Search results

1

Ochrona dziedzictwa kulturowego – dylematy ponowoczesności

100%

Kielak D.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

17-20

PL

Dwuwymiarowość (materialny i niematerialny wymiar) dziedzictwa kulturowego sprawia, że ochrona tego dziedzictwa to, z jednej strony - zabezpieczanie materialne zabytków, a z drugiej - troska o zachowanie pamięci historycznej. To sprawia, że ochrona dziedzictwa staje się zależna od sposobu rozumienia historii. W postmodernistycznej świadomości globalny sens historii rozpadł się na wielość sensów cząstkowych, wspierających partykularne wizje świata i nie łączących się w żadnym poszukiwaniu spójnej całości. Działanie na rzecz ochrony dorobku kultury staje się zatem projektowaniem wrażliwości historycznej.

EN

Because of the two-dimensionality (tangible and intangible dimension) of cultural heritage, the protection of this heritage is, on the one hand - securing the substance of monuments, and - on the other hand - care for the preservation of historical memory. This makes the protection of heritage dependent on the understanding of history. In the postmodern consciousness, the global sense of history disintegrated into a multiplicity of partial meanings, supporting individual visions of the world and not joining in any search of a coherent whole. Action to protect the cultural heritage thus must become a designing of historic sensibility.

2

Eesti ajalooliste looduslike pühapaikade inventuurist ja kaitsest 2022. aastal

88%

Kama P.

Mäetagused

|

2022

|

vol. 83

211-218

EN

The article gives a short overview about the progress in the inventory of natural sacred sites in Estonia and describes developments in the protection of these sites. Inventory of natural sacred sites means locating and detailed description of holy sites in nature. Inventory begins in archives where all the information about the areas of sacred natural sites is searched and combined. There are plenty of folklore notes about, for example, offering stones, holy groves or springs with healing water, but often the exact location and their state is unknown. The second phase of inventory is fieldwork, where sacred sites are being searched in landscape – and if this is successful, are described and the borders of a site are determined. Many sacred sites described in archive texts unfortunately have not survived due to natural causes or human activity. Important is the help and knowledge of local people, who may pass on information about sacred sites in the area and can help with finding them. By the beginning of 2022 approximately half of Estonia’s territory had been inventoried and this work still continues. Based on the reports, it has been suggested to take 193 sites under state protection. In 2019 a new type of cultural monuments was established in the Heritage Conservation Act – “historical natural sacred site”. Previously these sites were protected as archaeological monuments although sacred sites may not contain any archaeological finds. Currently there are 557 natural sacred sites under heritage protection; in addition, around 90 sacred sites are under nature protection. Recently 15 cross-tree forests and one offering site have been taken under state protection. Definitely there is a long way to go, but having an overview of all Estonian sacred sites on the basis of inventories gives an opportunity to apply state production to the sites that are most valuable or in most danger.

3

A Detectorist’s Utopia? Archaeology and Metal-Detecting in England and Wales

88%

Lewis M.

Open Archaeology

|

2016

|

vol. 2

|

issue 1

EN

Archaeologists in England and Wales have a long tradition of liaising with metal-detectorists, particularly following the reform of Treasure law and advent of the Portable Antiquities Scheme - a project to record archaeological finds discovered by the public. Although this process of dialogue has been seen by most as productive and mutually beneficial, there still remain issues that divide archaeologists and detectorists. This paper will highlight some of these with a view to possible solutions.

4

Dziedzictwo kulturowe Mazowsza: potencjał i problemy zarządzania

75%

Gutowska K., Kobyliński K.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

11-16

PL

Zarządzanie dziedzictwem kulturowym regionu to działanie na rzecz ochrony tego dziedzictwa, ale także decyzje dotyczące współczesnego korzystania z tego zasobu. Konferencja Dziedzictwo kulturowe Mazowsza: potencjał i problemy zarządzania zorganizowana została przez Wydział Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej 20 maja 2011 roku. Uczestnicy konferencji zastanawiali się nad tym, w jaki sposób godzić te 2 cele, często trudne do pogodzenia. Niniejszy tom periodyku „Mazowsze. Studia Regionalne” zawiera wypowiedzi przedstawicieli środowisk akademickich, służb ochrony zabytków i animatorów turystyki na temat pożądanych i niepożądanych zjawisk w naszym sposobie odnoszenia się do materialnych i niematerialnych pozostałości dawnej historii i kultury.

EN

Management of cultural heritage of a region is an action to protect this heritage, but also decisions on the contemporary use of this resource. Conference "Cultural Heritage of Mazowsze (Mazovia): potential and problems of management” was organized by the Faculty of Historical and Social Sciences, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw and the Department of Administration and Social Sciences of Warsaw University of Technology on 20 May 2011. The conference participants debated over how to conciliate these two objectives, which are often difficult to reconcile. This volume of the periodical "Mazowsze. Regional Studies"contains statements by representatives of academia, protection services and organisers of tourism on desirable and undesirable effects of our attitudes towards tangible and intangible remains of history and culture.

5

Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe?

