Search results

1

Kompetencje bazowe a sukces dziecka. Program Stymulowania Rozwoju Funkcji Wykonawczych

100%

Wacławowicz B.

Psychologia Wychowawcza

|

2018

|

vol. 55(13)

213-221

PL

Wyniki szkolne dziecka, a następnie jego sukcesy życiowe i zawodowe zależą od poziomu rozwoju funkcji wykonawczych. Rozwój funkcji wykonawczych ma większe znaczenie dla gotowości szkolnej niż iloraz inteligencji czy wstępny poziom umiejętności matematycznych i czytania. W artykule przedstawiono Program Stymulowania Rozwoju Funkcji Wykonawczych, którego celem jest wspieranie dziecka w zakresie kompetencji bazowych związanych z procesem uczenia się, wdrażanie do myślenia problemowego. Program opiera się na nowatorskiej koncepcji pracy z dzieckiem metodą Integracji Funkcji Wykonawczych, wykorzystującej innowacyjne narzędzie – podłogę interaktywną.

2

Wybrane funkcje wykonawcze u adolescentów uprawiających pływanie wyczynowe

100%

Dworska K.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

|

2020

|

vol. 33

|

issue 2

EN

Sports is a form of spending free time, chosen by a large group of young people. It turns out that sport activity can be related to the formation of some cognitive functions of humans. Therefore, the aim of the undertaken research was to verify the connection between selected executive functions and sport activity in younger adolescents. The study group consisted of 12-year-olds (N = 38, 63% were girls) practising competitive swimming and their peers not practising sports. The following functions were measured: verbal working memory, information processing and working memory and the ability to inhibit habitual reaction. For this purpose, methods were used: Subtest from the Wechsler Intelligence Scale – Digital Repetition, Quick Name Test and experimental version of the Stroop Test. The research indicated that there is a connection between the sport activity, which is competitive swimming, and the executive functions (information processing and working memory). The results obtained have a direct impact on human functioning in everyday life and indicate the possibility of stimulating cognitive development through sport.

PL

Uprawianie sportu jest formą spędzania czasu wolnego wybieraną przez duże grono młodzieży. Okazuje się, że aktywność sportowa może być powiązana z kształtowaniem się niektórych funkcji poznawczych człowieka. W związku z tym celem podjętych badań była weryfikacja powiązania między wybranymi funkcjami wykonawczymi a aktywnością sportową u młodszych adolescentów. Grupę badaną stanowili 12-latkowie (N = 38, 63% stanowiły dziewczynki) uprawiający wyczynowo pływanie oraz ich rówieśnicy nieuprawiający sportu. Dokonano pomiaru takich funkcji, jak: werbalna pamięć operacyjna, tempo przetwarzania informacji i pamięć operacyjna oraz zdolność do zahamowania nawykowej reakcji. W tym celu zastosowano następujące metody: Podtest ze Skali Inteligencji Wechslera – Powtarzanie Cyfr, Test Szybkiego Nazywania oraz eksperymentalną wersję Testu Stroopa. Badania wskazały na istnienie powiązania między aktywnością sportową, jaką jest pływanie wyczynowe, a funkcjami wykonawczymi (tempo przetwarzania informacji i pamięć operacyjna). Otrzymane wyniki mają bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie człowieka w życiu codziennym i wskazują na możliwość stymulacji rozwoju poznawczego poprzez uprawianie sportu.

3

Funkcjonowanie wykonawcze profesjonalnych graczy komputerowych

100%

Witkowska M.

Homo Ludens

|

2016

|

issue 1(9)

243-257

PL

E-sport jest zjawiskiem, w którym przedmiotem działań zawodników (pro-graczy) są gry komputerowe. Odnoszący sukcesy na arenie międzynarodowej pro-gracz powinien odznaczać się wysoko rozwiniętymi funkcjami wykonawczymi. W przedstawianym tu eksperymencie przebadano 60 mężczyzn: pro-graczy, i dwie grupy kontrolne – amatorów oraz osób, które nie grają na komputerze. Wszyscy oni rozwiązywali testy sprawdzające pamięć prospektywną, a także funkcje wykonawcze. Pro-graczy charakteryzowała lepsza niż w grupach kontrolnych pamięć prospektywna, większa odporność na dystraktory i umiejętność utrzymania kontroli poznawczej, a przez to – skuteczniejsze funkcjonowanie wykonawcze. Wymienione umiejętności są prawdopodobnie wynikiem codziennego intensywnego reżimu treningowego, który wymaga od pro-graczy przetwarzania złożonych i szybko się zmieniających informacji pojawiających się w grach komputerowych.

