Search results

1

Wizerunki równoległe Stanisława Augusta podczas inauguracji Teatru Królewskiego w Starej Oranżerii 6 września 1788 roku

100%

Szumańska J.

Pamiętnik Teatralny

|

2018

|

vol. 67

|

issue 4

87-112

EN

The article discusses the inauguration of the Royal Theatre in the Old Orangery that took place on 6 September 1788 and was an impressive spectacle with a well thought out composition. The author analyses closely the opening of the king’s private theatre stage, which greatly added to the cultural life at the Royal Łazienki. The analysis includes parallel representations of Stanisław August that were part of the theatre hall’s decoration as well as the portrayals discernable in the comedies performed on that occasion: La Partie de chasse d’Henri Quatre by Charles Collé and George Dandin by Molière, and the performance of Rybaki (‘Fishermen’), a ballet choreographed by Daniel Kurtz. The author argues that the painted plafond featuring the king as Apollo surrounded by four playwrights (Sophocles, Shakespeare, Racine, and Molière), the curtain decoration with “The Nine Muses on the Parnassus” and the comedies and ballet performed at the opening told a coherent story about Stanisław August. The analysis shows that the aesthetic message conveyed at the inauguration was identical with the political one, and the interplay of the king’s representations helped the monarch build his identity.

PL

Artykuł omawia inaugurację Teatru Królewskiego w Starej Oranżerii w dniu 6 września 1788, która była imponującym widowiskiem i miała przemyślaną konstrukcję. Autorka analizuje przebieg otwarcia prywatnej sceny stanisławowskiej, która zintensyfikowała życie kulturalne w Łazienkach Królewskich. Analizie zostają poddane wizerunki równoległe Stanisława Augusta w dekoracji Teatru Królewskiego, jak również portrety ewokowane  w wystawionych wówczas komediach: La Partie de chasse de Henri Quatre Charlesa Collé  i George Dandin Moliera oraz balecie Rybaki w choreografii D. Kurtza. Autorka wskazuje, w jaki sposób malowidła na teatralnym plafonie, ukazujące króla jako Apollina w otoczeniu czterech dramatopisarzy (Sofokles, Szekspir, Racine, Molier), projekt kurtyny przedstawiający „Dziewięć muz na Parnasie” oraz wystawione dramaty  i balet tworzyły spójną opowieść o Stanisławie Auguście. Analiza ta pokazuje, że przekaz estetyczny inauguracji był tożsamy z przekazem politycznym, a intercielesność monarchy  w tym widowisku pomagała królowi w budowaniu własnej tożsamości.

2

Presumpcja równania się Henrykowi IV: Stanisław August a legenda pierwszego Burbona na tronie francuskim

100%

Skowroński P.

Pamiętnik Teatralny

|

2018

|

vol. 67

|

issue 4

113-129

EN

The article discusses the use of Henry IV’s legend in the shaping of the image of King Stanisław August. In the first part of the article, the author explores the way the memory of “Good King Henry” functioned and manifested itself in the French plays of the 18th century. The Enlightenment legend in France portrayed him as an effective and tolerant ruler who bought peace to the country afflicted with religious wars and founded his rule on trust and working towards the wealth of the nation. The motif of Henry IV constantly attracted the interest of French writers, especially since the publication La Henriade, an epic poem by Voltaire, in the 1720s. The second part of the article explores the attempts to style Stanisław August as the “Polish King Henry IV,” the name first accorded to him by Marie Thérèse Geoffrin upon his election. The author has taken into account any elements or features of Stanisław August’s public image that could carry references to Henry IV, such as the robes that Stanisław August for public celebrations in Warsaw on the day of his coronation (represented in the official portrait of the king in the coronation robes painted by Marcello Bacciarelli), or the portrait by Élisabeth Vigée-Lebrun painted after his abdication and the third partitioning of Poland. Additionally, the article enumerates the works of art and books from the royal collection that portray the first French king of the House of Bourbon. Parallels drawn between Stanisław August and Henry IV that appear in the poetry, anecdotes, and parliamentary speeches of the period indicate that the comparison took root in the social consciousness in Poland, but due to the political circumstances and the collapsing Polish-Lithuanian Commonwealth, it could not be fully exploited, because it provoked derision.

