Search results

1

Faces of Contemporary Cognitivism

100%

Lewandowska-Tomaszczyk B.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2016

|

vol. 1

|

issue 1&2

PL

Artykuł podejmuje kwestię porównana pojęć i założeń w kognitywnych podejściach do języka we współczesnym Językoznawstwie Kognitywnym reprezentowanym w teoriach Ronalda Langackera, George’a Lakoffa Charles Fillmore’a z jednej strony a generatywnym modelem Noama Chomsky’ego, szczególnie w Programie Minimalizmu. Zagadnienie zaprezentowane odnoszą sią do pojęcia modelowania oraz umiejscowienia poziomu znaczenia w modelach, funkcji intencjonalności w filozofii i teorii języka, natury języka i zdolności językowych oraz prezentują odmienne interpretacje tematyki właściwej dla badań językoznawczych. Status języka publicznego (społecznego) i pozycja znaczenia w takim uwarunkowaniu oraz problemy metodologiczne, które z tego wynikają konkludują dyskusję. Tematem dalszego opisu jest odniesienie się do implikacji dotyczących modeli akwizycji języka oraz dalszych różnic w metodologii badań. We wnioskach wskazane są obszary, w których modele generatywne Chomsky’ego oraz modele postulowane w Językoznawstwie Kognitywnym wykazują znaczne rozbieżności oraz takie, w których implikacje wynikające z nich wydają się zbieżne.

EN

The paper focuses on a comparison of the concepts of language and language studies as presented in contemporary cognitivism and expounded by Ronald Langacker, George Lakoff and Charles Fillmore in their versions of Cognitive Grammar on the one hand and by Noam Chomsky in his Minimalism Program on the other. The theoretical concepts and hypotheses that are discussed relate to the concept of modelling and the locus of linguistic meaning, place of intentionality in the philosophy of language and linguistic theory, the nature of language and cognitive abilities as well as the proper theme of linguistic inquiry. The status of public (shared) language and the position of meaning and semantic theories in linguistic description are dealt with in the next part. Problems evolving from those diverse views on language such as verifiability on the one hand and the methodological constraint on the other conclude the discussion. Referred to are also the generative as opposed to cognitive models of language acquisition and, consequently, diverse methodologies as used by scholars of these persuasions. Conclusions show those aspects of Chomsky’s generativism and Cognitive Linguistics that seem incompatible and those that can be perceived as converging.

2

Opis struktur syntaktycznych we wczesnych pracach Zenona Klemensiewicza i Noama Chomskiego

100%

Babanov A., Afanasev I.

Językoznawstwo

|

2021

|

vol. 15

73-80

EN

The article focuses on the early works of Z. Klemensiewicz (mostly Składnia opisowa współczesnej polszczyzny kulturalnej, 1937), and N. Chomsky (mainly Syntactic Structures, 1957). These authors come from different linguistic paradigms: structural linguistics, and generative linguistics, respectively. Despite that, their ideas have strong similarities, and although there is no reason to consider Klemensiewicz’s work as a direct inspiration for Chomsky, it seems quite reasonable to argue that different schools of linguistic thought were at times literally one step away from pioneering the generative paradigm.

PL

Artykuł jest poświęcony konfrontacji wczesnych prac Z. Klemensiewicza (głównie Składnia opisowa współczesnej polszczyzny kulturalnej, 1937) i N. Chomskiego (głównie Syntactic Structures, 1957). Autorzy tych dzieł wywodzą się z różnych nurtów lingwistycznych – pierwszy z lingwistyki strukturalnej, drugi z lingwistyki generatywnej. Mimo to w ich ideach da się zauważyć istotne zbieżności. Chociaż nie ma podstaw, by uważać dzieła Klemensiewicza za bezpośrednią inspirację dla Chomskiego, wygląda jednak na całkiem uzasadnione twierdzenie, że różne szkoły myśli lingwistycznej nieraz były dosłownie o krok od zapoczątkowania paradygmatu generatywnego.

3

O strukturze intuicji normatywnych: uniwersalna gramatyka moralna

80%

Próchnicki M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2017

|

vol. 1(14)

102-114

PL

Celem artykułu jest krytyczne scharakteryzowanie nowego, interdyscyplinarnego nurtu badań nad moralnością, określanego jako uniwersalna gramatyka moralna, oraz przedstawienie jego znaczenia dla nauk prawnych. Przedstawiciele tego programu badawczego, tacy jak John Mikhail i Marc Hauser powołują się na uczynioną przez Johna Rawlsa analogię lingwistyczną, tj. porównanie moralności do języka oraz propozycję badania jej w sposób podobny do paradygmatu językoznawstwa generatywnego Noama Chomsky’ego. Zdaniem gramatyków moralnych moralność, podobnie jak język, osadza się na wrodzonych, uniwersalnych kompetencjach poznawczych, wspólnych wszystkim ludziom. Pewne świadectwa na rzecz tej tezy pochodzą z rozmaitych dyscyplin naukowych, takich jak psychologia rozwojowa, neurobiologia, antropologia, czy logika, jednak argumenty te są przez krytyków uważane za słabe i niekonkluzywne. W artykule podjęto próbę oceny, na ile trafna i użyteczna może być analogia lingwistyczna, a także wytyczenia jej granic, m. in. poprzez przedstawienie kilku najistotniejszych elementów teorii N. Chomsky’ego i próby ich adaptacji dla systemów norm społecznych, takich jak moralność, czy prawo. Pierwszym argumentem, który zbliżać ma moralność do języka, jest tzw. niedostatek bodźca (poverty of the stimulus), opierający się na założeniu, że klasyczne mechanizmy uczenia się nie wyjaśniają fenomenu nabywania reguł językowych i moralnych. Wśród innych elementów teorii N. Chomsky’ego przetworzonych na potrzeby analizy moralności, odnaleźć można próbę scharakteryzowania moralności jako systemu zasad i parametrów (principles and parameters), podziału na moralność wewnętrzną i zewnętrzną oraz kompetencję i wykonanie, a także założenie, że istnieje wyspecjalizowany moduł umysłowy, odpowiedzialny za jej realizację. Badania prowadzone w obrębie uniwersalnej gramatyki moralnej mogą mieć istotne znaczenie dla nauk prawnych. Po pierwsze, założenia przyjmowane przez ten nurt badawczy można postrzegać jako próbę konstrukcji nowoczesnej, znaturalizowanej teorii prawa natury, która ma oprzeć się na naukach empirycznych. Co więcej, celem badaczy jest jak najpełniejsze scharakteryzowanie takich pojęć, jak np. wina, czyn, zobowiązanie, czy szkoda, i w efekcie próbę ich schematyzacji w ramach rozwiniętej logiki deontycznej, a także ukazanie źródeł intuicji z nimi związanych poprzez badania dotyczące nie tylko ich podłoża biopsychologicznego, ale również antropologię prawa, czy komparatystykę prawniczą.

