Search results

1

Pieśni wielkanocne z kancjonału radomskich bernardynów. Nieznane warianty tekstowe z rękopisu Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu

100%

Trościński G.

Slavia Occidentalis

|

2013

|

issue 70/1

135-146

PL

The article is dedicated to anonymous 16th century religious Easter songs recorded in manuscript L 1684, which is part of the collection of the Diocese Library in Sandomierz. The manuscript, discovered by the article’s author, belonged to the Bernardine convent in Radom; parts of it were created in the second half of the 16th century, in the second half of the 17th century or in the early 18th century. The song Wszechmogący Ojca Najwyższego Syn Jezu Chryst is a mystery play song with references to religious Easter songs popular among the Bernardines, as well as songs included by Mikołaj from Wilkowieck in his mystery play, which revolves around motifs from the Scriptures and Biblical apocrypha. The song Chrystus Pan Zmartwychwstał includes diverse material where a text by Jakub Lubelczyk serves as a frame for the middle verses. The framework includes appellative prayers of the living for the dead (suffragia) from the 15th and 16th centuries, previously presented in the last part of ogurodzica. The discovered texts offer previously unknown variants of mysterysongs and procession litanies.

2

Kancjonał pełen nut — repertuar pieśni kancjonałów benedyktynek staniąteckich

72%

Konik M.

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

|

2016

|

vol. 22

|

issue 48

525-539

PL

Repertuar kancjonałów benedyktynek z Opactwa św. Wojciecha w Staniątkach od lat skupia zainteresowanie badaczy — w szczególności muzykologów, ale także językoznawców, historyków liturgii. Klasztor ten, położony w okolicach Krakowa, jest najstarszym żeńskim klasztorem benedyktyńskim na ziemiach polskich. Zgodnie z tradycją został ufundowany w 1216 r. W artykule niniejszym zajmuję się charakterystyką repertuaru kancjonału „E” z 1705 r., z wykorzystaniem metod skomputeryzowanej analizy muzycznej. Starałem się zbadać, czy można podjąć próbę zbliżonego datowania repertuaru na podstawie skomputeryzowanej analizy wybranych elementów kompozycji. Moim roboczym założeniem było przyjęcie, że kancjonał „E” ze Staniątek zawiera zasadniczo repertuar starszy, niż kancjonał „L 1642” z Sandomierza. Pierwszy z aspektów, jaki wziąłem pod uwagę, był sposób prowadzenia głosów. Okazało się, że brak bardzo wyraźnych różnic pomiędzy obydwoma źródłami rozpatrywanymi globalnie, choć zastanawiająca była większa ilość repetycji dźwięków w „L 1642”. Także analiza zawartości interwałów melodycznych głosu basowego raczej zbliżała kancjonał „E” do wcześniejszego repertuaru (m.in. Psalmów Mikołaja Gomółki). Tymczasem analiza interwałów harmonicznych zdawała się wskazywać raczej na rozbieżności pomiędzy kancjonałem „E” a twórczością Gomółki, sytuując kancjonał „L 1642” pośrodku. Próba przyjrzenia się zakresom głosów wokalnych okazała się mało konkluzywna. Od razu przypomnę, że wynika to z samej specyfiki repertuaru kopiowanego (a czasem tworzonego) dla klasztorów żeńskich. Kolejnym krokiem było zbadanie obecności kwint równoległych w opracowaniach. Okazało się, że w kancjonale „E” odsetek utworów całkowicie wolnych od równoległości jest nieco mniejszy, przy jednoczesnej ilościowej przewadze kwint równoległych w „L 1642”. W tym ostatnim kancjonale jest po prostu grupa utworów, w których jest nagromadzenie takich współbrzmień. Interesujące wnioski przyniosła analiza wartości rytmicznych. Okazało się, że kancjonał „L 1642” reprezentuje wyraźnie bardziej zachowawczy typ pod tym względem. Ostatnim wziętym pod uwagę aspektem, była struktura badanych utworów. Pod tym względem repertuar pieśni ze Staniątek [„E”] wydaje się bardziej różnorodny i — generalnie — ciekawszy.