EN

E-sport is a phenomenon where e-sport athletes (pro-players) compete by playing computer games. A successful pro-player should have well developed executive functions (EF). Therefore a set of prospective memory (PM) and EF tests were assigned to 60 subjects: pro-players, amateurs and those who do not play video games (Control₁ & Control₂). The research showed that pro-players demonstrate better PM functioning, greater resistance to distractors and the ability to maintain cognitive control, and thus more effective EF than the controls. These advantageous characteristics are likely the result of pro-players’ daily intense training regime, which necessitates processing of the complex and rapidly evolving information present in modern computer games.

4

Poziom rozwoju funkcji wykonawczych a poczucie umiejscowienia kontroli u dzieci pięcioletnich

100%

Filipiak S. A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

|

2016

|

vol. 29

|

issue 3

EN

Both executive functions and locus of control start to develop in childhood and represent different nature. However, do they develop quite independently? Locus of control is an important dimension of personality which may be located on the continuum with two ends: internal and external locus of control. The research repeatedly indicate that in developmental changes of locus of control the educational influences are regarded as a key factor (Kulas, 1998; Loeb, 1975). More contemporary research suggest that there might be also biological basis of locus of control (Declerck, Boone et al., 2006; Kochanska, Murray et al., 2000). Specifically, brain mechanisms responsible for self-regulation might be linked to biological bases of locus of control. In self-regulation processes, executive functions play the key role as they have an influence on the efficacy of intentional human behaviours. High efficacy of behaviours and – as a consequence - the feeling of satisfaction, may support the formation of internal locus of control. The research objective is to determine the connection between executive function’s efficiency and locus of control in five-year old children. In spite of lack of empirical evidence from small children, it was assumed that children with high executive function’s efficiency manifest more often internal locus of control (in contrast to children with low executive function’s efficiency.

PL

Zarówno funkcje wykonawcze, jak i poczucie umiejscowienia kontroli wzmocnień zaczynają się kształtować już w okresie dzieciństwa. Wprawdzie reprezentują one odmienną naturę, ale czy rozwijają się zupełnie niezależnie od siebie? Wielokrotnie wskazywano, iż w zmianach rozwojowych poczucia kontroli istotną rolę odgrywają oddziaływania wychowawcze (Kulas 1998, Loeb 1975). Nowsze wyniki badań sugerują także prawdopodobne biologiczne uwarunkowania poczucia kontroli (Declerck, Boone i in. 2006; Kochanska, Murray i in. 2000). Podłożem określonego poczucia kontroli mogą być mózgowe mechanizmy odpowiedzialne za autoregulację. Kluczową rolę w procesach autoregulacyjnych odgrywają funkcje wykonawcze wpływające na skuteczność podejmowanych przez człowieka działań. Wysoka skuteczność działania (wraz z poczuciem satysfakcji, które mu towarzyszy) może sprzyjać kształtowaniu się kontroli wewnętrznej. Celem badań było ustalenie związku między sprawnością funkcji wykonawczych a poczuciem umiejscowienia kontroli u dzieci pięcioletnich. Mimo braku doniesień empirycznych dotyczących małych dzieci założono, że u pięciolatków charakteryzujących się wysoką sprawnością funkcji wykonawczych można częściej zarejestrować poczucie kontroli wewnętrznej (w porównaniu z dziećmi o niskiej sprawności funkcji wykonawczych). Wyniki potwierdziły to założenie. Sprawność funkcji wykonawczych istotnie różnicowała poczucie umiejscowienia kontroli w sytuacjach sukcesów oraz niepowodzeń u badanychdzieci. Dodatkowe analizy wykazały, że pięcioletni chłopcy charakteryzowali się większą sprawnością funkcji wykonawczych w porównaniu z dziewczynkami. Z kolei dziewczynki miały istotnie większe zewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli w sytuacjach sukcesów oraz niepowodzeń w porównaniu z chłopcami. Wyniki te dyskutowane są w kontekście oddziaływań socjalizacyjnych, które podejmuje się wobec chłopców i dziewczynek.

5

Deficyt funkcji wykonawczych – jako bezpośrednia i długotrwała konsekwencja krzywdzenia w dzieciństwie

100%

Pietrzak M.

Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka

|

2018

|

vol. 17

|

issue 2

38 - 57

EN

Executive function deficit - as the direct and longlasting consequence of maltreatment experienced in childhood

6

Profilowa analiza dysfunkcji wykonawczych w diagnostyce neuropsychologicznej osób po udarze mózgu

100%

Jodzio K., Biechowska D., Szurowska E., Gąsecki D.