75%

Kobyliński Z.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

21-47

PL

Artykuł dotyczy definicji dziedzictwa kulturowego, jego wartości dla społeczeństwa oraz problemu jego własności i konfliktów, które wokół własności dziedzictwa kulturowego powstają. Wytwory człowieka, a także wytwory natury, które posiadają wartości duchowe, możemy nazwać dobrami kultury. Dziedzictwem kulturowym jest natomiast ta część dawnych dóbr kultury, która uznana została za wartościową przez kolejne następne pokolenia i dzięki temu dotrwała do chwili obecnej. Pojęcie zabytku najsłuszniej jest zarezerwować dla dawnych materialnych dzieł człowieka. W ostatniej ćwierci XX wieku zauważono, że zjawiska kulturowe mają charakter zasobów, analogicznie do zasobów naturalnych. Dziedzictwo kulturowe jest zasobem ograniczonym, nieodnawialnym i narażonym na zniszczenie zarówno w wyniku działania czynników zewnętrznych, np. rozkładu wynikającego z upływu czasu, jak też w wyniku nadmiernej i niekontrolowanej konsumpcji. Co więcej, zasoby kulturowe są przedmiotem własności wspólnej i trzeba nimi mądrze zarządzać w interesie publicznym. Większość teoretyków za najważniejsze kryteria uznania danego obiektu za należący do kategorii dziedzictwa kulturowego uważa wartość poznawczą i wartość emocjonalną, łącznie określając je często mianem „wartości historycznych” czy „wartości zabytkowych”. Wartość dziedzictwa kulturowego jest wielowymiarowa i może być mierzona na wielu skalach. Niektóre z wartości dziedzictwa są wartościami uniwersalnymi, transcendentnymi, obiektywnymi i bezwarunkowymi. Inne wartości będą miały charakter zrelatywizowany do konkretnego kontekstu społecznego czy kulturowego ich odbiorcy. W odniesieniu do własności dziedzictwa kulturowego, autor – po rozważeniu różnych teorii dotyczących tego zagadnienia – proponuje przyjąć teorię wspólnej własności, której konsekwencją jest zasada wolnego dostępu do wartości dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo kulturowe musi być własnością publiczną w takim sensie, że każdy winien mieć równy dostęp do duchowych wartości, jakie to dziedzictwo w sobie zawiera. Nie oznacza to jednak wcale koniecznie wywłaszczenia prywatnych właścicieli poszczególnych obiektów tworzących dziedzictwo kulturowe. Z punktu widzenia idei wolnego dostępu nie jest bowiem ważne, kto jest właścicielem substancji danego obiektu w sensie prawnym, jeśli tylko korzystanie z tego prawa własności nie narusza interesu publicznego.

EN

This article applies to the definition of cultural heritage, its value to society and to the problem of its ownership, as well as to conflicts that arise around ownership of the cultural heritage. Human creations, as well as creations of nature that have spiritual values, may be called “cultural goods”. “Cultural heritage” is, however, this part of the past cultural goods, which had been considered valuable for the next generations and thus survived to the present. The notion of a “monument” should be reserved for the material remains of the past human activities. In the last quarter of the twentieth century, it was noted that cultural phenomena are the resources, analogous to natural resources. Cultural heritage is a limited resource, non-renewable and vulnerable to damage as a result of both external factors, such as the decay resulting from the passage of time, as well as a result of excessive and uncontrolled consumption. Moreover, the cultural resources are the subject of common ownership and there is a need to manage them wisely in the public interest. Most theorists as the most important criteria for the recognition of an object as belonging to the category of cultural heritage considers its cognitive and emotional values, which jointly are frequently described as "historical value". The value of cultural heritage is multidimensional and can be measured on many scales. Some of the heritage values are the values of universal, transcendent, objective and unconditional character. Other values are related to the particular social or cultural context of the recipient. With regard to the ownership of cultural heritage, the author - after considering various theories on this issue - proposes to adopt the theory of common property, which as a consequence leads to the principle of free access to the cultural heritage. Cultural heritage needs to be public domain in the sense that everyone should have equal access to the spiritual values that the heritage contains. This does not mean necessarily expropriation of private owners of individual objects making up the cultural heritage. From the standpoint of the idea of free access it does not matter who owns the substance of an object in a legal sense, if only the ownership right does not affect the public interest.

6

Bilans korzyści i niedogodności : prywatny właściciel wobec decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru zabytków

75%

Kulesza M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

201-207

PL

Referat stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy każdy obiekt warto i czy należy wpisywać do rejestru zabytków, postawione z punktu widzenia właściciela nieruchomości „z przeszłością”. Problem omawiam na przykładzie dworku w Hucie Mińskiej, pokazując trudności, z jakimi spotykają się jego właściciele i zmiany, jakich w tej nieruchomości dokonują, związane z koniecznymi naprawami oraz niezbędną modernizacją. Staram się sformułować realistyczne oczekiwania ze strony właściciela nieruchomości, która nie ma szans na wpisanie do rejestru zabytków, wobec urzędu konserwatorskiego i innych instytucji lub organizacji pozarządowych. Na zakończenie formułuję wnioski na temat bilansu zysków, a także strat (kłopotów, niedogodności i utrudnień), jakich może spodziewać się prywatny właściciel, gdyby (hipotetycznie) rozpoczął starania o status zabytku i taki status uzyskał.

EN

The paper presents an attempt to answer the question, whether every historic building is worth enlisting in the official registry of monuments, and whether - from the point of view of the owner of such property having its history – such form of legal protection is advantageous. Problem is being discussed on the example of manor house at Huta Mińska, showing difficulties which its owner meets and changes he makes in his property, connected with necessary repairs and modernization. I am trying to formulate realistic expectations towards conservator office and other institutions or non–governmental organizations, from the point of view of the owner of property, which has no chance to be included in the registry of protected monuments. At the end I am formulating conclusions involving balance of benefits and losses (troubles, inconveniences, difficulties), which private owner may expect, if – in a hypothetic situation - he made an effort to get legal status of monument for his building and obtained it.

7

ESTABLISHMENT OF ICOM NATIONAL COMMITTEE POLAND AND THE ROLE IT PLAYED IN 1947–1958

75%

Folga-Januszewska D.