PL

Artykuł omawia wykorzystanie legendy Henryka IV w kształtowaniu wizerunku Stanisława Augusta. W pierwszej części artykułu autor, poprzez prześledzenie XVIII-wiecznych utworów scenicznych we Francji, pokazuje funkcjonowanie pamięci o „dobrym królu Henryku” w epoce Oświecenia. Legenda przedstawiała go jako skutecznego i tolerancyjnego władcę, który zaprowadził pokój w kraju targanym wojnami religijnymi i oparł swoje rządy na zaufaniu i dobrobycie społeczeństwa. Motyw Henryka IV budził stałe zainteresowanie francuskich literatów, szczególnie od momentu opublikowania w latach 20. XVIII w. poematu Woltera Henriada. W drugiej części artykułu przedstawione zostały próby Stanisława Augusta kreowania się na „polskiego Henryka IV” (tym tytułem już w momencie elekcji okrzyknęła go Maria Teresa Geoffrin). Prześledzone zostały wizerunki monarchy, w których możemy doszukiwać się odniesień do postaci Henryka IV: od stroju, w którym Stanisława August pokazał się społeczeństwu Warszawy w dniu koronacji (przedstawionym na oficjalnym wizerunku króla – Portrecie w stroju koronacyjnym Marcella Bacciarellego) do portretu pędzla Élisabeth Vigée-Lebrun z czasów po abdykacji i III rozbiorze Rzeczypospolitej. W artykule zebrano także dzieła sztuki i książki z królewskiej kolekcji przedstawiające pierwszego Burbona. Porównania Stanisława Augusta z Henrykiem pojawiające się w poezji, anegdotach i mowach sejmowych tego okresu pokazują, że zestawienie to funkcjonowało w świadomości społecznej, jednak ze względu na realia polityczne upadającego państwa polsko-litewskiego nie mogło być mocno eksploatowane bez narażenia się na śmieszność.

3

Spektakl suwerenności: uroczystości koronacyjne królowej Elżbiety I

80%

Olechnowicz E.

Pamiętnik Teatralny

|

2018

|

vol. 67

|

issue 4

5-33

EN

The coronation ceremonies of Queen Elizabeth I in 1559, as all ceremonies regarding transfer of royal power, are an interesting example of what Victor Turner called “social drama.” Elizabeth was highly aware of the inextricable bond between statecraft and stagecraft. The entry progress through the city of London and the coronation were the first public occasions for the queen to present her public persona with theatrical means, through the use of decorations, attributes, gestures, and costumes. The intention behind the ceremonial entry was both to laud the ascending queen and to indicate her government’s policies in the wake of a political crisis following the death of Queen Mary. Allegorical spectacles accompanying the entry comprised a unified programme presenting Elizabeth as the opposite of her predecessor. The purpose of the coronation ceremonies, on the other hand, was quite the opposite: each of its features and rituals was meant to convey and emphasise the continuity and enduring nature of monarchy. The ruler ascending the throne took on a new identity and a new body. In line with the Tudor doctrine of “the king’s two bodies,” described by Ernst Kantorowicz, at coronation the monarch relinquished their individual identity to become a super-individual King who was immortal. Thus, the festivities and ceremonies inaugurating Elizabeth’s rule had a twofold nature, and the two main elements were complementary to each other: they presented the queen as a “new hope” of the Protestant England and as a rightful heir to the throne not just worthy of her predecessors but rather identical with them.

PL

Uroczystości intronizacyjne królowej Elżbiety I w 1559 roku – jak wszystkie ceremonie związane z sukcesją władzy królewskiej – stanowią ciekawy przykład tego, co Victor Turner określił jako dramaty społeczne. Królowa Elżbieta doskonale uświadamiała sobie nierozerwalny związek między sztuką sprawowania rządów (statecraft) i sztuką sceniczną (stagecraft). Uroczysty wjazd do Londynu i koronacja były dla królowej pierwszą publiczną okazją do prezentacji swojego wizerunku quasi-teatralnymi środkami, przy pomocy dekoracji i atrybutów, gestów i kostiumów. Celem uroczystego wjazdu była tyleż panegiryczna prezentacja wstępującej na tron królowej, ile wytyczenie kierunku jej rządów w sytuacji przesilenia politycznego po śmierci królowej Marii. Towarzyszące wjazdowi alegoryczne widowiska stanowią spójny program prezentujący Elżbietę jako przeciwieństwo poprzedniczki. Cel obrzędu koronacyjnego był tymczasem odwrotny: każdy jego element służył podkreśleniu trwałości i ciągłości monarchii. Władca w czasie koronacji zyskiwał nową tożsamość i nowe ciało. W myśl elżbietańskiej doktryny „dwóch ciał króla”, opisanej przez Ernsta Kantorowicza, monarcha w chwili koronacji wyrzekał się swojej jednostkowej tożsamości i stawał się ponadosobowym Królem, który nigdy nie umiera. Uroczystości inaugurujące rządy Elżbiety miały więc komplementarny charakter:ukazywały królową jako „nową nadzieję” protestanckiej Anglii i równocześnie jako prawowitą spadkobierczynię tronu, nie tyle godną swoich poprzedników, ile z nimi tożsamą.

Refine search results

3 Pamiętnik Teatralny

1 Olechnowicz E.

1 Skowroński P.

1 Szumańska J.

3 2018

Wizerunki równoległe Stanisława Augusta podczas inauguracji Teatru Królewskiego w Starej Oranżerii 6 września 1788 roku

Presumpcja równania się Henrykowi IV: Stanisław August a legenda pierwszego Burbona na tronie francuskim

Spektakl suwerenności: uroczystości koronacyjne królowej Elżbiety I