Search results

1

Duszpasterstwo emigracji polskiej w Rzymie i innych krajach włoskich w latach 1795-1863: okoliczności powstania, postulaty i kierunki badawcze

100%

Kuzicki J.

Studia Polonijne

|

2018

|

vol. 39

45-73

PL

Niniejszy artykuł jest szkicem ukazującym okoliczności powstania oraz funkcjonowanie duszpasterstwa emigracji polskiej w Rzymie i innych krajach włoskich w latach 1795-1863. Działalność placówek duszpasterstwa polonijnego oznaczała uwzględnienie odmiennego stylu duszpasterzowania poprzez dopuszczenie różnych elementów, właściwych rodzinnej religijności. Polska historiografia może pochwalić się szeregiem artykułów i słowników, w których znajdują się dane odnośnie do duchownych pracujących wśród emigrantów w krajach włoskich. Pomimo tego tematyka duszpasterstwa polskiego w pierwszej połowie XIX wieku w Państwie Kościelnym i Włoszech wymaga szczegółowych badań. Monograficzne opracowanie tego zagadnienia historycznego musi poprzedzać wieloletnia kwerenda źródłowa w polskich i zagranicznych archiwach i bibliotekach. Obok prezentacji ustaleń, autor wskazał postulaty badawcze związane z podjętą problematyką oraz przybliżył źródła z archiwum zmartwychwstańców w Rzymie, archiwum Czartoryskich w Krakowie, dokumenty wydane drukiem. Tematyka tutaj zaprezentowana, jak sądzi autor, powinna stanowić inspirację do całościowych studiów nad duszpasterstwem polonijnym na Półwyspie Apenińskim w XIX stuleciu.

EN

This article is a sketch showing the background and the functioning of the pastoral care for Polish citizens in Rome and other Italian countries in the years 1795-1863. The activities of the Polish pastoral care institutions meant taking into account a different pastoral style by admitting various elements of family religiosity. There are many articles and dictionaries in Polish historiography, in which there are data about clerics working among expatriates in Italian countries. Nevertheless, the subject of Polish pastoral care in the first half of the 19th century in the Papal States and Italy requires detailed research. The monographic development of this historical issue must be preceded by a long-term source query in Polish and foreign archives and libraries. In addition to the presentation of the findings, the author pointed out research postulates related to the issues raised and described the sources from the Roman Archive of the Congregation of the Resurrection, the Princes Czartoryski Archives from Krakow, and printed documents. The subject matter presented here, as the author thinks, should be an inspiration for a comprehensive study of the pastoral care for Polish residents of the Apennine Peninsula in the 19th century.

2

Wpływ idei Komisji Edukacji Narodowej na organizację szkolnictwa w Rosji w pierwszej połowie XIX wieku

84%

Szmyt A.

Studia Paedagogica Ignatiana

|

2016

|

vol. 19

|

issue 3

55-78

PL

Po likwidacji Komisji Edukacji Narodowej i utracie niepodległości, już na początku XIX wieku w warunkach niewoli rosyjskiej myśli i koncepcje KEN z powodzeniem wykorzystywali Adam Jerzy Czartoryski, Hieronim Stroynowski, Hugo Kołłątaj, Tadeusz Czacki i wielu innych. Z jednej strony brali oni udział w reformowaniu szkolnictwa rosyjskiego, w dużej mierze opierając się na założeniach i ideach KEN, z drugiej starali się w jego strukturze zachować, a nawet rozwinąć szkoły polskie. Dzięki temu idee KEN ukształtowane w obliczu upadku Państwa Polskiego mogły uświadomić Rosjanom, że podstawy nowoczesnego systemu oświaty dali im przedstawiciele narodu przez nich podbitego. Specyfiką tego systemu był podział kraju na okręgi szkolne, które zostały utworzone przy uniwersytetach. Jednym z owych okręgów był Wileński Okręg Szkolny (Naukowy), w którym obowiązywał polski język nauczania. Tym samym, najważniejszym ośrodkiem naukowym ziem litewsko-ruskich stał się Cesarski Uniwersytet Wileński, a pod zwierzchnictwo uczelni wileńskiej przeszły wszystkie placówki oświatowe w zaborze rosyjskim, w tym częściowo również te, które wcześniej podlegały Szkole Głównej Koronnej w Krakowie. Pod opieką odnowionego uniwersytetu znalazły się więc zarówno dawne szkoły KEN, które przetrwały zawieruchę rozbiorów, jak i nowe, powstałe w okresie funkcjonowania Wileńskiego Okręgu Naukowego. Taki stan rzeczy trwał niemal trzydzieści lat, praktycznie do wybuchu powstania listopadowego. Wówczas zamknięto większość szkół polskich, a Wileński Okręg Narodowy został zlikwidowany. Upadek powstania stanowił więc zarówno symboliczny, jak i faktyczny kres funkcjonowania idei KEN na terenie Imperium Rosyjskiego. Struktura szkolnictwa oparta na dawnej koncepcji KEN jednak pozostała.