Muzealnictwo

|

2019

|

vol. 60

2-15

EN

International Committee Poland (PKN) of the International Council of Museums (ICOM) was founded in 1947 as a result of Poland having joined the United Nations, and subsequently the International Council on Monuments and Sites (UNESCO). Throughout the 72 years of its activity, ICOM Poland (PKN ICOM) has transformed from a smallsized group of museum directors and experts (21 individuals in 1947) into a team of professionals amounting to over 300 individuals (either professionally active or retired). Their contribution to shaping Polish museology will likely become the topic of an extensive monograph. In 1947-2018, ICOM Poland was presided by 8 individuals (see Table 1.); their operation mode was specified by subsequent ICOM Statues, modified by the General Assembly, as well as the ICOM Code of Ethics for Museums. It is the first decade of the ICOM Poland operations that is discussed in the paper; the names of the illustrious museologists of that period are given; they were the ones who in 1947-58 worked out the principles of cooperation, and despite the challenging political situation, were able to gradually introduce the rules of creating museums and of managing them as institutions of heritage protection and active learning, open to a broad exchange of ideas and international cooperation; furthermore, they worked out the assumptions and models for museum exhibits’ conservation and documentation.

8

Dziedzictwo kultury olęderskiej na Mazowszu

75%

Szałygin J.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

125-137

PL

Kolonizacja holenderska zalewowych terenów nadrzecznych, zwana potocznie olęderską, pojawiła się na terenach polskich na początku XVI wieku. Napływ osadników spowodowany był z jednej strony prześladowaniami religijnymi i licznymi pogromami na tle religijnym członków sekt Nowochrzczeńców i Mennonitów, powstałych w dobie reformacji religijnej, z drugiej strony względami praktycznymi: koloniści reprezentowali wysoki poziom gospodarki i kultury osadniczej, przez co byli osadnikami wysoce pożądanymi. Dzięki wielowiekowemu doświadczeniu w walce z zalewem wody wyniesionemu z ojczyzny, potrafili oni drogą zakładania całego systemu rowów, tam i grobli, nawet całkiem nieużyteczne połacie, z pozoru nie nadające się do prowadzenia działalności gospodarczej, doprowadzić do stanu kwitnącej kultury. Gospodarka ich cechowała się znacznie większą wydajnością, nowoczesnością, lepszą organizacją pracy, niż gospodarka chłopów pańszczyźnianych. Mieli wiele zalet: potrafili gospodarować na terenach okresowo zalewanych przez rzeki, płacili właścicielom gruntu czynsz pieniężny, uważani byli za ludzi pracowitych i spokojnych. Prawo holenderskie, na którym lokowano wsie, było ze względu na kilkuletnie ulgi w płaceniu podatków oraz czynszową (pieniężną) formę rozliczania się z właścicielem gruntów za ich dzierżawę i wykorzystanie na tyle atrakcyjne, że osadzano na nim nie tylko Holendrów, ale również Niemców i Polaków. Na obszarze Mazowsza koloniści zasiedlili 193 wsie, przekształcając i adaptując na swoje potrzeby tradycyjny mazowiecki krajobraz, a zwłaszcza terenu położone wzdłuż koryta Wisły. Pozostałości ich kultury materialnej do chwili obecnej stanowią niewątpliwy fenomen i przykład udanej wzajemnej współpracy człowieka i natury w kształtowaniu oblicza terenów zalewowych.

EN

The Dutch immigration and settlement in riverside floodlands, commonly called olęder settlement, appeared in the Polish territories in the beginning of the 16th century. The immigration of settlers was, on the one hand, caused by religious persecutions and numerous massacres of members of the religious sects of Anababtists and Mennonites which were established in the times of the religious Reformation, and on the other, by practical considerations, as the settlers represented a high level of settlement economy and culture, which was why they were highly desired newcomers. Thanks to centuries long experience in fighting of floods in their own country, they knew how to convert areas seemingly useless for economy into economically thriving lands by way of building of a whole system of ditches, dams and causeways. Their economy was characteristic of a considerably better efficiency, modernity, better organization of work than the economy of serfs. They had a lot of virtues: they knew how to run farms in floodlands, they paid a pecuniary rent to the landlord and were considered to be hardworking and peaceful. The Dutch law, based on which the villages were established, was attractive because it provided for several-years long tax-relieves and a pecuniary rent paid to the landlord for the lease and use of land. Therefore, not only the Dutch but also Germans and Poles were settled under that law. In the area of Mazovia, the immigrants settled in 193 villages and transformed and adapted to their needs the traditional Mazovian landscape, especially the areas situated along the Vistula river channel. The remnants of their material culture still constitute an amazing phenomenon and an example of a successful co-operation of man and nature in shaping of the image of floodlands.

9

Potrzeba i tradycja znakowania zabytków : znak Błękitnej Tarczy na warszawskich zabytkach

75%

Wyrzykowska M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

217-225

PL

- Zgodnie z założeniami Konwencji Haskiej z 14 maja 1954 roku, znak Błękitnej Tarczy miał peł-nić funkcję rozpoznawczą – wskazywać obiekty i środki transportu podlegające ochronie w razie konfliktu zbrojnego. Stał się międzynarodowym symbolem, chroniącym zabytkowe budowle przed dewastacją i zapomnieniem, stosowanym znacznie szerzej, niż przewidziano w Konwencji. Wiele światowych organizacji i inicjatyw zajmujących się tematyką dziedzictwa kulturowego przyjęło ten znak jako własne logo. W Polsce Błękitną Tarczę wykorzystuje się do znakowania zabytków w celu zapewnienia im ochrony prawnej oraz rozpoznawalności. Ustawa z 23 lipca 2003 roku wraz z rozporządzeniami Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego określają dokładnie sposoby umieszczania Błękitnej Tarczy na obiektach historycznych. Jednakże wiele znaków umieszczanych jest na budynkach nieprawidłowo: są źle widoczne; psują estetykę elewacji; bywa, iż ich umocowanie niszczy zabytkowe portale.