Roczniki Psychologiczne

|

2012

|

vol. 15

|

issue 3

83-100

PL

Dysfunkcje wykonawcze stanowią stosunkowo nową kategorę diagnostyczną, która obejmuje róźnorakie objawy dezorganizacji zachowania, takie jak utrata umiejętności planowania, inicjowania i kontrolowania podjętych działań. Jedną z najczęstszych przyczyn dysfunkcji wykonawczych jest udar mózgu. W badaniach wzięło udział 43 pacjentów, którzy rozwiązywali pięć zadań przeznaczonych do oceny ogólnej sprawności myślenia problemowego (Test Sortowania Kart z Wisconsin), przełączania uwagi (Test Łączenia Punktów, Test Kontrolowanego Kojarzenia Wyrazów – Fluencji Słownej), samokontroli hamującej reakcje konfliktowe (Test Interferencji Nazw i Kolorów – Stroopa, wystandaryzowane zadanie kontroli motorycznej). Pacjentów przydzielono do trzech podgrup różniących się lokalizację ogniska uszkodzenia mózgu. U wszystkich osób zawał ograniczał się jedynie do przednich, jedynie tylnych bądź jedynie podkorowych części mózgu (głównie prążkowia, wzgórza i / lub torebki wewnętrznej) według oceny topografii uszkodzeń wykrytych za pomocą TK i / lub MR. Zbadano również 25 osób zdrowych. Uzyskane wyniki wykazały, że: (a) zaburzenia wykonawcze po udarze mózgu były zróżnicowane pod względem nasilenia, jak i rodzaju; (b) zaburzona w stopniu najgłębszym okazała się zdolność hamowania automatycznych reakcji ruchowych; (c) pacjenci z uszkodzeniem płatów czołowych lub uszkodzeniem struktur podkorowych mózgu mieli więcej problemów z kontrolowaniem reakcji słownych i ruchowych niż pacjenci z uszkodzeniem części tylnej mózgu; (d) analiza profilowa (czyli analiza wzorca wyników całego badania) jest bardzo przydatna w diagnostyce intraindywidualnie heterogenicznych funkcji wykonawczych. Na przykład stwierdzono silny związek między stopniem dysharmonii wyników testowych a ogólnym nasileniem zaburzeń wykonawczych.

EN

Executive dysfunction (ExD) is a relatively common new diagnostic entity, which includes variety of symptoms of disorganized behavior, such as loss of ability to programming, initiating, and con-trolling ongoing actions. One of the most common origin of ExD is ischaemic stroke. Forty-three patients following unilateral hemispheric stroke were submitted to five tasks of executive functions, which is believed to measure an overall flexibility of problem solving (Wisconsin Card-Sorting Test), ability to switch of attention (Trail Making Test, Controlled Oral Word Association Test), and inhibitory control processes (Stroop Color-Word Test, go/no-go task). Subjects were divided into three anatomically-defined groups. The area of structural damage was limited entirely to the respec-tive frontal lobe, subcortical region (mostly striatum, thalamus, and/or internal capsule) or posterior (non-frontal) cortices. All brain lesions were verified by CT or MR scan. Also, 25 healthy subjects took part in the study. Results showed: (a) patients’ group manifested variety of ExD which were heterogeneous with respect to severity and character, (b) the most severe deficit was disinhibition of automatic response in go/no-go task, (c) the patients with frontal or subcortical lesions had more difficulties controlling (inhibiting) ongoing verbal and motor responses than the patients with posterior cerebral lesions, (d) utility of profile-based analysis (pattern analysis of test scores) was emphasized in diagnosis of intraindividual heterogeneity in executive functioning after stroke. For instance, a strong association was found between extent of intraindividual differences of test scores and the overall severity of ExD.

7

Sortowanie kart jako metoda badania giętkości poznawczej u dzieci w wieku 3–8 lat

80%

Jabłoński S., Kaczmarek I., Kaliszewska-Czeremska K., Zakrzewska M.

Edukacja

|

2013

|

issue 1(121)

54–72

PL

Artykuł prezentuje teoretyczne podstawy powszechnie stosowanego w badaniach funkcji wykonawczych u dzieci dwuwymiarowego testu sortowania kart (DTSK), odwołując się do pojęć kontroli hamowania, pamięci, rozumowania pojęciowego i teorii złożoności. Ze względu na brak argumentów jednoznacznie wykluczających stosowanie któregokolwiek z tych konstruktów do analizy czynności sortowania kart, autorzy proponują traktować DTSK jako narzędzie pomiaru giętkości poznawczej u dzieci. W artykule zaprezentowano również dwie równoległe wersje testu sortowania kart dla dzieci (TSKD), opracowane na podstawie dwuwymiarowego testu sortowania kart. Umożliwiają one stosowanie procedury sortowania kart w indywidualnej diagnozie psychologicznej. Podczas pilotażowego badania grupy 41 zdrowych dzieci w wieku 3–8 lat dokonano oceny rzetelności obu wersji TSKD oraz trafności sposobów obliczania wyników dla poszczególnych części narzędzia. Badania potwierdziły rzetelność obu wersji TSKD oraz wykazały konieczność zmiany sposobu obliczania wyników.