EN

The repertoire of the hymnbooks of Benedictine nuns from St Adalbert’s Monastery in Staniątki has been an object of research for years, particularly on the part of musicologists, but also on the part of linguists or historians of liturgy. The monastery, located near Cracow, is the seat of the oldest Benedictine nunnery on the Polish lands. The tradition has it that it was founded in 1216. The collection of hymnbooks of Staniątki covers fifteen manuscripts, traditionally marked by letters from A to P. In the present article, I characterized the repertoire of the hymnbook “E” from 1705, with the use of a method of computerized musical analysis. In the present article, I tried to examine whether it is possible to attempt any approximated dating of the repertoire on the basis of a computerized analysis of the compositions’ selected elements. My working assumption was that the hymnbook “E” of Staniątki contains essentially older repertoire than the hymnbook “L 1642” of Sandomierz. Has this assumption been positively verified? The first of the aspects that I took into account is the manner in which the parts are led. It turned out that there is no distinct difference between both sources considered globally although the bigger amount of sound imitations in “L 1642” is symptomatic. Also an analysis of the contents of the melodic intervals of the bass part positioned the hymnbook “E” closer to the earlier repertoire (e. g. Mikołaj Gomółka’s Psalms). Meanwhile, an analysis of the harmonic intervals seemed rather to indicate discrepancies between the hymnbook “E” and the work of Gomółka, positioning the hymnbook “L 1642” in the middle. The attempt to analyse the ranges of the vocal parts was hardly conclusive. Let me remind that this is due to the specific nature of the copied (and sometimes created) repertoire for nunneries. The next step was to analyse the presence of parallel fifths in the specific editions. It turned out that in the hymnbook “E” the percentage of pieces totally free of parallels is slightly smaller, and is accompanied by a quantitative predominance of parallel fifths in “L 1642”. In the latter, it is simply a group of pieces in which there is an accumulation of such consonances. Interesting conclusions were drawn on the basis of the analysis of rhythmic values. It turned out that the hymnbook “L 1642” is far more conservative in this respect. The final considered aspect was the structure of the examined pieces. In this respect, the repertoire of the hymns of Staniątki [“E”] seems more diversified and — generally — more interesting.

3

Pasja chorałowa ze zbioru kazań kanoników regularnych kongregacji laterańskiej w Kraśniku

72%

Chachulska I.

Muzyka

|

2019

|

vol. 64

|

issue 2

103-123

EN

The present paper presents a previously unknown composition from a manuscript kept at the Library of the Metropolitan Seminary in Lublin (shelf mark Rkps 14; siglum PL-Ls 14; old shelf marks 235, B 13, B 17), which appears to be the oldest music work of this kind found in a Polish source (dated to 1411), most likely from the Lesser Poland region, like all the other sources of Polish plainchant Passions known to date. The codex is not a book of sheet music, but a collection of sermons. The St Matthew Passion (fol. 165r–172v) is the only music composition found in this source. According to a 17th-century note found on the first folio of this manuscript (PL-Ls 14, fol. 1r), the book belonged to the Canons Regular of the Lateran in Kraśnik. The Passion melody found in PL-Ls 14 is based on the F tone – applied exclusively in Passions found in Polish sources. The composition abounds in typical formulas, but also in their melodic variants derived from modifications commonly introduced to adapt the model melodies. A large proportion of the modifications clearly result from the varying length of the text with which the typical formula is associated, or from the pattern of accents. However, the use of a given modification in a typical formula is not always determined by the changing number of syllables or by the arrangement of accents. In some cases, melodic modifications are introduced without such a justification, rather as a means of diversifying the musical setting. Comparative studies of the Passion melodies from the Kraśnik codex and from the other sources of Polish provenance prove that the Kraśnik Passion matches very well the previously known plainchant Passion repertoire from this area. Despite the evident similarity of melodic structures in works found in the Polish sources, which are based on the same modal framework (f¹–c²–f²), each of the settings has its own individual qualities as well, resulting from the way this framework was adopted in the given work.

