Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: heterofonia

Sort By:

Limit search:

Tradycyjny śpiew wielogłosowy w Polsce w perspektywie etnomuzykologii

100%

Dahlig P.

Łódzkie Studia Etnograficzne

2018

vol. 57

The article presents the history of documentation of multi-part singing in Poland and the state of research on this subject. The multi-part singing as the musical and culture phenomenon is regionally limited and can be recorded in Carpathian Mountains and in the north-eastern borderland where the multi-part singing remains in some parishes the common heritage of Poland and Lithuania till today. There are also numerous examples of spontaneous heterophony in Polish-Belorussian and Polish-Ukrainian musical traditions, but the singing in parallel thirds prevails, particularly among members of the Orthodox Church. The prerequisite of the multipart singing is a slow tempo, not typical of folk songs in ethnic Poland. The review of sources and living practice allow to discuss three historical layers of multipart singing in Poland: 1) the oldest one – heterophony or diaphony in fifths documented since the 15th century, 2) three-part mixed choir influenced by the church practice since the 18th century (north-eastern part of Poland) and 3) parallel thirds in female groups wherever the school-youth-choirs were introduced and the mixed choir movement e.g. in Silesia since the 19th century. Thus the multi-part singing has become both a sign of regional-ethnic specificity and the result of the cultural development.

Artykuł prezentuje historię dokumentacji wielogłosu wokalnego w Polsce, jako zjawiska muzycznego i kulturowego oraz aktualny stan rozeznania w praktyce śpiewu wielogłosowego.Jako zjawisko międzykulturowe wielogłos zakorzeniony jest na pograniczach etnicznych w Karpatach i na ziemiach wschodnich, gdzie tradycje polskie stykają się z litewskimi, białoruskimi i ukraińskimi. Obok praktyk spontanicznych – paralelizmów tercjowych, kwintowych, oktawowych oraz heterofonii, jako współrozbrzmiewania wariantów – obserwujemy również wpływ chóralnej wielogłosowości, zwłaszcza na Śląsku. Mniejszości narodowe, także na ziemiach zachodnich i północnych Polski, praktykują wielogłos jako wyróżnik podmiotowości kulturowej. Ponadto wielogłos występuje u repatriantów z Rumunii (Górale Czadeccy) i z byłej Jugosławii. Ogólnie, kierując się chronologią względną, możemy wyróżnić trzy warstwy historyczne śpiewu z elementami wielogłosu: 1) heterofonia i diafonia (w kwintach), poświadczana źródłowo od XV wieku; 2) trzygłos mieszany na pograniczu polsko-litewskim (od XVIII wieku); 3) paralelizmy tercjowe w chórach kobiecych, powszechne do dziś na pograniczach etnicznych. Wielogłosowość ilustruje zarówno głęboko zakorzenioną specyfikę kultury (w odniesieniu do muzyki – wielogłos wiąże się z wolnym tempem śpiewu oraz z samowystarczalnością głosu w liturgii prawosławnej), jak i rozwój powszechnej edukacji muzycznej.

Związki tradycyjnej muzyki wokalnej Wołochów między Karpatami a Bałkanami w kontekście historycznych migracji wołoskich

61%

Cząstka-Kłapyta J. M.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

2021

vol. 28

issue 1

321-362

The musical culture of the Aromanians, and other Valachian-origin groups, was constantly subjected to acculturation and dynamic adaptation. These groups have preserved certain timeless, circulating musical constructs most likely influencing the architecture of the song melody, performance style and music-making patterns, which can be considered as a common idiom of the Walachian vocal tradition. The common features of the Balkan (Aromanian) and Carpathian (Valachian) vocal heritage are: natural harmonic hearing expressed in the tendency to sing without instrumental accompaniment, or with its participation in a heterophonic form. Polyphonic singing forms are characterized by a vocal hierarchy combined with a sensitivity to the acoustics of sound, which manifests itself in specific performance manners (slow pace, performance freedom, long breathing phrases, glissanding, etc.). The Valachian idiom of inter-voice chords is defined by the intervals of fourths, fifths, octaves and dissonances - especially seconds. The greatest similarities are especially visible between the vocal repertoire of Carpathian Ruthenians and Aromanians, also in relation to the scale, the morphology of the song melody (e.g. tetrachordal and pentachordal structure of phrases, the primary meaning of the fourth, the tendency to descendental phrases) and to descendental rhythmic punctuated and inversely scored. The common Valachian musical heritage also includes musical instruments such as: fujara, duda / gajda, trembita, dwojnica, which music scale and melody contributed to the unification of diverse and geographically distant vocal dialects along with their ritual-magic background related with pastoral lifestyle.Singing for voices is considered as a basic feature of ethnic identity, and as a tool of communication and social integration within the present-day Valachian ethnoses. The survival of the unique polyphonic singing practice may be related to migratory nature of Valachian lifestyle as well as relative cultural and geographical isolationism of mountain areas together with the scattered nature of the Valachian settlement. Differences between the Carpathian and Balkan polyphony may have been related to the crushing of archaic polyphonic forms (drones), which in Carpathians have survived mainly on the instrumental grounds. The performance manners and the archaic repertoire associated with drones were influenced by East Slavic variation heterophony, and then medieval polyphonic technique (discantus) disseminated in Catholic and Orthodox churches during the Valachian migration period. Finally, the major-minor harmonics, contributed to the disappearance of polyphonic structures and the flattening of Valachian vocal idioms.