EN

In accordance with the provisions of the Hague Convention of 14th May 1954, the Blue Shield should function as a distinctive emblem – to facilitate the identification of protected cultural property and means of transport during an armed conflict. It became an international symbol protecting historical buildings from devastation and oblivion, used in broader spectrum than it was initially predicted in the Convention. Many international cultural heritage organisations and initiatives adopt this sign as their logotypes. In Poland the Blue Shield emblem is used to mark the monuments ensuring them legal protection and recognition. The Act of Parliament of 23th July 2003 along with the Minister's of Culture and National Heritage regulations define precisely the ways of placing the Blue Shield on the historical objects. However, many plates are placed improperly: they are weakly visible, spoil the aesthetic value of elevation, sometimes their hold destroy the antique portals.

10

Zabytek z punktu widzenia estetyki, czyli o węzłach, przejściach i przesunięciach znaczeń w dziedzinie zarządzania dziedzictwem kulturowym

75%

Gutowska K.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

49-58

PL

Zarządzanie dziedzictwem kulturowym ma charakter transdyscyplinarny, wymaga częstego przechodzenia pomiędzy różnymi dziedzinami, przyjmowania odmiennych punktów widzenia, nie zawsze dających się uzgodnić. Posługując się przykładami z obszaru Mazowsza, staram się pokazać punkty splatania się zagadnień z zakresu estetyki, filozofii kultury i ochrony oraz konserwacji zabytków – węzły i miejsca przejścia między dyscyplinami, w których następuje zmiana (najczęściej niezauważalnie, stopniowo) znaczenia różnych kategorii, pojęć i sensów. Należy do nich między innymi kwestia rozumienia pojęć wartości artystycznej i estetycznej, a także źródeł i znaczenia doświadczenia historycznego. Jako przykłady niektórych wspólnych kategorii rozważam „tajemniczość”, „obcość”, „oswojoną dziwność” fikcji historycznych, „swojskość”, „ładność” oraz „atrakcyjność wizualną” w ich relacji do „autentyczności” i „dawności”.

EN

Management of cultural heritage is a trans-disciplinary activity; it requires frequent transitions between different disciplines, taking different points of view, which are not always ascertainable upon. Using examples from the region of Mazovia, I try to show points of interplay of issues of aesthetics, philosophy of culture and the protection and conservation - the nodes and places of the transition between the disciplines in which there is a change (often imperceptibly, gradually) of the importance of different categories, concepts and meanings. These include, inter alia, the issue of understanding the concepts of artistic and aesthetic values, as well as the sources and significance of historical experience. As examples of some common categories I discuss the “mysteriousness”, the “strangeness”, and the “tamed oddity” of historical fiction, the “homeliness”, the “loveliness”, and the “visual appeal” in their relationship to the” authenticity” and to the “antiquity”.

11

Dziedzictwo kulturowe warszawskiej dzielnicy Białołęka: problemy ochrony, prezentacji i popularyzacji

75%

Bryk M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

79-101

PL

Artykuł jest przedstawieniem zarysu problematyki zarządzania dziedzictwem kulturowym jednej z największych warszawskich dzielnic – Białołęki. Dotyczy on zarówno obiektów zabytkowych archeologicznych, jak i historycznych. Artykuł zawiera krótką charakterystykę omawianego obszaru wraz ze szkicem pradziejów i wydarzeń historycznych oraz przedstawia przyjętą metodologię i efekty pracy nad stworzeniem bazy zasobów archeologicznych, a także katalogu nieruchomych obiektów zabytkowych z obszaru dzielnicy. Prezentuje działania podjęte na rzecz ochrony i prezentacji dziedzictwa kulturowego, w tym archeologicznego, zarówno przez władze samorządowe, służby konserwatorskie, jak i organizacje pozarządowe. Najważniejszym wnioskiem wynikającym z przeprowadzonej analizy jest wskazanie na niedostateczne zainteresowanie i błędy w dokumentacji służb konserwatorskich oraz zaobserwowanie intensywnych działań mieszkańców dzielnicy w sferze dziedzictwa kulturowego. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest wskazanie na potrzebę stworzenia bazy obiektów historycznych, przede wszystkim na podstawie badań terenowych, która posłuży za podstawę do wskazania najważniejszych obiektów do ochrony konserwatorskiej.

EN

The paper discusses issues of management of cultural heritage of Białołęka, one of the largest district of Warszawa (Warsaw), the capital city of Poland. It includes physical aspects of cultural heritage – both archaeological sites and historical structures. Paper contains a short report on area and its history. It presents steps taken to create databases of archaeological and historical heritage resources. It presents also the actions undertaken for the conservation and presentation of cultural heritage by the heritage services, local authorities and non-governmental organisations. Main thesis of the paper is that heritage preservation services do not take enough care about cultural heritage of this area, but luckily the local community does. Another important reflection is that we need to create database of historical objects, that will be based not only on studies of literature and documents, but mostly on results of field research. This way we can select the most important objects that need to be preserved.

12

Problemy rozpoznania zabytkowych parków na terenie Warszawy oraz przygotowania zaleceń konserwatorskich na przykładzie Ogrodu Krasińskich

75%

Dymek A.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

149-162

PL

Rozpoznanie zasobu zabytkowych parków i ogrodów na terenie Warszawy oraz ocena ich aktualnego stanu zachowania są potrzebne dla prawidłowego kształtowania polityki konserwatorskiej i zarządzania tymi obiektami. W większości decyzje wpisujące do rejestru zabytków parki na terenie stolicy pochodzą z lat 60. i 1970. XX w. i nie precyzują przedmiotu oraz granic ochrony. W treści decyzji podana jest jedynie nazwa i adres parku, a uzasadnieniem wpisu jest zwyczajowo wartość zabytkowa, artystyczna i historyczna. Obecnie jest konieczne przeprowadzenie postępowań wyjaśniających decyzje wpisów parków do rejestru oraz oznaczenie granic ochrony konserwatorskiej w oparciu o aktualne wyrysy z ewidencji gruntów. Przy adaptacji zabytkowych założeń parkowych do funkcji parków miejskich priorytetem powinno być poszanowanie zachowanej substancji zabytkowej i historycznych form zagospodarowania terenu. Podstawę poprawnej dokumentacji rewaloryzacji zabytkowych parków powinny stanowić zalecenia konserwatorskie, poprzedzone rozpoznaniem historycznym i analizami stanu zachowania substancji obiektu, omówione na przykładzie opracowanych przez Oddział Terenowy Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie zaleceń konserwatorskich do koncepcji rewaloryzacji Ogrodu Krasińskich w Warszawie.