PL

Studia nad pasją chorałową w Polsce jako pierwszy podjął Włodzimierz Poźniak (1947 r.), a następnie kontynuował ks. Antoni Reginek. W ostatnich latach lista tego rodzaju kompozycji została poszerzona dzięki dalszym kwerendom i badaniom polskich średniowiecznych źródeł muzyczno-liturgicznych. Przedmiotem badań niniejszego artykułu stała się nieznana dotychczas kompozycja z rękopisu przechowywanego w Bibliotece Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Lublinie pod sygnaturą „Rkps 14” (PL-Ls 14; dawne sygnatury: 235; B 13; B 17), która wydaje się w tym momencie najstarszą kompozycją pochodzącą z polskiego źródła (1411 r.) – najprawdopodobniej z małopolski, tak jak i wszystkie znane dotąd polskie źródła pasji chorałowej. Kodeks ów nie jest księgą muzyczną, lecz zbiorem kazań i jako jedyną kompozycję muzyczną zawiera pasję według św. Mateusza (fol. 165r-172v). Zgodnie z XVII-wiecznym wpisem zamieszczonym na pierwszej karcie tegoż rękopisu (PL-Ls 14, fol. 1r) księga miała być własnością Kanoników Regularnych Kongregacji Laterańskiej w Kraśniku. Melodia pasji zawartej w PL-Ls 14 oparta jest na tonie pasyjnym F – wyłącznie stosowanym w pasjach zawartych w źródłach polskich. Kompozycja bogata jest nie tylko w liczne formuły typowe, ale i ich rozmaite warianty melodyczne powstałe w wyniku zastosowania modyfikacji powszechnie używanych przy adaptacjach melodii wzorcowych. Istotna część modyfikacji w oczywisty sposób wynika z odmiennej długości tekstu, z którym dana formuła typowa jest związana lub też układu akcentów. Nie zawsze jednak użycie którejś z modyfikacji w formułach typowych podyktowane jest odmienną liczbą sylab czy też układem akcentów, zdarzają się także przypadki, w których można obserwować wprowadzenie pewnej modyfikacji melodycznej bez tego rodzaju uzasadnienia, lecz raczej jako środka muzycznego urozmaicenia. Badania porównawcze melodii pasji z kodeksu kraśnickiego i pozostałych melodii pochodzących z ksiąg o rodzimej proweniencji pokazują, iż kompozycja ta harmonijnie wpisuje się w znany już polski repertuar pasji chorałowej. Pomimo jednak wyraźnego podobieństwa struktury melicznej kompozycji zawartych w źródłach polskich skomponowanych w oparciu o ten sam szkielet modalny (f¹-c²-f²), wszystkie opracowania muzyczne tego gatunku odznaczają się swoistymi cechami wynikającymi z wyboru różnorodnych środków adaptacyjnych.

4

Rekonstrukcja XIX-wiecznej mapy muzycznych tradycji polskojęzycznych ewangelików

58%

Nawrocka-Wysocka A.