XX

When the National Education Commision ceased functioning and Poland had lost its independence as early as in the beginning of the 19h century under Russian rule, ideas and concepts that had been propagated by the Commision were successfully implemented by Adam Jerzy Czartoryski, Hieronim Stroynowski, Hugo Kołłątaj, Tadeusz Czacki and many others. On the one hand, they contributed to the reforms of the Russian educational system, where such reforms were largely based on the premises and ideas of the Commission; on the other hand, said thinkers attempted to preserve, and even develop Polish schools within this system. Consequently, the ideas of the National Education Commision developed on the eve of the fall of Poland made the Russians realize that the representatives of the conquered nation had provided Russia with the basis of a modern educational system. The uniqueness of this system was the division of the country into school districts that were created at universities. One of them was the Vilnius School District where Polish was the language of schooling. Thus, the Imperial University of Vilnius became the most important academic centre in the Lithuanian-Russian state. The University of Vilnius assumed authority over all educational institutions in the Russian Partition, including some of those that had been earlier subordinated to the Main Crown School in Kraków. The renamed University of Vilnius thus supervised both schools previously established by the National Education Commission that had survived the turmoils of partitions and new ones created when the Vilnius School District began to function. Such an organizational structure lasted for nearly thirty years until the outbreak of the November Uprising. Then, most Polish schools were closed down and the Vilnius School District was dissolved. The fall of the Uprising marked both a symbolic and actual end to the ideas of the National Education Commission for the Russian Empire. However, the school organizational structure based on the old conception of the Commission remained intact.

3

List ks. Waleriana Gromadzkiego z 1889 roku o kościele w Tomsku

67%

Niebelski E.

Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL

|

2023

|

vol. 5

189-195

EN

The text is a short memory of Fr. Walerian Gromadzki, a missionary of the Catholic Church in Western Siberia, known in historical literature, a parish priest in Tomsk, who spent nearly 40 years in Siberia. The article presents his letter from November 1889, addressed to Przegląd Katolicki, a magazine published in Warsaw. In his letter, Fr. Gromadzki describes the history of the mission and the history of the church in Tomsk, mentioning many the Jesuit and Bernardine fathers by name who worked in Siberia in the first half of the 19th century and laid the foundations of the Catholic Church there.

PL

Tekst zawiera krótkie wspomnienie o znanym w literaturze historycznej misjonarzu Kościoła katolickiego na Syberii Zachodniej – ks. Walerianie Gromadzkim, proboszczu w Tomsku, który na Syberii spędził blisko 40 lat, oraz jego list z listopada 1889 r., skierowany do warszawskiego czasopisma „Przegląd Katolicki”. W swoim liście ks. Gromadzki opisuje historię misji i dzieje kościoła w Tomsku, wymieniając wiele nazwisk ojców jezuitów i bernardynów, którzy w pierwszej połowie XIX wieku pracowali na Syberii, tworząc podwaliny Kościoła katolickiego.

Refine search results

1 Studia Paedagogica Ignatiana

1 Studia Polonijne

1 Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL

1 Kuzicki J.

1 Niebelski E.

1 Szmyt A.

1 2023

1 2018

1 2016

Duszpasterstwo emigracji polskiej w Rzymie i innych krajach włoskich w latach 1795-1863: okoliczności powstania, postulaty i kierunki badawcze

Wpływ idei Komisji Edukacji Narodowej na organizację szkolnictwa w Rosji w pierwszej połowie XIX wieku

List ks. Waleriana Gromadzkiego z 1889 roku o kościele w Tomsku