Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  hetman
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Hetmana wielkiego koronnego problemy codzienne, czyli o klawicymbale, wołach i robaczkach, które jedwab robią

100%
Biedrzycka A.
Miscellanea Historico-Archivistica
|
2008-2009
|
vol. 15-16
|
issue 15-16
113-126
EN
This edition includes six previously unpublished letters to Stanisław Koniecpolski, Grand Crown Hetman, one of the most influential person in Poland during the reign of Władysław IV Waza. Presented letters are private, and that is why they stand out of the Hetman’s correspondence. Koniecpolski’s letters were mostly related to his official activities and the writings concerning his private affairs, family or business were to be found only exceptional among them. Modest size of this type of correspondence was probably result of damages caused by dispersal of lower officials and tenants, omissions in the official cartularies, or unavailability of documents for authors of silva rerum (kind of home chronicle). Preserved remains of the correspondence demonstrate the interest of Koniecpolski even in the finest details related to the economic management of his vast estates, his artistic bent and a network of social contacts; they also help to show Koniecpolski as a man with interests that went beyond military matters.
PL
Edycja obejmuje 6 niepublikowanych dotąd listów do hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego, jednego z najbardziej wpływowych ludzi Rzeczypospolitej w czasach panowania Władysława IV. Listy te, dotyczące spraw prywatnych Koniecpolskiego, wyróżniają się wśród korespondencji hetmana, w ogromnej większości związanej z jego działalnością urzędową; do wyjątków należą pisma tyczące się spraw prywatnych, rodzinnych lub gospodarczych. Skromne rozmiary tego typu korespondencji wynikają zapewne przede wszystkim ze zniszczeń, spowodowanych m.in. rozproszeniem przez niższych urzędników i dzierżawców, pomijaniem w oficjalnych kopiariuszach czy niedostępnością dla autorów szlacheckich sylw. Zachowane pozostałości świadczą jednak o zainteresowaniu Koniecpolskiego nawet najdrobniejszymi szczegółami gospodarczymi związanymi z zarządem jego rozległych dóbr, o jego zamiłowaniach artystycznych i sieci kontaktów towarzyskich; pomagają również ukazać hetmana jako człowieka o zainteresowaniach wykraczających poza sprawy wojskowe.
2
Publication available in full text mode
Content available

The 400th anniversary of the death of Stanisław Żółkiewski, Hetman and Great Crown Chancellor, Senator of the Polish-Lithuanian Commonwealth

89%
Kaczorowski W.
Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
|
2020
|
vol. 18
|
issue 4
153-164
PL
W okresie demokracji szlacheckiej sztuka wojenna Rzeczypospolitej Obojga Narodów osiągnęła najwyższy poziom, stanowiąc prawdziwy fenomen w ówczesnej Europie. Swój rozwój zawdzięczała między innymi wybitnym hetmanom koronnym i litewskim, zwycięzcom wielu bitew, wodzom otoczonym sławą i podziwem, autentycznym patriotom. W poczcie staropolskich hetmanów wielkich i polnych koronnych i litewskich poczesne miejsce zajmuje Stanisław Żółkiewski (1547–1620).Dnia 13 czerwca 2019 r. parlamentarzyści w drodze okolicznościowej uchwały ustanowili rok 2020 Rokiem Hetmana Stanisława Żółkiewskiego. W uchwale czytamy między innymi: „Stanisław Żółkiewski zawsze przedkładał dobro Polski ponad własne korzyści, stał wiernie po stronie kolejnych królów, także w wewnętrznych sporach, mimo krytycznego zdania o polityce Zygmunta III. Opowiadał się za tolerancją religijną i łagodzeniem konfliktów. […] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, uznając wielkie zasługi Stanisława Żółkiewskiego, twórcy wiktorii kłuszyńskiej i zdobywcy Moskwy, wytrwałego obrońcy Ojczyzny, za którą oddał swoje życie, ustanawia rok 2020 w 400-lecie Jego śmierci Rokiem Hetmana Stanisława Żółkiewskiego”.
EN
In the period of Nobles’ Democracy, the art of war of the Polish-Lithuanian Commonwealth attained the highest level, making a real phenomenon in the then Europe. It owed its development, among others, to outstanding Hetmans of the Crown and Lithuania, victors in many battles, leaders surrounded by fame and admiration, genuine patriots. In the hall of fame of Grand Hetmans, Field Hetmans and Lithuanian Hetmans, a most prominent place is taken by Stanisław Żółkiewski (1747-1620).On 13 June 2019, Members of Parliament passed an occasional resolution dedicating the year 2020 to Stanisław Żółkiewski. The resolution reads, among others, “Stanisław Żółkiewski always put the good of Poland above his own benefits, stood faithfully on the side of successive kings, also in internal conflicts, despite the critical opinion of Sigismund III’s politics. He advocated religious tolerance and easing conflicts. […] The Seym of the Republic of Poland, upon acknowledging the great contributions of Stanisław Żółkiewski,creator of the victory of Klushino and a conqueror of Moscow, tenacious defender of the Mother Country for which he sacrificed his life, establishes the year 2020, which marks the occasion of the 400th anniversary of his death, the Year of Hetman Stanisław Żółkiewski.”
3
Publication available in full text mode
Content available