Muzyka

|

2019

|

vol. 64

|

issue 2

70-88

EN

The category of the frontier is very helpful and popular in the study of the Polish Protestant music traditions. Owing to their geographic location and political dependencies, these communities – though striving to cultivate their local traditions – were under the strong influence of official culture. The map of Polish 19th-century Protestant music traditions shows many such communities, though several of them later disintegrated and disappeared. On the basis of most recent research undertaken by historians, ethnographers and specialists in religious studies, as well as information collected during source surveys, the author attempts to draw a map of Polish 19th-century Protestant traditions. Apart from well-known communities, such as those found in the Těšín (Pol. Cieszyn) region in Silesia and in Masuria (part of Prussia at that time), the map also includes Western Pomerania (the so-called Slowinzen in German, Słowińcy in Polish), the ‘forgotten folk’ of southernGreater Poland, the Protestants of the Lower and Upper Silesia, as well as of the (Congress) Kingdom of Poland. The article discusses such issues as the interpenetration of national cultures (especially German and Czech with the local one), mutual influences among the widely scattered Protestant communities, and the perception of those communities by the clergy and by the Church authorities. Music traditions are understood here as the customs that accompany religious song performances and the repertoire promoted in the local hymnbooks. I discuss these topics (as well as local performance styles) in very general terms, since a detailed analysis of the hymnbook contents and comparison of the preserved (notated) melodies calls for a separate study. The sources have been preserved to a different extent in different places, which makes a precise reconstruction of the map of traditions largely impossible. What this paper therefore attempts to do is to provide a synthetic picture of the various Lutheran communities, their universal as well as specifically local qualities.

PL

W badaniach tradycji muzycznych polskich ewangelików kategoria pogranicza jest bardzo pomocna i nośna. Ze względu na rozmieszczenie geograficzne i uzależnienie polityczne społeczności te, mimo iż starały się utrzymywać lokalną tradycję pozostawały pod dużym wpływem kultury oficjalnej. Na XIX-wiecznej mapie tradycji polskich ewangelików takich społeczności występowało całkiem sporo – kilka z nich uległo dezintegracji i zanikowi. Wykorzystując wyniki najnowszych badań historyków, etnografów i religioznawców, a także informacje zgromadzone podczas kwerend źródłowych autorka podejmuje w artykule próbę nakreślenia XIX-wiecznej mapy tradycji polskich ewangelików. Na mapie oprócz społeczności lepiej znanych, jak ewangelicy ze Śląska Cieszyńskiego czy społeczność ewangelicka z Mazur Pruskich zostali umieszczeni również ewangelicy Pomorza Zachodniego (tak zwani Słowińcy), „zapomniany” lud z południowej Wielkopolski, ewangelicy z Dolnego i Górnego Śląska oraz z Królestwa Polskiego. Opracowanie naświetla takie problemy jak: przenikanie kultur narodowych (niemieckiej i czeskiej zwłaszcza), wzajemne wpływy pomiędzy rozproszonymi społecznościami ewangelickimi, oraz postrzeganie tych społeczności przez duchownych i władze Kościoła. Muzyczne tradycje rozumiane są jako zwyczaje towarzyszące śpiewom religijnym oraz repertuar propagowany przez lokalne śpiewniki. W artykule zagadnienia te, jak również lokalny styl wykonawczy omówione są bardzo ogólnie, gdyż szczegółowa analiza zawartości poszczególnych śpiewników i porównanie zachowanych zapisów melodycznych wymaga osobnego opracowania. Ze względu na niesymetryczność zachowanych źródeł, dokładna rekonstrukcja mapy tradycji nie jest możliwa. W artykule przedstawiono jednak po raz syntetyczny obraz poszczególnych społeczności luterańskich obejmujący elementy uniwersalne i istotne cechy wyróżniające.

Refine search results

2 Muzyka

1 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

1 Slavia Occidentalis

1 Chachulska I.

1 Konik M.

1 Nawrocka-Wysocka A.

1 Trościński G.

2 2019

1 2016

1 2013

Pieśni wielkanocne z kancjonału radomskich bernardynów. Nieznane warianty tekstowe z rękopisu Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu

Kancjonał pełen nut — repertuar pieśni kancjonałów benedyktynek staniąteckich

Pasja chorałowa ze zbioru kazań kanoników regularnych kongregacji laterańskiej w Kraśniku

Rekonstrukcja XIX-wiecznej mapy muzycznych tradycji polskojęzycznych ewangelików