EN

Identifying the resource of historic parks in Warsaw and assessing their present state of retention are required to create a valid conservation policy for managing these objects. Most of the decisions entering parks in Warsaw into the register of historic objects were made in the 1960s and 1970s, and they do not define the subject of protection in detail, nor determine the borders of the historic park. The contents of the decisions include only the park’s name and address, and the reasons for entering it into the register are mainly historical and artistic values. It is necessary now to investigate the decisions of entering the parks into the register and to define the limits of conservation protection on the basis of current map extracts from the Land and Property Register. When adapting the historic park complexes to a city park function, the priority should be to respect the retained historic substance and historic forms of land development. Valid documentation of restoring historic parks should be based on conservation recommendations preceded by an evaluation of historical value and analyses of the state of retention of the object’s substance, discussed on the example of conservation recommendations for the concept of restoration of Krasiński Garden in Warsaw, prepared by the Local Division of the National Heritage Board of Poland in Warsaw.

13

Pozostałości Nadawczej Radiostacji Transatlantyckiej : problemy konserwatorskie, potencjał edukacyjny i turystyczny

75%

Klęczar B.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

175-188

PL

Wzniesienie Nadawczej Radiostacji Transatlantyckiej było największą inwestycją radiokomunikacyjną w historii II Rzeczypospolitej. Instalacja ta miała olbrzymi zasięg, zastosowano w niej najnowocześniejsze rozwiązania. Jej teren stał się areną krwawych walk w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku. Na początku roku 1945 Nadawcza Radiostacja Transatlantycka została całkowicie zniszczona. Do chwili obecnej zachowało się niewiele materialnych pozostałości, głównie fundamenty dziesięciu masztów antenowych, 3 wartownie i ruiny budynku nadajnika. Były one przez lata zapomniane i wystawione na działanie wielu czynników destrukcyjnych. Artykuł zawiera uzasadnienie konieczności podjęcia prac konserwatorskich oraz konkretne propozycje zagospodarowania dawnego terenu i pozostałości tego unikatowego obiektu.

EN

The Transatlantic Broadcasting Radiostation was the biggest radiocommunication investment in the mid-war Poland. The radiostation had great range of broadcast and the most innovative solutions were used in it. During the German siege of Warsaw in September 1939, terrain of Transatlantic Broadcasting Radiostation was defended by Polish soldiers. At the beginning of 1945 Transatlantic Broadcasting Radiostation was completely destroyed. Only a few material remains of it had survived till the present times: foundations of the ten antenna masts, three watchmen posts and ruins of the broadcasting building. They were forgotten for years and exposed to many destructive influences. The paper shows the necessity of conservation works and proposals for revitalising of the terrain and of the remains of this unique structure.

14

Prawne aspekty ochrony nieruchomości zabytkowych

75%

Kisilowska H.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

59-65

PL

Ochrona zabytków nieruchomych i opieka nad tymi zabytkami wymaga właściwych instrumentów prawnych. Ustawy powinny jasno określać przedmiot ochrony, zasady, cele i metody, a także uprawnienia i obowiązki zarówno użytkowników zabytków, jak i organów administracji publicznej. Ochrona zabytków należy do zadań publicznych i stanowi domenę prawa administracyjnego, określającego kompetencje organów władzy publicznej: państwowej, rządowej i samorządowej, które są realizowane w interesie ochrony dobra publicznego. Uwzględniając, że zabytek nieruchomy ma większe szanse przetrwania jeśli jest właściwie użytkowany, bardzo ważnym problemem staje się prawne zapewnienie właścicielom zabytków odpowiednich ulg i preferencji rekompensujących niezbędne koszty utrzymania i konserwacji. Obecne ustawodawstwo zdecydowanie więcej nakłada obowiązków często trudnych do zrealizowania przez właścicieli bez pomocy z zewnątrz. Ochrona zabytków w większym stopniu powinna być sprawą publiczną. Dlatego tak istotna jest kwestia świadomości obywateli oraz zwiększenie uprawnień samorządów lokalnych, aby można było zachować dla przyszłych pokoleń to, bez czego niemożliwy jest trwały i zrównoważony rozwój – świadectwo przeszłości i tożsamości społecznej.

EN

Protection of historical monuments, which are considered elements of the cultural heritage requires appropriate legal instruments. The law should clearly define the object of protection, principles, objectives and methods, as well as the powers and duties both of those who are users of these monuments and of the public administrations. The protection of historical monuments is one of the public tasks; it is the administrative law that defines the powers of public authorities (that is of the national and the local governments) that are implemented in the interest of protecting the public good. Given that historical monuments have a better chance of being preserved if they are properly used, a very important legal issue is to provide appropriate relief and preferences to their owners to compensate for the necessary maintenance costs. Current legislation imposes duties that are often difficult to fulfill by the owners of historical monuments without external help. The protection of monuments should to a greater extent be a public concern. Therefore, it is crucial to increase public awareness of citizens and to expand the powers of local self-governments so that it will be possible to preserve the cultural heritage, the witness of the past and an integral part of local social identity, for future generations, without which there can be no lasting and sustainable development.

