Search results

1

PRIVATE AND PUBLIC INTEREST IN THE ‘INTERDICTUM NE QUID IN LOCO PUBLICO FIAT’

100%

Kamińska R.

Zeszyty Prawnicze

|

2017

|

vol. 17

|

issue 4

197-215

EN

W prawie rzymskim miejsca publiczne miały zapewnioną szeroką ochronę. Zapewniali ją edylowie kurulni i plebejscy, cenzorzy oraz pretorzy. Ci ostatni chronili je za pomocą ogłaszanych przez siebie interdyktów. Na ich tle wyróżnia się interdykt ne quid in loco publico fat zabraniający dokonywania bądź wprowadzania w miejsca publiczne czegokolwiek, co mogło spowodować tam szkodę. Wyjątkowość ne quid in loco publico fat polegała na tym, że znajdował on zastosowanie zarówno wtedy, gdy owa szkoda naruszała interes publiczny (utilitas publica), jak i wtedy, gdy mogła spowodować utratę korzyści przez osobę prywatną, a więc, jeśli naruszała utilitas privata. Szkodę (damnum) zdefniowano bowiem jako utratę korzyści, którą jednostka czerpała z miejsca publicznego, jakakolwiek by ona była.

PL

Roman law accorded a broad scope of protection for public places. Te magistrates responsible for securing it were the curule and plebeian aediles, the censors, and the praetors. Praetors conducted this duty by promulgating interdicts. Ne quid in loco publico fat, which prohibited any activity or installation in a public place which could cause damage, stands out among the other praetorian interdicts. What made it special was that it could be applied both when the potential damage concerned the public interest (utilitas publica), and/or the interest of a private individual (utilitas privata). The damage (damnum) was defned as the loss of a beneft of whatsoever kind the private individual drew from his enjoyment of the public place in question.

2

Wójta Józefa Putka droga do interdyktu. Konflikt między władzami gminnymi a proboszczem w Choczni w świetle dokumentów kościelnych

89%

Witkowski M.

Folia Historica Cracoviensia

|

2013

|

vol. 19

317-337

PL

Dr Józef Putek, radykał chłopski, wybitny działacz ludowy i poseł na Sejm, zaczynał swoją karierę polityczną w rodzinnej wsi Choczni, a w 1919 roku został wybrany na jej wójta. Jego bezkompromisowy antyklerykalizm szybko doprowadził do konfliktu z ks. Józefem Dunajeckim, długoletnim proboszczem parafii w Choczni. Spór między władzami gminnymi a choczeńskim probostwem szybko zaczął dzielić wieś na zwolenników dr. Putka, w znakomitej większości działaczy ruchu ludowego, i ks. Dunajeckiego. Wójt zarzucał proboszczowi niegospodarność, samowolę w dysponowaniu majątkiem kościelnym i brak dbałości o plebańskie budynki. Opierając się na własnej interpretacji ustaw o konkurencji kościelnej, dr Putek samodzielnie przystąpił do renowacji kościoła i wyprzedaży części jego majątku, co budziło sprzeciw parafian. Nowy etap konfliktu zaczął się w 1926 roku, gdy naczelnik gminy stanął na czele Komitetu parafialnego. Punktem krytycznym w sporze między władzami gminnymi i Komitetem a proboszczem Dunajeckim była sprawa fundacji dzwonów, zakupionych po części ze składek parafian w Choczni, a po części z funduszy zebranych przez chocznian z Detroit i Chicago. Dr Putek sprzeciwił się zawieszeniu dzwonów na wieży kościelnej, powołując się na zagrożony interes Komitetu parafialnego i samowolę księdza proboszcza. Wtargnięcie do kościoła przedstawicieli władz gminnych, z wójtem na czele i opieczętowanie dzwonu było bezpośrednim powodem rzucenia na dr. Putka kary interdyktu osobistego przez abp. Adama S. Sapiehę. Pośrednimi zaś powodami była antyklerykalna działalność wójta, tak polityczna, jak i publicystyczna, m.in. na łamach wydawanej w Choczni gazety „Sztandar Chłopski”. W 1929 roku dr Putek został odwołany z funkcji naczelnika gminy, a niedługo później uwięziony przez władze sanacyjne w Brześciu. W kwietniu 1939 roku Metropolita krakowski zniósł ciążącą na nim karę interdyktu.