EN

Two parallel versions of Children Card Sort (CCS) designed by the authors on the basis of the Dimensional Children Card Sort (DCCS) are presented. Both of these versions of CCS have been standardized for application in the investigation of child executive functioning. In the pilot study, 41 healthy children aged 3–8 were tested and the reliability of both types of CCS investigated. The validity of a method for calculating final scores for different aspects of CCS was also tested. The research confirmed the reliability of both versions of CCS and showed the need for new procedures to calculate final scores. Theoretical foundations of the card sort method, commonly used in the research of child executive functions are described and the concepts of inhibitory control, memory, conceptual reasoning and theories of complexity are discussed. Since none of these concepts are commonly accepted to explain the processes underlying card sorting the authors suggest interpretation of CCS as a measure of cognitive flexibility.

8

Pomiar kontroli hamowania testem sortowania kart dla dzieci

80%

Jabłoński S., Kaczmarek I., Kaliszewska-Czeremska K., Brzezińska A. I.

Edukacja

|

2012

|

issue 1(117)

44-60

PL

Artykuł poświęcony jest prezentacji założeń teoretycznych i konstrukcyjnych Testu sortowania kart dla dzieci (TSKD). Autorzy zaprojektowali go jako standardową metodę indywidualnej diagnozy poziomu rozwoju funkcji wykonawczych. TSKD opiera się na założeniach dwuwymiarowego testu sortowania kart (DTSK), powszechnie wykorzystywanego w badaniach naukowych z udziałem dzieci. Narzędzie zostało przetestowane w badaniu pilotażowym na grupie 49 dzieci w wieku 3–11 lat. Zaobserwowano w nich identyczne wzorce wykonania testu jak w przypadku DTSK, co pozytywnie rokuje dla stworzenia ostatecznej wersji TSKD.

EN

The paper presents theory and design of Children Card Sort (CCS). The authors created the CCS as a standard method of psychological assessment of executive functions development. Design of the CCS is based on the Dimensional Change Card Sort (DCCS) commonly used in scientific research with children. The tool was tested in a pilot study with 49 children aged 3–11. The results showed a similar pattern of scores as in the DCCS to give a good starting point to design a final version of the CCS.

9

Zaburzenia językowe w uzależnieniu od alkoholu – w poszukiwaniu metodologii badawczej

80%

Ciszewska-Psujek U.

Logopedia

|

2017

|

vol. 46

175-192

PL

Uzależnienie od alkoholu jest przewlekłą chorobą powodującą wieloukładowe i wielonarządowe uszkodzenia. Toksyczne oddziaływanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy prowadzi do trwałego zmniejszenia się liczby i rozmiaru neuronów oraz połączeń neuronalnych, szczególnie w obrębie struktur czołowych, układu limbicznego i móżdżku, a w konsekwencji do zaburzeń poznawczych, w tym funkcji wykonawczych i pamięci oraz zaburzeń przetwarzania informacji emocjonalnych. Powstałe dysfunkcje poznawcze wpływają na sposób pojmowania rzeczywistości przez człowieka oraz na możliwość reprezentowania jej w zachowaniach językowych. Diagnoza zaburzeń mowy osób uzależnionych od alkoholu może dokonać się poprzez ocenę sprawności narracyjnych, które odzwierciedlają tkwiącą w ludzkim umyśle wiedzę o świecie, czyli sposób poznawczego reprezentowania świata. Artykuł jest nowatorską (na gruncie logopedii) próbą określenia metodologii badawczej, pozwalającą opisać zaburzenia językowe w chorobie alkoholowej.

EN

Alcohol dependence is the chronic disease which damages many systems and organs. The toxic influence of alcohol on the central nervous system leads to durable numbers and size reduction of neurons and neural connections, especially within the frontal structures, the limbic system and the cerebellum. These changes have the consequence in cognitive impairments including executive cognitive impairments and memory deficits as well as emotional information processing disorder. Cognitive deficits, in turn, affect the way of understanding human reality and the opportunity to represent it in the language behavior. Diagnosis of speech disorders in the persons depended on alcohol can be accomplished by evaluating the narrative skills that reflect the knowledge of the world included in the human mind, what is more – the way of cognitive world representation. The article is an innovative (on the ground of logopedia) attempt to define the research methodology, that will allow to describe the language disorder in alcoholism.

10

Wpływ aktywności fizycznej na sprawność poznawczą

80%

Sumińska S.

