Search results

1

Pionierskie kierunki badawcze Adolfa Dygacza. Wybrane aspekty

100%

Krajewska A.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2021

|

vol. 9

|

issue 9

46-65

PL

Projekty popularyzujące dorobek profesora Adolfa Dygacza, realizowane przy okazji digitalizacji archiwaliów etnomuzykologa w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, wydają się mieć fundamentalne znaczenie dla zachowania i utrwalania lokalnego dziedzictwa muzycznego w dobie obecnych przemian i niepewnych losów zanikających już tradycji. Jednym z takich przedsięwzięć była biograficzno-muzyczna wystawa czasowa „Życie jako pieśń. Z teki profesora Adolfa Dygacza”. Ciekawe materiały etnomuzykologiczne Adolfa Dygacza, wówczas pionierskie, zebrane przez niego pod wpływem zainteresowania kulturą górniczo-hutniczą, wciąż mają wiele niezbadanych „białych plam”. Niniejszy tekst wskazuje na niektóre z nich – te, których nie podkreśla się w jego dorobku zbyt często. A z pewnością są warte uwagi i dalszych badań.

EN

Projects popularizing the achievements of Professor Adolf Dygacz, carried out on the occasion of the digitization of the archives of the ethnomusicologist at the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”, seem to be of fundamental importance for the maintenance and preservation of the local musical heritage in the era of current changes and uncertain fate of vanishing traditions. One of such undertakings was the temporary biographical and musical exhibition „Życie jako pieśń. Z teki profesora Adolfa Dygacza” (Eng. “Life as a Song. From the Portfolio of Professor Adolf Dygacz”). Interesting ethnomusicological materials by Adolf Dygacz, pioneering at the time, collected by him under the influence of his interest in the mining and metallurgical culture, still have many unexplored elements. This text highlights some of them – those that are not emphasized too often when Adolf Dygacz output is being discussed. And they are certainly worth attention and further research.

2

Tradycyjny śpiew wielogłosowy w Polsce w perspektywie etnomuzykologii

100%

Dahlig P.

Łódzkie Studia Etnograficzne

|

2018

|

vol. 57

EN

The article presents the history of documentation of multi-part singing in Poland and the state of research on this subject. The multi-part singing as the musical and culture phenomenon is regionally limited and can be recorded in Carpathian Mountains and in the north-eastern borderland where the multi-part singing remains in some parishes the common heritage of Poland and Lithuania till today. There are also numerous examples of spontaneous heterophony in Polish-Belorussian and Polish-Ukrainian musical traditions, but the singing in parallel thirds prevails, particularly among members of the Orthodox Church. The prerequisite of the multipart singing is a slow tempo, not typical of folk songs in ethnic Poland. The review of sources and living practice allow to discuss three historical layers of multipart singing in Poland: 1) the oldest one – heterophony or diaphony in fifths documented since the 15th century, 2) three-part mixed choir influenced by the church practice since the 18th century (north-eastern part of Poland) and 3) parallel thirds in female groups wherever the school-youth-choirs were introduced and the mixed choir movement e.g. in Silesia since the 19th century. Thus the multi-part singing has become both a sign of regional-ethnic specificity and the result of the cultural development.

PL

Artykuł prezentuje historię dokumentacji wielogłosu wokalnego w Polsce, jako zjawiska muzycznego i kulturowego oraz aktualny stan rozeznania w praktyce śpiewu wielogłosowego.Jako zjawisko międzykulturowe wielogłos zakorzeniony jest na pograniczach etnicznych w Karpatach i na ziemiach wschodnich, gdzie tradycje polskie stykają się z litewskimi, białoruskimi i ukraińskimi. Obok praktyk spontanicznych – paralelizmów tercjowych, kwintowych, oktawowych oraz heterofonii, jako współrozbrzmiewania wariantów – obserwujemy również wpływ chóralnej wielogłosowości, zwłaszcza na Śląsku. Mniejszości narodowe, także na ziemiach zachodnich i północnych Polski, praktykują wielogłos jako wyróżnik podmiotowości kulturowej. Ponadto wielogłos występuje u repatriantów z Rumunii (Górale Czadeccy) i z byłej Jugosławii. Ogólnie, kierując się chronologią względną, możemy wyróżnić trzy warstwy historyczne śpiewu z elementami wielogłosu: 1) heterofonia i diafonia (w kwintach), poświadczana źródłowo od XV wieku; 2) trzygłos mieszany na pograniczu polsko-litewskim (od XVIII wieku); 3) paralelizmy tercjowe w chórach kobiecych, powszechne do dziś na pograniczach etnicznych. Wielogłosowość ilustruje zarówno głęboko zakorzenioną specyfikę kultury (w odniesieniu do muzyki – wielogłos wiąże się z wolnym tempem śpiewu oraz z samowystarczalnością głosu w liturgii prawosławnej), jak i rozwój powszechnej edukacji muzycznej.

3

O traktorze pędzącym w rytm Kalinki. Folklor w filmach animowanych Europy Środkowo-Wschodniej powstałych w latach 1949–1984

100%

BABULEWICZ K.

