Search results

1

Mesalianie – rygorystyczny ruch ascetyczny czy herezja doktrynalna?

100%

Szram M.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 4: Historia Kościoła

15-28

EN

Messalians were one of the most famous and at the same time mysterious and varied rigorous ascetic movements in the early Church. The author of the article, basing on the early Christian catalogs of heresies, written by Epiphanius of Salamina, Theodoretus of Cyrus, John Damascene and Augustine, and the contemporary literature of the subject, seeks to answer the question whether Messalians should be regarded as a kind of harmless sect or rather as a heresy proclaiming serious doctrinal errors. The conclusion is that the theological argumentation of the practice of continuous prayer in the messalian movement undermined the principal principles of orthodox pneumatology, sacramentology, ecclesiology and soteriology. It is true that in the analyzed descriptions of heresies contained in early Christian sources one must take into account the plentiful use of the invective, which often overwhelms the true image of the described movement, but in the case of the Messalians the repetition of the same allegations orders to see them not only as the ascetic movement but above all as the dangerous doctrinal heresy.

PL

Mesalianie byli jednym z najsłynniejszych, a równocześnie tajemniczych i niejednolitych rygorystycznych ruchów ascetycznych w starożytnym Kościele. Autor artykułu na podstawie wczesnochrześcijańskich katalogów herezji Epifaniusza z Salaminy, Teodoreta z Cyru, Jana Damasceńskiego i Augustyna oraz współczesnej literatury przedmiotu stara się odpowiedzieć na pytanie, czy należy traktować mesalian bardziej jako rodzaj niegroźnej sekty czy raczej jako herezję głoszącą poważne błędy doktrynalne. Dochodzi do wniosku, że mesaliańskie uzasadnienie teologiczne praktyki ciągłej modlitwy podważało główne zasady ortodoksyjnej pneumatologii, sakramentologii, eklezjologii i soteriologii. Wprawdzie w analizowanych opisach herezji, pochodzących z wczesnochrześcijańskich źródeł, należy wziąć pod uwagę obfite stosowanie inwektywy, niejednokrotnie zacierającej prawdziwy obraz opisywanego ugrupowania, niemniej jednak w przypadku mesalian powtarzające się te same zarzuty nakazują widzieć w nich nie tylko ruch ascetyczny, ale przede wszystkim niebezpieczną herezję doktrynalną.

2

Rygoryzm i laksyzm moralny we wczesnochrześcijańskich ruchach heretyckich na podstawie Diversarum hereseon liber Filastriusza z Brescii

84%

Szram M.

|

2017

|

vol. 64

|

issue 4: Historia Kościoła

35-51

EN

The objective of the article is to illustrate the two extremes represented by the broad assortment of movements: the ascetic rigorism and moral laxity. The primary source of text is the first Latin catalogue of heresies, written between 380 and 388 by the Bishop of Brescia, Philastrius. The source selection was dictated on twofold grounds. The treaty contains the most numerous descriptions of heretical groups, yet at the same time is the least known of its kind. The information enclosed in Philastrius' work, summarized in a comparative manner with the descriptions found in other patristic catalogues of heresy – by Epiphanius, Theodoret of Cyrus, John Damascene, Augustine and Isidore of Seville – lead to the following conclusions: 1) for the most part heretical movements followed the ascetic radicalism, motivated most habitually by an exaggerated literal exegesis of the biblical texts (eg. Gnostics, Encratites, Discalced); 2) the few of the laxative-approach movements operated on moral promiscuity (eg. Simonians, Carpocratians, Symmachians), the extent of which is difficult to assess due to the raised issues with the objectivity of Philastrius’ work – undermined by the use of invectives and the apologetic attitude of the author employed in order to defend the orthodox doctrine and morals; 3) paradoxically, there existed also groups that combined inconsistently promiscuity with the elements of asceticism (eg. Borborites, Adamites).

PL

Celem artykułu jest ukazanie dwóch skrajnych postaw, reprezentowanych przez różne wczesnochrześcijańskie ruchy heretyckie: rygoryzmu ascetycznego i rozwiązłości moralnej. Głównym tekstem źródłowym jest pierwszy łaciński katalog herezji, napisany między rokiem 380 a 388 przez biskupa Brescii Filastriusza. Wybór źródła został podyktowany dwoma powodami. Traktat ten zawiera opis największej ilości ugrupowań heretyckich, a równocześnie jest najmniej znany. Informacje zawarte w dziele Filastriusza, zestawione porównawczo z opisami zawartymi w innych patrystycznych katalogach herezji – Epifaniusza, Teodoreta z Cyru, Jana Damasceńskiego, Augustyna i Izydora z Sewilli – prowadzą do następujących wniosków: 1. większość ruchów heretyckich kierowała się radykalizmem ascetycznym, motywowanym najczęściej przesadnie literalną egzegezą tekstów biblijnych (np. gnostycy, enkratyci, bezsandałowi); 2. nieliczne ruchy o podejściu laksystycznym kierowały się rozwiązłością moralną (np. szymonianie, karpokratianie, symmachianie), której rozmiary trudno jednoznacznie ocenić, ponieważ obiektywizm przekazu Filastriusza został osłabiony przez stosowanie inwektywy i nastawienie apologetyczne autora, mające na celu obronę ortodoksyjnej doktryny i moralności; 3. istniały również ugrupowania, które w paradoksalny sposób łączyły rozwiązłość z elementami ascetyzmu (np. borborianie, adamianie).

3

Geneza herezji wczesnochrześcijańskich w ujęciu Filastriusza z Brescii

59%

Szram M.

Vox Patrum

|

2016

|

vol. 65

631-651

EN

The original Latin catalogue of heresies, produced by Saint Philastrius of Brescia in the second half of IVth century, encompasses several observations regarding the source of early Christian heterodox movements. These views are dispersed and interwoven into the analysis of particular heresies, and as such do not constitute an integral and standalone teaching on the nature of unorthodoxy and its genesis. The present work attempts at enucleating this standpoint and summarising it in a comprehensive and complementary manner. Regarding the issue of the foundation of heresy, Philastrius proposed his own point of view based on the following threefold argumentation: the theological (Satan is the father of all the world’s heterodoxy – comprehended as a lapse form God’s truth), the moral (heresies rise due to one’s pride), and historical and cultural (errors in early Christian doctrine derive from the Judaic sects or else from the counterfactual views of the ancient Greek philosophers). Philastrius’ perspective refers back to an extensive and modestly younger work Panarion by Epiphanius of Salamis, in which the topic of Jewish-deriving deviations from the doctrine was treated even more at length. The Bishop of Brescia’s index has been the inspiration for the later catalogues of unorthodoxy by St. Augustine (narrow in the topic of Judaic origins of heretical movements and rather focused on influences from the ancient philosophical schools) and Isidore of Seville (intermingling both sources of early heretical movements – i.e. Judaic and Greek – withholding the determination which of them has in fact more influenced the uprising of heterodoxy and the doctrine itself).

Refine search results

2 Roczniki Teologiczne

1 Vox Patrum

3 Szram M.

1 2018

1 2017

1 2016

Mesalianie – rygorystyczny ruch ascetyczny czy herezja doktrynalna?

Rygoryzm i laksyzm moralny we wczesnochrześcijańskich ruchach heretyckich na podstawie Diversarum hereseon liber Filastriusza z Brescii

Geneza herezji wczesnochrześcijańskich w ujęciu Filastriusza z Brescii