„To jest firmamentum potestatis regia”. Wojsko kwarciane w latach 1587–1588

71%
Pieńkowski M. A.
Przegląd Historyczno-Wojskowy
|
2021
|
vol. XXII (LXXIII)
|
issue 3 (277)
9-42
EN
The article discusses the strength and functions of the quarter army (wojsko kwarciane) during the turbulent third interregnum and the first year of the reign of Sigismund III. Besides being highlighted in a study by Jan Wimmer, this problem has so far not been discussed in great detail in the literature regarding the subject. Thanks to gaining access to previously unused fiscal-military materials, it was possible to determine not only the size of this army in particular quarters of the period of interest, but also the names of individual captains, the vast majority of whom took part in the wars with Moscow under Stefan Batory. Later, some of them made careers in senatorial and dignitary circles, which were associated with military service and holding the title of captain. It is also worth noting that the participation of the army in the war with Archduke Maximilian and at the Battle of Byczyna was verified. Another important aspect discussed in the article is the political context behind the use of the army in the doubling of the election sejm and the attempts to weaken the position of the Grand Hetman of the Crown, Jan Zamoyski, and subjecting his prerogatives to a nationwide discussion on the scope of power held by central officials. This issue is of particular importance from the perspective of the Ruthenian nobility, who were still threatened by Tatar invasions.
RU
В статье обсуждается численность и функционирование Кварцяного войска в бурное третье междуцарствие и в первый год правления Сигизмунда III. Эта проблема до сих пор не слишком подробно обсуждалась в специализированной литературе; она была лишь обозначена в исследовании Яна Виммера. Благодаря доступу к ранее неиспользованной базе военно-расчетных материалов, удалось определить не только численность этой армии в конкретных кварталах интересующего периода, но и имена ротмистров, подавляющее большинство которых принимало участие в войнах с Москвой под руководством Стефана Батория. Позже некоторые из них сделали карьеру в группе сенаторов и сановников, что было связано с военной службой и присвоением звания ротмистра. Также стоит отметить, что верификации подверглось участие квартальных в войне с эрцгерцогом Максимилианом и в битве под Бычиной. Не менее важным аспектом, обсуждаемым в статье, является политический контекст использования Кварцяного войска в ситуации раздвоения выборного сейма и попыток ослабить позиции великого гетмана коронного Яна Замойского, а также подчинение его прерогатив общенациональной дискуссии о полномочиях центральных чиновников. Этот вопрос имеет особое значение с точки зрения русинской знати, постоянно находящейся под угрозой татарского нашествия.
PL
Artykuł omawia liczebność i funkcjonowanie wojsk kwarcianych w burzliwym trzecim bezkrólewiu oraz w pierwszym roku panowania Zygmunta III. Problem ten nie był dotychczas szerzej omawiany w literaturze przedmiotu, a jedynie zasygnalizowany w opracowaniu Jana Wimmera. Dzięki dotarciu do niewykorzystanych dotychczas materiałów skarbowo-wojskowych udało się ustalić nie tylko liczebność tego wojska w poszczególnych kwartałach interesującego okresu, ale także nazwiska rotmistrzów, spośród których zdecydowana większość brała udział w wojnach z Moskwą za Stefana Batorego. W późniejszym czasie część z nich zrobiła kariery w gronie senatorsko-dygnitarskim, co wiązało się ze służbą wojskową i piastowaniem tytułu rotmistrza. Warto także podkreślić, że weryfikacji został poddany udział kwarcianych w wojnie z arcyksięciem Maksymilianem i w bitwie pod Byczyną. Nie mniej istotnym aspektem, poruszonym w artykule, jest kontekst polityczny użycia kwarcianych w sytuacji rozdwojenia sejmu elekcyjnego i prób osłabienia pozycji hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego oraz poddanie jego prerogatyw ogólnokrajowej dyskusji nad zakresem władzy urzędników centralnych. Kwestia ta nabiera szczególnego znaczenia z perspektywy szlachty ruskiej, ciągle zagrożonej najazdami tatarskimi.
4
Publication available in full text mode
Content available