EN

Józef Putek (1892–1974), Juris Doctor, was distinguished people’s radical, peasant activist and member of parliment. He began his political career in his native village Chocznia, where, since 1919, he held the office of the Vogt. His uncompromising anticlericalism, fierce criticism of the Church and its position in the nation, brought about the conflict with the parson of Chocznia, Józef Dunajecki. Putek accused the parson of mismanagement and lawlessness in having at one’s disposal church wealth. A critical moment in the conflict between the Vogt and parson Dunajecki was the matter of the foundation of bells. The purchase was financed by parishioners and emigrants from Chocznia, who lived in Detroit and Chicago. Józef Putek objected to hanging bells on the church tower. Incursion to the church and stamping one of the bells was a direct cause of interdict. Another reason for the interdict by archbishop Adam Stefan Sapieha was the effect of anticlerical political and publicistic activity of the Vogt. Some examples include, publishing in Chocznia a radical newspaper „Sztandar Chłopski”. In 1929 Dr. Jur. Putek was canceled from the post of the Vogt and soon after that, in 1930, was imprisoned by the Sanation government in the fortress of Brześć.

3

Nieznany list arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzanty z Kosowic herbu Szeliga z 24 września 1387 roku

54%

Hankus M.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2023

|

vol. 15

99-109

EN

The Archbishop of Gniezno, Bodzanta of Kosowice, of the Szeliga coat of arms, is one of the most controversial figures of late fourteenth-century Poland. He began his career as the governor of Kraków-Sandomierz during the reign of Casimir the Great. He held this office for over 20 years, while also developing his career as a clergyman. His service as a canon in Kraków, a scholastic in Wiślica and finally as provost of the collegiate church of St. Florian in Kleparz were successful. In 1382, by the appointment of king Louis of Hungary, he became the archbishopric of Gniezno, where he remained until his death in 1388. The controversy surrounding Bodzanta stems from his unstable policy during the interregnum following the death of Louis of Hungary. In addition, Jan of Czarnków left in his chronicle an unfavourable opinion about the archbishop, representing him as incompetent and his actions as destructive for the Polish Church.The aim of this article is to highlight the conflict between Bodzanta of Kosowice and prince Władysław Opolczyk, which took place in 1387. The analysis is based on a newly discovered letter of the archbishop to parish priests in the Wieluń region, found in the collections of the Jagiellonian Library. The conflict was caused by the receipt by the prince’s officials of questionable benefits from villages belonging to the clergy of that region. The archbishop defended the local clergy, imposing an interdict on Wieluń and threatening the ruler with excommunication.This study fills a gap related to relations between the most important personages in the Kingdom of Poland at the end of the fourteenth century. In addition, it verifies the state of research on the history of such towns as Krzywarzeka. The attitude and determination of the archbishop in curbing the prince’s decisions and actions contradicts the opinion about Bodzanta’s weakness throughout his pontificate.

DE

Der Gnesener Erzbischof Bodzanta von Kosowice mit dem Wappen von Szeliga ist eine der umstrittensten Persönlichkeiten des späten 14. Jahrhunderts in Polen. Er begann seine Karriere als Magnus procurator des Distrikts Krakau-Sandomir während der Herrschaft von Kasimir dem Großen. Dieses Amt hatte er über 20 Jahre lang inne, schlug aber gleichzeitig eine kirchliche Laufbahn ein – er war ein erfolgreicher Kanoniker von Krakau, Scholastiker von Wiślica und schließlich Propst der Stiftskirche St. Florian in Kleparz. 1382 wurde er von König Ludwig dem Großen von Ungarn zum Erzbischof von Gnesen ernannt, wo er bis zu seinem Tod im Jahre 1388 residierte. Die Kontroverse um Bodzanta ist auf seine labile Politik während des Interregnums nach dem Tod Ludwigs des Großen zurückzuführen. Außerdem erließ Jan von Czarnków in seiner Chronik ein tadelndes Urteil über den Erzbischof, das ihn als Versager und Zerstörer der polnischen Kirche darstellte.Ziel des vorliegenden Artikels ist es, den Konflikt zwischen Bodzanta von Kosowice und dem Herzog Wladislaus II. von Oppeln, der im Jahr 1387 stattfand, in den Mittelpunkt der Betrachtungen zu stellen. Die Analyse stützt sich auf einen bisher unbekannten Brief des Erzbischofs an die Geistlichen in den Pfarreien im Weluner Land, der in den Sammlungen der Jagiellonen-Bibliothek gefunden wurde. Der Streit entzündete sich an der Einhebung strittiger Abgaben durch die herzoglichen Beamten aus den Dörfern, die dem Klerus im Weluner Land gehörten. Der Erzbischof verteidigte den örtlichen Klerus, verhängte ein Interdikt über Welun und drohte dem Herrscher mit der Exkommunikation.Die Arbeit füllt die bisher bestehenden Wissenslücken in Bezug auf die Verhältnisse zwischen den wichtigsten Persönlichkeiten im Königreich Polen am Ausgang des 14. Jahrhunderts. Darüber hinaus verifiziert sie den Stand der Forschung zur Geschichte von Orten wie Krzyworzeka. Sie zeigt auch die Haltung und Entschlossenheit des Erzbischofs, dem Treiben des Herzogs ein Ende zu setzen, was der Meinung widerspricht, Bodzanta sei während seines gesamten Pontifikats schwach gewesen.