EN

The aim of the article is to critically characterize the new, interdisciplinary research program on morality: universal moral grammar, and to describe its meaning for jurisprudence. Its proponents, such as John Mikhail and Marc Hauser, refer to John Rawls’ linguistic analogy, i.e. comparison of morality to language and suggestion to study it similarly to Noam Chomsky’s generative linguistics paradigm. According to moral grammarians morality, like language, settles on innate, universal cognitive capacities, common to all people. Some evidence supporting these claim, come from various scientific disciplines, such as developmental psychology, neuroscience, anthropology or logic, but they are criticised as weak and inconclusive. The article tries to assess to what extent the linguistic analogy is accurate and useful, analyzing some of the most important N. Chomsky’s claims and their adaptations to the systems of social norms, such as morality and law. The first argument is so called poverty of the stimulus, assuming that the classic learning mechanisms cannot explain the phenomenon of acquisition of language and morals. Other elements of N. Chomsky’s theories adapted to analyze morality include characterizing morality as a system of principles and parameters, divisions between I-morality/E-morality and competence/performance, and also an assumption that the specialized mental module for it exists. Research conducted in universal moral grammar program may have substantial influence on jurisprudence. Firstly, assumptions made by moral grammarians can be seen as a construction of a modern, naturalized theory of natural law, based on empirical study. Moreover, the goal of the program is to fully describe concepts such as guilt, act, obligation or damage, and as an effect to schematize it as an advanced deontic logic, and also to discover sources of intuitions regarding them not only through research on their biopsychological foundations, but also through legal anthropology and comparative legal studies.

4

O paradygmatach w językoznawstwie (na przykładzie językoznawstwa generatywnego)

80%

Stalmaszczyk P.

Linguistica Copernicana

|

2018

|

vol. 15

EN

This article discusses the notion of paradigms and its applicability in linguistics. After reviewing relevant literature, the article assumes a broad understanding of the term, influenced by the work of Kuhn and classical approach to paradigms, Goodman on ways of worldmaking, Chalmers on argumentation and progress in philosophy, and Santana on ontologies of language. The author postulates the existence of three possible paradigms in the study of language: the formal paradigm (where language is considered to be a formal object), the mentalist paradigm (language as an instrument of thought), and the communicative paradigm (language as an instrument of communication). The article concentrates on generative grammar, developed over the years by Noam Chomsky, and demonstrates how generativism changed in its approach to language and grammar, exemplifying both the formal paradigm (early generative grammar, culminating with Syntactic Structures), and the mentalist paradigm (manifest already in Aspects of the Theory of Syntax and Cartesian Linguistics), with its recent focus on biolinguistics.

PL

Artykuł omawia pojęcie paradygmatu i jego możliwe zastosowanie do analizy rozwoju współczesnego językoznawstwa, na przykładzie językoznawstwa generatywnego. Autor przyjmuje szerokie rozumienie paradygmatu, w którym istotny jest sposób postrzegania i tworzenia świata, a także przyjęta ontologia, nowe pytania badawcze i sposób prowadzenia argumentacji (takie podejście inspirowane jest pracami zarówno Thomasa Kuhna, jak i Nelsona Goodmana, Carlosa Santany oraz Davida Chalmersa) i wyodrębnia trzy paradygmaty we wspólczesnych badaniach nad językiem: formalny (język jako formalny obiekt badań), mentalistyczny (język jako narzędzie myśli) i komunikacyjny (język jako narzędzie komunikacji). Podstawowym celem artykułu jest wykazanie, że w historycznym rozwoju myśli generatywnej Noama Chomsky’ego, a zwłaszcza w sposobie definiowania przedmiotu badań (języka), doszło do przejścia od paradygmatu formalnego (w najwcześniejszych pracach) do paradygmatu mentalistycznego, widocznego już w pracach z okresu teorii standardowej, a współcześnie rozwijanego w ramach biolingiwstyki.

Refine search results

1 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

1 Językoznawstwo

1 Linguistica Copernicana

1 Półrocznik Językoznawczy Tertium

1 Afanasev I.

1 Babanov A.

1 Lewandowska-Tomaszczyk B.

1 Próchnicki M.

1 Stalmaszczyk P.

1 2022

1 2018

1 2017

1 2016

Faces of Contemporary Cognitivism

Opis struktur syntaktycznych we wczesnych pracach Zenona Klemensiewicza i Noama Chomskiego

O strukturze intuicji normatywnych: uniwersalna gramatyka moralna

O paradygmatach w językoznawstwie (na przykładzie językoznawstwa generatywnego)