„All Captains of His Majesty”. The Quarter Army between 1589–1591

71%
Pieńkowski M.
Przegląd Historyczno-Wojskowy
|
2023
|
vol. XXIV(LXXV)
|
issue 2(284)
11-52
EN
The article discusses the strength and functioning of the quarter army between 1589–1591. This problem has not been discussed in detail in the subject literature so far, besides being highlighted in a study by Jan Wimmer. Thanks to having access to military and treasury materials, it was possible to determine not only the strength of the quarter army during the period in question but also the names of individual cavalry captains. During the chronological period covered by the article there was a large Tatar invasion inspired by the Ottoman Empire, which was connected to the disagreement between them and the Habsburgs with the peace treaty that ended the rivalry for the Polish throne between 1587–1588. The invasion coincided with the absence of Sigismund III from the country, which intensified the threat and resulted in the rapid enlargement of the entire Crown army. The issue was discussed at the Sejm of 1590, which in turn imposed huge tax increases due to the imminent prospect of war with the Ottoman Empire. There was political polarization among nobility was against the war, which resulted in the cancellation of several parliamentary resolutions. Consequently, the rapidly growing army did not receive its due pay, establishing the military confederation under Gliniany. As a result, there was a significant reduction of the quarter army and a reduction in the power of the Great Crown Hetman Jan Zamoyski, who had attempted to rival the king regarding influence over the state.
DE
Dieser Aufsatz befasst sich mit dem Umfang und der Funktionsweise der Quarttruppen in den Jahren 1589–1591. Diese Problematik war kein ausführlicher Gegenstand der bisherigen Literatur und wurde lediglich in der Studie von Jan Wimmer oberflächlich behandelt. Durch den Zugang zu militärischen Finanzakten konnten nicht nur die zahlenmäßigen Ausmaße dieser Armee in den einzelnen Quartieren des relevanten Zeitraums ermittelt werden, sondern auch die Namen der Rittmeister. In dem behandelten Zeitraum kam es zu einem großen, vom Osmanischen Reich inspirierten Tatareneinfall im Zusammenhang mit dem Friedensschluss zwischen der Polen-Litauen und den Habsburgern, der die Rivalität um den polnischen Thron von 1587–1588 beendete. Der Tatarenangriff fiel mit der Landesabwesenheit Sigismunds III. zusammen, was die Bedrohung verschärfte und zu einer raschen Vergrößerung der Quarttruppen und der gesamten Kronarmee führte. Das Thema fand seine Fortsetzung auf dem Sejm von 1590, der umfassende Steuern mit der Aussicht auf einen Angriffskrieg gegen die Hohe Pforte erhob. Da der Adel sich gegen diese Beschlüsse positionierte, kam es zu einer politischen Polarisierung, und damit zur Annullierung eines Teils der Sejmbeschlüsse. Infolgedessen erhielt die sich rasch vergrößernde Armee nicht den ihr zustehenden Sold und bildete bei Gliniany den ersten militärischen Zusammenschluss der Geschichte. Infolgedessen kam es zu einer erheblichen Umerziehung der Quarttruppen und zu einer Verringerung der hetmanischen Macht Jan Zamoyskis vor dem Hintergrund seiner Rivalität mit dem König um Einflüsse im Staat.