Medycyna Pracy

|

2021

|

vol. 72

|

issue 4

437-450

EN

In recent decades we have observed a progressive aging of the society. A growing number of elderly people is associated with an increase in the percentage of people whose cognitive functions are decreasing. It is important to counteract this process and develop lifestyle recommendations that will allow to delay the process of cognitive decline. Regular physical activity has a beneficial effect on health and cognitive performance, especially on executive functions. Data shows the positive impact of physical exercise, both aerobic and resistance training, and their combination, on cognitive performance. Potential biological mechanisms that may underlie the effectiveness of physical exercise include increased blood flow through the brain, changes in the release of neurotransmitters, and the process of neurogenesis. The aim of the article is to analyze the recent research taking into account the relationship between physical activity and cognitive skills. The research published in 2015–2020 was analyzed. The review concerns the effect of physical activity, not a combination of cognitive training and physical exercise, on cognitive skills in a group of healthy adults and the elderly. Studies that defined physical activity as sports, as well as increasing daily activity to reduce a sedentary lifestyle, were analyzed. The analysis of the available data indicates that researchers report positive effects of increasing physical activity on cognitive performance, mainly executive functions (e.g., working memory), but also attention and memory. Only a few studies have not reported any significant differences. However, the analysis of the research shows the lack of uniform methods of measuring the intensity of physical activity, as well as efficiency of cognitive functions. More research is needed to examine the long-term effects. Another study should be conducted to present the most effective intervention techniques and prepare recommendations for maintaining preserved cognitive functions. Further research should be conducted to control variables that affect the acquisition of cognitive skills and cognitive effectiveness during the intervention. Med Pr. 2021;72(4):437–50

PL

Wraz z postępującym procesem starzenia się społeczeństwa obserwuje się zwiększenie odsetka osób, których funkcjonowanie poznawcze ulega obniżeniu. Przeciwdziałanie temu procesowi stanowi wyzwanie dzisiejszych czasów i wymaga opracowania rekomendacji w zakresie stylu życia, które pozwolą zatrzymać lub opóźnić proces spadku sprawności poznawczej. Regularna aktywność fizyczna wpływa korzystnie na zdrowie i sprawność poznawczą, a zwłaszcza na 1 z rodzajów funkcji poznawczych – funkcje wykonawcze. Dane dowodzą korzystnego wpływu ćwiczeń fizycznych – zarówno aerobowych, jak i siłowych, a także ich połączenia – na sprawność poznawczą. U podstaw efektywności ćwiczeń fizycznych leży kilka mechanizmów biologicznych: zmiany na poziomie komórkowym, uwalnianie białek, wzrost przepływu krwi przez mózg, wzrost stężenia neuroprzekaźników i proces neurogenezy. Celem niniejszego artykułu jest analiza najnowszych badań uwzględniających związek między aktywnością fizyczną a sprawnością poznawczą, prowadzonych w latach 2015–2020. Przegląd badań uwzględniał wpływ aktywności fizycznej, bez łączenia treningów fizycznych z poznawczymi, na sprawność poznawczą w grupie zdrowych dorosłych i osób starszych. Analizie poddano badania, które definiowały aktywność fizyczną jako uprawianie sportu lub zwiększanie codziennej aktywności w celu ograniczenia następstw siedzącego trybu życia. Wyniki przeglądu dostępnych danych wskazują na to, że badacze stwierdzają pozytywny wpływ zwiększania aktywności fizycznej na sprawność poznawczą, głównie funkcje wykonawcze (w tym pamięć roboczą), ale także procesy uwagi i pamięci. Tylko kilka prac nie zawiera istotnych różnic w tym zakresie. Analiza badań wskazuje jednak na brak jednolitych metod oceny natężenia aktywności fizycznej, jak również pomiaru sprawności poznawczej. Istnieje konieczność prowadzenia dalszych badań w tym zakresie w celu sprawdzenia efektów długoterminowych. Kolejne badania powinny służyć opracowaniu najskuteczniejszych technik interwencyjnych i zaleceń profilaktycznych dotyczących zachowania sprawności poznawczej na dobrym poziomie. Należałoby rozszerzyć te badania o kontrolę zmiennych, które wpływają na nabywanie sprawności poznawczej oraz efektywność poznawczą pojawiających się na przestrzeni trwania interwencji. Med. Pr. 2021;72(4):437–450

11

Funkcje wykonawcze a osiągnięcia dzieci w wieku wczesnoszkolnym

80%

Jankowski P.

