrukcji genezy greckiego myślenia. Zaczynając od mitycznych źródeł edukacji, związanych z tradycją minojską, reinterpretowaną przez Zbigniewa Herberta, autor przechodzi do mnemotechnicznego znaczenia słynnej listy okrętów zawartej w drugiej księdze Iliady Homera. Następnie zostaje omówiona katarktyczna tradycja edukacyjna związana z pitagoreizmem i heraklityzmem. Kolejny omówiony etap stanowi ateńska sofistyka związana z utylitaryzmem Protagorasa oraz jej rozwinięcie i przekroczenie, jakie stanowiła sokratejska elenktyka i majeutyka. Jako zwieńczenie klasycznego ideału edukacji został przedstawiony platoński projekt wpisania paidei w całość kultury greckiego polis, co miało przygotować duszę ucznia na przyjęcie najwyższej formy areté, jaką była dla Platona miłość do idei, a w szczególności szlachetne dążenie do trójjedni, czyli prawdy, dobra i piękna. Odnowę antycznej paidei stanowiło Humboldtowskie Bildung, łączące edukację z wewnętrznym samorozwojem oraz dojrzewaniem osobistym i kulturowym. Znaczenie związku między paideią a Bildung podkreślają także przytoczeni przez autora tekstu: niemiecki współtwórca egzystencjalizmu Karl Jaspers i angielski poeta Wystan Hugh Auden. Na zakończenie autor zadaje pytanie, czy wobec postmodernistycznego zakwestionowania antyczne i oświeceniowe cele edukacji (paideia i Bildung) oraz poszukiwania zasady świata w oparciu o uniwersalny logos są jeszcze sensowne. Ponadto wyraża wątpliwość, czy tradycyjne poszukiwanie prawdy, dobra i piękna jest obecnie w stanie konkurować z wąsko rozumianą, skuteczną praktyką techniczną. Autor tekstu uważa, że pytania te należy pozostawić otwarte.

EN

The aim of this paper is to reconsider the meaning of two title concepts of essential importance for the development of the European thought. The author makes an attempt to reconstruct the origin of Greek reflection referring to Paideia written by Werner Jaeger, German classicist and philosopher from the first half of the twentieth century. Starting with the mythical sources of education, connected with the Minoan tradition reinterpreted by Zbigniew Herbert, the author goes on to present the mnemonic sense of the epic Catalogue of Ships from the second book of Iliad by Homer and subsequently discusses cathartic educational tradition and its reference to Pythagoreanism and Heraclitism. He subsequently discusses the stage of education constituted by the Athenian sophists connected with the utilitarianism of Protagoras and its development and transgression achieved by Socratic elenchus and maieutic. Platonian proposal of turning paideia into the integrity of the Greek polis culture was presented as the culmination of the idea of the Hellenic education. It had to prepare the soul of the disciple for the acceptance of the uttermost pattern of arete. For Plato it was the affection for ideas, notably noble virtue of aspiration to triple unity (trinity) of the Truth, Beauty, and Goodness. Wilhelm von Humboldt renewed classical paideia and established the idea of Bildung to join education with inner self‑development and not only personal but also cultural maturation. The importance of connection between paideia and Bildung was also underlined by two quoted writers: Karl Jaspers (German co‑founder of existentialism) and W.H. Auden (English‑American poet). In conclusion, the author poses a question whether postmodern contesting of classical and enlightenment ideals of education (paideia and Bildung) has any purpose and whether the quest for the principle of the universe based on the universal logos can be still considered reasonable. He also wonders whether traditional search for the Truth, Beauty, and Goodness can actually compete with narrowly understood, effective technological practice. In his humble opinion this question must be left without any conclusive answer.

7

Etyka cnót, jako odradzający się paradygmat filozofii moralnej

80%

Fingas B.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2011

|

issue 1

PL

Celem referatu było przedstawienie etyki cnót, jako odradzającego się paradygmatu w filozofii moralnej. Zaprezentowana została w nim historia pojmowania cnoty ze szczególnym uwzględnieniem tradycji klasycznej, czyli arystotelesowsko-tomistycznej. Opis klasycznej etyki zawiera m.in. definicję cnoty i klasyfikację cnót. Etyka została przedstawiona w kontekście antropologii filozoficznej. Autor referatu odwołując się do koncepcji paradygmatów w badaniach moralnych Alasdaira MacIntyre’a dokonał konfrontacji współczesnej etyki cnót z dominującymi współcześnie nurtami badań moralnych oraz wyjaśnił niewspółmierność różnych paradygmatów etycznych. Podjęta została próba wykazania, że etyka cnót, jako odradzający się paradygmat filozofii moralnej, jest w stanie najpełniej i najadekwatniej wyjaśnić i opisać fenomen działań ludzkich o charakterze moralnym.

EN

The aim of this article was to present virtue ethics as a reviving paradigm of moral philosophy. The article presents how virtue was understood in different periods, special attention is paid to classical tradition (Aristotle, Thomas Aquinas). In the description of classical ethics there are, among others, the definition of virtue and the classification of virtues. Ethics is presented in the context of philosophical anthropology. The author refers to the concept of paradigms in Alasdair MacIntyre’s research about morality and compares modern virtue ethics to the most popular trends in moral research. He also explains difficulties in comparing different ethical paradigms. The author is trying to prove that virtue ethics as a reviving paradigm in moral philosophy is the most useful in describing human acting connected with morality.

8

Ślady Arystotelesa w przestrzeni publicznej w Polsce

80%

Rewera M., Nowakowski P. T.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2023

|

vol. 14

|

issue 4

81-95

EN

The authors of the paper attempt to find traces of Aristotle in public space in Poland. The paper is of a sociological and philosophical nature with a pedagogical component. The sociological aspect describes the issue of public space and its features. Then, traces of Aristotle appearing in Polish public space were identified. Finally, the collected data were discussed and appropriate conclusions were formulated.

PL

Autorzy artykułu podjęli próbę odszukania śladów Arystotelesa w przestrzeni publicznej w Polsce. Artykuł ma charakter socjologiczno-filozoficzny z komponentem pedagogicznym. W warstwie socjologicznej opisano kwestię przestrzeni publicznej i jej cechy. Następnie dokonano wskazania śladów Arystotelesa występujących w rodzimej przestrzeni publicznej. Na koniec poddano dyskusji zebrane dane i sformułowano stosowne wnioski.

Refine search results

2 Logopaedica Lodziensia

1 Amor Fati

1 Ogrody Nauk i Sztuk

1 Roczniki Kulturoznawcze

1 Roczniki Pedagogiczne

1 Studia Philosophiae Christianae

1 Zeszyty Naukowe KUL

2 Maryniak B.

1 Fingas B.

1 Jasińska K.

1 Jasiński A.

1 Krasnodębski M.

1 Mazanka P.

1 Nowakowski P. T.

1 Rewera M.

1 2023

1 2018

2 2017

2 2015

2 2011

Filozofia edukacji Edmunda Bojanowskiego w perspektywie XIX-wiecznej filozofii polskiej oraz filozofii klasycznej

Cnoty jako dyspozycje psychiczne i ich wpływ na jakość życia współczesnego człowieka

Co nam dać może filozofia klasyczna?

The need for the cultivation of classical philosophy

Logos i metanoia

Logos and paideia

Etyka cnót, jako odradzający się paradygmat filozofii moralnej

Ślady Arystotelesa w przestrzeni publicznej w Polsce