PL
Artykuł prezentuje liczebność i funkcjonowanie wojska kwarcianego w latach 1589–1591. Problem ten nie był dotychczas szerzej omawiany w literaturze przedmiotu, a jedynie zasygnalizowany w opracowaniu Jana Wimmera. Dzięki dotarciu do materiałów skarbowo-wojskowych udało się ustalić nie tylko liczebność tego wojska w poszczególnych kwartałach interesującego okresu, ale także nazwiska rotmistrzów. W okresie tym doszło do dużego najazdu tatarskiego inspirowanego przez Imperium Osmańskie, w związku z zawarciem między Rzeczpospolitą i Habsburgami traktatu pokojowego, kończącego rywalizację o tron polski z lat 1587–1588. Atak ordy zbiegł się w czasie z nieobecnością Zygmunta III w kraju, co spotęgowało zagrożenie, skutkując szybkim powiększeniem wojska kwarcianego i całej armii koronnej. Kwestia ta znalazła swoją kontynuację na sejmie 1590 r., który uchwalił ogromne podatki z perspektywą wojny zaczepnej przeciwko Wysokiej Porcie. W związku z tym, że opinia szlachecka była temu przeciwna, doszło do polaryzacji politycznej i anulowania części uchwał sejmowych. W rezultacie szybko powiększająca się armia nie otrzymała należnego żołdu, zawiązując pod Glinianami pierwszą w dziejach konfederację wojskową. Doszło wówczas do znaczącej redukcji wojska kwarcianego oraz zmniejszenia władzy hetmańskiej Jana Zamoyskiego na tle jego rywalizacji z królem o wpływy w państwie.
5
Publication available in full text mode
Content available

Tumult wileński 1755 roku i jego reperkusje

71%
Szwaciński T.
Rocznik Lituanistyczny
|
2016
|
vol. 2
PL
Pod koniec sierpnia 1755 r. w czasie sesji trybunału w Wilnie doszło do krwawych zajść. Był to element zaostrzającej się wówczas walki stronnictw na Litwie. Obie strony konfliktu – obozy wokół Radziwiłłów i Czartoryskich – oskarżały się wzajemnie o bezprawie i wysłały odpowiednie „diariusze” na dwór królewski do Drezna, a Michał Czartoryski poprosił Rosję o pomoc przed reasumpcją trybunału litewskiego w 1756 r. At the end of August 1755 at the tribunal in Wilno (Vilna, Vilnius) there was a bloody incident. It was a symptom of intensifying rivalry between the factions in Lithuania. Both sides – the camps around the Radziwiłł and the Czartoryski families – accused each other of lawlessness and sent the relevant ‘diaries’ to the royal court in Dresden, and Michał Czartoryski asked Russia for help before the resumption of the Lithuanian tribunal in 1756.
6
Publication available in full text mode
Content available