15

Stanowiska archeologiczne w krajobrazie kulturowym Mazowsza : problemy zarządzania i ekspozycji

75%

Wysocki J.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

103-115

PL

Wśród tysięcy stanowisk archeologicznych zarejestrowanych w archiwach konserwatorskich, szczególne miejsce zajmują stanowiska archeologiczne o własnej formie krajobrazowej. Na terenie województwa mazowieckiego znajduje się ok. 200 grodzisk i zamczysk. Artykuł przedstawia typy tych obiektów, zagrożenia dla nich oraz formy działań podejmowanych w celu ich ochrony. Ochrona ich polega na wpisywaniu do rejestru zabytków, ale ważniejsze znacznie - zwłaszcza na obszarach podlegających intensywnym procesom urbanizacyjnym - są działania związane z planowaniem przestrzennym, ponieważ mają one bezpośredni wpływ na problem zmian w otoczeniu zabytku. Niestety, aktualnie żadne z grodzisk na terenie Mazowsza nie posiada planu ochrony. Współcześnie równie ważne jest uspołecznienie procesu zarządzania dziedzictwem archeologicznym. Uzyskanie akceptacji społecznej dla obiektu, doprowadzenie do identyfikacji z nim społeczności lokalnej, doprowadzenie do stałego zaangażowania organizacji społecznych w proces zarządzania oraz permanentne działania władz lokalnych mogą w praktyce okazać się o wiele bardziej znaczące i efektywne, niż nakazy i zakazy konserwatorskie. Do realizacji tego postulatu konieczne jest odpowiednie przygotowanie merytoryczne urzędników samorządowych zajmujących się problematyką zarządzania dziedzictwem kulturowym zarówno na poziomie gminy jak i powiatu. Konserwator powinien być zaangażowany w proces ochrony jako jeden z partnerów służący radą oraz pomocą i tylko w przypadkach skrajnych używać instrumentów administracyjnych. Do realizacji takiego programu konieczna jest reforma służby konserwatorskiej, mająca na celu zwiększenie jej kompetencji merytorycznych, a ograniczenie obciążeń urzędniczych.

EN

Among the thousands of archaeological sites recorded in the archives of the preservation offices, a special place is occupied by those which have their own landscape form. In the territory of the Mazowieckie Province approximately 200 remains of early historic strongholds have survived to our times. The article presents the types of these sites, threats to them and forms of actions undertaken to protect them. Protecting these sites means first of all to include them into the register of scheduled monuments, but much more important activities are related to planning, because it is important - especially for areas with intensive urban processes - to control changes in the environment of such a monument. Unfortunately, currently none of the strongholds in the Mazovia has a long-term preservation plan. Equally important nowadays is the public participation in archaeological heritage management. The achieving public appreciation and acceptance for historical places, the attaining the identification of the local community with them, and the bringing about a permanent commitment to social organizations in the management and permanent activities of local authorities, may in practice prove to be much more important and more effective than maintenance orders and prohibitions. To accomplish this postulate it is necessary to properly prepare the government officials dealing with cultural heritage management at both the municipality and county level. Civil servant, of course, should also be involved in the preservation process, but should act as a partner, which offers advice and help, and only in extreme cases should use the administrative tools. To implement such a program a reform of conservation service in Poland is required, aimed at increasing its substantive powers, and reducing the administrative burdens.

16

Zabytki województwa mazowieckiego – ochrona, zarządzanie i promocja, w świetle materiałów i działalności merytorycznej Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie

75%

Szulińska M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

67-78

PL

Województwo mazowieckie, powstałe w wyniku reformy administracyjnej kraju w styczniu 1999 roku, jest największym terytorialnie z pośród szesnastu województw, stanowiąc 11,4% obszaru Polski. W jego granicach znalazły się, w różnym zakresie, ziemie aż dziewięciu wcześniejszych województw. W świetle ogólnopolskich danych o zasobie obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, opracowywanych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa na podstawie decyzji rejestrowych (stan na 4 października2010 roku), Mazowsze plasuje się na trzecim miejscu, z wynikiem 6343 obiektów. Niniejszy artykuł przedstawia aktualne dane dotyczące form ochrony zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem, ze szczególnym uwzględnieniem występujących w ostatnim czasie zmian oraz rozpoznany stopień zachowania dziedzictwa. Artykuł zawiera także informacje na temat projektów sieciowych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, które mają wpływ na proces zarządzania, a tym samym zachowanie i promocję zabytkowego potencjału województwa. Informacje te oparto na materiałach przygotowywanych przez pracowników Oddziału Terenowego w Warszawie w ramach działalności merytorycznej Narodowego Instytutu Dziedzictwa, takich jak: opis zasobu zabytkowego województwa, program INSIRE w zakresie danych przestrzennych w części dotyczącej zabytków nieruchomych, opracowania tematyczne i dokumentacje interdyscyplinarne oraz działalność promocyjno- edukacyjną – Europejskie Dni Dziedzictwa, Piątki Konserwatorskie na Zamku Królewskim.

EN

Mazowieckie Province, established as a result of the administrative reform of Poland in January 1999, occupies the biggest territory among all 16 provinces, accounting for 11.4% of the entire territory of Poland. Its area comprises, to a varying extent, lands of as many as 9 former provinces. In the light of national data on the resource of fixed historic objects entered into the register of historic objects, prepared by the National Heritage Board of Poland on the basis of registration decisions (as of 4th October 2010), Mazowieckie Province ranks third with 6,343 historic objects. This paper presents current data concerning forms of protection in accordance with valid legislation, with special regard to recent changes and the identified level of heritage retention. The further part presents detailed information about network projects on a regional and supraregional scale that influence the management process and, consequently, the retention and promotion of the historic potential of the province. This information is based on documents prepared by employees of the Local Division in Warsaw within the scope of substantive activity of the National Heritage Board of Poland, such as: the description of the province’s resource of historic objects, the INSIRE programme regarding spatial data in the part concerning fixed historic objects, thematic papers and interdisciplinary documentations, and promotional and educational activities – European Heritage Days, Conservation Fridays at the Royal Castle in Warsaw.