Edukacja

|

2012

|

issue 1(117)

75-86

PL

Artykuł prezentuje wyniki badania dotyczącego związku funkcji wykonawczych i powodzenia szkolnego. W badaniu udział wzięło 46 dzieci w wieku 7 i 8 lat, uczniów pierwszej klasy szkoły podstawowej. W zakresie funkcji wykonawczych dokonano pomiaru dwóch ich przejawów: elastyczności poznawczej i zdolności tworzenia pojęć. Do ich pomiaru użyto dwóch narzędzi, z których jedno zostało stworzone na podstawie testu sortowania kart Wisconsin. Dla drugiego pierwowzorem był dwuwymiarowy test sortowania kart. W celu zbadania powodzenia szkolnego dokonano jego pomiaru z trzech różnych perspektyw: uczniów, nauczycieli i rodziców. Powodzenie szkolne z perspektywy uczniów i rodziców badano narzędziami stworzonymi na podstawie ankiety powodzenia szkolnego autorstwa Anny Żurawskiej (wywiad z uczniami, kwestionariusz dla rodziców);, trzecim wskaźnikiem powodzenia były oceny szkolne. Wyniki wskazują na istotne znaczenie funkcji wykonawczych w zakresie elastyczności poznawczej dla powodzenia szkolnego (część z uzyskanych wyników osiąga poziom istotności statystycznej). Natomiast w zakresie drugiego z przejawów funkcji wykonawczych, czyli zdolności tworzenia pojęć, związek z powodzeniem szkolnym zaobserwowano jedynie w przypadku pomiaru dokonywanego wśród uczniów.

EN

Executive function and academic success were studied in children aged 7 and 8, in the first year of primary school. Two measurements of executive functions were made: cognitive flexibility and capacity for abstract thinking. Two tools were used for their measurement, one based on the WCST test and the other on DCCS. School attainment was measured from three perspectives. Parent perspective was measured by a questionnaire, students were interviewed and school grades were used as the third measure. Cognitive flexibility correlated with school success from each perspective, p < .05. However, capacity for abstract thinking correlated with school success only in the student perspective.

12

Mechanizmy poznawcze teorii umysłu

80%

Pluta A.

Roczniki Psychologiczne

|

2012

|

vol. 15

|

issue 1

7-30

PL

Celem artykułu jest zapoznanie polskiego czytelnika ze stanem wiedzy dotyczącym mechanizmów poznawczych leżących u podstaw teorii umysłu. W artykule omówiono zarówno koncepcje teoretyczne będące podstawą rozumienia zdolności do dokonywania atrybucji stanów mentalnych innych osób, jak i najnowsze badania wykorzystujące metody neuroobrazowania mózgu (funkcjonalny rezonans magnetyczny, przezczaszkową stymulację magnetyczną) oraz badania pacjentów z uszkodzonym mózgiem. Dyskutowane są kolejno wyniki badań odnoszące się do: a) mózgowej lokalizacji teorii umysłu, b) relacji między teorią umysłu a funkcjami wykonawczymi oraz językiem, c) dysocjacji między poznawczym a emocjonalnym komponentem teorii umysłu. Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu opisano również wyzwania i trudności metodologiczne, które towarzyszą badaniom nad mózgowym podłożem teorii umysłu w normie i w patologii.

EN

The goal of the article is to familiarize Polish reader with the current state of knowledge about cognitive mechanisms of theory of mind. In the article, the author presents theoretical framework underlying capacity to understand mental states of others as well as the most recent neuroimagining methods (functional magnetic resonance, transcranial magnetic stimulation) and studies of patients with brain impairments. The author discusses: brain localization of theory of mind, relation between theory of mind and executive functions and language, dissociation between cognitive and affective theory of mind. On the basis of literature review, the author indicates methodological challenges and difficulties pertaining to research on brain mechanisms underlying theory of mind in norm and pathology.

13

Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym i szkolnym

80%

Brzezińska A. I., Nowotnik A.

Edukacja

|

2012

|

issue 1(117)

61-74

PL

Funkcje wykonawcze, jako konstrukt złożony i wielowymiarowy, pełnią doniosłą rolę w procesach samoregulacyjnych jednostki. Zdolność kierowania własnymi myślami i zachowaniem w sposób świadomy, celowy i zaplanowany to czynnik istotny z punktu widzenia gotowości szkolnej dziecka. Istnieją dane, które wskazują, iż poziom funkcji wykonawczych jest silniejszym predyktorem osiągnięć szkolnych aniżeli poziom inteligencji. Rozwój funkcji wykonawczych uwarunkowany jest zarówno biologicznie, jak i środowiskowo. W obliczu trwającej w Polsce dyskusji dotyczącej obniżenia wieku szkolnego szczególnie istotne wydaje się zwrócenie uwagi na szkolne uwarunkowania rozwoju tychże procesów. Celem artykułu jest ukazanie problematyki rozwoju funkcji wykonawczych i ich znaczenia dla funkcjonowania w środowisku przedszkolnym i szkolnym z uwzględnieniem zarówno kontekstu poznawczego, jak i społeczno-emocjonalnego.