PL

Arcybiskup gnieźnieński Bodzanta z Kosowic herbu Szeliga to jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci końca XIV wieku w Polsce. Karierę rozpoczął na stanowisku wielkorządcy krakowsko-sandomierskiego za czasów Kazimierza Wielkiego. Piastował ten urząd przeszło 20 lat, równocześnie rozwijając karierę duchowną – z powodzeniem pełnił funkcję kanonika krakowskiego, scholastyka wiślickiego czy w końcu prepozyta kolegiaty św. Floriana na Kleparzu. W 1382 roku z woli króla Ludwika Węgierskiego został mianowany na arcybiskupstwo gnieźnieńskie, gdzie pozostał aż do śmierci w 1388 roku. Kontrowersje związane z Bodzantą wynikają z faktu jego labilnej polityki w okresie bezkrólewia po śmierci Ludwika Węgierskiego. Dodatkowo Jan z Czarnkowa w swojej kronice pozostawił niechlubną opinię na temat arcybiskupa, przedstawiając go jako nieudacznika i niszczyciela polskiego Kościoła.Celem artykułu jest naświetlenie konfliktu między Bodzantą z Kosowic a księciem Władysławem Opolczykiem, rozgrywającego się w 1387 roku. Analiza opiera się na nieznanym dotąd liście arcybiskupa do duchownych w parafiach w ziemi wieluńskiej, odnalezionym w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Spór wynikał z pobierania przez urzędników księcia spornych świadczeń ze wsi należących do duchownych w ziemi wieluńskiej. Arcybiskup stanął w obronie tamtejszego kleru, obkładając Wieluń interdyktem, a władcy grożąc ekskomuniką.Praca uzupełnia dotychczasowe luki w relacjach między najważniejszymi osobami w Królestwie Polskim końca XIV wieku. Poza tym weryfikuje stan badań na temat historii takich miejscowości, jak Krzywarzeka. Ukazuje również postawę i determinację arcybiskupa w ukróceniu procederu księcia, co staje w sprzeczności z opinią o słabości Bodzanty przez cały okres pontyfikatu.

4

Significado y finalidad de las censuras e irregularidades en el derecho canónico

45%

NYKIEL K.

Prawo Kanoniczne

|

2017

|

vol. 60

|

issue 1

117-134

EN

In this paper, the Author presents the competency of the Apostolic Penitentiary which extends to all occult or secret matters that are able to be solved in the internal forum and he is focusing on the meaning and the finality of the “censures” and the irregularities in canon law. All cases of censures "latae sententiae", when they are strictly such, that is, when they have been incurred "ipso facto" and have not been the object of a judicial sentence or of a declaration, can be dealt with in the internal Forum. Some censures can be remitted by the local Ordinary or by major Superiors of religious for their own subjects; others can be remitted only by the Apostolic See. They are pointed out and subsequently analyzed: the excommunication of one who sacrilegiously profanes the Consecrated Species (can. 1367); the excommunication of one who uses physical violence against the Roman Pontiff (can. 1370 § 1); the excommunication of a priest who absolves his own accomplice in sins against the VI Commandment (can. 1378 §1). This type of absolution not only incurs an excommunication for the priest who absolves; it is also intrinsically invalid (can. 977), except in the case of danger of death; the excommunication of a bishop who consecrates a bishop without a pontifical mandate. The bishop consecrated is also excommunicated (can. 1382); the excommunication for attempted sacred ordination of a woman and attempted reception of sacred orders by a woman; lastly, the excommunication of a confessor who directly violates the sacramental seal of confession (can. 1388). The author highlights that also the occult cases of irregularity, either for the reception of sacred orders or for their exercise, are dealt with in the internal forum. An irregularity is of its nature perpetual. It does not cease automatically but it can be dispensed. A simple impediment may cease automatically, e.g., a man’s wife dies, the impediment to ordination ceases. On the other hand, an impediment could be dispensed, e.g., when a married man is allowed ordination. The only irregularities or simple impediments now existing in the 1983 Code are those listed in the following canons. Irregularities which impede reception of orders: Amentia or other psychic illness (can. 1041, 1°); apostasy, heresy, or schism (can. 1041, 2°), attempted marriage (can. 1041, 3°); voluntary homicide or a completed abortion (can. 1041, 4°); self-mutilation or attempted suicide (can. 1041, 5°); act of orders reserved (can. 1041, 6°). Simple Impediments which impede the Reception of Orders: a man who has a wife (can. 1042, 1°); an office or administration forbidden to clerics (can. 1042, 2°); a neophyte (can. 1042, 3°). Lastly there are irregularities and impediments which affect those already in orders: orders received while being affected by an irregularity (can. 1044, §1, 1°); public apostasy, heresy or schism (can. 1044, §1, 2°); delict in can. 1041, nn. 3, 4, 5, 6; amentia or psychological infirmity (can. 1044, §2, 1°)