17

Problemy ochrony i konserwacji architektury czasów najnowszych na przykładzie warszawskich osiedli mieszkaniowych z lat 1950-1956

75%

Wenka-Radzimirska A.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

189-200

PL

Budowle socrealistyczne zajmują w Warszawie dużą część głównych arterii. Obudowana jest nimi Marszałkowska, Krucza, Aleje Jerozolimskie, Grójecka, Aleja Solidarności. Są one wymownym świadectwem swoich czasów i tak jak dawne budowle opowiadają nam o przeszłości. Zanim zdefiniowano kategorię zabytku i zrozumiano potrzebę ochrony dzieł przeszłości, rozebrano większość Koloseum i Akropolu, przebudowano Paryż. Dziś mamy urzędy konserwatorskie, społecznych obrońców zabytków, media. Mimo to znikają budynki reprezentujące różne style i epoki. Warszawa konsekwentnie pozbywa się „niewygodnej” architektury PRL-u. Zburzono kino „Moskwa” oraz pawilon handlowy „Supersam”, przebudowano kino „Praha”. Na zniszczenie skazywane są budynki stanowiące pamiątkę czasów PRL-u i zadające kłam powszechnym opiniom o ich całkowitej szarości i beznadziei. A w obecnej sytuacji jedynie wpis do rejestru zabytków stanowi gwarancję kontroli państwa nad tym, co zamierza z danym obiektem zrobić właściciel. Takie realizacje, jak osiedla WSM Koło, Muranów, plac Hallera czy plac Konstytucji są dziełami, które mogą być traktowane jako wybitne dokumenty epoki. Różnią się od siebie – WSM Koło, ale także Muranów powstały opierając się jeszcze na przedwojennych tradycjach funkcjonalizmu w architekturze, natomiast budynki okalające plac Hallera i plac Konstytucji są dziełami socrealizmu – lecz wszystkie są częścią historii architektury i mają wartość zabytkową. Mimo tego, że budynki na warszawskich osiedlach z czasów socjalistycznych mają szare, zniszczone elewacje a mieszkania w nich są maleńkie i nie odpowiadają współczesnym standardom, to mają fantastyczną lokalizację i niepowtarzalny klimat. Po pięćdziesięciu latach istnienia należałoby w końcu o nie zadbać – stworzyć konkretny, kompleksowy plan promocji, ochrony i konserwacji architektury czasów najnowszych

EN

Socrealistic buildings are very common in Warsaw. They are located at Marszałkowska, Krucza, Aleje Jerozolimskie, Grójecka, Aleja Solidarności Streets. They are examples of passed time. Before monument definition was established and necessity to protect past architecture was understood, large part of Colosseum and Akropol was demolished and Paris was rebuild. Today we have conservatory offices, social defenders of monuments and media. Despite that, buildings, which represent different ages and styles get destroyed. Architecture of PRL get systematically destroyed e.g. „Moskwa” cinema, Retail Center „Supersam” were demolished, „Praha” cinema was rebuild. Buildings of PRL time get demolished even if they don’t meet common opinion of being ugly. Currently only entry to the „Registry of monuments” is a guarantee of government to control owners of the buildings and their plans. Developments such as WSM Koło, Muranów, Plac Hallera or Plac Konstytucji are remarkable examples of past decade, they are different from each other although they are all part of architecture history and they have antique value e.g. WSM Koło and Muranów were created on the basis of prewar tradition of functionalism in architecture, but buildings around Plac Hallera and Plac Konstytucji are examples of socrealizm. Despite fact that socrealistic buildings are grey with damaged elevations and that flats are very small not meeting standards, they are in fantastic locations and they have unique atmosphere. They should be now properly looked after – complex plan of promotion, protection and conservation of new age architecture should be in place.

18

Tematyczne szlaki turystyczne - pomysł na wykorzystanie i promocję zasobów dziedzictwa kulturowego Mazowsza

75%

Sukniewicz D.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

227-232

PL

Znajomość zasobów dziedzictwa Mazowsze jest wyjątkowo niska. W jaki sposób można włączyć mazowieckie zabytki w ruch turystyczny? Jak uczynić z zabytków atrakcję, która w każdy weekend będzie przyciągać turystów? I jak zatrzymać ich dłużej na Mazowszu? W odpowiedzi na te pytania zrodził się pomysł Szlaku Książąt Mazowieckich, który biegnie przez całe Mazowsze, łącząc około 100 miejscowości, na które warto zwrócić uwagę zwiedzających. Tematyczne szlaki turystyczne to sposób, by promować dziedzictwo kulturowe regionu.

EN

The themed tourist routes are excellent way to promote cultural heritage of each region of Poland, especially such regions as Mazovia, where there is little general public knowledge about the cultural heritage landmarks. Despite over 6000 monuments existing in the region, the average resident of Mazovia is able to list approximately just 10. How can we incorporate the Mazovian relics into tourism and increase the public awareness of their existence? And what can be done to encourage tourists to devote more time to explore the relics? The answer is the Route of The Dukes of Mazovia. This is the first themed tourist route combining approximately 100 places located within the historic area of Mazovia. Their roots reside in times where Mazovia was an independent country governed by the Dukes of Mazovia. Themed routes such as the Route of the Dukes of Mazovia encourage tourists to visit not only one well known location, but also to explore more of the neighboring sights. This enables visitors to discover new monuments and sights, which would otherwise have been missed. A tourist route, which connects several sights and locations, is an instantly great planned trip. The shared traditions of the destinations within the route, promotes the understanding of their history, turning the sightseeing into an exciting adventure. This also has positive effects on the public awareness of cultural values within the different localities