Культурний простір Гетьманщини доби Данила Апостола

63%
Pryszliak W.
Studia Ucrainica Varsoviensia
|
2015
|
vol. 3
331-346
PL
This article explores the social and cultural life of the historical circumstances of the Cossack Hetmanate under the rule of Hetman Danylo Apostol in the 1727–1734. Based on lesser-known archival and published sources the main forms of cultural and spiritual life of Ukraine in the very time period is highlighted: education, literature, church building. Particular attention is paid to cultural policy, main areas of cultural and spiritual development and features of the Hetmanate cultural space in the context of adaptation or confrontation of the autonomous Cossack Ukraine vis-à-vis policy of centralization and incorporation of the newly emerging Russian Empire. Iinternal connections and patterns of Ukrainian cultural process in the late Baroque, its role and place in the formation of Ukrainian national identity are traced.
7
Publication available in full text mode
Content available

Biała Cerkiew. Uwarunkowania, przebieg i skutki jesiennego najazdu 1626 roku

54%
Depta M.
Przegląd Historyczno-Wojskowy
|
2017
|
vol. XVIII (LXIX)
|
issue 4 (262)
9-43
EN
The topic of this article is connected with the Tatar autumn incursion of 1626 and with the battle of Bila Tserkva. It is aimed at showing what part the nuredin Feth Girej raid played in the general situation of the country and how significant the spectacular victory of Stefan Chmielecki might have been regarding international determinants. The author tries to reconstruct the realities of the campaign, taking into consideration the numerical strength of both fighting sides basing on the available source material, as well as the concept of tactical and strategic actions planned and taken by the sides. The battle of Bila Tserkva is inextricably linked with the person of regimentarz (i.e. substitute of a hetman) Stefan Chmielecki. One of the objectives of the article is to bring up the issue of his competence, personality, and above all motivation that directed him, as it determined the main commander to make concrete, bold decisions resulting in a full triumph of the Polish side.
RU
Тема данной статьи связана с осенней агрессией татар в 1626 г. и битвой под Белой Церковью. Целью публикации является выявление роли этой агрессии нуреддина Фетих Гирея в контексте общей милитаристской ситуации, а также ответ на вопрос – какое значение с точки зрения международной ситуации могла иметь спектакулярная победа Стефана Хмелецкого. Автор пытается пролить свет на события кампании с учетом численности обеих воюющих сторон (согласно данным имеющихся источников), а также на планируемые и воплощенные ими концепции тактических и стратегических действий. Битва под Белой Церковью неразрывно связана с региментарем Стефаном Хмелецким. Одним из нескольких ключевых моментов этой статьи было поднятие вопроса о его компетенции, личности, и прежде всего – мотивации, которая им управляла. Все это влияло на принятие главнокомандующим конкретных, смелых решений, приводящих в итоге к полному триумфу польской стороны.
PL
Tematyka niniejszego artykułu związana jest z jesienną wyprawą tatarską z 1626 r. oraz bitwą pod Białą Cerkwią. Publikacja ma na celu ukazanie, jaką rolę w kontekście ogólnej sytuacji militarnej kraju odgrywał najazd nuradyna Feth Gireja oraz jakie znaczenie pod względem uwarunkowań międzynarodowych mieć mogło spektakularne zwycięstwo Stefana Chmieleckiego. Autor podjął próbę odtworzenia realiów kampanii z uwzględnieniem opartej na dostępnym materiale źródłowym liczebności obu walczących stron, a także planowanej i zastosowanej przez nie koncepcji działań taktycznych i strategicznych. Bitwa pod Białą Cerkwią nierozerwalnie związana jest z osobą regimentarza Stefana Chmieleckiego. Jednym z postulatów artykułu było zatem podniesienie kwestii jego kompetencji, osobowości, a przede wszystkim motywacji, jakie nim kierowały. Te bowiem determinowały głównodowodzącego do podejmowania konkretnych, śmiałych decyzji, skutkujących pełnym triumfem strony polskiej.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.