EN

Executive function as a complex and multidimensional construct plays an important role in self-regulation. Ability to manage thoughts and behaviour in a conscious, purposeful and planned way is a critical factor in terms of school readiness. There are data indicating that level of executive functions is a stronger predictor of school achievement than level of intelligence. The development of executive function is conditioned both biologically and environmentally. It is, therefore, particularly important to consider educational requirements regarding the development of these processes. This is timely considering the present debate about lowering school entry age in Poland. Issues concerning development of executive function and their importance in preschool and school environment are presented, accounting for both the cognitive and socio-emotional context.

14

Posiadanie rodzeństwa a kompetencje społecznoemocjonalne dzieci w wieku szkolnym w dobie pandemii COVID-19

80%

Lasota A., Józefacka N. M., Płoszaj M.

|

2022

|

vol. XXVII

|

issue (2/2022)

211-230

EN

Aim. The aim of the studies made was to check whether, in the situation of deprivation of social relations caused by forced isolation as a result of a pandemic, for children during their early school period, having siblings may constitute a protective factor in the context of the development of socio-emotional relations. Method. The respondents were parents of children starting school education (6–8 years). To answer, two studies were conducted. The first (involving 104 parents) focused on the differences in the level of behavioural manifestations of executive functions and social competencies among children without siblings and children with siblings. The second (involving 227 parents) concerned the differences in socio-emotional competencies (internalizing and externalizing behaviours) and pro-social behaviour of children. Results. The research confirmed that having siblings can be perceived both as a protective factor and a factor hindering the development of socio-emotional competencies of children starting school. It can protect against internalizing behaviours and favour externalizing behaviours. The research also highlighted gender differences. With regard to the girls, the number of siblings was important for the skills related to cognitive behaviour control, i.e., inhibition, and positive social adaptation. In boys, the greatest variation occurred in terms of pro-social behaviour.

PL

Cel. Celem podjętych badań było sprawdzenie, czy w sytuacji deprywacji relacji społecznych dzieci w okresie wczesnoszkolnym, spowodowanej przymusową izolacją wywołaną pandemią, posiadanie rodzeństwa może stanowić czynnik ochronny w kontekście rozwoju relacji społeczno-emocjonalnych. Metoda. Grupę badaną stanowili rodzice dzieci rozpoczynających edukację szkolną (6–8 lat). W celu odpowiedzi na postawione pytanie przeprowadzono dwa badania. Pierwsze z nich (obejmujące 104 rodziców) koncentrowało się wokół różnic w poziomie behawioralnych przejawów funkcji wykonawczych i kompetencji społecznych wśród jedynaków i dzieci posiadających rodzeństwo. Drugie (obejmujące 227 rodziców) zaś dotyczyło różnic w zakresie kompetencji społeczno-emocjonalnych (zachowań internalizacyjnych i eksternalizacyjnych) oraz zachowań prospołecznych dzieci. Wyniki. Badania potwierdziły, że rodzeństwo może być postrzegane jako czynnik zarówno ochronny, jak i utrudniający kształtowanie kompetencji społeczno-emocjonalnych dzieci rozpoczynających naukę szkolną. Posiadanie rodzeństwa może chronić przed zachowaniami internalizacyjnym i sprzyjać zachowaniom eksternalizacyjnym. Badania zaakcentowały także różnice płciowe. W przypadku dziewczynek liczba rodzeństwa miała znaczenie dla umiejętności związanych z poznawczą kontrolą zachowania – hamowaniem oraz pozytywnym społecznym przystosowaniem. U chłopców największe zróżnicowanie występowało w zakresie zachowań prospołecznych.

15

Kompetencje bazowe a sukces dziecka. Program Stymulowania Rozwoju Funkcji Wykonawczych

71%

Beata W.

Psychologia Wychowawcza

|

2018

|

issue 55(13)

213-221

EN

School performance and also further life and career successes depend on the development of executive functioning. The development of executive functions has a greater influence on school readiness than intelligence quotient or a preliminary level of mathematical or reading skills. The article presents the program of the Executive Functions Development Stimulation, which aims to support the child in the area of basic competencies connected with the process of learning and problem-solving capacities. The program is based on an innovative concept of working with children using the method of Executive Functions Integration, which employs an innovative tool – interactive floor.

PL

Wyniki szkolne dziecka, a następnie jego sukcesy życiowe i zawodowe zależą od poziomu rozwoju funkcji wykonawczych. Rozwój funkcji wykonawczych ma większe znaczenie dla gotowości szkolnej niż iloraz inteligencji czy wstępny poziom umiejętności matematycznych i czytania. W artykule przedstawiono Program Stymulowania Rozwoju Funkcji Wykonawczych, którego celem jest wspieranie dziecka w zakresie kompetencji bazowych związanych z procesem uczenia się, wdrażanie do myślenia problemowego. Program opiera się na nowatorskiej koncepcji pracy z dzieckiem metodą Integracji Funkcji Wykonawczych, wykorzystującej innowacyjne narzędzie – podłogę interaktywną.