19

Prawne aspekty korzystania z nieruchomych zabytków techniki na przykładzie obiektów poprzemysłowych Żyrardowa

75%

Łaczmańska M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

139-147

PL

Skutkiem trwającego w Polsce już ponad 20 lat procesu przemian gospodarczych jest postępująca modernizacja przemysłu. Przy bardzo dynamicznym rozwoju techniki i przemysłu w szybkim tempie przybywa zabytków techniki. Istnienie wielu z nich jest zagrożone z powodu ich pozornej bezużyteczności. Nadzieją ocalenia tych obiektów może być restrukturyzacja lub adaptacja do nowych funkcji, to jednak wymaga dużych nakładów finansowych i odpowiednio dostosowanych regulacji prawnych. Artykuł ma na celu przybliżenie problemów prawnych, dotyczących korzystania z nieruchomych zabytków techniki, na przykładzie poprzemysłowych obiektów miasta Żyrardowa. Użytkowanie zabytkowych obiektów techniki ma fundamentalne znaczenie dla stanu ich zachowania, natomiast zaprzestanie działalności i nieużytkowanie budynków w dalszej perspektywie przekreśla szanse ich przetrwania.

EN

One of the results of the process of economic transformation which is undergoing in Poland already for over 20 years, is progressive modernisation of the industry. Along with very dynamic development of technology and industry, the number of monuments of technique is dramatically growing. Existence of many of these monuments is threatened because of their apparent uselessness. Hope to save these places may be seen in their restructuring and adaptation to new functions, but this requires huge amounts of money and adequately conformed law regulations. The aim of this paper is to present legal problems concerning the usage of historical industrial buildings on the example of factories in Żyrardów. Finding new function for such historical buildings is a crucial factor for their preservation in a proper state, while their abandonment eliminates their chances to survive.

20

Zamki na Mazowszu: historia, stan zachowania i wykorzystania

75%

Jakubiak M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

117-124

PL

Geneza wznoszenia zamków na ziemiach polskich sięga swymi korzeniami okresu XII-XIV wieku. Poszczególni władcy i książęta likwidowali dotychczasowe drewniano-ziemne bądź kamienne warownie, budując ceglane rezydencje – zamki, które miały pełnić liczne funkcje, nie tylko obronne. W artykule dokonano przeglądu najważniejszych zamków powstałych na Mazowszu z inicjatywy książęcej linii Piastów mazowieckich. Przybliżono fakty związane z genezą, funkcją i znaczeniem poszczególnych siedzib książęcych, a także zmianami, jakie zachodziły w ciągu stuleci. Przedstawiono krótki rys historyczny Zamku Ujazdowskiego i Zamku Królewskiego w Warszawie oraz zamków w Płocku, Ciechanowie, Czersku, Sochaczewie, Liwie i Radomiu. Omówiona została rola tych rezydencji, zarówno w przeszłości, jak i obecnie.

EN

The genesis of raising castles on the Polish territory has its roots in the 12th -14th centuries. Individual sovereigns and princes were demolishing the then-existing wood and earthen or stone forts, building brick residences - castles, which were to perform numerous functions, not just the defensive one. This article reviews the most important castles in the Mazovia region, built on the initiative of the princely line of the Mazovian Piasts. Origins, function and meaning of the princely residences are presented, as well as the changes, which occurred over the centuries. A brief historical sketch about Ujazdowski Castle and the Royal Castle in Warsaw, as well as castles in Płock, Ciechanów, Czersk, Sochaczew, Liw and Radom are presented. The role of these residences, both in the past and present, is discussed.

Refine search results

Ochrona dziedzictwa kulturowego – dylematy ponowoczesności

Eesti ajalooliste looduslike pühapaikade inventuurist ja kaitsest 2022. aastal

A Detectorist’s Utopia? Archaeology and Metal-Detecting in England and Wales

Dziedzictwo kulturowe Mazowsza: potencjał i problemy zarządzania

Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe?

Bilans korzyści i niedogodności : prywatny właściciel wobec decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru zabytków

ESTABLISHMENT OF ICOM NATIONAL COMMITTEE POLAND AND THE ROLE IT PLAYED IN 1947–1958

Dziedzictwo kultury olęderskiej na Mazowszu

Potrzeba i tradycja znakowania zabytków : znak Błękitnej Tarczy na warszawskich zabytkach

Zabytek z punktu widzenia estetyki, czyli o węzłach, przejściach i przesunięciach znaczeń w dziedzinie zarządzania dziedzictwem kulturowym

Dziedzictwo kulturowe warszawskiej dzielnicy Białołęka: problemy ochrony, prezentacji i popularyzacji

Problemy rozpoznania zabytkowych parków na terenie Warszawy oraz przygotowania zaleceń konserwatorskich na przykładzie Ogrodu Krasińskich

Pozostałości Nadawczej Radiostacji Transatlantyckiej : problemy konserwatorskie, potencjał edukacyjny i turystyczny

Prawne aspekty ochrony nieruchomości zabytkowych

Stanowiska archeologiczne w krajobrazie kulturowym Mazowsza : problemy zarządzania i ekspozycji

Zabytki województwa mazowieckiego – ochrona, zarządzanie i promocja, w świetle materiałów i działalności merytorycznej Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie

Problemy ochrony i konserwacji architektury czasów najnowszych na przykładzie warszawskich osiedli mieszkaniowych z lat 1950-1956

Tematyczne szlaki turystyczne - pomysł na wykorzystanie i promocję zasobów dziedzictwa kulturowego Mazowsza

Prawne aspekty korzystania z nieruchomych zabytków techniki na przykładzie obiektów poprzemysłowych Żyrardowa

Zamki na Mazowszu: historia, stan zachowania i wykorzystania