Search results

1

Kuglowanie teorią. Casus Stanisława Barańczaka

100%

Tarnogórska M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2019

|

vol. 7

137-149

EN

This article deals with Stanisław Barańczak’s playful approach to the theory of literature, presented in his book Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne: Wprowadzenie w prywatną teorię gatunków (first edition: London, 1995). The author, inspired by the tradition of literary nonsense and so-called academic humour, creates ‘a private theory of literary genres’ that combines two different linguistic modes: 1. an abstract scientific jargon of structuralism, along with its professional terminology, and 2. a metaphorically-oriented style, relying on visual effects, as well as evoking humour by the contrast with academic discourse. In Barańczak’s treatment, theory becomes a juggler’s prop, which he applies to showcase his sophistication and ingenuity. Like a prestidigitator, the author performs tricks in order to grant his readers an illusion of a scientifically deep fictive theory, with such methods as his multiplication of generic phenomena, presented through excessively detailed classification, enormously long footnotes, the description of generic rules resembling a culinary show, and extravagant, bizarre literary terms. He thus reveals the comical potential of theoretical discourse, turning the theoretical into the theatrical.

PL

Wirtuozerskie umiejętności Stanisława Barańczaka, o których wielokrotnie pisano, komentując jego twórczość literacką i translatorską, znajdują potwierdzenie również w sposobie posługiwania się przez niego dyskursem (quasi)naukowym, konstruowanym na potrzeby intelektualnej zabawy. Osobliwym tego przykładem jest „prywatna teoria gatunków” wyłożona w książce Pegaz zdębiał (I wyd. w 1995 r.), w odniesieniu do której formuła kuglarskiego seansu, oznaczająca pewną odmianę sztuki zręcznościowo- magicznej, stanowić może istotne narzędzie interpretacji. Stosowane przez Barańczaka efektowne techniki oddziaływania na wyobraźnię odbiorcy („żonglowanie” teoretycznymi pomysłami, triki służące budowaniu naukowej iluzji, użycie zaskakujących form obrazowania w charakterze budzących podziw rekwizytów, symulowanie obfitującego w dziwności spektaklu) tworzą atmosferę niezwykłości, typową dla prestidigitatorsko- iluzjonistycznych praktyk.

2

„Genologia multimedialna” Edwarda Balcerzana. Uwarunkowania i perspektywy

100%

Pawelec D.

Forum Poetyki

|

2016

|

issue 4-5

132-137

EN

This article discusses Edward Balcerzan’s concept of a “multimedia theory of genres,” intended by him to function as a “metaphor for the present,” representing a division of semiotics that would analyze and systematize the consequences for the study of genres of many different forms of expression in cultural space. The concept of “multimedia” is given consideration in the context of this proposed application. The author of the essay presents Balcerzan’s concept in the context of his earlier proposals within the sphere of genre theory and correspondences between or among the arts, at the same time contemplating some possible approaches to supplementing and further developing this theoretical concept.

PL

Artykuł omawia koncepcję „genologii multimedialnej” Edwarda Balcerzana, która w zamyśle autora miała być, jako „metafora teraźniejszości”, nazwą działu semiotyki, analizującego i systematyzującego genologiczne konsekwencje istnienia wielu różnych przekaźników w przestrzeni kultury. Refleksji poddane zostaje pojęcie multimediów w kontekście zaproponowanego zastosowania. Autor szkicu pokazuje projekt Balcerzana na tle jego dotychczasowych propozycji w zakresie genologii oraz korespondencji sztuk, zastanawiając się przy tym nad możliwościami uzupełnienia i rozwinięcia tej koncepcji teoretycznej.

3

Teatr i Kosmos (w) teorii (literaturoznawczej)

88%

Wądolny-Tatar K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2019

|

vol. 7

3-15

EN

The introductory text discusses the contents of the yearbook and points to the directions of analysis and interpretation undertaken in the sketches and studies contained therein. The articles combine meanings of great imaginational metaphors of THEATRE and COSMOS as certain universes. Developing the idea of Hans Blumenberg, one can say that the realism of metaphors (including theatrical and cosmological studies) is the realism of rhetoricality – times, artistic trends, creators. (Re)definitions of the terms: rhetoric, rhetoricality – constitute the second thematic circle touched upon in texts, alongside categories such as performativity or transmediality. These phenomena do not function outside the genres of literary, scientific and para-scientific statements, therefore the third area of investigation in the articles concerns genological reflection (especially in relation to: academic mystery novel, theater novel, lyric cycle, anthology, “private” genology of Stanisław Barańczak).

PL

Tekst wstępny omawia zawartość rocznika oraz wskazuje na podjęte, w szkicach i studiach w nim zawartych, kierunki analiz i interpretacji. W artykułach konweniują sensy wielkich metafor wyobrażeniowych TEATRU i KOSMOSU jako pewnych uniwersów. Rozwijając myśl Hansa Blumenberga można powiedzieć, że realizmem metafor (w tym metaforyki teatrologicznej i kosmologicznej) jest realizm retoryczności – czasów, nurtów artystycznych, twórców. (Re)definicje pojęć: retoryka, retoryczność – stanowią drugi krąg tematyczny poruszany w tekstach, obok takich kategorii jak performatywność czy transmedialność. Zjawiska te nie funkcjonują poza gatunkami wypowiedzi literackiej, naukowej i paranaukowej, dlatego trzeci krąg rozważań w artykułach dotyczy refleksji genologicznej (szczególnie w odniesieniu do: akademickiej powieści kryminalnej, powieści teatralnej, cyklu lirycznego, antologii, „prywatnej” genologii Stanisława Barańczaka).

Refine search results

2 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

1 Forum Poetyki

1 Pawelec D.

1 Tarnogórska M.

1 Wądolny-Tatar K.

2 2019

1 2016

Kuglowanie teorią. Casus Stanisława Barańczaka

„Genologia multimedialna” Edwarda Balcerzana. Uwarunkowania i perspektywy

Teatr i Kosmos (w) teorii (literaturoznawczej)