16

Funkcjonowanie powiązań leksykalnych u osób z chorobami neurodegeneracyjnymi. Dwa studia przypadków: pacjent z ataksją rdzeniowo-móżdżkową typu 1 (ang. SCA-1) oraz pacjent z chorobą Parkinsona (ch. P.)

71%

Jauer-Niworowska O., Gatkowska I.

Poradnik Językowy

|

2024

|

vol. 813

|

issue 4

7-25

EN

This article presents case studies of the relative ability of two subjects (OB1 and OB2) to make lexical associations; they have spinocerebellar ataxia type 1 and Parkinson’s disease, respectively. Test method: subjects gave associations (orally, with no time limit) to 63 verbal stimuli presented on a computer screen. Verbal stimuli were selected from Gatkowska’s experimental study (Gatkowska 2017). Responses were recorded on an Olympus 650 digital voice recorder, then analysed linguistically and psychologically. Results: psychological analysis – subjects within intellectual norm (Raven’s Matrices test), dysarthric disorder, difficulty in implementing instructions. Linguistic analysis: OB1 – predominance of paradigmatic relations (hyponymy, meronymy, synonymy) over syntagmatic relations (difficulty building context), lack of causality. OB2 – richer paradigmatic relations (hyponymy, meronymy, synonymy, antonymy, complementarity), syntagmatic relations diverse. Conclusions: possible complex background of anguage disorders (executive, emotional), higher level of language functioning of OB2 compared to OB1. The study illustrates the need for an interdisciplinary and holistic approach in diagnostic and therapeutic management.

PL

Artykuł przedstawia różnice w poziomie funkcjonowania powiązań leksykalnych dwóch badanych (OB1 i OB2): OB1 – badany z ataksją rdzeniowo-móżdżkową typu 1 (SCA-1), OB2 – badany z chorobą Parkinsona (ch. P.). Metoda badania: badani podawali ustnie, bez limitu czasu skojarzenia do 63 bodźców słownych prezentowanych na ekranie komputera. Bodźce słowne pozyskano w badaniach eksperymentalnych Gatkowskiej (Gatkowska 2017). Realizacje nagrano na dyktafon cyfrowy Olympus 650, następnie zanalizowano lingwistycznie i psychologicznie. Wyniki: analiza psychologiczna – badani w normie intelektualnej (test Matryc Ravena), zaburzenia dyzartryczne, trudności w realizacji instrukcji. Analiza lingwistyczna: OB1 – przewaga relacji paradygmatycznych (hiponimii, meronimii, synonimii) nad syntagmatycznymi (trudność w budowaniu kontekstu), brak przyczynowości. OB2 ― bogatsze relacje paradygmatyczne (hiponimia, meronimia, synonimia, antonimia, komplementarność), relacje syntagmatyczne różnorodne. Wnioski: możliwe złożone podłoże zaburzeń językowych (dysfunkcje wykonawcze, emocjonalne), wyższy poziom funkcjonowania językowego OB2 niż OB1. Konieczne podejście interdyscyplinarne, holistyczne w postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym.

Refine search results

Kompetencje bazowe a sukces dziecka. Program Stymulowania Rozwoju Funkcji Wykonawczych

Wybrane funkcje wykonawcze u adolescentów uprawiających pływanie wyczynowe

Funkcjonowanie wykonawcze profesjonalnych graczy komputerowych

Poziom rozwoju funkcji wykonawczych a poczucie umiejscowienia kontroli u dzieci pięcioletnich

Deficyt funkcji wykonawczych – jako bezpośrednia i długotrwała konsekwencja krzywdzenia w dzieciństwie

Profilowa analiza dysfunkcji wykonawczych w diagnostyce neuropsychologicznej osób po udarze mózgu

Sortowanie kart jako metoda badania giętkości poznawczej u dzieci w wieku 3–8 lat

Pomiar kontroli hamowania testem sortowania kart dla dzieci

Zaburzenia językowe w uzależnieniu od alkoholu – w poszukiwaniu metodologii badawczej

Wpływ aktywności fizycznej na sprawność poznawczą

Funkcje wykonawcze a osiągnięcia dzieci w wieku wczesnoszkolnym

Mechanizmy poznawcze teorii umysłu

Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym i szkolnym

Posiadanie rodzeństwa a kompetencje społecznoemocjonalne dzieci w wieku szkolnym w dobie pandemii COVID-19

Kompetencje bazowe a sukces dziecka. Program Stymulowania Rozwoju Funkcji Wykonawczych

Funkcjonowanie powiązań leksykalnych u osób z chorobami neurodegeneracyjnymi. Dwa studia przypadków: pacjent z ataksją rdzeniowo-móżdżkową typu 1 (ang. SCA-1) oraz pacjent z chorobą Parkinsona (ch. P.)