Edukacja Muzyczna

|

2016

|

issue 11

61-80

PL

Filmy animowane dla dzieci zasługują na uwagę nie tylko jako utwory ukierunkowane na prze- kazywanie treści dydaktycznych, czy też mające zapewnić najmłodszym widzom rozrywkę – nieraz dokumentują rzeczywistość, utrwalają modę i detale architektoniczne. W przypadku zaś, gdy pojawiają się w nich nawiązania do tradycji ludowych, pozwalają obserwować proces prze- kształcania werbalnych form kultury w formy audiowizualne; jako jeden z tekstów kultury maso- wej wpływają również na to, jak kształtowane są wyobrażenia na temat kultury ludowej. Przedmiotem analizy są wybrane filmy animowane powstałe w ZSRR, Czechosłowacji i w Pol- sce w latach 1949–1984, a zatem w czasie panowania w Europie Środkowo-Wschodniej socjali- zmu. Pod uwagę wzięto jedynie produkcje adresowane do odbiorcy dziecięcego. Folklor muzycz- ny pojawia się w tychże filmach w różnorodnej postaci: opracowywany bywa zgodnie z tradycja- mi muzyki klasycznej, łączony z muzyką estradową, masową, współczesną muzyką rozrywkową, albo wręcz przeciwnie – wykorzystywane są nagrania terenowe tradycyjnych pieśni. Zmienia się rola nawiązań folklorystycznych. W artykule szczególna uwaga poświęcona zostaje wydźwiękowi ideologicznemu, z jakim wiąże się wykorzystywanie muzyki ludowej w poszczególnych produk- cjach; w filmach powstałych do „odwilży” założenia realizmu socjalistycznego wdrażane są zwy- kle dość pieczołowicie, kolejne dekady ukazują natomiast stopniowe wychodzenie poza narzucone dyrektywy, co zaowocowało dużą różnorodnością widoczną w odniesieniu do wszystkich kompo- nentów filmu animowanego, w tym również – podejścia do tematyki ludowej. Zaobserwować można też różnice w podejściu do repertuaru tradycyjnego w poszczególnych krajach – uwarun- kowane nie tylko presją ideologiczną, ale również odmiennymi tradycjami muzycznymi.

EN

Animated films for children deserve attention not only as works designed to transfer a didactic content, or to keep the youngest audience entertained – sometimes they document reality, perpetu- ate the fashion and architectural details. Similarly, when they refer to folk traditions, one can observe the conversion process of verbal forms of culture into audiovisual forms; as one of mass culture texts, they influence the way in which are shaped ideas about folk culture. The subject matter of the analysis is focused on the music for animated films produced in the USSR, Czechoslovakia and Poland between 1949 and 1984, that is during the rule of socialism in the Central and Eastern Europe. Only productions designed for children have been taken into consideration. Music folklore appears in these films in various forms: sometimes developed in accordance with the traditions of classical music, combined with the live music performing, mod- ern mass pop music, or on the contrary – they use field recordings of traditional songs. The func- tion of folk references is changing. The article pays particular attention to the ideological signifi- cance associated with the use of folk music in different productions; in the films created till “the Thaw” the postulates of socialist realism were usually implemented quite thoroughly, while the films of the next decades were gradually going beyond the imposed directives, which resulted in a great diversity perceptible in all the components of the animated film, including the approach to the folklore subjects. There are observable differences in the approach to the traditional repertoire in different countries – determined not only by the ideological pressure, but also by different musi- cal traditions.

4

Paradny ubiór chłopski a kostium estradowy – formy rozbarskiego stroju ludowego w prezentacjach scenicznych zespołów regionalnych Górnego Śląska (studium przypadku)

100%

Toboła-Feliks M.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2021

|

vol. 9

|

issue 9

76-92

PL

Folklor muzyczny jest zjawiskiem z pogranicza etnologii i muzykologii. Z etnologicznego punktu widzenia zagadnienie to znacznie wykracza poza niematerialne aspekty kultury. Prezentacje zespołów regionalnych czerpiących z dorobku folkloru muzycznego wymagają stosownej oprawy tworzonej na bazie artefaktów materialnych. Na wizerunek zespołów wpływa niewątpliwie odpowiednio dobrany kostium sceniczny, niemal automatycznie utożsamiamy ze strojem ludowym, warto zatem spojrzeć na strój ludowy przez pryzmat jego scenicznych modyfikacji.

EN

Musical folklore is a complex phenomenon on the border of ethnology and musicology. From an ethnological point of view, this issue goes far beyond the intangible aspects of culture itself. Presentations of regional folk music groups taking inspiration from the achievements of musical folklore reveal the appropriate artistic setting created on the basis of material artifacts. The image of these music groups is undoubtedly influenced by a properly selected stage costume, almost automatically identified with the folk costume, so it is worth looking at the folk costume through the prism of its stage modifications.

Refine search results

2 Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

1 Edukacja Muzyczna

1 Łódzkie Studia Etnograficzne

1 BABULEWICZ K.

1 Dahlig P.

1 Krajewska A.

1 Toboła-Feliks M.

2 2021

1 2018

1 2016

Pionierskie kierunki badawcze Adolfa Dygacza. Wybrane aspekty

Tradycyjny śpiew wielogłosowy w Polsce w perspektywie etnomuzykologii

O traktorze pędzącym w rytm Kalinki. Folklor w filmach animowanych Europy Środkowo-Wschodniej powstałych w latach 1949–1984

Paradny ubiór chłopski a kostium estradowy – formy rozbarskiego stroju ludowego w prezentacjach scenicznych zespołów regionalnych Górnego Śląska (studium przypadku)