Kultura muzyczna Aromanów, potem zrutenizowanych i w końcu spolonizowanych grup wołoskich ulegała procesom akulturacji, adaptacji i przetwarzania. Prawdopodobnie w świadomości grupowej tego etnosu przetrwały pewne ponadczasowe, obiegowe konstrukty muzyczne, które wpływały na melodykę pieśniową, stylistykę wykonawczą i wzory muzykowania. Można je uznać za wspólny idiom dla zróżnicowanej wołoskiej tradycji wokalnej. Za wspólne cechy bałkańskiego (aromańskiego) i karpackiego (wołoskiego) dziedzictwa wokalnego uznaje się: przyrodzony słuch harmoniczny, wyrażany w skłonności do śpiewania na głosy bez towarzyszenia instrumentalnego, bądź z jego udziałem w formie heterofonicznej. Wielogłosowe formy śpiewu cechuje hierarchizm głosowy połączony z wrażliwością na akustykę brzmienia, która przejawia się w specyficznych manierach wykonawczych (wolne tempo, swoboda wykonawcza, długie frazy oddechowe, glissandowanie i inne). Wołoski idiom współbrzmień międzygłosowych określają interwały kwarty, kwinty, oktawy i dysonanse – zwłaszcza sekundy. Największe podobieństwa zaznaczają się zwłaszcza pomiędzy repertuarem wokalnym karpackich Rusinów i Aromanów także w odniesieniu do podłoża skalowego, morfologii melodyki pieśniowej (np. tetrachordalna i pentachordalna budowa fraz, prymarne znaczenie kwarty, skłonność do descendentalnych fraz) oraz do descendentalnej rytmiki punktowanej i odwrotnie punktowanej. Do wspólnego wołoskiego dziedzictwa muzycznego zaliczają się także instrumenty muzyczne jak: fujara, duda/gajda, trembita, dwojnica, których podłoże skalowe i melodyka przyczyniały się do ujednolicania zróżnicowanych i odległych geograficznie wokalnych dialektów wołoskich wraz z całym rytualno-magicznym podłożem jeszcze do niedawna zrośniętym z pasterskim trybem życia. Także we wszystkich współczesnych etnosach wołoskich, jak i w tych, które uważają się za spadkobierców tej tradycji, śpiew na głosy jest traktowany jako wyróżnik tożsamości etnicznej, podstawowe narzędzie komunikacji i integracji społecznej. Przetrwanie tej unikalnej na skalę zarówno Karpat jak i Bałkanów wielogłosowej praktyki śpiewu może być odpowiedzią na poczucie wyizolowania i migracyjnego charakteru życia Wołochów. Innymi przyczynami mogą być stosunkowy izolacjonizm kulturowy i geograficzny obszarów górskich, a także rozproszony i górski charakter wołoskiego osadnictwa. Na odczuwaną audytywnie odrębność wielogłosu karpackiego od bałkańskiego mogły mieć wpływ zarówno procesy kruszenia archaicznych form wielogłosu (dron), przetrwałych bardziej na gruncie instrumentalnym, także manier wykonawczych i związanego z nimi archaicznego repertuaru, jak i późniejsze nawarstwienia związane z wpływami wschodniosłowiańskiej heterofonii wariacyjnej, a następnie średniowiecznej techniki wielogłosowej (discantus) rozpowszechnianej w świątyniach katolickich i prawosławnych w okresie migracji wołoskich i w ostateczności wpływów harmoniki dur-moll, która przyczyniła się do zaniku polifonicznych struktur myślenia i spłaszczenia wołoskiej idiomatyki wokalnej.

Refine search results

1 Balcanica Posnaniensia Acta et studia

1 Łódzkie Studia Etnograficzne

1 Cząstka-Kłapyta J. M.

1 Dahlig P.

1 2021

1 2018

Search results

Tradycyjny śpiew wielogłosowy w Polsce w perspektywie etnomuzykologii

Związki tradycyjnej muzyki wokalnej Wołochów między Karpatami a Bałkanami w kontekście historycznych migracji wołoskich