ES

W niniejszym artykule autor przedstawia kompetencje Penitencjarii Apostolskiej, obejmujące wszelkie kwestie, które mogą być rozwiązane na forum wewnętrznym i koncentruje się w sposób szczególny na znaczeniu i celowości cenzur oraz nieregularności w prawie kanonicznym. Wszystkie przypadki cenzur „latae sententiae” zaciągnięte „ipso facto” i nie będące przedmiotem wyroku sądowego, mogą być rozpatrywane na forum wewnętrznym . Niektóre z nich mogą zostać uchylone przez lokalnego ordynariusza lub przez wyższych przełożonych zakonnych, inne podlegają wyłącznej kompetencji Stolicy Apostolskiej. Autor wymienia i szczegółowo analizuje kolejne z nich: profanacja postaci konsekrowanych (kan. 1367); naruszenie bezpośrednio tajemnicy sakramentalnej (kan. 1388, § 1); rozgrzeszenie wspólnika w grzechu przeciw szóstemu przykazaniu Dekalogu (kan. 1378, § 1) nieważne poza niebezpieczeństwem śmierci (kan. 977); stosowanie przymusu fizycznego wobec Biskupa Rzymskiego (kan. 1370); udzielenie i przyjęcie konsekracji biskupiej bez papieskiego mandatu (kan. 1382); usiłowanie udzielenia święceń kapłańskich kobiecie jak i usiłowanie ich przyjęcia przez kobietę (SST, art. 5, n. 1). Autor podkreśla, że również tajne nieprawidłowości, zarówno co do przyjęcia sakramentu święceń jak i co do ich sprawowania, rozpatrywane są na forum wewnętrznym. Nieprawidłowości mogą mieć jako swoje źródło fakt przestępstwa, nie są one jednak karami kanonicznymi. Jest to zakazem kanoniczny o charakterze stałym, który wyłącza z możliwości przyjęcia sakramentu święceń lub z godnego wypełniania święceń już przyjętych, o ile nie została udzielona uprzednio dyspensa kompetentnej władzy. Nieprawidłowość nie ustaje automatycznie, ale może być udzielona dyspensa. zwykła przeszkoda może się skończyć automatycznie, np. żona mężczyzny umiera i przeszkoda do święceń wygasa. Jedynymi nieprawidłowościami lub zwykłymi przeszkodami są te wymienione Kodeksie z 1983 r. w następujących kanonach. Nieprawidłowości do przyjęcia święceń: amencja lub inna choroba psychiczna (kan.1041, 1°); apostazja, herezja lub schizma (kan.1041, 2°), usiłowanie małżeństwa (kan. 1041, 3°); dobrowolne zabójstwo lub spędzenie płodu, gdy skutek nastąpił (kan. 1041, 4°); samookaleczenie lub próba samobójstwa (kan. 1041, 5°); akt święceń zarezerwowany (kan. 1041, 6°). Zwykłe przeszkody nie pozwalające przyjąć święceń: mężczyzna żonaty (kan. 1042, 1°); urząd lub zarząd zakazany duchownym (kan. 1042, 2°); neofita (kan. 1042, 3°). W końcu nieprawidłowości i zwykłe przeszkody do wykonywania święceń: nieprawne przyjęcie święceń przez osobę związaną nieprawidłowością (kan. 1044, §1, 1°); publiczna apostazja, herezja lub schizma (kan. 1044, §1, 2°); delikt o charakterze publicznym opisany w kan. 1041, nn. 3, 4, 5, 6; amencja lub inne upośledzenie psychiczne (kan. 1044, §2, 1°).

Refine search results

1 Folia Historica Cracoviensia

1 Prawo Kanoniczne

1 Zeszyty Prawnicze

1 Średniowiecze Polskie i Powszechne

1 Hankus M.

1 Kamińska R.

1 NYKIEL K.

1 Witkowski M.

1 2023

2 2017

1 2013

PRIVATE AND PUBLIC INTEREST IN THE ‘INTERDICTUM NE QUID IN LOCO PUBLICO FIAT’

Wójta Józefa Putka droga do interdyktu. Konflikt między władzami gminnymi a proboszczem w Choczni w świetle dokumentów kościelnych

Nieznany list arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzanty z Kosowic herbu Szeliga z 24 września 1387 roku

Significado y finalidad de las censuras e irregularidades en el derecho canónico